نوێنەری حكومەتی هەرێم لەتاران هەڕەشەكردنی كۆماری ئیسلامی ئێران لەهەرێمی كوردستان رەتدەكاتەوە و دەڵێت: "جەنگی ئەمریكا و ئێران هیچ پەیوەندی بەكوردستانەوە نییە".
نازم دەباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆماری ئیسلامی ئێران (ئەمڕۆ 14ی ئایاری 2019) بەدواڕۆژی راگەیاند: هەڕەشەكردن لەلایەن كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە دژی هەرێمی كوردستان هیچ بنەمایەكی نییە، چونكە ئەو جەنگە هیچ پەیوەندی بەكوردستانەوە نییە و نابێت.
ناوبراو روونیكردەوە: عێراق و هەرێمی كوردستان پێش بڵاوبوونەوەی ئەو قسە و پڕوپاگەندانەش رای خۆیان راگەیاندوە كە رێگە نادەن عێراق ببێتە جێگەی ململانێ بۆ هیچ جەنگێك، بۆیە هیچ مەترسییەك لەعێراقەوە نییە بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران تا ئەوان هەڕەشە لەهەرێمی كوردستان بكەن.
سەبارەت بەوەی ئێران لەم قۆناغەدا چ داوایەكی لەعێراق و هەرێمی كوردستان هەیە، نوێنەری حكومەتی هەرێم روونیكردەوە: "ئێران هیچ داوایەكی نەبووە و تەنیا داوای بەردەوامبوونی پەیوەندییەكانە لەعێراق و هەرێمی كوردستان لەچوارچێوەی دەستوری هەمیشەیی عێراق". ئەمریكا هێزی دەریایی زۆری بۆ ناوچەی كەنداو رەوانە كردووە و بەرپرسانی باڵای ئێرانیش داوایان لەهاووڵاتیانیان كردووە خۆیان بۆ "جەنگێكی سەخت" ئامادە بكەن".
بهرپرسی نوسینگهی ههرێمی کوردستان له تاران دهڵێت: بهپرسانی ئهمریکایی چهندین جار داوایان له ئێمه کردووه پهیوهندیمان لهگهڵ کۆماری ئیسلامی ئێران ببڕین، بهڵام ئێمه درێژه به پهیوهندیمان لهگهڵ ئێران دهدهین.
موجتهبا ئیسماعیلی- بهشی نێودهوڵهتی ئاژانسی آنا: دوای ئهوهی که مایک پۆمپیۆ وهزیری دهرهوهی ئهمریکا دهستپێکردنی گهمارۆی نهوتی ئێرانی به پێی فهرمانی سهرۆک کۆماری ئهو وڵاته راگهیاند؛ گوشارهکانی ئهمریکا و ههروهها دانوستانهکانی لهگهڵ وڵاتانی دیکه بۆ بهخشینییان له گهمارۆکان دهستی پێکرد. چین، تورکیا و کۆریای باشوور لهو وڵاتانه بوون که هیواخواز بوون بخرێنه ناو لیستی وڵاتانی بهخشراو له گهمارۆکانی ئهمریکا دژی ئێران و حکومهتی عێراقیش جگه لهم ههنگاوانه، پێداگری لهسهر درێژهپێدانی پهیوهندییهکانی لهگهڵ ئێران کردهوه.
ئهم گوشارانه تا ئاستێک بهرزبووهوه که به پێی راپۆرتی راگهیاندنهکانی ئهمریکا؛ واشینگتۆن گوشار بۆ وڵاتانی ناوچهکه لهوانه عێراق دههێنێت تاوهکوو پهیوهندییهکانیان لهگهڵ ئێران ببڕن. جگه لهمه، بهرپرسانی ئهمریکایی دهیانهوێت ئهم گوشارانه زیاد کهن تاوهکوو قهناعهت به بهرپرسانی ههرێمی کوردستان بێنن جێگرهوهیهک بۆ پهیوهندییهکانیان لهگهڵ ئێران بدۆزنهوه.
نازم دهباغ، بهپرسی نوسینگهی ههرێمی کوردستانی عێراق له تاران له وتووێژێکدا لهگهڵ پهیامنێری بهشی رۆژئاوای ئاسیای ئاژانسی ههواڵی "ئانا" ههواڵی گوشارهکانی ئهمریکا بۆ سهر حکومهتی عێراق و حکومهتی فیدراڵی ههرێمی کوردستانی پشتڕاست کردهوهو دهڵێت: "بهرپرسانی ئهمریکایی چهندین جار خوازیاری بڕینی پهیوهندییه ئابوورییهکانمان بوون لهگهڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، بهڵام ئێمه وتوومانه به پێی دهستووری عێراق درێژه به پهیوهندییه بازرگانی و ئابوورییهکانمان لهگهڵ ئێران دهدهین".
