چاوه‌ڕوانده‌كرێت مانگی داهاتوو به‌شی سێیه‌می سزاكانی ئه‌مریكا بۆ سه‌ر ئێران جێبه‌جێبكرێت و نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمیش له‌تاران هۆشداریده‌دات، ڕایده‌گه‌یه‌نێت، "نابێت عیراق به‌شێك بێت له‌به‌رنامه‌ی شه‌ڕ له‌نێوان ئه‌مریكاو ئێران".

نازم دەباغ نوێنەرى حکومەتى هەرێم لە ئێران ڕایگەیاند، هەژموونى ئێران لە زاخۆوە تا خانەقین هەیە و بەردەوامیش دەبێت.

نازم دەباغ لەمیانەى بەشداریکردنى لە بەرنامەى تاوتوێی ئێن ئاڕ تیدا ئاماژەى بەوە کرد، ئێران دەیەوێت یەكپارچەیی خاكی عێراق بپارێزرێت و هەرێمیش بەشداربێت لەو پاراستنە، هەربۆیە كاتێك ئێران زانیی هەرێم گەڕایەوە بۆ پاراستنی یەكپارچەیی خاكی عێراق مامەڵەكانی خۆی لەگەڵدا ئاسایی كردەوە.

وتیشی، تاک حزبى لە کوردستاندا مەترسی بۆ سەر ئێران زیاترە و وڵاتەکە پشتگیریی یەك ئیدارەیی لە هەرێم دەكات و لەگەڵ ئەوەشدا نییە تەنها حزبێک حکومەت بەڕێوەببات.

نازم دەباغ ڕاشیگەیاند، ئاساییە ئێران بزانێت لە كوردستاندا چی دەگوزەرێت، ناكرێت وەك دراوسێیەك ئەوە نەزانێت.

http://www.nrttv.com/News.aspx?id=14073&MapID=1

"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران بە جەختکردنەوە لەسەر زیادبوونی سەردان و ئەحواڵپرسی کوردەکانی ئێران و هەرێمی کوردستانی عێراق لە نەورۆزدا گوتی: جەژنەکانی هەرێمی کوردستان کاریگەری کەلتووریی ئێرانیان بەسەرەوەیە.

 گرووپی نێودەوڵەتی ئاژانسی ئانا ـ موجتەبا ئیسماعیلی: بە هاتنی جەژنی نەورۆز هەموو نەتەوەکانی ئێرانی بە سازکردنی ڕێووڕەسم و جەژنە تایبەتەکانی خۆیان پەیامی رۆژگارێکی خۆش و ساتێکی سەرخۆشمان پێدەبەخشن و لەم ناوەندەدا کوردەکان کە نەتەوەیەکی ڕەسەن و بەڕێزی ئێرانن و لە بەشی ڕۆژئاوای وڵاتە خۆشەویستەکەماندا نیشتەجێین و لە سنوورڤانانی  جوامێر دێنەئەژمار، بەردەوام خانەخێوێکی زۆر باشن بۆ ئەو میوانانەی کە لە ناوچە جۆراوجۆرەکانی وڵاتەوە سەردانیان دەکەن.

 میوانداریی ئەگەرچی وەرزێکی هاوبەشی هەموو ئێرانییەکانە، بەڵام لەو بەریی سنوورەکانەوە و لە وڵاتی برامان عێراق، کوردەکان جۆرێکی تایبەت لە میواندارییان ڕازاندۆتەوە کە لە دابوونەریتە ئێرانییەکانەوە وەرگیراوە. ئەم میواندارییە لەو لایەنەوە تایبەتە کە کوردەکانی عێراق بەردەوام لە حکوومەتە یەک لە دوای یەکەکانی پێشوودا لە باروودۆخێکی زۆر خراپ لە لایەن دەسەڵاتەوە ڕەنجیان دەبرد و تەنانەت لە ژۆانی نەورۆزدا نەیاندەتوانی شایی و خۆشیی خۆیان بە شێوەی ئاشکرا دەرببڕن و دابوونەریتەکانی خۆیان بخەنەڕوو.

"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران لە وتووێژ لەگەڵ پەیامنێری بەشی ڕۆژئاوا و سنووری خۆڕاگریی گرووپی نێودەوڵەتی ئاژانسی "ئانا" دابوونەریتەکانی کوردانی عێراقی لە ڕۆژانی نەورۆزدا خستەڕوو کە لە خوارەوەدا دەیبینن:

 ئانا: ئێران و هەرێمی کوردستانی عێراق لە لایەنی دابوونەریتەکانی ڕۆژانی نەورۆزدا چ هاوبەشییەکی کەلتوورییان لەگەڵ یەکتری هەیە؟

