نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران، بەشداری لە یادی ٣٩ ساڵەی کوشتنی کوردە فەیلییەکان کرد.
یادی ٣٩ ساڵەی کوشتنی کوردە فەیلییەکان له لایه‌ن ئەنجومەنی کوردی فەیلی نیشتەجێی تاران رۆژی هەینی رێکەوتی ١٤/٦/٢٠١٩ به‌ڕێوه‌چوو و نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لەتاران بەشداری ئەو کۆرە ماتەمینیه‌ی کرد که "سەلام عارف روشدی" جێگری نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لەتاران و "هیوا ڕه‌سووڵ" و "سۆران عه‌لی ئەمین" و "شێرزاد قادر خورشید" و "عه‌لی غوڵام عه‌لی"، "سه‌عد عه‌بدوالوه‌هاب جه‌واد قه‌ندیل" باڵیۆزی عێراق لەتاران، هەندێک لە بەرپرسانی ئێران و نوێنەری پارتە سیاسییەکانی عێراق و کۆمه‌ڵێک که‌سایه‌تیی دیکه له‌م ڕێوڕه‌سمه‌دا ئامادەبوون.
"سه‌عد عه‌بدوالوه‌هاب جه‌واد قه‌ندیل" باڵیۆزی عێراق لەوڵاتی ئێران بەو بۆنەیەوە وتارێکی پێشکەش کرد و پشتیوانی حکوومەتی عێراق و باڵیۆزخانەی عێراق لەتارانی بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کوردە فەیلییەکان و هاووڵاتیانی عێراقی نیشتەجێی ئێران دووپات کردەوە.
نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لەتاران، بە پێشکه‌شکردنی چەپکە گوڵێک یادی شەهیدانی بەرز نرخاند.
له‌وتووێژێكی ژیار محه‌مه‌د له‌ده‌نگی ئه‌مریكا، نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان باس له‌هه‌ڵوێستی سه‌رۆك كۆماری عیراق له كۆبونه‌وه‌كه‌ی (مه‌ككه) ده‌كات و ده‌ڵێت" ئه‌مه جورئه‌ت و ئازایه‌تیه كه یه‌كێك له عیراق په‌یدا ببێت هه‌ڵوێسته‌كان له‌چوارچێوه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی وڵات و میلله‌ته‌كه‌ی خۆیدا بڕیاری لێ بدات، ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی د.به‌رهه‌م به‌ته‌نها هی خۆی نیه به‌ڵكو هه‌ڵوێست هه‌موو به‌رپرسانی عیراقی وه‌ك سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و سه‌رۆكی په‌رله‌مانی عیراقیشه، ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كات وه هه‌ڵوێستی حكومه‌تی ئێرانیش به‌شێوه‌یه‌كی گشتی له‌سه‌ر ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی سه‌رۆك كۆماری عیراق به‌و جۆره بوو كه هه‌ڵوێسته‌كه به‌شێوه‌یه‌كی زۆر ئیجابی وه زۆر مه‌ردانه هه‌ڵیانسه‌نگاندووه هه‌روه‌ك له مانشێتی ئه‌و گۆڤاره‌ش نوسراوه."هه‌روه‌ها ده‌ڵێت" ده‌بێت هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی سیاسەتی حکومەتی عیراق هەیە لەوێ یارییەکانی خۆی بکات وە هەڵوێستی خۆی بنوێنێ سه‌باره‌ت به كێشه‌كانی نێوان ئێران و ئه‌مریكا، چونکە بۆ ئێمە ئەمریکا چەند گرنگه ئێران گرنگترە چونکە ئەزمونەکانی ڕابردوو دەریخستووە ئەگەر ئێران دژایەتی کردبێتین بەڵام مەرزەکەی لەگەڵمان هەر ماوە ، بەڵام ئەمریکا یا هەر وڵاتێکی ئەوروپی هاتبێتنە ناوچەکەمان دوای دابین کردنی بەرژەوەندییەکانی خۆی ڕۆیشتووە، ئه‌وه‌تا سه‌رۆكی ئه‌مریكا كه‌ده‌ڵێ من ئه‌وه‌نده‌م كڕی وه ئه‌وه‌نده‌م فرۆشت واته نابێت ئێمه ببینه هۆكارێك بۆ كارێكی بازرگانی."