ئهو له درێژهدا دهڵێت: "بڕینی پهیوهندی لهگهڵ ئێران بۆ ههرێمی کوردستان زۆر دژواره و ئهمه مافی عێراقییهکانه که پهیوهندییهکی ئاسایی و له پێناو بهرژهوهندی بازرگانی خۆیاندا لهگهڵ ئێران ببێت".
بهرپرسی نوسینگهی ههرێمی کوردستانی عێراق له تاران وێڕای ئاماژه بهوهی که ئهم هۆشدارییانهی ئهمریکا تهنها ههرێمی کوردستان ناگرێتهوهو حکومهتی عێراقیش دهگرێتهوه، دهڵێت: "چهندین جار بهرپرسانی ههرێمی کوردستان وهڵامی ئهمریکایان بهم شێوه داوهتهوه که پابهندی رێککهوتنهکانی خۆیان لهگهڵ ئێران دهبن و له چوارچێوهی دهستووری عێراقدا ههڵسوکهوت دهکهن".
نازم دهباغ له وهڵامی ئهم پرسیارهدا که "ئایا سهردانهکهی مهولود چاووش ئۆغلو وهزیری دهرهوهی تورکیا بۆ ههولێر پهیوهندی به گواستنهوهی نهوتی نێوان تورکیا و ههرێمی کوردستانهوه ههیه"، دهڵێت: "ئێمه هێشتا نهچووینهته ناو ئاڵوگۆڕێکی نهوتی فهرمییهوه لهگهڵ ئێران و زیاتر له رێگای هێڵی بۆرییهوه نهوتی ههرێم بۆ ههناردهکردن به تورکیادا نهوت ههناردهی ئهوروپا دهکرێت و ئاڵوگۆڕێکی نهوتی تایبهت لهگهڵ ئێراندا بوونی نییه، سرووشتییه که ئێمه بۆ فرۆشی نهوتی خۆمان لهگهڵ لایهنه جیاواز و فهرمییهکان دانوستان بکهین، نهوت سهرچاوهی داهاتی ههرێمی کوردستانه و بۆ ههناردهکردنیشی کهرتی تایبهت ههوڵ دهدات و دهیانهوێت لهگهڵ لایهنی فهرمی دانوستان بکهن؛ به دڵنیاییهوه ههر لایهنێک سوودێکی زیاترمان پێ بگهیهنێت لهگهڵ ئهو لایهنه رێکدهکهوین".
ئهو ههروهها دهڵێت: تورکیا و ههرێمی کوردستان رێکهوتنێکی نهوتی ٥٠ ساڵه له نێوانیاندا ههیه که نزیکهی ٤٥ساڵی ماوه هێشتا. له سهردانهکهی وهزیری دهرهوهی تورکیا بۆ ههولێر لهوانهیه یهکێک له بابه باسکراوهکان، زیاترکردنی رێژهی نهوتی هاوردهکراوی تورکیا له ههرێمهوه بووبێت".
نازم دهباغ وێرای رهخنهگرتن له گهمارۆ ئابورییهکانی ئێران که له لایهن ئهمریکاوه سهپاوه، دهڵێت: " گەمارۆی ئابووری كاریگەریی دەبێت لەسەر ئەو وڵاتەی رووبەرووی گەمارۆكە دەبێتەوە بەڵام ئێران ئهو وڵاته نییه که له بهرامبهر ئهمهدا خۆبەدەستەوە بدات یان شكست بهێنێ. چونكە ئێران ساڵانێکی زۆره رووبهرووی گهمارۆ و ئابڵۆقه دهبێتهوه و خاوهن ئهزموونه".
رووداو - سلێمانی// نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران دەڵێت، بەرپرسانی ئەمریكا نایانەوێ پەیوەندییە بازرگانی و ئابوورییەكانی ئێران لەگەڵ عێراق و هەرێمی كوردستان بەردەوام بێت، ئەو داوایەشیان گەیاندووەتە بەرپرسانی هەردوولا. بەڵام بنبڕكردنی ئەو پەیوەندییە بە "سەخت" دەزانێ و دەڵێ "عێراق لەڕٍووی نێودەوڵەتی و دراوسێیەتیشەوە مافی ئەوەی هەیە بۆ پاراستنی بەرژەوەندییە ئابووری و بازرگانییەكانی خۆی پەیوەندی لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران بەردەوام بێت".
