زندگی سیاسی و مبارزاتی «مام جلال» سرشار از اتفاقات و رویدادهایی است که هرکدام در نوع خود اگر نگوییم بی‌نظیر، کم‌نظیر بوده‌اند، وی در طول نزدیک به ٧٠ سال مبارزه نظامی و سیاسی، تصمیمات و اقداماتی انجام داده‌ که بر مسیر تاریخ کردستان و عراق تأثیر مستقیم گذاشته‌ و همواره با منش آزادیخواهانه و توان سیاسی و دیپلماتیک خود توانسته‌ راه آینده را به‌خوبی ترسیم و متناسب با اتفاقات و تحلیل شرایط، بهترین گزینه‌ها را مطرح و عملی کند. بنده نیز در طول سالیانی که افتخار همراهی و دوستی با ایشان را داشته‌ام شاهد بسیاری از این اتفاقات و رویدادها بوده‌ام که بازگویی همه آنها شاید نیاز به چندین‌ جلد کتاب مفصل داشته باشد، اما در اینجا و جهت انتشار در این ویژ‌‌ه‌نامه، به مواردی از توانایی‌ها و تصمیمات مهم ایشان اشاره می‌کنم.

یکی از اقدامات «مام جلال» ایجاد فضای امن و امکان فعالیت برای احزاب سیاسی و روشنفکران و اهالی فرهنگ و ادب کردستان و عراق بود، در سال‌های نیمه ‌دوم دهه٧٠ میلادی، ایشان با ایجاد این فضا در مکانی به نام دره احزاب این امکان را به احزاب مختلف داده بودند که به‌راحتی در فضای آشفته آن سال‌ها به فعالیت و مبارزه بپردازند.

بعد از اینکه اتحادیه میهنی کردستان در سال ١٩٧٩ مراکز و دفاتر خود را در منطقه «ناوزه‌نگ»، «توژله» و «زلی» مستقر کرد، احزاب اپوزیسیون عراق و تعدادی از احزاب منطقه توانستند تحت حمایت اتحادیه میهنی در این منطقه امن مستقر شوند، برای همین «مام جلال» اسم این دره را گذاشتند دره احزاب، بنابرین اتحادیه میهنی و پارت سوسیالیست کردستان، کمیته تحزیری (منشعب از پارت دموکرات)، حزب بعث قیاده قطری، جنبش سوسیالیستی عربی، حزب شیوعی عراق و... در این دره جمع شدند.

یکی دیگر از اتفاقات و رویدادهای مهم سیاسی، مذاکراتی بود که در سال ١٩٨٤ اتحادیه میهنی کردستان با حکومت مرکزی عراق انجام داد. در سال ١٩٨٣ فشار زیادی متوجه اتحادیه میهنی کردستان بود، مرتبا نیروهای پیشمرگه کردستان از طرف قیاده موقت و جبهه جود مورد هجوم قرار می‌گرفتند، علاوه بر اینکه از طرف ایران نیز تحت فشار بودیم، در نتیجه جنگ ایران و عراق نیز فرصتی فراهم شده بود که از طریق گفت‌وگو از شرایط استفاده شود و البته نکته مهم این بود که «مام جلال» شخصا عقیده راسخی به گفت‌وگو و مذاکره داشت و البته این فرصت می‌توانست باعث شود که سازماندهی خود را تقویت کنیم و حکومت عراق نیز مرتبا برایمان پیغام ارسال می‌کرد که می‌توان با گفت‌وگو مشکلات را حل کرد و صدام نیز وعده داده بود که خواسته‌های ما را عملی می‌سازد، آن زمان آقای قاسملو یکی از کسانی بود که در دیدارهایش با حکومت عراق به او وعده داده شده بود که به‌عنوان نیروی سوم میان ما برای حل مشکلات میانجیگری کند و برای همین در بهار ١٩٨٤ گفت‌وگوها آغاز شد.

«مام جلال» بعد از ورود به مذاکرات با حکومت عراق در نوروز سال ١٩٨٤، در «سورداش» که بزرگ‌ترین تجمع مردمی برگزار شد و در آن درخواست آشتی همگانی را در راستای اتحاد و همبستگی کردها اعلام کرد، اهمیت این پیام در این بود که در زمانی که اتحادیه میهنی در اوج قدرت و توان بود، به آینده و آشتی و صلح فکر می‌کرد و این درخواست از همان شروع مذاکرات اعلام شد، البته «مام جلال» این شعار و خواسته را یک‌بار دیگر در فرهنگ سیاسی کردها وارد کرد؛ برای اتحاد نیروهای سیاسی و مقابله با دشمن در زمان قیام مردمی سال ١٩٩١ و موفقیت جبهه کردستانی به‌جای اعلام تصمیم عفو عمومی برای مزدوران رژیم، پیشنهاد آشتی عمومی از طرف اتحادیه میهنی اعلام و بعدا نیز به شعار «جبهه کردستانی» تبدیل شد. یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته ایشان، ارتباط و مراودات خاصی بود که با اقشار و طبقات مختلف مردم و به‌ویژه روشنفکران و ادبای کُرد داشتند. «مام جلال» در فهماندن مطالب و مقاصد به طرف مقابلش همواره توانایی خاصی داشتند و ویژگی کاریزماتیک ایشان در این حوزه از برجستگی خاصی برخوردار بود. مشخص است علاوه بر اینکه انسانی خاکی و به دور از تشریفات بودند، میان مردم و پیشمرگه‌ها همواره حضور داشتند و اینها باعث شده بود که طرفداران زیادی میان اقشار مختلف مردم داشته باشند؛ همچنین از نظر روانی همواره تأثیر مثبتی بر روحیه مردم و پیشمرگه‌ها داشتند. علاوه بر اینها در مبارزه و تلاش ‌و کوشش برای ایجاد فضای آزاد و دموکراتیک و تأمین زندگی مرفه برای روشنفکران، دارای گذشته روشن و برجسته‌ای بودند و این ویژگی ایشان زبانزد خاص‌ و عام بود. شعار عملی «مام جلال» که تبدیل به شعار اتحادیه میهنی شده بود، تأمین نان و آزادی بود.

یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته «مام جلال»، تحلیل درست اتفاقات، آینده‌نگری و توجه به تمام ابعاد احتمالی رویدادها در گذر زمان بود، در این مورد می‌توانم به یکی از این موارد که خود از نزدیک در جریان آن بودم اشاره کنم.
«مام جلال» در سال ١٩٨٦ در دمشق در مصاحبه‌ای، از احتمالات و اتفاقات آینده سخن می‌گوید و بر این امر تأکید می‌کند که تغییرات و تحولات عمده‌ای در راه است. بر اساس تحلیل ایشان، تغییرات عمده آینده، با اتمام جنگ ایران و عراق منطقه را دچار تحول و زندگی مردم کُرد را نیز متحول خواهد کرد و فرصت‌های جدیدی را رقم خواهد زد. بعد از آتش‌بس ایران و عراق، در تابستان سال١٩٩٠ در پاریس که همراهشان بودم در جلسه وزارت خارجه فرانسه و در جلسه دیگری با «برنارد کوشنر» و همچنین در مرکز مطالعات استراتژیک بریتانیا در لندن در سخنرانی‌ای گفتند که صدام به کویت حمله می‌کند و همگان می‌گفتند چنین امری غیرممکن است. وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد این احتمال به خواب و خیال می‌ماند چون عراق به‌ تازگی از جنگ ایران خلاصی یافته و برای بار دیگر خود را درگیر جنگی بزرگ نمی‌کند درحالی‌که کویت هم مثل ایران نیست و تمام دنیا از آن دفاع خواهد کرد.
اما او گفت از نظر منطقی چنین است، اما تفکر صدام با شناختی که من از او دارم به شکل دیگری است. بعد از حمله صدام به کویت در ٢/٨/١٩٩٢ وزارت خارجه فرانسه از کاک «احمد بامرنی» خواستند که اینجانب پیامی از طرف آنها برای «مام جلال» ببرم که در ٥/٨/٩٢ از پاریس عازم دمشق بودم. در این پیام گفته بودند: ضمن عذرخواهی از اینکه به «مام جلال» گفتیم این (پیش‌بینی ایشان) خواب و خیال است درحالی‌که واقعی از آب درآمد، می‌خواهیم «مام جلال» به ما بگوید بعدا چه اتفاقی می‌افتد؟

به دمشق که رسیدم، نزد او رفتم و پیام را دادم. در جواب گفتند به آنها بگو یک‌بار دیگر می‌خوابم و اگر خواب دیدم برایشان می‌گویم ... او همان زمان معتقد بود غرب این مسأله را نخواهد پذیرفت و صدام را از کویت بیرون خواهد کرد؛ برای همین ارتش عراق حتما با شکست سنگینی روبه‌رو خواهد شد و گفت من نامه‌ای برای دفتر سیاسی و کاک «نوشیروان مصطفی» می‌نویسم که خود را آماده کنند زمانی که به ارتش عراق حمله می‌شود و عراق شکست می‌خورد ما باید برای تمام احتمالات آماده باشیم، از جمله قیام و آزادسازی تمام شهرهای کردستان و خواستند با تمام جناح‌ها و سازمان‌های کردی و همچنین ایران نیز برای آماده‌کردن تمام احتمالات از جمله قیام صحبت کنیم و بار دیگر پیشنهاد آشتی همگانی را برای تمام کردستان و عراق جهت پیروزی در این مسأله مطرح کردند.
واضح است در نتیجه حمله صدام به کویت، در آن شرایط عراق تلاش می‌کرد جناح‌ها و احزاب مختلف عرصه سیاسی کردستان را به مذاکره دعوت کند و از راه «مکرم طالبانی» و افراد دیگر جهت مذاکره برای تمام گروه‌های سیاسی از جمله پارت‌ دموکرات و اتحادیه میهنی و سوسیالیست و حزب شیوعی پیغام ارسال می‌کرد. در آن زمان بسیاری از دوستان در اتحادیه میهنی معتقد بودند به‌جای آوارگی و ترک وطن باید قبر ما روی خاک کردستان باشد و نباید به غربت در کشورهای دیگر پناه ببریم، برای همین این مسأله مطرح بود که اگر حکومت عراق اجازه بدهد به مناطق سونه و شینه راضی شویم، اما بعد از این نامه «مام جلال» برنامه کاملا عوض شد، بعد از رساندن این پیام برای دفتر سیاسی و کاک نوشیروان، به جمع‌آوری و تنظیم برنامه هسته‌های مسلح تشکیلات داخل شهرها و نیروهای نظامی پیشمرگه و دسته‌های پارتیزانی و آماده‌سازی نقشه قیام و تقسیم نیروها و مسوولان برای مدیریت قیام به شکل زیر اقدام کردیم:

1- «مام جلال» به‌عنوان نماینده کُرد و جبهه کردستانی در بیرون کشور تعیین شد.
2- «مسعود بارزانی» به‌عنوان مسوول و ریاست داخل کردستان تعیین شد.
3- نیروهای رهبری به ریاست «نوشیروان مصطفی» برنامه را چنین تعیین کردند:
الف: جناب «ملازم عمر» و دسته‌ای از رهبری و فرماندهان پیشمرگه برای استان سلیمانیه.
ب: «فریدون عبدالقادر» و دسته‌ای از فرماندهان برای استان کرکوک.
ج: «کوسرت رسول» و دسته‌ای از فرماندهان برای استان اربیل.
د: اینجانب «ناظم عمر» همراه شهید «خلیل دوسکی» و دسته‌ای از پیشمرگه‌ها برای استان دهوک.

در پایان این نوشته به خاطره‌ای از یکی از سفرهای ایشان به ایران اشاره می‌کنم، در این سفر که مصادف شده بود با برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، خود ایشان به علت فشردگی برنامه‌های کاری، امکان بازدید از نمایشگاه را نداشتند، از من خواستند که اسامی کتاب‌ها و انتشارات نمایشگاه را برایشان ببرم، من نیز برای راحتی کار بعد از تحویل لیست، اسامی کتاب‌ها و انتشارات حوزه‌های تاریخ و زندگینامه شخصیت‌های سیاسی را جدا کردم و نزدشان بردم، از من سؤال کردند که این چیست؟ منم گفتم برای راحتی کار شما من این موضوعات را جدا کرده‌ام، برگشتند و با لبخند همیشگی‌شان به من گفتند: فکر کردید من استاد تاریخ و جغرافیا هستم؟ لیست کامل کتاب‌ها را به من بدهید چون به تمام حوزه‌ها علاقه دارم و نمی‌خواهم در انتخاب کتاب‌های مفید خودم را محدود به حوزه خاصی بکنم. باید اشاره کنم که «مام جلال» همواره همراهش کتاب داشت و در تمام طول روز از کوچک‌ترین فرصتی برای مطالعه استفاده می‌کرد و حتی مابین جلسات سیاسی نیز به مطالعه کتاب‌های مورد علاقه‌اش می‌پرداختند.

روزنامه شرق، ویژه‌نامه «جلال طالبانی»، سه‌شنبه 11 شهریورماه 1393، سال دوازدهم، شماره 2103، صفحه 9.

شرح عکس: «جلال طالبانی» و «ناظم دباغ» در سال 1358 در دره «ناوزه‌نگ».

جرس: مژگان مدرس‌علوم ـ «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران در گفت‌وگوی اختصاصی با جرس معتقد است که داعش یک خطر بین‌المللی و منطقه‌ای است که همه کشورهای منطقه و جهان باید علیه آن متحد شوند اما این ائتلاف و اتحاد، نباید مقطعی باشد زیرا در آن صورت داعش امروز از بین می‌رود اما یک داعش جدید بوجود می‌آید.

متن کامل گفت‌وگو را بخوانید:

آقای دباغ، اخباری از درگیری نیروهای نظامی ایران و داعش در مناطق غربی ایران منتشر شده است، این اخبار تا چه حد صحت دارد؟

هیچ اطلاعی در این زمینه در دست ما نیست.

خطر بین‌المللی گروه داعش را تا چه اندازه باید جدی گرفت؟

ظهور داعش در منطقه، خطر بسیار بزرگ و جدی بر علیه تمدن و بشریت در کل کشورهاست. داعش یک گروه متشکل از اقوام و اجناس مختلفی است که کشور ندارند و به همین دلیل جز کشتار و خرابکاری چیزی از خود به‌جای نمی‌گذارند.

جدای از پایگاه نظامی نیروی داعش که بیشتر رزمی هستند، آیا از پایگاه حمایتی سنی‌ها در عراق برخوردار هستند؟ آیا در سوریه هم چنین ساختار مشابهی دارند؟

باید توجه داشت که رشد این گروه‌ها دارای دلایلی است که یکی از آن دلایل وجود زمینه در منطقه است و عملکرد دولت‌ها و سوء مدیریت، فضا و زمینه را برای فعالیت این‌ گونه گروهک‌های تندرو در داخل کشور‌ها به‌ویژه کشورهای اسلامی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر خیلی از داعشی‌ها ساکن کشورهای اروپایی هستند و مسلم است که از سوی برخی کشور‌ها و قدرت‌های بزرگ حمایت می‌شوند و این باعث پیشروی آن‌ها شده است در غیر این صورت چطور می‌توانستند از کشورهای اروپایی به عراق و سوریه سفر و رفت و آمد کنند؟

بنابراین، همانطور که گفتم سیاست داعش ایجاد ناامنی، ترس و کارهای تروریستی است و خطر داعش تنها محدود به خاورمیانه و عراق و سوریه نمی‌شود و در همه جای دنیا این گروه‌های تروریستی و سلفی ریشه دوانده‌اند و به طور کلی برای همه تهدید محسوب می‌شوند. داعش یک خطر بین‌المللی است که به سرعت باید جلوی آن گرفته شود. در مورد کرد‌ها هم باید بگویم مناطق کُرد تنها مناطقی هستند که صادقانه با داعش جنگیده و در حال جنگ هستند.