" ئه‌مه جورئه‌ت و ئازایه‌تیه كه یه‌كێك له عیراق په‌یدا ببێت هه‌ڵوێسته‌كان له‌چوارچێوه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی وڵات و میلله‌ته‌كه‌ی خۆیدا بڕیاری لێ بدات"
له‌دواین ژماره‌یدا گۆڤاری (سازه‌نده‌گی) فه‌رمی حكومه‌تی ئێران له‌مانشێتی سه‌ره‌كیدا نوسیبووی به‌رگریكردن له مه‌ككه، به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆك كۆماری عیراق دژی هه‌ڵوێستی شا-ی سعودیه وه‌ستایه‌وه كه ویستی ڕایه‌كی گشتی وڵاتانی عه‌ره‌ب دژ به ئێران دروست بكات، ئه‌مه‌ش پاش ئه‌وه‌ی به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆك كۆماری عیراق له كۆبونه‌وه‌ی لوتكه‌ی مه‌ككه ڕایگه‌یاند" ئەمن و ئاسایشی ئێران دەبێت بەهۆی ئاسایش و ئیستیقراری ناوچەکە و وڵاتانی عەرەبی. کۆماری ئیسلامی ئێران، ولاتێکی موسڵمانە و درواسێی عێراق و وڵاتانی عەرەبییە و بەدڵنیاییەوە حەزمان لێ نییە، هیچ لایەنێک ئاسایشەکەی بکاتە ئامانج."
لەسەرەتای وتووێژەکەدا نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له ئێران ده‌ڵێت" عیراق لەجوگرافیایەکی تایبەتدایە، وە ئەو هەڵوێستە تەنها د.بەرهەم سەرۆک کۆمار ڕاینەگەیاندووە، بەڵکو سەرۆک وەزیران و سەرۆکی پەرلەمانیش هەمان هەڵوێستیان هەبووە، پێچەوانەوەی حکومەتەکانی پێشووی عیراق هه‌موویان هەڵوێستیان یەکە وە بۆ پارێزگاری لەحکومەتی عیراق و خەڵکی عیراق خۆی نەکردە لایەن(تەرەف) لەخواستی ئەوانەی دەیانەوێت سیناریۆ بکەن کە شەڕێک ڕووبدات کە هەموومان دەزانین کە ئەو سیناریۆیەیە خەریکە شکست دەهێنێ وە د.بەرهەم وەک سەرۆک کۆمار سوێندی خواردووە کە پارێزگاری لەبەرژووەەندییەکان و عیراق بکات."
هه‌روه‌ها وتی" ئه‌مه جورئه‌ت و ئازایه‌تیه كه یه‌كێك له عیراق په‌یدا ببێت هه‌ڵوێسته‌كان له‌چوارچێوه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی وڵات و میلله‌ته‌كه‌ی خۆیدا بڕیاری لێ بدات، بینیمان سه‌رده‌مانێك ئه‌مریكا له عیراق بوو دواتر جێی هێشت، ده‌بێت به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمان له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا و هه‌موو وڵاتان هاوسه‌نگی هه‌بێت نه‌ك لایه‌ندار بێت، د.به‌رهه‌م سیاسه‌تی یه‌ك ڕه‌نگ و یه‌ك ده‌نگی عیراقی ده‌ربڕیووه."
ده‌رباره‌ی ئه‌وه‌ی پێشبینی ده‌كه‌ن عیراق باجی ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی بدات؟
نازم ده‌باغ ده‌ڵێت" ده‌بێت سه‌ركردایه‌تی سیاسی عیراق كه‌خاوه‌نی ئه‌و هه‌ڵوێسته‌یه" ته‌حه‌مولی"ئه‌و جۆره بڕیار و قسانه بكات، وه زۆرینه‌ی عیراق له‌گه‌ڵ ئه‌و ڕاستیه‌ن كه بۆ یه‌كه‌مجاره كه‌سێكی كورد وه‌ك سه‌رۆك كۆماری عیراق بتوانێت له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندی وڵاته‌كه‌ی خۆیدا ده‌رببڕێت، وه من دڵنیا ده‌كه‌مه‌وه هه‌ڵوێستی د.به‌رهه‌م به‌ته‌نها هی خۆی نیه به‌ڵكو هه‌ڵوێست هه‌موو به‌رپرسانی عیراقی وه‌ك سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و سه‌رۆكی په‌رله‌مانی عیراقیشه."
له‌وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌ی ئه‌ی سه‌باره‌ت به‌ناوخۆی ئێران هه‌ڵوێسته‌كه‌ی سه‌رۆك كۆماری عیراق له‌دژی پادشای سعودیه بۆ دروست كردنی ڕای گشتی وڵاتانی عه‌ره‌ب دژ به ئێران چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟
نازم ده‌باغ وتی" تاك تاكی خه‌ڵكی ئێران ئه‌م دوو سێ ڕۆژه جگه له پێزانین و سوپاس كردن شتێكی تر نه‌بووه، سه‌رۆكی ئه‌مریكا كه‌ده‌ڵێ من ئه‌وه‌نده‌م كڕی وه ئه‌وه‌نده‌م فرۆشت واته نابێت ئێمه ببینه هۆكارێك بۆ كارێكی بازرگانی."