بەرەبەیانی رۆژی 11/5/2018 مایك پۆمپیۆ، وەزیری دەرەوەی ئێران دەستپێكردنی قۆناغی دووەمی سزاكانی وڵاتەكەی بۆ سەر ئێران راگەیاند و گوتی: "ئەمە سەختترین سزا دەبێت بۆ سەر ئێران لە مێژووی خۆیدا"، هەرچەندە لەسەر داوا و پێداگیریی بەرپرسانی حكومەتی عێراق، بەغدا خرایە ریزی پایتەختە بەخشراوەكان بۆ درێژەدان بە بازرگانی لەگەڵ ئێران، بەڵام ئەو مۆڵەتە لەگەڵ كۆتایی مانگی نیساندا كۆتایی دێت. ئێستا بەرپرسانی باڵیۆزخانەكانی ئەمریكا لە هەولێر و بەغدا، هەوڵەكانیان چڕكردووەتەوە تاوەكو بەرپرسانی عێراق پابەندی چوارچێوە گشتییەكانی ئەو سزایانە بن كە وڵاتەكەیان بەسەر ئێراندا سەپاندوویەتی.
نازم عومەر، دەڵێ گفتوگۆ و هۆشدارییەكانی بەرپرسانی ئەمریكی لەوبارەیەوە "زۆرتر پەیوەندی بە عێراقەوە هەیە نەك هەرێمی كوردستان"، چونكە وەك ئەو باسی دەكات، بەرپرسانی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە باشترین حاڵەتدا وەڵامیان بۆ بەرپرسانی ئەمریكا ئەوەیە كە "پابەند دەبن بە بڕیارەكانی بەغداوە".
هەرچەندە دەڵێ، تاوەكو ئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان سیاسەتێكی هاوسەنگ و ژیرانەی پێڕەو كردووە لە كێشە و ناكۆكییەكانی نێوان ئەمریكا و كۆماری ئیسلامی ئێراندا "حكومەتی هەرێمی كوردستان هاوتەریب مامەڵەی لەگەڵ ئەو دوو لایەنە كردووە، چونكە دەزانێ سەختە تاكلایەنە بڕیاری بڕینی پەیوەندییە بازرگانییەكانی لەگەڵ ئێران بدات".
لە سەرەتای قۆناغی دووەمی سزاكانەوە، هەریەك لە عێراق، چین، هیندستان، ئیتاڵیا، یۆنان، ژاپۆن، كۆریای باشوور، توركیا و تایوان لە لیستی وڵاتە بەخشراوەكاندا بوون. بەڵام ئەمریكا بڕیاری داوە لەدوای دووی ئایارەوە ماوەی بەخشینەكە بۆ كەس درێژ نەكاتەوە. بەپێی زانیارییەكان بەرپرسانی ئەمریكا لە ماوەی رابردوودا نیگەران بوون لەوەی هێشتا عێراق بەشێوەیەكی چڕوپڕ پشت بە ئاڵوگۆڕە بازرگانییەكانی لەگەڵ ئێران دەبەستێ، بە تایبەتی ناردنی نەوت بۆ ئێران لە رێگای تانكەرەوە، كە ئەو گلەییە رووبەڕووی بەرپرسانی هەرێمی كوردستانیش كراوەتەوە.
نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران، سەبارەت بە هەناردەكردنی نەوت لە هەرێمی كوردستانەوە بۆ ئێران، دەڵێ: "حكومەتی هەرێمی كوردستان تاوەكو ئێستا نەكەوتووەتە نێو بازرگانی تەواوەتی نەوت لەگەڵ ئێران و پابەندە بە ناردنی نەوت لە رێگا فەرمی و رێگاپێدراوەكانەوە. ئەوەی هەیە، بڕێكی كەمە و رۆژانە لەرێگای كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەتەوە رەوانە دەكرێت و ئەو سووتەمەنییەشی هاوردەی دەكات، پێویستی رۆژانەیە كە پاڵاوگە نێوخۆییەكان ناتوانن دابینی بكەن".
گوتیشی: "گوشارەكانی ئەمریكا بۆ دەستبەرداربوون لە بازرگانی ئێران زۆرتر لەسەر عێراقە نەك هەرێمی كوردستان".