طی هفته‌های گذشته آمریکا حملات نظامی خود را برای مقابله با داعش افزایش داده اما از طرفی اعلام کرده که مقابله با داعش نیازمند یک ائتلاف جهانی است آیا شکل‌گیری چنین ائتلافی با توجه به معادلات منطقه وجود دارد؟

آمریکا زمانی حملات خود را آغاز کرد که خطر واقعی داعش را حس کردند. در هر حال حمله به داعش و تروریست‌ها باید در مبدأ صورت بگیرد زیرا زمانی‌که در سوریه این گروهک گسترش یافت آن‌ها فکر کردند فرصت خوبی به دستشان آمده تا علیه نظام بشار اسد اقدام کنند اما وقتی در سوریه موفق نشدند به عراق آمدند. همانطور که می‌دانید داعش متشکل از بعثی‌های سابق و القاعده است که هدفشان طرح دوباره شعار سابق بعثی هاست که می‌گفتند آمده‌اند تا عراق، سوریه و مصر را متحد کنند و امروز داعش با این تشکیلات عراق و سوریه را هدف قرار داده است. بنابراین باید این مسائل را ریشه‌ای بررسی کرد تا بتوان آن را ریشه‌ای حل کرد نه اینکه موردی و مقطعی حل شود. تمام کشور‌ها مانند ترکیه و عربستان و آمریکا که گوش و چشم خود را بر خطر داعش می‌بستند الان باید بدانند که اگر داعش در عراق پیروز شود به سوی کشورهای دیگر پیشروی خواهند کرد همانطور که در برنامه‌های خود این موضوع را پنهان نکرده‌اند. بنابراین اقدام آمریکا خوب بود اما نباید مقطعی باشد همانگونه که متأسفانه اقداماتشان در افغانستان و عراق بدلیل اینکه به فکر منافع خود بودند باعث ایجاد و گسترش داعش شد. اگر با داعش هم مانند طالبانی‌ها برخورد کنند گروه افراطی و تروریستی دیگری بوجود خواهد آمد. بنابراین ائتلاف و همپیمانی نباید مقطعی باشد.

برخی از تحلیلگران تشکیل اتحاد بزرگ با حضور ایران و آمریکا و سوریه و روسیه را برای مقابله با داعش مؤثر می‌دانند، نظر شما چیست؟

جنگ با داعش نیازمند اتحاد قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است و اگر این اتحاد صورت نگیرد، در آینده این گروهک‌ها بر علیه خود آمریکا یا روسیه در این کشور‌ها گسترش پیدا می‌کنند اما اگر تمام قدرت‌ها حضور فعالی داشته باشند قطعا می‌توانند داعش را نابود کنند. داعش مانند یک نیروی سرطانی در حال رشد است که اگر نیروی قوی و محکمی در مقابل آن شکل نگیرد به همین راحتی از بین نخواهد رفت.

اخیرا صحبتهای پیدا و پنهانی از همکاری اطلاعاتی آمریکا و برخی کشورهای اروپایی برای مقابله با داعش در داخل سوریه به گوش می‌رسد. ارزیابی شما از رویکرد اتحادیه اروپا در قبال تحولات عراق و مقابله با داعش چیست؟

هر رویکرد و تصمیمی که قدرت‌های دنیا در قبال تحولات اخیر و مقابله با داعش می‌گیرند نباید به گونه‌ای باشد که داعش امروز از بین برود و داعش فردا جایگزین آن شود، یعنی یک داعش را از بین برود و یک داعش جدید بوجود بیاید. اگر آرامش و ثبات و امنیت را در منطقه و جهان بخواهیم باید قاطعانه و ریشه‌ای با مسائل برخورد کرد و باز تکرار می‌کنم مشکلات منطقه را باید ریشه‌ای حل کرد و نه مقطعی.

ایران در این تحولات چه نقشی دارد و چگونه باید برای مقابله با داعش وارد عمل شود؟

مواضع ایران بیانگر وجود اراده برای کمک به عراق جهت مقابله با تهدیدات داعش بوده است. در هر حال هیچ فرقی هم نمی‌کند چه ایران، چه آمریکا و چه کشورهای اروپایی باید همگی یک نقش را ایفا کنند و آن نقش، وحدت قدرت‌ها جهت مبارزه با داعش و نابودی آن است.

سفر «محمد جواد ظريف» وزير امور خارجه ايران به اقليم كردستان عراق نشان‌دهنده وجود رابطه استراتژيك قوي ميان حكومت اقليم كردستان عراق و جمهوري اسلامي ايران است. اين سفر نشان داد كه دولت جمهوري اسلامي ايران چه در گذشته، چه امروز و چه در آينده، آماده كمك به دولت مركزي در عراق و همين طور حكومت اقليم كردستان عراق است.