 دەباغ: ئێمەی کورد هەر وەکوو خەڵکانی ئێران، جەژنی نەورۆز بە جەژنە نیشتمانی و نەتەوەییەکانی خۆمان دادەنێین و لە هەرێمی کوردستانی عێراق، ڕێوڕەسمی تایبەت بەڕێوەدەچێت. تا ئەو ڕادەیەی کە تەمەنی من ئیزن بدات و لە بیرم مابێت، لە کۆندا شەوانە دوای ڕۆژئاوا دەچووینە سەر چیا، تۆپۆڵک یا سەربانی ماڵێی و ئاورمان دەکردەوە، ئەوە نەریتێک بوو کە ئێمە بە یادی ئەو ئاورەی کە کاوە دایگیرساندبوو، ئاورمان هەڵدەکرد. هەڵبەت ئەم خاڵە دەبێت لەبەرچاوبگرین کە ئێمە لە کۆنەوە ئازایی تەواومان بۆ بەڕێوەبردنی چەژنە نەتەوەیی و نیشتمانییەکانی خۆمان نەبوو و بەم هۆیەوە خەڵکی لە شەقامەکان پیرۆزبایی لە یەکتر دەکرد، هەندێک چێشتی تایبەت بە نەورۆزیان لێدەنا و دیدار و چاوپێکەتنیان لەگەڵ یەکتری دەکرد.

 یەکێکی دیکە لەم بابەتە هاوبەشە کەلتوورییانە، بەڕێوەچوونی ڕێووڕەسم و یارییەکی تایبەتە بە یادی یاریی زوحاک و کاوە بوو. ئێمە لەم ڕێوڕەسمەدا سیابازیی دەکەین، بە گۆرانی کوتن جەژن دەگرین و هەر وەکوو لە کتێبە مێژووییەکاندا هاتووە، یاریی دەکەین.

 بە پێی ڕاپۆڕتی "ئانا"، کوردەکان لەو بڕوایەدان نەریتی بەڕێوەچوونی نەورۆز بۆ چیرۆکی زوحاک، ئەفسانەی ئێران و ئەو پاشا زاڵمە دەگەڕێتەوە کە مێشکی گەنجانی دەرخواردی مارەکانی سەرشانی دەدا. ئاسنگەرێک بە ناوی کاوە کە هەموو منداڵەکانی خۆی، بێجگە لە یەکیان، قوربانی ئیشتیای تێرنەبووی مارەکانی زوحاک کردبوو، گرووپێک لە خەڵکانی ئاواییەکەی خۆی کۆکردەوە و دەیەوێت کە پاشای زاڵم بکووژێت. دوای سەرکەوتن بەسەر زوحاکی مار لەسەرشان، کاوە لەسەر لووتکەی شاخێک چەندین مەشخەڵی داگیرساند تاکوو بە خەڵکانی ئاوایی پەیام بدات کە ئێستاکە سەربەست و پارێزراون.

ئانا: ئەم دەمکوتکردن و ڕێگەگرتنەی حکوومەتەکان لە بەڕێوەچوونی دابوونەریتە کوردییەکان تا چ کاتێک درێژەی کێشا؟ ئایا ئێستاش ئەم کەشووهەوایە زاڵە؟

 دەباغ: نەخێر، ئیدی ئەم کەشووهەوایە زاڵ نییە. لە ڕاستیدا سەرهەڵدانی خەڵکی لە دژی حکوومەتەکانی پێشوو کە نەیاندەهێشت خەڵکی جەژنی نەورۆز بکەن، بۆتە هۆی ئەوەی کە ئەم ڕێوڕەسمە شێوازێکی دیکە بەخۆیەوە ببینێت و ئێستاکە لە ڕۆژانی جەژندا خەڵکی کۆدەبنەوە، سەردانی شوێنە گەشتیارییەکان دەکەن و هەر کەسێک بەو ئیمکانەی کە لەبەردەستییەتی چێشت لێدەنێت و دەچن بۆ سەیران و هەندێک کاتیش بە خوێندنی گۆرانی و هەڵپەڕکێی جەژنی نەورۆز زیندوو ڕادەگرن.

ئانا: کوردەکان زیاتر سەردانی چ شوێنی گەشتیاریی دەکەن؟

 دەباغ: هیچ جیاوازییەکی تێدا نییە، هەر کەسێک لە شاری خۆی ڕێووڕەسم و دابوونەریتی خۆیان بەڕێوەدەبەن، بەڵام هەندێکیش هەن کە لە ماوەی ئەو چوار ڕۆژە پشووەی نەورۆزدا دەچن بۆ سەفەر، شارێکی تایبەت مەبەست نییە بەڵام خەڵکی سەردانی شارە جۆراوجۆرەکانی هەرێمی کوردستان دەکەن و لەگەڵ بنەماڵەی خۆیان چاوپێکەوتن دەکەن و هەر بەم بۆنەیەوە هەر کەسێک بەو ئیمکانەی کە هەیەتی خۆی دەڕازێنێتەوە و ژن و پیاو جلووبەرگی ڕەسەن لەبەردەکەن.