ئامانجی ئەمریكا لە سەپاندنی خولی دووەمی گەمارۆكان، دابەزاندنی قەبارەی هەناردەكردنی نەوتی ئەو وڵاتەیە بۆ سفر بەرمیل لە رۆژێكدا. پێشتر لە مانگی هەشتی 2018دا، خولی یەكەمی گەمارۆكانی سەر ئێران جێبەجێكران كە كەرتی بانكی و پیشەسازی و كانزاكان و كەرتی ئۆتۆمبیلی ئەو وڵاتەیان گرتەوە، بەڵام لە قۆناغی دووەمی سزاكاندا، پەیوەندییە ئابوورییەكانی ئێران زیاتر دەكرێنە ئامانج و ئەمریكا دەیەوێت پەیوەندی ئێران لەگەڵ جیهانی دەرەوە بپچڕێنێ، بەو پێیەش هەموو گەمارۆكانی ئەمریكا لەسەر ئێران كە لە ساڵی 2012 وە لەسەر ئێران سەپێندرابوون، دووبارە گەڕێندراونەتەوە.
نازم عومەر، دەڵێ بەدڵنیاییەوە هەموو گەمارۆیەكی ئابووری كاریگەریی نەرێنی دەبێت و رەنگدانەوەی دەبێت لەسەر ئەو وڵاتەی رووبەرووی گەمارۆكە دەبێتەوە "بەڵام هێشتا ئێران نەگەیشتووەتە ئەو راددەیەی بیر لە خۆبەدەستەوەدان بكاتەوە یان شكست بهێنێ. چونكە ئێران ئەزموونی زۆری لەگەڵ گەمارۆدا هەیە".
لەوتووێژێکی ژیار محەمەد لەبەشی کوردی دەنگی ئەمریکا لەگەڵ نازم دەباغ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران دەڵێت" پەیامەکانی ئێران بۆ لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان بۆ هەرچی زووە پێکهێنانی حکومەتی نوێی هەرێمە بەشێوەی ناڕاستەوخۆ بووە لهم ڕوهوه لەبابەتی پێکهێنانی حکومەت بەپێی ئەوەی پارتی حیزبی براوەی هەڵبژاردنە، ئێران بەپلەی یەکەم لەپارتیەوە دەستی پێکردووە بۆ پەیوەندی کردن بەڵام نە هی پارتی کەمترە لە یەکێتی نە پەیوەندی یەکێتی لەگەڵ ئێران لە هی پارتی زۆرترە، " بەداخەوە هەمیشە " فۆکس-ەکە" لەسەر یەکێتیە ئەگەرنا ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەکێتی و ئێران زیاتر نەبێت کەمتر نیە، هەروەها لەگەڵ گۆڕاندا وەهەموو لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان هەرچی "تۆ ناوی دەهێنی" هەرچی ناوی هەیە هەمووی لەپەیوەندیدایە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، وتیشی" هەردوولایان (كۆماری ئیسلامی و لایهنه سیاسیهكانی ههرێمی كوردستانی عیراق) هەوڵدەدەن پهیوهندییان لهگهڵ یهكتر ههبێت، ئەگەر یەکێتی، یا پارتی، زەحمەتکێشان،گۆڕان، یا هەرکام لەو لایەنانەی کەهەیە خۆیان قبوڵیان نەبێت ئێران دەتوانێت بچێتە لایان؟"ههروهها لەوەڵامی ئەو پرسیارەی ڕۆژنامەنوسەکەی دەنگی ئەمریکا، کە ئایا لەدەرەوەی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێم لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستانی عیراق بەجیا پەیوەندییان لەگەڵ ئێران هەیە؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران وتی" نەک لەدەرەوە "ئەسڵەن " حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەکانی هەرێمە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، واتە لایەنە سیاسیەکان پەیوەندی "ئەساس-ین" لەناو نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان، من نوێنەری هەموو لایەنە سیاسیەکان نیم، من نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستانم لە پشکی یەکێتی."
"ئێران بهشێوهی ناڕاستهوخۆ پهیوهندی لهگهڵ لایهنهكانی ههرێم كردوه بۆ بابهتی پێكهێنانی حكومهت"
لەسەرەتای وتووێژەکەدا نازم دەباغ وتی" من پێم وانیە ئێران ڕاستەوخۆ دەستی وەردابێتە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێم بەڵام وەک وڵاتێکی دراوسێ پێی خۆشە سەقامگیری لەهەرێم و عیراق هەبێت وە تەبایی لەنێوان لایەنە سیاسیەکاندا هەبێت، بۆیە ناڕاستەوخۆ پەیامەکانی ئەوەی تێدایە هەرچی زوترە ئارامی و ڕێککەوتن دروست بێت لەقازانجی هەموو لایەکدایە ڕاستەوخۆ نەبووە بەڵام پەیوەندی لەگەڵ لایەنە سیاسیەکان خوێندنەوەی من ئەوەبووە بەشێوەیەکی ناڕاستەوخۆ بووە."