ايران و عراق در چند ماه اخير نشان دادند كه حاضر به مشاركت‌هاي فشرده با هم و مبارزه عليه افراطيون در راستاي برقراري آرامش و ثبات در منطقه هستند. مساله‌يي كه بايد در اين ميان مورد توجه قرار گيرد اين است كه در طول تاريخ، رابطه دوجانبه ميان حكومت اقليم كردستان و جمهوري اسلامي ايران، هرگاه كردستان به كمك نياز داشته اين ايران بوده كه به كمك كردها آمده و در راستاي برقراري ارتباط ميان كردها و دولت مركزي در بغداد وارد عمل شده است.

در حال حاضر دولت «حيدر العبادي» در عراق تمام تلاش خود را براي نزديك كردن ديدگاه‌هاي سياسيون مختلف از قوميت‌هاي متفاوت به هم به كار گرفته است اما به نظر من در سياست اقليم كردستان در خصوص خودمختاري هيچ گونه تغيير جدي ايجاد نشده است. تغييري كه در حال حاضر ايجاد شده اين است كه نگاه دولت عراق به بسياري از مسائل براي آينده تغيير كرده است. تأكيد ما همواره بر اين بوده است كه ما در كنار دولت مركزي در بغداد قرار مي‌گيريم به شرط آنكه دولت مركزي در بغداد به قانون اساسي و ساير مقررات موجود در عراق پايبند باشد.

در خصوص روي كار آمدن «حيدر العبادي» هم من فكر نمي‌كنم كه تغيير چهره اهميت آنچناني داشته باشد و آنچه كه مهم است تغيير نگاه‌ها به آينده عراق است. «حيدر العبادي» و «نوري مالكي» هر دو از يك تشكيلات سياسي بودند اما مسأله تفاوت در نگاه‌هاست. العبادي اعلام كرده كه ما مشكلات گذشته را حل مي‌كنيم و به شرايط پيشين باز نمي‌گرديم.

ما هم اميدوار هستيم كه چنين مساله‌يي محقق شود. اما در خصوص نگاه وزير امور خارجه ايران به مسأله استقلال‌طلبي كردها بايد تأكيد كنم كه ظريف در اين سفر هم تأكيد كرد كه كشورش به دليل حفظ امنيت و ثبات در عراق به عنوان يك كشور است و در همين راستا به كردستاني كمك مي‌كند كه بخشي از عراق است.

مسأله ديگر اين جا است كه داعش خطري نيست كه تنها كردهاي عراق را تهديد كند. داعش خطري است كه كل منطقه و البته امنيت بين‌المللي را تهديد مي‌كند. حضور داعش در عراق نتيجه سوءمديريتي است كه قبلا در عراق وجود داشته است. البته داعش هم تشكيلاتي است كه بدون مرز و بدون كشور است. اعضاي داعش از اقوام و كشورهاي مختلف دور هم جمع شده و به منطقه و به شكل خاص عراق آمده‌اند.

بر همين اساس من فكر مي‌كنم كه داعش مي‌تواند منجر به شكل‌گيري يك ارتباط جديد ميان كل كشورهاي منطقه با دولت مركزي در بغداد و به شكل خاص‌تر با حكومت اقليم كردستان عراق شود. جهان امروز متوجه اين مساله شده است كه داعش تهديدي براي كل جهان است و به همين دليل مي‌بينيم كه در چند هفته اخير مقام‌هاي متفاوتي از كشورهاي اروپايي و منطقه‌يي با حضور در بغداد يا اقليم كردستان عراق آمادگي خود را براي كمك به كردها در راستاي مهار داعش اعلام كرده‌اند.

ايران همواره بر حفظ وحدت ملي در عراق تاكيد داشته و به دنبال تقويت حكومت مركزي بوده است. «محمد جواد ظريف» وزير امور خارجه ايران نيز در اين سفر تأكيد داشتند كه تهران از هرگونه توافق ميان بغداد و اقليم كردستان عراق استقبال مي‌كند. وزير امور خارجه ايران همچنين تأكيد كرد كه تهران خواهان شكل گرفتن حكومتي فراگير در عراق است.

روزنامه اعتماد، دیدگاه، پنجشنبه 6 شهریورماه 1393، سال دوازدهم، شماره 3044، صفحه 15.

سفر آقای دکتر ظریف به بغداد، نجف و اقلیم کردستان عراق، در تداوم روابط استراتژیک ایران و عراق صورت گرفته است. این نخستین ‌بار نیست که وزیر خارجه ایران، راهی اقلیم کردستان شده و در قبل هم وزیر خارجه وقت و معاون دولت، به این خطه سفر کرده و با مقامات اقلیم کردستان، دیدارهایی داشتند.

به‌طور طبیعی جمهوری ‌اسلامی ایران به عراق و اقلیم کردستان به عنوان شریک با اهمیت می‌نگرد که روابط دوستانه و برادرانه‌ای میان ملت‌ها ایجاد کرده و تداوم خواهد داشت. این یک همراهی تاریخی براساس منافع و امنیت مشترک تعبیر می‌شود. ایران در زمان مبارزه سخت گروه‌های مختلف عراقی بر علیه دیکتاتور وقت و حزب بعث، بیشترین همراهی را داشت و از هیچ تلاشی برای یاری ‌رساندن به شیعیان، اهل تسنن و کردها فروگذار نکرد.