ئه‌ی وه‌ك حكومه‌تی ئێرانی چ پێزانینێكیان بۆ ئه‌و هه‌ڵوێسته هه‌یه؟
ده‌باغ وتی" هه‌ڵوێسته‌كه‌ی د.به‌رهه‌م هه‌ڵوێستێك بووه له‌چوارچێوه‌ی ئه‌و بابه‌ته جا عیراق باجه‌كه‌ی ده‌دا یا ئێران چی له‌چاودایه، به‌دڵنیاییه‌وه هه‌ڵوێسته‌كه‌ی د.به‌رهه‌م له‌چوارچێوه‌ی ئه‌و هه‌ڵوێسته بووه كه ئێران هاوكاری عیراق بووه له شه‌ڕی داعش و ڕوخان ڕژێمی به‌عس وه شۆڕش و جوڵانه‌وه ڕزگاریخوازه‌كانی هه‌م گه‌لی كورد و هه‌م عیراق كه هه‌موو ئه‌وانه‌ی ئه‌مڕۆ ده‌یابینی له‌حكومدان له‌كاتی خۆیدا له ئێران كاری سیاسی و بازرگانیان كردووه، وه هه‌ڵوێستی حكومه‌تی ئێرانیش به‌شێوه‌یه‌كی گشتی به‌شێوه‌یه‌كی زۆر ئیجابی وه زۆر مه‌ردانه هه‌ڵیانسه‌نگاندووه هه‌روه‌ك له مانشێتی ئه‌و گۆڤاره‌ش نوسراوه."
"هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی سیاسەتی حکومەتی عیراق-دایه ده‌بێت لەوێ یارییەکانی خۆی بکات وە هەڵوێستی خۆی بنوێنێ ."
نازم دەباغ ده‌رباره‌ی ئه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردستان له‌كوێی ململانێ و ئه‌گه‌ری ڕودانی شه‌ڕه له‌نێوان ئه‌مریكا و ئێران؟ ده‌باغ ده‌ڵێت" بەداخەوە زۆر خەڵکی ناسیاسی و نەخوێندەوار هەیە کە لێکدانەوەی هەڵە دەکات، وەک هەرێمی کوردستان ئێمە لایەنی شەڕ نین کە سیناریۆکان بە دڵێ خۆی دابڕژێت کەچی ڕوودەدات، هەرێمی کوردستان لەنێوان چوار وڵاتە کە هەموو کات ئەوەیان بۆ کورد ویستووە کە لەبەرژەوەندی خۆیان بووە، گەلی کورد هیچ بەرگەی شکستی ئەو شەڕە ناکات لە ئەگەری ڕوودانی، بۆیە باشترە هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی سیاسەتی حکومەتی عیراق هەیە لەوێ یارییەکانی خۆی بکات وە هەڵوێستی خۆی بنوێنێ ."
وتیشی" ئەو هەڵوێستەی ئێستای حکومەتی عیراق پێم وایە لەبەرژەوەندی هەموولایەکدایە، وە هەرێمی کوردستان دەبێت لە بێ لایەنی ئەم کێشەیەدا بوەستێت."
"بۆ ئێمە ئەمریکا چەند گرنگه ئێران گرنگترە "
ئایا هەرێمی کوردستان دەتوانێت بێ لاایەن بێت لەم کێشەیەی نێوان ئەمریکا و ئێراندا؟
دەباغ له‌وه‌ڵامدا وتی" بەڵێ دەتوانێ، چونکە بۆ ئێمە ئەمریکا چەند گرنگه ئێران گرنگترە چونکە ئەزمونەکانی ڕابردوو دەریخستووە ئەگەر ئێران دژایەتی کردبێتین بەڵام مەرزەکەی لەگەڵمان هەر ماوە ، بەڵام ئەمریکا یا هەر وڵاتێکی ئەوروپی هاتبێتنە ناوچەکەمان دوای دابین کردنی بەرژەوەندییەکانی خۆی ڕۆیشتووە، چونکە مێژوو سەلماندویەتی ئێمە ئەو جوگرافیایەی هەمانە وڵاتانی دراوسێ لە جێی خۆیان دەمێننەوە بەڵام وڵاتانی تر بەرژەوەندی خۆیان هەیە و دوای دابین کردنی بەرژەوەندییەکانیان بەجێمان دە‌هێڵنەوە بۆ وڵاتانی دراوسێ، هەروەک لە بابەتی ڕیفراندۆم بینیمان."