ئانا: ئایا ئەمساڵ گرفتی هاتووچۆ لە نێوان سنوورەکانی ئێران و هەرێمی کوردستان بوونی هەیە؟

 دەباغ: لە ئێستادا هیچ گرفتێک بۆ هاتووچۆ و دیدار و چاوپێکەوتن لە نێوان کوردەکانی ئێران و عێراقدا بوونی نییە و سنوورەکان کراوەیە، بەڵام لە حکوومەتەکانی پێشوودا بەربەست هەبوو و خەڵکی نەیاندەتوانی بە ئاشکرا جەژن بکەن و لەگەڵ بنەماڵەکانی خۆیان دیدار و چاوپێکەوتن بکەن.

ئانا: لە ڕۆژانی جەژنی نەورۆزدا بۆ چ شوێنێک دەچن؟ چ چێشتێکی تایبەت لەم ڕۆژانە لێدەندرێت؟ 

دەباغ: ئەگەر دەرفەتێک هەبێت ڕۆژانی نەورۆز بۆ چاوپێکەوتن لەگەڵ بنەماڵە و خزمان دەگەڕێمەوە بۆ هەرێمی کوردستان و ڕۆژە ئاساییەکانیش لە نووسینگەکەی خۆم کار دەکەم. ئێمە بە گشتیی دۆڵمەی گەڵا مێومان هەیە، گەڵای چەوەندەر و باینجانە ڕەشە و کەدوو دەکڵۆێنین، بەڵام ئەگەر گەڵا مێو هەبێت زیاتر لەمە کەڵک وەردەگیرێت، چونکە گەڵا مێو زیاتر لە ناوچە گەرمەسێر بەعەمەڵ دێت و دیارە بە ڕۆژانی نەورۆز ئیمکانی چنینی گەڵا مێو نییە بەڵام بە گشتیی چێشتی تایبەت بۆ ئەم ڕۆژانە بوونی نییە.

ئانا: ئایا ڕێوڕەسمێکی تایبەتی وەکوو سێزدە بەدەر کە لە ئێران هەیە، لە هەرێمی کوردستانیش بوونی هەیە؟

 دەباغ: کوردەکانی عێراق ڕێوڕەسمێکی بەم شێوەیەیان نییە، بەڵام لە کوردستانی ئێران ئەم بابەتە دەبینین کە کوردەکان لە ڕۆژی 13ی خاکەلێوە دەچنە داوێنی سروشت و خۆشی دەگوزەرێنن. جەژنی نەورۆز زیاتر پەیوەندیی بە کەلتووریی ئێرانییەوە هەیە، بەڵام نەورۆز کاریگەریی ئەوتۆی بەسەر گۆرانییە کوردییەکانەوە هەیە و بۆتە هۆی ئەوەی کە لەم بوارەدا گۆرانی جۆراوجۆر بەرهەمهاتووە و بڵاوبۆتەوە.

لینکی چاوپێکەوتن:

http://ana.ir/fa/news/33/369290/

خەڵك-بەشی هەواڵ /// نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕایدەگەیەنێت، هەرێمی كوردستان بەشێكە لە عیراق و هەر ڕێككەوتنێك لەگەڵ ئێران، هەرێمی كوردستانیش دەگرێتەوە و خودی بەرهەم ساڵحیش وەك كوردێك ئاگاداری ڕێككەتنەكانە.

نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ئێران بە ئاژانسی ئیسنای ئێرانی ڕاگەیاند، ئێمە بە گرنگییەوە لە سەردانەكەی حەسەن ڕوحانی سەرۆك كۆماری ئێران دەڕوانین بۆ عیراق.

وتیشی”سەردانەكەی ناوبراو پەیامێك بوو بە وڵاتانی ناوچەكە و جیهان كە ئێران و عیراق وەك دوو دراوسێ ڕۆڵێكی گرنگ دەگێڕن لە پێكهێنانی ئاشتی لە ناوچەكەدا و گوێ بەو فشارانە نادەن كە دەخرێتەسەریان”.

سەبارەت بە نەهاتنی حەسەن ڕوحانی بۆ هەرێمی كوردستان، نازم دەباغ ئاشكرایكرد، هەرێمی كوردستان بەشێكە لە عیراق، لەلایەكی دیكەشەوە لە سەردانەكەیدا حەسەن ڕوحانی كۆبوونەوەیەكی باشی لەگەڵ بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عیراق ئەنجامداوە كە ئەویش كوردە.