امروز که خطر گروه تکفیری و تروریستی داعش، بیش از گذشته احساس می‌شود و امنیت منطقه و تمامیت ارضی برخی کشورها را نشانه رفته است، کمک‌های جمهوری اسلامی نیز افزایش یافته و به کمک‌های نظامی نیز تبدیل شد. در شرایط جدید که نیروهای پیشمرگه کُرد در کنار ارتش و سایر نیروهای عراقی با تروریست‌ها در حال مبارزه هستند، نوع ارتباطات، اهمیت مضاعفی می‌یابد.

در نشست مشترک روز گذشته آقای بارزانی و دکتر ظریف، رییس اقلیم کردستان تأکید کرد؛ ایران از نخستین کشورهایی بود که در شرایط حساس جنگ با تروریست‌های داعش، به یاری اقلیم شتافت و هفته قبل هم در نامه ویژه‌ای از رییس ‌جمهوری ‌اسلامی ‌ایران به‌واسطه کمک‌های این کشور مهم منطقه، قدردانی کرد. منافع مشترک و پیوندهای تاریخی و قومی میان ایران و اقلیم کردستان عراق، بی‌شک بر تحکیم روابط فعلی و آینده اثرگذار بوده و خواهد بود.

نکته‌ای که در این میان نباید فراموش شود این است که در گفت‌وگوهای خود با رسانه‌های ایرانی و خارجی تأکید کرده‌ام، حکومت اقلیم بی‌شک به حفظ تمامیت ارضی و امنیت ملی عراق، خود را متعهد می‌داند اما این یک‌ رابطه دوسویه است و انتظار این است که همه مسوولان رسمی و قوا در این کشور، با محوریت قانون ‌اساسی به مشارکت فراگیر اقلیم در فرآیندهای مختلف، پایبند باشند. وزیر خارجه ایران نیز در نشست خبری روز گذشته، بر پشتیبانی ایران از اجرایی‌شدن توافقات بین دولت مرکزی و اقلیم کردستان عراق، صحه گذاشت.

امروز که در سطح ملی، تغییراتی در مسوولان رخ داده، تغییر تفکر مدیریت ملی عراق نیز انتظار همه گروه‌هاست. پس از سقوط صدام، ایاد علاوی، ابراهیم جعفری، نوری مالکی و حالا حیدر عبادی، مسوولیت نخست‌وزیری را برعهده داشته‌اند؛ پس رفت‌وآمد در مسوولیت‌ها، امری طبیعی است. آنچه از ورای این مساله دارای اهمیت است، اصلاح سیاست‌های نادرست در بازیگران سیاسی و تقویت نقاط‌ضعف است. بارها توسط کارشناسان تأکید شده که ظهور پدیده‌ای چون تروریسم تکفیری داعش، نتیجه برخی تبعیض‌ها و تنگ‌نظری‌ها در استفاده از همه نیروهای ملی فارغ از قوم و نژاد و مذهب در مسوولیت‌های اجرایی است.

این مساله حتی سبب شد برخی جریانات محترم و مورد وثوق شیعیان، از نوع تعامل دولت گذشته و نیروهای دیگر، ناراضی باشند. حال انتظار داریم با همکاری‌های جدید، تفکرات جدید قایل به اجرای قانون اساسی حول محور وحدت ملی، به تشکیل حکومتی فراگیر و منسجم بینجامد که تروریسم را از ریشه بخشکاند. اخیرا جلسات نمایندگان کردستان با ائتلاف شیعه و شخص نخست‌وزیر برگزار شده و نسبت به آینده عراق خوشبین هستیم. نقش سازنده و تأثیر‌گذار ایران در انسجام‌بخشی به نیروهای عراقی، بی‌شک، به تسریع فرآیند بازسازی عراق خواهد انجامید.

روزنامه شرق، سرمقاله، چهارشنبه 5 شهریورماه 1393، سال دوازدهم، شماره 2098، صفحه اول.

خبرگزاری آنا: نماینده اقلیم کردستان در ایران درباره فرآیند برگزاری همه‌پرسی برای استقلال کردستان عراق، گفت: با توجه به شرایط فعلی کشور، این موضوع به آینده موکول شد.

«ناظم دباغ» در گفت‎وگو با خبرنگار بین‌الملل خبرگزاری «آنا» درباره معرفی «حیدر العبادی» برای پست نخست ‌وزیری عراق، گفت: اقلیم کردستان از ابتدا با شیوه‌‌ مدیریت «نوری مالکی» در عراق مخالف بود و معتقد بود که او و ائتلاف قانون، مانع پیشرفت عراق خواهند شد.

نماینده اقلیم کردستان در ایران تاکید کرد: ما با شخص آقای مالکی مشکلی نداریم بلکه تفکر او نباید در اداره عراق حضور داشته باشد.

وی با بیان این که ما به نحوه اداره کشور در سال‌های گذشته انتقاد داریم، گفت: علاوه بر این بهتر است بعد از هشت سال فرد جدیدی روی کار بیاید.