" ئەم قسانەی من بۆ بەرگریکردن نیە لە ئێران بەڵکو گریانە بۆ میللەتی کورد کە لەنێوان "دوو بەردە ئاش"
باشە ئەگەر کورد خرایە نێوان دوو بژاردە یەکەمیان هەڵبژارنی ئێران یا ئەمریکا بەڕای تۆ کامیان بکات؟
نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانی-عیراق له‌تاران لەوەڵامدا وتی" ئەمە پرسیارێک نیە لەنێوان ڕەش یا سپی هەڵبژێرین، چونکە سەرۆکی ئەمریکا لە ژاپۆن هەفتەی ڕابردوو وتی" ئامانجی ئێمە ڕووخانی ڕژێمی ئێران نیە، ئەمەش واتای ئەو ڕژێمە هەر دەمێنێ ، دووەم ، ئەوانەی دوای ئەوانە دێنە سەر حکوم کێن؟ خەڵکێکی تازەن کە ئێمە نایانناسین یان خەڵکێکن کە ئێمە ڕابردوومان هەیە لەگەڵیان؟ دوبارە وەک سوریای لێدێتەوە کە وتیان لەماوەی 30 ڕۆژدا ڕژێمەکە دەڕوخێنین بەڵام پێیان نەکرا ئەوەتا ئێستا داوای دانوستانی لێدەکەن، بۆیە هەتا بۆ وەڵامی ئەو پرسیارە پێویستە کورد بەرژەوەندی خۆی هەڵبژێرێت و دەبێت بەرژەوەندییەکانی خۆی بگونجێت لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی هەمیشەیی خۆی؟"
نازم ده‌باغ ئەوەشی وت" ئەم قسانەی من بۆ بەرگریکردن نیە لە ئێران بەڵکو گریانە بۆ میللەتی کورد کە لەنێوان "دوو بەردە ئاش"دا چۆن دەتوانێت خۆی بگونجێنێت؟ هەڵوێستێکی سەخت و قورسە من ئەزمونم کردووە لەکام قۆناغدا ئێران پشتگیری کوردی کردوە وە لەکام هەڵوێستدا ئەمریکا پشتگیری کوردی کردووە باشترین و دواترین نمونە ڕیفراندۆم."
ناس كورد- وریا حسین // نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لەتاران لەو بڕوایەدایە سەردانی وەزیری دەرەوەی ئێران بۆ عێراق گرنگە، ئاماژە بەوەش دەكات “زەریف سەردانی هەرێمی كوردستان ناكات”.
.
نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لەتاران تایبەت بە ناس كورد ئاماژە بۆ ئەوە دەكات سەردانی وەزیری دەرەوەی ئێران و وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بۆ عێراق گرنگە چونكە بۆ هەردوولا پێگەی جوگرافی عێراق گرنگە بەتایبەتی لەم قۆناغەی ئێستادا لایەنداری عێراق ڕەنگدانەوەی دیكەی دەبێت، لەم كاتەدا ئێران جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە عێراق بێلایەن بێت لەپێناو دروخستنەوەی شەڕ لەناوچەكە، وتیشی: “ئێران ناتوانێت عێراق كەمەنكێش بكات، بەڵكو هەمووان جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە عێراق لەم دۆخەدا بێلایەن بێت خوانەخواستە ئەگەر شەڕ ڕووبدات، نێوەندگیری بكات”.
.
نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لەتاران ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد جەواد زەریف وەزیری دەرەوەی ئێران سەردانی كوردستان ناكات، وتی: “هەرێمی كوردستان لەچوارچێوەی سیادەی عێراق دایە”.
.
جەواد زەریف وەزیری دەرەوەی ئێران بەسەردانێكی دوو ڕۆژە بەسەرۆكایەتی وەفدێكی باڵای (سیاسی و سەربازی) گەیشتە بەغداد بڕیارە چاوی بە هەرسێ سەرۆكایەتیەكەی عێراق بكەوێت.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران رایگەیاند، هەرچەندە فشارەکانی ئەمریکا ئێران بۆ سەر عێراق و هەرێمی کوردستان زیاتربون بۆ ئەوەی لایەنگری لایەنێکیان بکەن، بەڵام هەرێمی کوردستان نایەوێت ببێتە بەشێک لە لایەنگری هیچ یەکێک لەو دو دەوڵەتە.
"حکومەتی هەرێمی کوردستان تا ئێستا لە چوارچێوەی ئەو سیاسەتەی کە هەیەتی خۆی بێلایەن راگرتوە"
نازم دەباغ، نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران بە خەندان-ی راگەیاند، "حکومەتی هەرێمی کوردستان تا ئێستا لە چوارچێوەی ئەو سیاسەتەی کە هەیەتی خۆی بێلایەن راگرتوە، لایەنگری ئەوەش نییە کە هەرێمی کوردستان ببێتە بەشێک لەو دوژمنایەتییەی کە لەناوچەکەدا هەیە، بەهیچ شێوەیەک رێگا نادرێت خاکی هەرێم بەکاربێت بۆ دژایەتی هیچ لایەنێک".