ئاشكراشیكرد، هەر ڕێككەوتنێك لەنێوان ئێران و عیراق ڕوویدابێت، سوودەكەی بۆ سەرجەم عیراقییەكانە، كە هەرێمیش بەشێكە لێی، هەڵبەتە خۆشحاڵتر دەبووین ئەگەر بیتوانیایە سەردانی ناوچەكەی بكردایە، بەڵام دەبێت هەموو هۆكارەكانیش نادیدە بگرین.

https://xelk.org/101194/

"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران، بە ئاماژە بە گرینگی سەردانی سەماحەتی "حەسەن ڕووحانی" بۆ عێراق و پێشوازیی بەرپرسانی باڵای ئەم وڵاتە لە بەڕێزیان گوتی: ئەم سەردانە ئەم پەیامەی بۆ وڵاتانی ناوچەکە و جیهان هەبوو کە ئێران و عێراق بە ناونیشانی دوو دراوسێی ڕۆڵێکی گرینگیان لە پێکهێنانی ئاشتی و سەقامگیری لە ناوچەکەدا هەیە و بە پێچەوانەی هەندێک لەو گوشارانە، لە دژیی بەرژەوەندیی یەکتری هیچ هەنگاوێکیان هەڵنەگرتووە.

"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران، لە وتووێژ لەگەڵ ئاژانسی "ئیسنا"، گوتی: ئەم سەردانە لە باروودۆخێکدا ئەنجامدرا کە ئەمەریکا و هەندێک لە وڵاتانی دیکە گوشارەکانی خۆیان بۆ سەر عێراق زیادکردبوو تاکوو ئاستی پەیوەندییەکانی خۆی لەگەڵ تاران کەمبکاتەوە و بە گەمارۆ یەک لایەنەکانی دەوڵەتی واشنگتۆن لە دژی تاران هاوڕێیەتی بکەن، بە پێچەوانەی ئەم گوشارانە، لەم سەردانەدا بینیمان کە بەرپرسانی عێراقی لە ئاستێکی بەرزدا پێشوازییان لە سەرۆک کۆماری ئێران کرد و بەڕێز ڕووحانی بێجگە لە چاوپێکەوتن لەگەڵ سەرۆک کۆمار، سەرۆک وەزیران و هەندێک لە بەرپرسانی سیاسیی ئەم وڵاتە، لەگەڵ سەماحەتی ئایەتوڵڵا سیستانی دیدار و دانووستانی کرد.

دەباغ لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: بەرپرسانی عێراقی بەو پێشوازییە، سەربەخۆیی دەوڵەتی عێراق و ورەیان بۆ پەرەپێدانی هاوکارییەکانی خۆیان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران نیشاندا. لە ڕاستیدا عێراق ئەم پەیامەی بە کۆماری ئیسلامی ئێراندا کە هەر وەکوو ئێران لە باروودۆخە سەختەکاندا لە تەنیشت عێراقییەکان بووە، ئەوانیش لە باروودۆخە سەختەکاندا لە تەنیشت ئێرانن و هۆگرییان بە گەشەسەندنی هاوکارییەکانی نێوان ئەم دوو وڵاتەیە.

نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران بە ئاماژە بەوەی کە ئێران و عێراق دوو وڵاتی دراوسێی یەکترین، لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: لە ماوەی ئەم سەردانەدا ڕێککەوتنی زۆر باش لە لایەنی ئابووریی، سیاسیی و ئاسایش لە نێوان بەرپرسانی دوو وڵاتدا ئەنجامدرا کە بێگومان ئەم بابەتە دەتوانێت بۆ دوو وڵات هاوڕێی لەگەڵ بەرژەوەندیی زۆر باش بێت.

"نازم دەباغ" لە وڵامی ئەم پرسیارەدا کە هەندێک دەڵێین بۆچی ڕووحانی لە ماوەی ئەم سەردانەیدا بۆ عێراق، سەردانی هەرێمی کوردستانی عێراقی نەکرد؟ گوتی: هەرێمی کوردستان، بەشێکە لە عێراق و لە لایەکی دیکەشەوە بەڕێزیان لەم سەردانەیاندا چاوپێکەتنێکی زۆر باشی لەگەڵ بەڕێز "بەرهەم ساڵح" سەرۆک کۆماری عێراق بوو کە بۆخۆیان کوردن و هەر ڕێککەوتنێک کە لە نێوان ئێران و عێراق بکرێت بەرژەوندییەکەی بۆ سەرتاسەری عێراق دەبێت کە هەرێمی کوردستانیش بەشێکە لەم وڵاتە. هەڵبەت ئێمە زۆر بەختەوەر دەبووین کە بەڕێزیان بیانتوانایە سەردانی هەرێمی کوردستانیش بکەن بەڵام دەبێت لە هەڵسەنگاندنی ئەم بابەتە بە گشتیی کۆی مەسەلەکان لەبەرچاو بگرین.

نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران، هەروەها بە ئاماژە بە پەیامەکانی ئەم سەردانە بۆ ولاتانی ناوچەکە و دەرەوەی ناوچەکە گوتی: بەرپرسانی ئەم دوو وڵاتە بە ئەنجامدانی ئەم سەردانە ئەم پەیامەیان ڕاگەیاند کە دوو وڵاتی ئێران و عێراق وەکوو دوو دراوسێی و بەهێز، ڕۆڵێکی گرینگیان لە سەقامگیری ئاشتی و ئاسایش هەیە. هەر دووکیان لە پێناو پاراستنی بەرژەوەندیی خۆیان و خەڵکانی خۆیان هەوڵدەدەن و لە دژیی یەکتری هیچ هەنگاوێک هەڵناگرن.