لەوەڵامی ئەو پرسیارەی پەیامە ناڕاستەوخۆکانی ئێران چی بووە بۆ لایەنە سیاسیەکان؟
دەباغ وتی" پێکهێنانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕێزگرتن لەسەروەرییەکانی خۆیان و کاریزماکانی خۆیان، وەهەرچی زوترە بتوانن لەچوارچێوەی ئەو بەرنامە و پڕۆژانەی کەهەیە بەشداربن لەبەڕێوەبردنی کوردستان و حکومەت، خۆشبەختانە ئێستا ئەوەی گوێمان لێی دەبێت هەرسێ لایەنە (پارتی-یەکێتی،هەروەها گۆڕان) خەریکە دەگەنە ڕێککەوتن بۆ ئەوە بەزوترین کات حکومەتی نوێی هەرێم پێکبێت، ئێستا ئەوەی دەبینرێت ئەم سێ لایەنە پێکهاتون لەسەر پێداچونەوە بەیاساکان و دابەشکردنی پۆستەکان ئێران نەهاتۆتە ناو بابەتە بەو لایەنانە بڵی تۆ بیکە یا تۆ مەیکە بەڵکو پەیامی خۆی لە بۆنەکاندا دەگەیەنێتە لایەنەکان کە یەک ڕیزبن چونکە لەم قۆناغەدا ئارامی هەرێمی کوردستان لەبەرژەوەندی ناوچەکە و ئێران دایە."
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوەشی وت" بەدرێژایی مێژووی پەیوەندییەکان تا ئێستا ئێران شاندی ڕاستەوخۆی نەبووە بەڵام لەڕێگای قونسڵگەری و سەردانی هەندێک لەبەرپرسان بۆ عیراق و هەرێم یا کە پەیوەندی دەکەن ئەو پەیامانە دەگەیەنرێت کە ئەوان لەگەڵ ئاشتی و ئارامی و تەبایی و ڕێککەوتنی لایەنە سیاسیەکانن لەهەرێمی کوردستان."
" ئێران لهناوهرۆكدا دوو ئیدارهیی ڕهتدهكاتهوه،ئەگەرنا بۆی هەبوو لەقازانجی بوایە پشتیوانی ئەو لایەنانەی دەکرد کە باسی دوو ئیدارەییان دەکرد"
دەربارەی ڕای کۆماری ئیسلامی ئێران لە ئەگەری دروستبونی دوو ئیدارەیی لەهەرێمی کوردستان ؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران وتی" ئێمە بۆ بگەڕێینەوە بۆ ئەگەرێک کە ڕوینەداوە و لەقازانج نیە، هەروەها یەک پارچەیی کوردستان و یەک حکومەتی لەکوردستان ڕێککەوتنی لەسەر کراوە کەلەکاتێکدا باسی کۆماری ئیسلامی ئێران دەکەین کەدەڵێین لەگەڵ یەک پارچەیی و یەک حکومەتی هەرێمی کوردستانە ئەوا لەناوەڕۆکدا دوو ئیدارەیی و سێ ئیدارەیی ڕەتدەکاتەوە ئەگەرنا بۆی هەبوو لەقازانجی بوایە پشتیوانی ئەو لایەنانەی دەکرد کە باسی دوو ئیدارەییان دەکرد، ئەمە بە دوو ئیدارەیی نەدەوەستا بەڵکو دەبووە چوار ئێدارە بەپێی یاسای پارێزگاکان، بەڵام کۆماری ئیسلامی ئێران پشتیوانی لە هەرێمی کوردستان دەکات لەچوارچێوەی دەستوری عیراقی فیدراڵ."
دەربارەی دەنگۆی ئەوەی دەوترێت ڕۆژی کۆبونەوەی ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتی کە ڕایگەیاند لە گەڵ پارتی گەیشتنە ڕێککەوتن پێشتر وەفدێکی ئێرانی لەسلێمانی بووە بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ یەکێتی؟
نازم دەباغ وتی" ئێستا جوڵە دیبلۆماسیەکان لەعیراق و هەرێمی کوردستان زۆرە، وەفدی ئەمریکی سەردان دەکەن، وەفدی ئێرانی بە دڵنیایی یەکێک لەتەوەرە گەرمەکانی قسەی لەسەردەکرێت بابەتی پێکهێنانی حکومەتە وەهەرکەس قسەیەکی خێری پێ بکرێت بۆ ئەوەی لایەنەکان بگەنە ڕێککەوتن بەدڵنیایی دەیکەن."
" ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەکێتی و ئێران زیاتر نەبێت کەمتر نیە"
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوەشی وت" بەداخەوە هەمیشە " فۆکس-ەکە" لەسەر یەکێتیە ئەگەرنا ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەکێتی و ئێران زیاتر نەبێت کەمتر نیە، هەروەها لەگەڵ گۆڕاندا، پەیوەندییەکان لەدوای ڕیفراندۆم لەگەڵ ئێران ئاسایی بۆتەوە، ئێران پەیوەندی تاک بەتاکی لەگەڵ هەموو لایەنە سیاسیەکانی هەرێم هەیە، هەربۆنمونە سەیری پێکهاتەی حکومەتی هەرێمی کوردستان بکە لە تاران پێکهاتووە لە نوێنەری لایەنە سیاسیەکان لەکۆماری ئیسلامی کەبریتیە لە (پارتی،یەکێتی، یەکگرتوو، کۆمەڵ ،بزوتنەوەی ئیسلامی، سۆسیالیست) جگە لەپەیوەندی "لابەلایی" لەگەڵ گۆڕان و زەحمەتکێشان هەتا ئێستا لە هەوڵدان بۆ پەیوەندی لەگەڵ هاوپەیمانی، ئیتر بۆ بەتەنها لەگەڵ یەکێتی."
هەروەها وتی" لەبابەتی پێکهێنانی حکومەت بەپێی ئەوەی پارتی حیزبی براوەی هەڵبژاردنە، ئێران بەپلەی یەکەم لەپارتیەوە دەستی پێکردووە بۆ پەیوەندی کردن بەڵام نە هی پارتی کەمترە لە یەکێتی نە پەیوەندی یەکێتی لەگەڵ ئێران لە هی پارتی زۆرترە، وەهەموو لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان هەرچی "تۆ ناوی دەهێنی" هەرچی ناوی هەیە هەمووی لەپەیوەندیدایە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران."
ئەو لایەنە سیاسیانەی هەرێم خۆیان هەوڵی پەیوەندی دەدەن لەگەڵ ئێران یا ئێران خۆی هەوڵدەدات پەیوەمدی بەو لایەنانەوە بکات؟
نازم دەباغ وتی" هەردوولایان هەوڵدەدەن، ئەگەر یەکێتی، یا پارتی،زەحمەتکێشان،گۆڕان، یا هەرکام لەو لایەنانەی کەهەیە خۆیان قبوڵیان نەبێت ئێران دەتوانێت بچێتە لایان."
"ئەسڵەن " حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەکانی هەرێمە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران "
لەوەڵامی ئەو پرسیارەی ڕۆژنامەنوسەکەی دەنگی ئەمریکا، کە ئایا لەدەرەوەی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێم لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستانی عیراق بەجیا پەیوەندییان لەگەڵ ئێران هەیە؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران وتی" نەک لەدەرەوە "ئەسڵەن " حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەکانی هەرێمە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، واتە لایەنە سیاسیەکان پەیوەندی "ئەساس-ین" لەناو نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان."
" من نوێنەری هەموو لایەنە سیاسیەکان نیم "
نازم دهباغ لهبارهی هۆكاری ئهوهی بۆچی پهیوهندی لایهنه سیاسیهكان بهجیا لهدهرهوهی نوێنهرایهتی حكومهتی ههرێم لهگهڵ ئێران به جیا جیا "وهك خۆت وتت، تاك تاك" ههیه، وتی" هۆکاری ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای پەیوەندییەکان، وە بەداخەوە تا ئێستا لایەنە سیاسیەکان هەوڵیان نەداوە یەک نوێنەر هەبێت بەناوی هەموو لایەنە سیاسیەکان، من نوێنەری هەموو لایەنە سیاسیەکان نیم، من نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستانم لە پشکی یەکێتی."
نەوا-كاروان مەحمود // نوێنەری حكومەتی هەرێم لە تاران رایدەگەیەنێت، گواستنەوەی سەرچاوەی سوتەمەنی و كارەبای عیراق لە ئێرانەوە بۆ وڵاتێكی دیكە ئاسان نییەو پێیدەچێت عیراق ببەخشرێت، ئەوەش دەڵێت: "باشترە هەرێمی كوردستان لە چوارچێوەی بڕیارەكانی عیراق بێت".
نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێم لە تاران بە رادیۆ نەوای راگەیاند، "پێم وایە عیراق تایبەتمەندی خۆی هەیە لە پەیوەندییەكانی لەگەَڵ ئەمریكاو پەیوەندییەكانی لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران، وە ئەو پێداویستیانەی كە هەیەتی لە سوتەمەنی و كارەبا تائێستا لەرێگەی ئێرانەوە جێبەجێكراوەو گواستنەوەی بۆ سەرچاوەیەكی تر كارێكی ئاسان نییە".