" ئەو بازرگانییەی کە لە نێوان هەرێمی کوردستان و ئێراندا بەڕێوەدەچێت پەیوەندی بە نەوتەوە نییە"
ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو بازرگانییەی کە لە نێوان هەرێمی کوردستان و ئێراندا بەڕێوەدەچێت پەیوەندی بە نەوتەوە نییە، کە ئەمریکا لەو بوارەدا سزای بەسەر تاراندا سەپاندوە، لەهەمانکاتدا وڵاتی ئێران بۆ هەرێمی کوردستان گرنگە، بەتایبەت لە روی ئابورییەوە، بۆیە کارێکی ئاسان نییە، کە حکومەتی هەرێمی کوردستان بتوانێت پەیوەندییە ئابوری و سیاسییەکانی خۆی لەگەڵ ئێراندا بپچڕێنێت.
كێشەكانی نێوان ئەمریكا و ئێران گەیشتوەتە لوتکە، دوای ئەوەی دو هەفتە لەمەوبەر واشنتن بە مەبەستی "هۆشداریدان بە ئێران"، كەشتی فڕۆكە هەڵگری ئەبراهام لینكۆڵن و چەند فڕۆكەیەكی جۆری B-52ی رەوانەی رۆژهەڵاتی ناوەراست كرد.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران رونیکردەوە، بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران لە عێراق و هەولێر و سلێمانی جەختدەکەنەوە، پەیوەندییەکانیان بەردەوام دەبێت لەگەڵ هەرێمی کوردستان و بەغدا و داواش دەکەن نەکەونە ژێر فشارەوە بۆ راگرتنی پەیوەندییەکانیان.
"حکومەتی هەرێم دەبێت بێلایەن بێت و لە چوارچێوەی عێراقدا هەربڕیارێک بدرێت پابەند بێت پێوەی"
دەباغ باسی لەوەشکرد، "حکومەتی هەرێمی کوردستان دەبێت بێلایەن بێت و لە چوارچێوەی عێراقدا هەربڕیارێک بدرێت پابەند بێت پێوەی".
"پێشبینی دەکەم و ئومێد دەکەم، کە جەنگ رونەدات"
لەبارەی ئەگەری رودانی جەنگ لە نێوان ئەمریکا و ئێران، نازم دەباغ دەڵێت، "پێشبینی دەکەم و ئومێد دەکەم، کە جەنگ رونەدات، پشتبەستوش بە لێدوانی بەرپرسانی هەردو وڵات شەڕ رونادات، بەڵام ئەگەر جەنگ لە نێوان ئەمریکا و ئێران روبدات، هەرێمی کوردستان و عێراقیش پریشکی بەردەکەوێت".
http://www.xendan.org/detailnews.aspx?jimare=71545&babet=1&relat=7196
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران، پێیوایە لە ئێستادا بە بۆنەی گرژی نێوان ئەمریکا و ئێران و سزاکانی سەر ئێرانەوە، هەولێر و بەغدا کەوتوونەتە ژێر گوشارێکی دوو لایەنەی زێدەوە .
ئاژانسی هەواڵی مێهر، بەشی نێودەوڵەتی- حەلیمە موڵایی: بە هۆی ئەو پەیوەندییە تایبەت و نزیکەی لە نێوان ئێران لەگەڵ عێراق و هەرێمی کوردستان هەیە و ئەوەی کە ئێران پەیوەندی سنووری و بازرگانی و ئابووری لە گەڵ عێراق و هەرێمی کوردستان هەیە، ئەمریکا دوای پێشێل کردنی یەک لایەنەی ڕێککەوتنی ناڤۆکی، زیاتر هەوڵ دەدات پەیوەندی تاران و هەرێمی کوردستان و دەوڵەتی ناوەندی عێراق بخاتە ژێر کاریگەری گەمارۆکان و ئەو رێگایەش لە ئێران دابخات.
واشنتۆن لە سەرەتای مانگی گوڵانەوە مۆڵەتی بەری بوونی هەندێ وڵات لە سزای پەیوەندی لەگەڵ ئێرانی دڕێژ نەکردووە و رایگەیاند ئەگەر ئەو وڵاتانەی کە تا ئیستا مەعاف و بەری بوون لە گەمارۆکان؛ ئیدی پەیوەندی بازرگانی لەگەڵ ئێران بگرن، ئەمریکا ئەوانیش سزا دەدات. عێراق لەو وڵاتانە بوو کە ئەگەر پەیوەندی لەگەڵ ئێران ببێت سزا دەیگرێتەوە. ئەمە لە حاڵێکدایە کە هەرێمی کوردستانیش وەک بەشێک لە عێراق پێبەندە بە دەستووری هەمیشەیی ئەم وڵاتە و گوشاری زۆری لەسەرە بۆ ئەوەی گەمارۆکانی ئەمریکا ڕچاو بکات و واز لە پەیوەندی لەگەڵ ئێران بێنێت.