لینکی چاوپێکەوتن:

https://www.isna.ir/news/97122212295/ناظم-دباغ-عراق-با-استقبال-باشکوه-از-روحانی-استقلال-خود-را-به

 "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران گوتی: لەو باوەڕەدام سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران بۆ عێراق، نە تەنیا لەسەر پەیوەندەییەکانی هەولێر و بەغدا، بەڵکوو بە گشتیی کاریگەریی پۆزێتیڤی لە سەرتاسەری عێراق دەبێت.

گرووپی نێودەوڵەتی ئاژانسی ئانا ـ موجتەبا ئیسماعیلی: بەبڕوای زۆربەی کاراناسانی ناوچەیی، عێراق لە قۆناغێکی هەستیار دایە و گەشەسەندنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، بەرژەوەندیی ئەم وڵاتە دابین دەکات. لەم ناوەندەدا بەرپرسانی باڵای عێراق بە ڕاشکاوانە ڕایانگەیاندووە کە ئەم وڵاتە نابێتە بەشێک لە سیاسەتی گەمارۆکانی ئەمەریکا بە دژی ئێران، چونکە عێراق سنووری دوور و درێژی هاوبەش و پەیوەندیی و بەرژەوەندیی ئابووری لەگەڵ ئێران هەیە و هیچ کاتێک لەسەر پابەندبوون بە گەمارۆکانی ئەمەریکا بەهرەمەند نابێت.

بێجگە لەمانە، عێراق ئێستاکە شایەدی چوونە سەرێی ئاستی پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدایە و دەوڵەتی هەرێمی کوردستان و لایەنە سیاسییە کوردییەکان خوازیاریی بەهێزبوونی پەیوەندییەکانی خۆیان لە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێرانن بە لەبەرچاوگرتنی ڕێزگرتن لە دراوسێیەتی و ڕێزلێنانی دوو لایەنە و سەردانی سەماحەتی "حەسەن ڕووحانی" سەرۆک کۆماری وڵاتەکەمان بۆ عێراق، دەتوانێت ڕۆڵێکی گرینگی لەم بوارەدا هەبێت.

"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران لە وتووێژ لەگەڵ پەیامنێری بەشی ڕۆژئاوای ئاسیا و سنووری خۆڕاگریی، وڵامی ئەو پرسیارانەی سەبارەت بەم سەردانە و هەندێک دۆسییە داوە کە ئێستاکە لە ناوچەکەدا لە ئارادایە، کە لە درێژەدا پێشکەشتان دەکرێت.

ڕێککەوتنی ئێران و عێراق لە بەرژەوەندیی هەموو عێراقییەکاندایە

ئانا: حەسەن ڕووحانی سەرۆک کۆماری وڵاتەکەمان لە عێراقە و وادیارە بەرنامەیەکی بۆ سەردانی هەرێمی کوردستان نییە. ئایا پەیوەندیی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی یاسای بنە’ڕەتی دەوڵەتی عێراقدا پێناسە دەکرێت؟

دەباغ: تا ئێستا هیچ بڕیارێک سەبارەت بە سەردانی ئاغای ڕووحانی نەگیراوە، بەڵام بە گشتیی لەوبڕوایەداین هەر سیاسەتێک کە کۆماری ئیسلامی ئێران و عێراق لەسەری ڕێکبکەون، سەتاسەد لە بەرژەوەندیی هەموو عێراقییەکاندا دەبێت، چونکە عێراق ئەمڕۆکە لە ترۆپکی یەکبوونی خۆیدایە و بە پێی یاسای بنەڕەتی، هەر بڕیارێکی بەغدا لە بەرژەوەندیی هەموو خەڵکانی عێراقدایە.

من لەو بڕوایەدام سەردانەکە زۆر سەرکەوتوو بووە، چونکە ئێران و عێراق لە باروودۆخێکدان کە زیاتر لە جاران پێویستیان بە یەکێتی لە نێوان یەکتردا هەیە. بێجگە لەمانە دۆستایەتی، هاوپەیمانی و هاوکاریی نێوان عێراق و ئێران پێویستە. بە بڕوای من، سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران بۆ عێراق نە تەنیا لەسەر پەیوەندەییەکانی هەولێر و بەغدا، بەڵکوو بە گشتیی کاریگەری پۆزێتیڤی لە سەرتاسەری عێراق دەبێت. چونکە هەرێمی کوردستان و دەوڵەتی ناوەندیی عێراق یاسایەک و یەکییەتییەکی جوگرافییان هەیە و ئەم سەردانە دەتوانێت کاریگەر بێت.