وتیشی: "پێشبینی دەكرێت لە ئەنجامدا عیراق بتوانێت گازو كارەبا لە ئێران وەربگرێت و جارێكی دیكە ببەخشرێت لە مامەڵەی لەگەڵ ئێران".
سەبارەت بە چارەنوسی هەرێمی كوردستان لە سزاكانی ئەمریكا بۆ راگرتنی مامەڵەی بازرگانی لەگەڵ ئێران لە مانگی ئایارەوە، نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێم لە تاران بۆ رادیۆ نەوا ئاشكرایكرد، هەرمەترسییەك هەبێت لەسەر هەرێمی كوردستان مەترسییەكانی عیراقە دەگەڕێتەوەو دەبێت لەچوارچێوەی هەر بڕیارێك كە عیراق دەیدات ئەویش پابەندبێت. ئەوەشی وت: "پێم وایە هەرێمی كوردستان لە باشترین حاڵەتداو لە هەموو قۆناغەكاندا بۆ بەرژوەندییەكانی خۆی دەبێت خۆی ببەستێتەوە بەو بڕیارەی كە عیراق دەیدات لە پرسی مامەڵەكردنی لەگەڵ ئێران".
"نازم دهباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران، بهشداری له کۆبوونەوەی دکتۆر "عادل عهبدوالمههدی" سەرۆک وەزیرانی عێراقی فیدڕاڵ لەگەڵ ڕەوەندی عێراقی لە ئێران کرد.
لەسەر بانگهێشتی فەرمی لە لایەن باڵیۆزی عێراقی فیدڕاڵ لە تاران کە ئاراستەی "نازم عومەر دهباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران کردبوو بۆ بەشداری کردن لە نیوەرۆخوان و کۆبوونەوەی دکتۆر "عادل عهبدوالمههدی" سەرۆک وەزیرانی عێراق لەگەڵ ژمارەیەکی زۆر لە ڕەوەندی عێراقی لە ئێران، دوێنێ یەکشەمە رێکەوتی ٧/٤/٢٠١٩ نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران و ژمارەیەک لە کارمەندانی نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان له کۆبوونەوەیەدا بەشداربوون.
لە کۆبوونەوەکەدا سەرۆک وەزیرانی عێراق، باسێکی کورتی دەربارەی باروودۆخی عێراق لەم چەند ساڵەی ڕابردوو کرد و پەیوەندییەکانی ئێران و عێراق دوای ڕووخانی رژێمی سەدام و گرنگی ئەو پەیوەندییە خستەڕوو.
بەشی دووههمی کۆبوونەوەکە پەیوەست بوو بە ڕەوەندی عێراقی لە ئێران، که چەند هاوڵاتییەک باسی بارودۆخ و کێشەی هاوڵاتیانی عێراقییان کرد لە ئێران و لەلای خۆیەوە سەرۆک وەزیرانی عێراق، بەڵێنیدا کە بەدوای کێشەکانیاندا بڕوات و هەوڵی چارەسەرکردنیان بدات.
جێگای ئاماژەیه کە هاورێی لەگەڵ سەرۆک وەزیرانی عێراقی فیدڕاڵ، ژمارەیەک لە وەزیرانی و پەرڵەمانتارانی عێراق، بەشداری کۆبوونەوەکە بوون که له هوتێل "ئێسپیناس پاڵاس" له شاری تارانی پێتهختی ئێران بهڕێوهچوو.
ناس كورد- ئهحمهد مستهفا // نوێنهرى حكومهتى ههرێمى كوردستان له تاران ڕایگهیاند، ئێران دووپاتى دروستبوونى حكومهتێكى بههێز له ههرێمى كوردستان به بهشدارى سهرجهم لایهنهكان دهكاتهوه، دهشڵێت، ناردنى زیادهى نهوت له ههرێمى كوردستانهوه بۆ تاران بهردهوامه و له ههناردهكردنى نهوتهكهدا هیچ مامهڵهیهكى جیاواز لهنێوان ههریم و بهغدا ناکرێت.
نازم دهباغ، نوێنهرى حكومهتى ههرێمى كوردستان له تاران تایبەت به ناس كورد-ى ڕاگهیاند: “ئێران دهستوهردان ناكات لە كاروبارى نێوان لایهنه سیاسییهكانى و حكومهتى ههرێمى كوردستان، بهڵام ئهوكاتانهى پرسى پێدهكرێت سهقامگیرى و ئاسایشى ههرێمى كوردستانى بهلاوه گرنگه، ئهو سهقامگیرییهش به تهبایى هێزه سیاسییهكانى ههرێمى كوردستان دروست دهبێت”.