ئەگەرچی بەرپرسانی دەوڵەتی بەغدا و حکوومەتی هەرێمی کوردستانیش بەردەوام بە بەرپرسانی ئەمریکایان راگەیاندووە کە ناتوانن گەمارۆکان پەیڕەو بکەن و بە بۆنەی سنووری بەرفراوانی هاوبەش و نزیکی فەرهەنگی و پێویستی ئابووری پەیوەندییان لەگەڵ ئێران لێک ناپچڕێت و تێکدانی ئەو پەیوەندیانە خەساری زۆر لە هەر دوو لا بە تایبەتی هەرێم دەدات.هێشتا واشنتۆن پێداگری لەسەر گوشارەکانی دەکات.
بۆ باس کردن لە سەر ئەم بابەتە لەگەڵ مامۆستا نازم عومەر دەباغ، نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران گفتوگۆیەکی کورتمان کردووە کە دەقەکەی لە خوارەوە هاتووە:
پێشتر ئاماژەتان بە گوشارەکانی ئەمریکا بۆ سەر هەرێمی کوردستان و عێراق دابوو بۆ ئەوەی پابەند بن بە سزاکانی سەر ئێرانەوە، ئێستا دۆخەکە چۆنە؟
بە ڕاستی گوشارەکان زیاتر بوونەتەوە. ئێستا گوشارەکان دوو لایەنەیە. لە لایەک ئەمریکا گوشار دەخاتە سەر هەرێم و عێراق بۆ ئەوەی پابەندی سزاکانی سەر ئێران بن و پەیوەندییەکانیان کەم بکەنەوە و لە لایەکەوە هەرێم پەیوەندی ستراتێژیکی لەگەڵ ئێران هەیە و پێویستمان بە یەکترە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران و ناکرێت پابەندی سزاکان بین و هەرێمی کوردستانیش نایەوێت هیچ کات هاوکار بێت بۆ دژایەتی کردنی هیچ لایەنێک بەتایبەتی ئێران.
ڕای گشتی خەڵکی هەرێم چییە؟
ئێمە لەگەڵ ئێران پێشینەی مێژوویی هاوبەشمان هەیە، پێکەوە خەباتمان کردووە و دژی ڕژێم بەعس لە سەنگەردا بووین . ئێران لە ڕۆژانی نەهامەتیدا پشتی لە کوردی عێراق نەکردووە و ئێستا خەڵکی عێراق و هەرێمی کوردستانیش خۆیان بە قەرزداری ئێران دەزانێن و ناتوانن پشت لە ڕابردوو بکەن.
بەغدا و هەولێر چ پلانیان بۆ کەم کردنەوەی ئەم گوشارانە داڕشتووە؟
بێ گومان عێراق و هەرێمی کوردستان نایانەوێت خۆیان لەو ململانێی وەربدەن. عێراق وڵاتێکی سەربەخۆیە کە بەرژەوەندی هاوبەشی لەگەڵ ئێران هەیە و هەرێمی کوردستانیش دەیەوێت بێ لایەن بێت لەم تەنگژەیەدا و خۆی بە دوور بگرێت لە هەموو گرژییەک و دەوڵەتی ناوەندی عێراق هەر بڕیارێک بدات هەرێمی کوردستانیش پابەند دەبێت بەو بڕیارە. تا ئێستاش سەرۆک کۆمار و سەرۆکی وەزیرانی عێراق و بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستانیش بە لایەنی ئەمریکیان وتووە کە بەشێک نابن لەو تەنگژە و ڕێگە نادەن خاکی عێراق و هەرێمی کوردستان دژی هیچ دراوسێیەک بەکار بێت .
ئەمریکاییەکان بەم سەفەرانەیان بۆ هەولێر و دیدار لەگەڵ بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستان لە هەوڵی ئەوەدان کە ڕای گشتی هەرێم و بە تایبەتی چالاکانی بواری ئابووری و بازرگانی کە پەیوەندیان لەگەڵ ئێران هەیە، بتۆقێنن و کاریگەری بکەنە سەر پەیوەندییە دوو لایەنەکان، ڕاتان لەمبارەوە چییە؟
لە کاتی گرژی و ئاڵۆزیدا هەر دوو لایەن هەوڵی خۆیان دەدەن بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان و دەستبەرکردنی بەرژەوەندییەکانیان، بەڵام پەیوەندی ئێران و عێراق و تاران و هەولێریش ستراتێژیکە و لە ئاستێکی باڵادایە و جەختی ئێمە لە سەر کەم کردنەوەی کێشەکە و نەهێشتنی مەترسیە. پەیوەندی بازرگانی و ئابووری ئێران و هەرێمی کوردستان وەک خۆیەتی . هەرێمی کوردستان بێ لایەن دەبێت لەم ئاڵۆزییەدا و هەموو هەوڵێک دەدین کە پرسەکە بەرەو مەترسی جیدی و هەڵدێر نەڕوات چونکوو بەرژەوەندی هەموو لایەکمان لە ئارامی ناوچەکەیەدا.