ئانا: "محەمەد جەواد زەریف" وەزیری دەرەوەی وڵاتەکەمان مانگی ژانوییەی ئەمساڵ لە سەردانێکی پێنج رۆژەیەدا بۆ عێراق، سەردانی هەولێر و سلێمانیشی کرد. ئەم جووڵە دیپڵۆماتیکییە چ دەسکەوتێکی بۆ هەرێمی کوردستان هەبوو؟

دەباغ: ئەم سەردانە دەبێتە بەهێزبوونی پەیوەندیی نێوان کۆماری ئیسلامی ئێران و حکوومەتی هەرێمی کوردستانی عێراق و ئەم پەیوەندییە چڕووپڕە بەردەوام درێژەی هەیە. دیارە ئەم پەیوەندییە لە چوارچێوەی یاسای بنەڕەتی عێراقدایە و دەتوانێت لە زیاترکردنی هاوکارییەکانی دوو لایەنە کاریگەر بێت، چونکە ئێستا کوردەکان شەریکی بەغدان. دیارە کاتێک خەڵکانێک لە هەرێمی کوردستان لە باروودۆخ و سیاسەتەکانی ئێران ڕەزامەنیدان هەیە، ئەم بابەتە لەسەر پەیوەندەییەکانی نێوان عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێران کاریگەریی پۆزێتیڤی دەبێت. من سەردانی زەریف بە باش و سەرکەوتوو هەڵدەسەنگێنم.

هەرێمی کوردستان سنووری "شۆشمێ" بە فەرمی ناناسێت

ئانا: "شەهاب نادری" نوێنەری خەڵکی پاوە و هەورامان لە مەجلیسی شۆڕای ئیسلامی سەبارەت بە باروودۆخی سنووری "شۆشمێ" گوتوویەتی کە لەبەرچاوگرتنی ڕێککەوتنەکانی نێوان ئێران و هەولێر، لە لایەنی ئێمەوە "شۆشمێ" سنوورێکی فەرمییە. ئایا ئەم دەروازە سنوورییە لە لایەنی هەرێمی کوردستانی عێراق بە فەرمی نەناسێندراوە؟

دەباغ: لە لایەنی هەرێمی کوردستانەوە ئێستاش گرفتەکانی ئەم سنوورە بوونی هەیە، بەڵام ئێمە ئامادەین کە پشتیوانی لێبکەین و کارووبارە سنوورەییەکانی دەبێت لە نێوان ئێران و عێراق چارەسەر بکرێت. بە لەبەرچاوگرتنی ئەمانە، تا ئێستا هیچ ڕێککەوتنێک ئەنجام نەدراوە و سنوورەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان هەر ئەو سنوورانەی پێشوون. هەر بەم پێیە، هەرێمی کوردستان سنووری "شۆشمێ" بە فەرمی ناناسێت.

پێکهێنانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە بەرژەوەندیی هەموواندایە

ئانا: چەند ڕۆژ پێ ئێستا ڕێککەوتەنامەیەکی سیاسی چڕووپڕ لە نێوان دوو حیزبی سەرەکی هەرێمی کوردستان لەوانە: پارتی دیموکرات و یەکێتی نیشتمانی واژۆ کرا. پێش ئەوەی کە ڕێککەوتن بکرێت، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا پەیامێکی بۆ "مەسعوود بارزانی" ڕوانە کرد و خوازیاری خێرایی لە واژۆکردنی ئەم ڕێککەوتەنامەیە بوو. ئایا دەستێوەردانی ئەمەریکا کاریگەری لە سەر ئەم ڕێککەوتنە هەیە یان نا؟

دەباغ: بە بڕوای من ئەم کارانە، زیاتر لایەنی میدیایی هەیە و ئەمەریکا بە بەرپرسانی هەرێمی کوردستان پێشنیاریی نەکردووە. نە تەنیا ئەمەریکا بەڵکوو تەنانەت هەندێک لەوبڕوایەدان کە "محەمەد جەواد زەریف" وەزیری دەرەوەی ئێرانیش پەیامی دابوو، بەڵام بە پێی باروودۆخی هەرێمی کوردستان و ئەو کەشووهەوا سیاسییەیەی کە بوونی هەیە، لە بەرژەوەندیی وڵاتانی دراوسێدایە کە حکوومەتی هەرێمی کوردستان پێکبێت. بێجگە لەمانە، بە پێکهێنانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بە تایبەت لە دوای بەڕێوەچوونی هەڵبرژاردنەکان، ئاسایش و هێمنی زیاتر سەقامگیر دەبێت و ئەوە لە بەرژەوەندیی هەموو لایەک دایە.