او ادامه داد: معرفی حیدر العبادی برای پست نخست‌وزیری روند دموکراسی در عراق را سرعت می‌بخشد و ما امیدواریم که آقای عبادی پیرو «نوری مالکی» نباشد. ‌انتخاب مجدد مالکی به عنوان نخست‌وزیر عراق موجب استمرار و پیچیده‌شدن مشکلات در عراق می‌شد.

دباغ اضافه کرد: ما امیدواریم که حیدر العبادی راه‌ها را برای تشکیل دولت فراگیر هموار کند و به قانون اساسی عراق نیز پایبند باشد.

او درباره مخالفت «نوری مالکی» با نخست‌وزیر جدید، بیان کرد: آقای مالکی هر کاری می‎کند تا در رأس قدرت بماند، اعتراض او نیز در همین راستا است.

نماینده اقلیم کردستان در تهران، بیان کرد: مخالفت وی تأثیری در معادلات اخیر عراق ندارد. او حتی در فراکسیون حامی خودش تنها 26 رأی کسب کرد.

وی درباره نقش «جلال طالبانی» در ایجاد آرامش و رفع اختلاف‌های کنونی در عراق اظهار کرد: نقش طالبانی در ایجاد آرامش در عراق از گذشته تاکنون کاملا ‌ثابت ‌شده است و خلاء حضور او را هیچ کس نتوانست در این کشور جبران کند.

دباغ همچنین درباره فرآیند برگزاری همه‌پرسی در اقلیم کردستان، گفت: با توجه به شرایط فعلی عراق، این موضوع به آینده موکول شد.

او درپاسخ به این سوال که آیا «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان از مواضع خود عقب‌نشینی کرده است، تأکید کرد: خیر این‌گونه نیست؛ همان‌طور که گفتم این موضوع به زمان دیگری موکول شد.

دباغ گفت: ما خواهان دولتی مشارکتی و واقعی بدون حضور کسانی که در اداره کشور موفق نبودند، هستیم.

سرویس: سياسي ـ سياست خارجي ـ «ناظم دباغ» انتخاب العبادی به عنوان نخست‌وزیر جدید عراق را گامی مثبت در راستای تشکیل حکومت واحد عراقی دانست و گفت: ما از آقای عبادی درخواست داریم تا دولتی فراگیر و یکپارچه که پایبند به قانون اساسی باشد را تشکیل دهد.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به انتخاب «حیدر العبادی» به عنوان نخست وزیر جدید عراق اظهار کرد:‌ انتخاب آقای العبادی یک گام مهم و مثبت بود که در راستای تشکیل حکومت جدید عراق برداشته شد.

وی گفت: گروه‌های مختلف سیاسی و قومی از جمله اهل سنت، شیعیان و کردها نظرشان این بوده و هست که شرایط امروز عراق نتیجه سوءمدیریت مالکی بود و عراق نیازمند تغییر نخست‌وزیر بود.

نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران درباره نقش العبادی در تغییر فضای عراق در آینده اظهار کرد: به عقیده من عراق به چیزی بیش از تغییر نخست‌وزیر نیاز دارد و اگر بنا باشد همان تفکرات و روش‌های قبلی دنبال شود چیزی در عراق تغییر نمی‌کند. بین گروه‌های مختلف عراقی توافقات و تفاهم‌هایی صورت گرفته است که متعلق به 8 سال پیش است. اما برخی از آن‌ها انجام نشد چنان‌چه در دوره جدید هم بخواهند این توافقات انجام نگیرد شرایط به دشواری پیش خواهد رفت.

دباغ همچنین افزود: ما از دولت تقاضا داریم تا حکومت و دولتی فراگیر و یکپارچه ایجاد کند که در آن از همه گروه‌ها حضور داشته باشند و همگی به قانون اساسی عراق پایبند باشند و اتفاقات گذشته دوباره تکرار نشود.

این فعال سیاسی کُرد با اشاره به انتقادها و اعتراض «نوری مالکی» به انتخاب عبادی خاطرنشان کرد: آقای مالکی فردی تکرو است و متأسفانه نشان داده که به جایگاهش بسیار علاقه‌مند است. او معتقد است که فراکسیونش بیشترین آرا را داشته اما دادگاه عراق چیز دیگری می‌گوید و معتقدم باید همگی از قانون پیروی کنیم.

نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران درباره رویکرد کشورهای عربی منطقه به تغییر مالکی و انتخاب العبادی گفت:‌ اکثریت کشورهای عربی طرفدار عراق جدید نبوده و نیستند و دیدگاه‌های تعصبی و ملی‌گرایی را دنبال می‌کنند. آن‌ها نمی‌خواهند شیعیان در عراق مسلط باشند و کردها ریاست جمهوری را برعهده داشته باشند. باید منتظر بود و دید که آن‌ها به چه شکل با عراق همراه می‌شوند. اگر شرایط سیاسی جدید عراق را بپذیرند و به روابط عادی و دوجانبه با عراق بازگردند قطعا برای هر دو طرف برد خواهد بود.