هەرێمی کوردستان دۆستی ئێرانە و هاوکات هاوپەیمانی و دۆستایەتی لەگەڵ ئەمریکا هەیە، تا ئێستا هیچ هەوڵێکی داوە بۆ کەم کردنەوەی گرژی نێوان تاران و واشنتۆن؟
دیارە هەموو حکوومەتێک بە پێی بەرژەوەندییەکانی هەندێ دۆستی هەیە و دوژمنیشی هەیە، ئێران لە مێژە دۆستی ئێمەیە لە شەڕی بەعس، لە سەردەمانی ئاوارەیی و شەڕی داعش و زۆر چەڵەمەی دیکەدا بە هانای هەرێمی کوردستانەوە هاتووە، هاوکات ئەمریکاش لە ڕووخاندنی سەدام و شەڕی داعش و ناردنی یارمەتی سەربازی بۆ پێشمەرگە و...... هاوکاری هەرێمی کوردستانی کردووە و ئێمە پەیوەندیمان لەگەڵی هەیە، هەر بۆیە کێشە و ئاڵۆزی ئەم دۆ دۆستە، خەسار لە هەرێمی کوردستان دەدات و گوشاری قورسی خستووەتە سەرمان. هەرێمی کوردستان هەرچی پێبکرێت لە کەم کردنەوەی ئەم گرژیانەدا درێخی نابێت و وەک بەرژەوەندی خۆی چاوی لێدەکات. هەولێر بە گرینگیەوە دەڕوانێتە بابەتی سەقامگیری و پاوەجێی ناوچەکە.
با بینەوە سەر هەرێمی کوردستان و کابینەی نوێ حکوومەت، دەوڵەتی نوێ هەرێمی کوردستان پاش ۸ مانگ خەریکە پێکدێت، هەندێ لایەن دەڵێن : کێشەی ناوخۆیی پارتەکان و لەوانە پارتی دیمۆکرات ڕێگر بووە لە پێکهاتنی کابینەی حکوومەت، وایە؟
کێشەی ناوخۆیش ئەگەر بووبێت قەد بەو ڕادە نەبووە کە لە میدیاکاندا گەورە دەکرێنەوە و زۆر کەم و کەمتر لەوە بووە، ئێستا لایەنەکان ڕێککەوتوون و کۆبوونەوە و گفتوگۆی پێویستیان تەواو کردووە و هەموو پارتەکان گەیشتوونەتە کۆ دەنگی بە تایبەتی لە سەر یاسای سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان ، لە سەر بابەتی جێگرەکانی سەرۆکی هەرێم کە کێشەی دروست کردبوو لەبەردەم پێکهاتنی کابینەکە. پشت بە خوا دوای جەژنی ڕەمەزان کابینەی نوێی حکوومەتی هەرێمی کوردستان پێک دێت و دەست بەکار دەبێت و ئەمەش زۆر گرینگە چونکوو دەبێ بە زووترین کات دامودەزگا و ڕێکخراوە حکوومییەکان لەباری ئیدارەییەوە کاروباریان ڕێکبخرێت. جەژنی دووەم دوای ڕەمەزان، جەژنی پێکهاتنی کابینەی حکوومەتی نۆهەمی هەرێمی کوردستان دەبێت.
هەڵوێستی ئێران وەک وڵاتێکی نزیک لە هەرێم کە پەیوەندی گەرمو گۆڕیان پێکەوە هەیە، لەسەر پێکهاتەی کابینەی نوێ هەرێمی کوردستان چییە؟
ئێران هەمیشە ڕۆڵی ڕاوێژ کردن و ئامۆژگاری گێراوە لە هەرێمی کوردستان و بەرپرسانی باڵای ئێران پێیان ڕاگەیاندووین کە حەز بە سەقامگیری و پاوەجێی هەرێمی کوردستان و پێشکەوتن و بەرەوپێش چوونی دەکەن و خواستیان پێکهاتنی خێرای کابینەی حکوومەت و دووری گرتن لە ناکۆکی ناوخۆیی و حزبی بووە.
بەو پێیەش کە پەیوەندی باش و تۆکمەیان لەگەڵ بەرپرسانی حکوومەتی داهاتووی هەرێم چ لە پارتی و چ لە یەکێتی و گۆڕان هەیە، چاوەڕاون دەکەین پەیوەندییەکانی تاران و هەولێر و هاوکاری و تەعامولی دوو لایەن لەحکوومەتی نۆهەم باشتر لە ڕابردووش بێت .
نوێنەری حكومەتی هەرێم لەكۆماری ئیسلامی ئێران دەڵێت: "شەڕی ئێران شەڕێكی سادە نابێت، بەڵكو وەكو هەندێك ئاماژەی پێدەكەن دەبێتە شەڕی سێیەمی جیهانی"، جەختیش دەكاتەوە كە شەڕێك بە تەنیا ئەمریكا هەڵبگیرسێنرێت شەڕێكی زیانبەخش و قورس دەبێت بۆ هەموو لایەك بەتایبەتی بۆ خودی ئەمریكا.