لە لایەکی دیکەشەوە لەوبڕوایەدام کە باشترین باروودۆخی بۆ ئەم دوو گرووپە سیاسییەی هەرێمی کوردستان ئەوەیە کە بۆخۆیان بە بێ دەستێوەردانی بیانی لەگەڵ یەکتری ڕێکبکەون، چ یەکێتی نیشتمانی کوردستان و چ حیزبی دیموکرات مافی ئەوەیان هەیە و بە هۆی بڕوابوون بەم مافە کە دەبێت ڕێککەوتنی سەرەکی بکرێت. ئینشا’ڵڵا بە زووترین کات دەبینین کە تەواوی گرفتەکان چارەسەر دەبێت و حکوومەتی نوێی هەرێمی کوردستان پێکدێت.

ئانا: ڕەتی پێکهێنانی حکوومەت لە چ قۆناغێکدایە؟ ئایا بە زووترین کات شایەدی پێکهێنانی حکوومەت دەبین یا گرفتەکانی پێشوو لەسەر جێی خۆی ماوەتەوە؟

دەباغ: نەخێر، لەوبڕوایەدام بە پێی ئەو ڕێککەوتنانەی کە کراوە گرفتی ئەوتۆ نەماوە، تەنیا گرفت ئەوەیە کە بە شوێین ڕێکارێکەوەن تاکوو هەر چی زووتر کابینەیەکی بەهێز لە هەرێمی کوردستان دابمەزرێت و هەموو شتێک پەیوەندیی بەو بابەتەوە هەیە کە یەکێتی نیشتمانی کوردستان هەر چی زووتر کاندیداکانی خۆی بۆ ئەم ئەرکە بەرپرسیارییەتە دەستنیشان بکات و کابینە پێکبێت و پەڕڵەمانی هەرێمی کوردستان لە یەکەمین دەرفەتدا کۆبوونەوەی خۆی ساز دەکات تاکوو ڕەوتی پێداچوونەوە بە یاسای هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی هەرێم هەموار بکرێت.

ئانا: ئایا ناوی کەسێکی تایبەت بۆ کاندیدبوون دەستنیشان کراوە؟

دەباغ: بەڵێ، بەڕێز "نێچیرڤان بارزانی" لە لایەن پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراقەوە وەکوو کاندیدی سەرۆکایەتی و "مەسروور بارزانی" وەکوو کاندیدی سەرۆک وەزیرانی هەرێم دیاریکراون.

پێشوازیی لە سەرمایەدارانی ئێرانی لە هەرێمی کوردستان دەکەین

ئانا: ماوەی هەفتەیەک پێش ئێستا بابەتی وەبەرهێنانی سەرمایە لە لایەن کۆمپانیای ئیماڕاتی "دانا گاز" لە هەرێمی کوردستان خرایەڕوو. ئایا ئەم بابەتە نابێتە هۆی ئەوەی کە وڵاتێکی وەکوو ئیماڕات و لە درێژەدا، وڵاتانی لاوەکی باشووری خەلیجی فارس بیانەوێت لە لایەنی ئابوورییەوە بێنە ناو کێشە سیاسییەکانی هەرێمەوە؟

دەباغ: ڕێککەوتەنامەی گازی لە نێوان هەرێمی کوردستان و "دانا گاز" پێشتریش بوونی هەبووە و ئێستا ئەم ڕێککەوتەنامەیە گەشەی سەندووە. نە تەنیا ئیماڕات بەڵکوو ئێمە خوازیاری گەشەپێدانی پەیوەندییەکانی خۆمانین و پێشوازیی لە وەبەرهێنانی سەرمایە لە هەرێمی کوردستان لە لایەن هەموو لایەک و وڵاتانەوە دەکەین. بە بوونی هەمووی ئەمانە تا ئێستا کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ وەبەرهێنانی سەرمایە لە هەرێم هەنگاوێکی ئەوتۆی نەناوە و من تەنانەت لەگەڵ نوێنەری "دانا گاز" لە تاران چاوپێکەونم کرد. ئێمە ئامادەین پێشوازیی لە سەرمایەدارانی ئێرانی لە هەرێمی کوردستان بکەین.

ئانا: ئایا ئەم بابەتە کە هەندێک لە نوێنەرانی پەڕڵەمانی عێراق سەر بە یا خود لایەنگری لە رژێمی زایۆنی دەکەن، ئەوە تا چەندە ڕاستە؟

دەباغ: هەر کار و هەنگاوێک کە ئەنجامبدرێت دەبێت لە چوارچێوەی یاسای بنەڕەتی عێراق بێت. کاتێک کە دەوڵەتی ناوەندیی لە بەغدا ئیزنی کارێک بدات، دەستی ئێمەش لە هەولێر بۆ  ئەنجامدانی ئەم کارە کراوەیە. من لکاندنی هەر کام لە نوێنەرە کوردەکانی پەڕڵەمانی عێڕاق و هەروەها هەرێمی کردستان کە لایەنگری لە رژێمی زایۆنی بکەن ڕەددەکەمەوە، بەڵام بەداخەوە هەندێک عەڕەب بوونیان هەیە کە سەردانی وڵاتە داگیرکراوەکان (ئیسڕائیل) دەکەن و دەگەڕێنەوە.