 دباغ درباره چگونگی مقابله با داعش و نقش دولت جدید در این رابطه گفت: ما برای مقابله با داعش به یک دولت جدید، مشارکتی و فراگیر نیاز داشتیم تا به این شکل نباشد که گفته شود شیعه در مقابل سنی قرار گرفته است. با یک دولت فراگیر و مشارکتی اعم از اهل سنت، شیعیان، کردها و دیگر گروه‌ها و قومیت‌ها یک دولت متشکل در مقابل داعش ایستاده است.

تغيير «نوري مالكي» بسيار مثبت بود و ما انتظار داريم «حيدر عبادي» با تفكر و برنامه جديد، وارد كار شود و مسائلي كه مالكي باعث آن شده بود را دوباره تكرار نكند. در مجلس هم مي‌توان گفت كه عبادي رأي مثبت خود را دارد و تنها ممكن است در خصوص وزرا اندكي به مشكل بر بخورد.

بالاخره مسووليت نخست‌وزيري در عراق به عهده شيعيان است و شيعيان نيز آقاي عبادي را قبول دارند. اما در خصوص موضع آقاي مالكي درباره معرفي «حيدر عبادي» بايد گفت كه متأسفانه يك تفكر عجولانه و تعصبي دارد. من شش ماه پيش گفتم كه آقاي مالكي به هيچ عنوان به خودي خود از قدرت كناره‌گيري نخواهد كرد.

اما موضوع بعدي ارتش عراق است كه نمي‌توان روي آن چندان حساب كرد زيرا عملكرد ارتش را در برابر داعش مشاهده كرديم. از طرف ديگر با استقرار دولت جديد، ارتش نيز تشكيلات جديدي را پيدا مي‌كند. در عراق يك اصل وجود دارد وقتي كسي در قدرت نباشد زود فراموش خواهد شد و آقاي مالكي نيز از همين موضوع نگران است كه با نداشتن يك جايگاه قدرتمند از صحنه سياسي محو شود.

اما موضوع ديگري كه حايز اهميت است بحث كردهاي عراق است، دولت اقليم كردستان عراق اعلام كرد كه ما دولتي جديد و فراگير مي‌خواهيم كه حقوق كردها و ساير اقوام عراق را محترم بشمارد و در غير اين صورت ما در خصوص جدايي رفراندوم برگزار مي‌كنيم.

روزنامه اعتماد، ستون «نگاه عراقی»، چهارشنبه 22 مرداد ماه 1393، سال دوازدهم، شماره 3031، صفحه 6.

بولتن نیوز ـ نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ارتباط با همکاری کشورهای منطقه و همسایه عراق با عراقیها تأکید کرد که تروریسم داعش یک تروریسم بین‌المللی است و امروز عراقیها نیازمند همکاری خوب کشورهای همسابه و منطقه می‌باشند.

گروه بین الملل، «ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار "بولتن نیوز" در خصوص دستور جدید «مسعود بارزانی» اظهار داشت: خطر تروریسم امروز برای همه منطقه است و ما این را پیش بینی کرده بودیم که تروریست‌ها بعد از حملات موصل و الانبار، حملات خود را به اقلیم کردستان عراق آغاز بکنند و حملات چند روز اخیر نشان داد که آنها جنگ خود با اقلیم را آغاز کرده‌اند و طبیعی است در چنین شرایطی ریاست اقلیم و حکومت اقلیم سکوت نکنند، از این رو اقلیم از این به بعد با اتخاذ سیاست هجومی تغییر استراتژی داده و دست به حملات هجومی به تروریست‌های تکفیری خواهد زد.

به گزارش بولتن نیوز، «ناظم دباغ» در خصوص میزان همکاری ارتش عراق با نیروهای پیشمرگه  گفت: متأسفانه تنها از راه هوایی حمایت صورت می گیرد، لازم است در این خصوص مسئولین دولت عراق حمایت بیشتری از نیروهای پیشمرگه بکنند چرا که جنگ داعش با همه عراقیهاست

منابع موثق امنیتی در کردستان عراق اعلام کردند که بیش از 4 هزار نفر با تابعیت کشورهای مختلف اروپایی در صفوف داعش هستند.

نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران با تأیید حضور عوامل کشورهای اروپایی در صفوف تروریست‌های داعش می‌گوید: لازم است کشورهای اروپایی بدانند که آتش تروریستها به کشورهای اروپایی نیز سرایت خواهد کرد هر چند زمان آن فرا نرسیده است ولی قطعا این روی خواهد داد و بهتر است کشورهای اروپایی در مواضع خود برای کمک به عراقیها برای ریشه‌کن کردن تروریسم با عراقیها جدیت داشته باشند.

نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ارتباط با همکاری کشورهای منطقه و همسایه عراق با عراقیها تأکید کرد که تروریسم داعش یک تروریسم بین‌المللی است و امروز عراقیها نیازمند همکاری خوب کشورهای همسایه و منطقه می‌باشند.

«ناظم دباغ» در خاتمه این گفت‌وگو تصریح کرد که درخواست ریاست اقلیم برای کمک به اقلیم برای برخورد با تروریست‌ها جدی باید گرفته شود چرا که امنیت کردستان و عراق امروز به هم گره خورده است و در صورت تهدید این مجموعه، کل امنیت منطقه نیز به مخاطره خواهد افتاد و در چنین جنگ فرسایشی ما نیازمند کمک همه مخالفین تروریسم می‌باشیم.