سەبارەت بەوەی هەست دەكەن گرژی نێوان ئێران و ئەمریكا بەرەو كەمبوونەوە دەڕوات، نازم دەبباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ئێران (ئەمڕۆ شەممە 18ی ئایاری 2019) بەدواڕۆژی راگەیاند: لەسەرەتاوە پێموابووە شەڕی ئێران و ئەمریكا شەڕێكی ئاسان نییە و هەمووی نابەسترێتەوە بەتووڕەبوون و هەڵچوون، دواڕێگە و ئاخیر شت دەبێت لەسەر مێزی گفتوگۆ چی راستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ کێشەکان چارەسەر بکرێت. وتیشی: "ئەو پەیامانەی رابەری كۆماری ئیسلامی ئێران جەخت دەكاتەوە لەسەر ئەوەی دڵنیایی دەدات لەڕوونەدانی شەڕ، پەیامەكانی ترامپیش كە دەڵێت خۆی بۆ شەڕ ئامادە ناكات، هەڵوێستەكانی (روسیا، چین، ژاپۆن، فڕەنسا، ئەڵمانیا و تاڕادەیەك بریتانیاش) لەگەڵ ئەوەدان لەڕێگەی ئاشتییانە ئەم كێشەیە چارەسەر بكرێت، بۆیە ئەو ئاماژانە رێخۆشكەرن بەڕێگەی ئاشتییانە كێشەكە چارەسەر بكرێت". سەبارەت بەوەی وەكو خۆی گەشبینە بەڕوونەدانی جەنگ لەنێوان ئەو دوو وڵاتەدا، دەبباغ وتی: "كەس نازانێت لەپشتی پەردە و ئەو شتانەی كە دۆخەكە پێی دەئاوسێت چی روودەدات، بەڵام هەڵسەنگاندنی خۆم بۆ رابوردوو و ئێستا و داهاتووش ئەوەیە شەڕی ئێران شەڕێكی سادە نابێت، وەك هەندێك ئاماژەی پێدەكەن دەبێتە شەڕی سێیەمی جیهانی". نوێنەری حكومەتی هەرێم لەكۆماری ئیسلامی ئێران دەشڵێت: "ئەمڕۆش ئەگەر دیقەت بدەین هیچ وڵاتێك لەو وڵاتانە وەكو شەڕی كەنداو نەبوونەتە پشتیوانی هاوپەیمانی و ئەمریكا كە بێت لەناوچەكەدا شەڕ بكات، واتە شەڕێك بە تەنیا ئەمریكا هەڵیبگیرسێنێت شەڕێكی زیانبەخش و قورس دەبێت بۆ هەموو لایەك بەتایبەتی بۆ ئەمریكا خۆیشی". ماوەی زیاتر لەهەفتەیەكە گرژی نێوان ئەمریكا و ئێران پەرەی سەندووە، بەتایبەتی دوای ناردنی كەشتی جەنگی ئەمریكا بۆ ناوچەی كەنداو.
https://www.dwarozh.net/details.aspx?jimare=100919
نەوا-كاروان مەحمود // نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران دڵنیایی دەداتە هاووڵاتیانی هەرێم لە ئەگەری ئەنجامدانی گەشتكردن بۆ ئێران و ئەوەش دەڵێت: " هەمووان دڵنیایی ئەوە دەدەن شەڕ لەنێوان ئەمریكاو كۆماری ئیسلامی ئێران روونادات".
نازم عومەر دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران بە رادیۆ نەوای راگەیاند، ئەوەی كە دەبینرێت لەئێستادا هەمووان دڵنیایی ئەوە دەدەن شەڕ لەنێوان ئەمریكاو كۆماری ئیسلامی ئێران روونەدات و بەپرسانی ئیرانیش جەخت لەوە دەكەنەوە كە ئەوەش گرتنەبەری رێگەی ئاشتییەو ئەو لێدوانانە هاندانێكن لەوبارەیەوە.
ئەوەشی وت: "پێم وانییە مەترسی هەبێت لەسەر هاتوچۆ و گەشتكردنی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران چونكە ئەو شوێنانەی كە دەكەونە بەرئامانجی موشەكەكان ئەگەر شەڕەكە روبدات زۆر دوورە لە شوێنی هاتوچۆی هاووڵاتیان و ئەوانەشی لەوێن".
نازم عومەر دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران راشیگەیاند، "وەكو خۆم گەشبینم بەوەی كە شەڕ ڕوونادات، لە پشتی پەردەش وەكو دەوترێت رەنگە سیاسەت ئاوس بێت بە زۆر شت كە رەنگە بیری لێنەكرێتەوە".
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- ههرێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» له‌گه‌ڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی ههولێر کۆبۆوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول ده‌كات