دهربارهى گفتوگۆكانى پێكهێنانى حكومهتى هەرێم و ڕای تاران لەو بارەیەوە، نوێنەرەکەی هەرێم وتی: “كۆمارى ئیسلامى ئێران دووپاتى پێكهێنانى حكومهتێكى بههێز له ههرێمى كوردستان به بهشدارى ههموو لایهنهكانى دهكاتهوه”.
“تائێستا گفتوگۆكانى پێكهێنانى حكومهت نهگهیشتۆته ئهو قۆناغهى كه لایهنێكى سیاسى داوا له كۆمارى ئیسلامى بكات نێوهندگیری و پشتگیرى بكات لهگفتوگۆكاندا، ئێران ههمیشه حكومهتێكى بههێزى له ههرێمى كوردستان و یهكپارچهى خاكى عێراقى بهلاوه مهبهسته بووە” نازم دەباغ وای وت.
ئاماژەی بەوەشکردووە: “ئهگهر هێزێكى سیاسى خۆى تواناى نهبێت و هێزى نهبێت، داوا له وڵاتانى دهروبهر یاخود كۆمارى ئیسلامى ئێران بكات تا پشتیوانى بكات، گهر بۆخۆى تواناى نهبێت ئێران دهتوانێ چى بۆبكات، وهكو نوێنهرى حكومهتى ههرێم له تاران دهستێوهردان له کاروباری ههرێمی كوردستان مهحكوم دهكهم”.
لهلایهكى دیكهوه، دهربارهى ههناردهى نهوتى ههرێمى كوردستان و كهركوك بۆ ئێران به تانكهر، ئهو نوێنهرهى حكومهتى ههرێم له تاران ئهوهیخستهروو، تا ئێستا ههناردهى نهوتى ههرێم بۆ ئێران له ناوچهكانى دیكهى عێراق و كهركوكەوە بەردەوامە، ئەو نەوتەش ئهو زیادهیهیهى له ههرنادهى نهوت بۆ بهندهرى جهیهانى توركیا دهمێنێتهوه به تانكهر له ڕێگهى ههرێمى كوردستانهوه ڕهوانهى ئێران دهكرێت”.
نازم دەباغ ئاشکراشی کرد، ڕۆژانه 15 بۆ 25 ههزار بهرمیل نەوت به تانكهر له ڕێگهى خاڵه سنورییهكانى ئێرانهوه ههنارده دهكرێت بۆ بازاڕهكانى جیهان، ڕهتیشیكردهوه كۆمارى ئیسلامى ئێران و ههرێمى كوردستان و حكومهتى عێراق، هیچ جیاوازییهكیان ههبێت لهو مامهڵه بازرگانییهى لهنێوانیاندا هەیە.
ناوبراو وتیشی: ئێمه سنوورێكی جوگرافی فراوان و ههستیارمان ههیه، بۆیه ناكرێت بهرژهوهندییهكانمان لهگهڵ ئێران و توركی او سووریا فهرامۆش بكهین.
بهوتهی نوێنهرهكهی حكوومهتی ههرێم له تاران، عێراق له ههوڵی دیبلۆماسیدایه بۆئهوهی لهچوارچێوهی توانای خۆی ڕهچاوی ئهو پهیوهندییه بكات.
نازم دەباغ باس لهوهش دهكات، "ئهمریكا بهرژهوهندیی خۆی ههیه لهناوچهكهدا، ههركاتێكیش بهرژهوهندییهكانی جێبهجێ بكرێت، ئهوه عێراق بهجێدههێڵێت بۆ ئێران و وڵاتانی دراوسێ، بۆیه نابێت عێراق بهشێک بێت لهململانێكان و بهرنامهی شهڕ، نه لهگهڵ ئهمریكا و نه لهگهڵ ئێرانیشدا".
لهبارهی مهترسییهكانی بهشی سێیهمی سزاكانی ئهمریكا بۆ سهر ئێران و كاریگهریی لهسهر عێراق، نازم دهباغ وتی: چاوهڕوان دهكرێت له مانگی 4ی ئهمساڵدا بهشی سێیهمی سزاكانی ئهمریكا بۆسهر ئێران جێبهجێ بكرێت، بهڵام پێموانییه كاریگهری خراپی لهسهر عێراق و ههرێم ههبێت.
وهكوو دهباغ وتی: "چوونكه لهزۆر بواردا عێراق و ههرێم پێویستیان به ئێران ههیه بهتایبهت له بوارهكانی خۆراک، گاز و كارهبا و چهندین كهلوپهل و شمهكی دیكهدا.
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- ههرێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ لهگهڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» لهگهڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی ههولێر کۆبۆوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی لهگهڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى لهگهڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول دهكات