لینکی چاوپێکەوتن:

http://ana.ir/fa/news/33/367618/سفر-روحانی-به-عراق-بر-روابط-بغداد-اربیل-اثر-مثبت-خواهد-داشت

نازم ده‌باغ

حه‌سه‌ن رۆحانی سه‌رۆک کۆماری وڵات له‌سه‌ر بانگهێشتی فه‌رمی سه‌رۆک کۆمار و سه‌رۆک وه‌زیرانی عێراق، رۆژی دووشه‌ممه به سه‌رۆکایه‌تی وه‌فدێکی باڵای سیاسی و ئابووری سه‌ردانی به‌غدای کرد. ئه‌م سه‌ردانه‌ یه‌که‌م سه‌ردانی رۆحانییه له ماوه‌ی سه‌رۆکایه‌تی کۆماریدا بۆ ئه‌و وڵاته و پێشتر به هۆی به‌ڕێوه‌چوونی هه‌ڵبژاردن و کۆمه‌ڵیک هۆکاری دیکه‌وه ئیمکانی ئه‌م سه‌ردانه نه‌بوو. هاوکات‌بوونی ئه‌م سه‌ردانه له‌گه‌ڵ چه‌ندین رووداوی دیکه‌دا، گرنگی سه‌ردانه‌که‌ی له بارودۆخی ئێستادا به‌هێزتر کردبوو. هاتنه سه‌رکاری سه‌رۆک کۆماری تازه‌ی عێراق، هه‌لومه‌رجی هه‌ستیاری عێراق دوای نه‌مانی داعش له‌و وڵاته‌و له هه‌موو گرنگتر گه‌مارۆکانی ئه‌مریکا دژی ئێران و گوشار خستنه سه‌ر عێراق بۆ هاوکاریکردن دژی ئێران گرنگی سه‌ردانه‌که‌ی زیاتر له هه‌میشه کردووه‌ته‌وه.  ئه‌وه‌ی که له‌م نێوانه‌دا و له شرۆڤه‌ی کارناساندا بایه‌خی پێدراوه پێویستی دوولایه‌نه‌ی هه‌ردوو وڵاته بۆ قووڵکردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌کانیان. عێراق هاوبه‌شی دێرینه‌ی عێراقه‌و ده‌توانێت له‌ بارودۆخی گه‌مارۆدا هاوکاری ئێران بدات. له لایه‌کی دیکه‌شه‌وه ئێران یاری دێرینه‌ی عێراق بووه که ئه‌من و ئاسایش و خوشگوزه‌رانی بۆ عێراقییه‌کان دابین کردووه و ئه‌مانه‌ش هۆکارن بۆ پێشوازی‌کردنی هه‌ردوولا له زیاترکردن و گه‌شه‌پێدانی په‌یوه‌ندییه‌کان له هه‌موو بواره‌کاندا له بارودۆخی ئێستادا.

هه‌رچه‌ن داعش عێراقی به‌جێهێشتووه به‌ڵام ئه‌م وڵاته هێشتا سه‌رقاڵی بابه‌تی ئه‌منییه‌و پێویستی به هاوکاری ئێرانه‌و ئێرانیش به هۆی بارودۆخی گه‌‌مارۆکانه‌وه پێویستی به عێراقه. عێراق له ئێستا پێویستی به ئاوه‌دانکردنه‌وه‌یه و ئێران له‌م بارودۆخه‌دا هاوکاری عێراقه. عێراق پێویستی به کاره‌با و گازی سروشتیی ئێرانه‌و ئه‌مه‌ش له کاتێکدایه که به هۆی هاتنی وه‌رزی گه‌رماوه رێژه‌ی ئه‌م پێویستییه له به‌رزبوونه‌وه‌دایه. ئه‌م بابه‌تانه په‌یوه‌ندی دوو وڵات به‌هێزتر ده‌کات و له‌م دواییانه‌شدا بینیمان که سه‌رۆک کۆماری عێراق سه‌ره‌ڕای گوشاره‌کانی ئه‌مریکا رایگه‌یاند که ناکه‌ونه دوای سیستمی گه‌رمارۆکانی دژی ئێرانه‌وه. عێراق وه‌کوو هاوبه‌شی بازرگانی و کۆنی ئێران ده‌توانێت له‌م بارودۆخه‌دا یارمه‌تی ئێران بدات و ده‌توانێت بازرگانی له‌گه‌ڵ ئێراندا ئاسانتر بکاته‌وه. ده‌بێت ئه‌وه‌ش له‌به‌رچاو بگرین که په‌یوه‌ندی نێوان ئێران و عێراق په‌‌یوه‌ندی کۆن و مێژووییه و پێویسته که گه‌شه بکات. ئه‌م سه‌ردانه ده‌توانێت ده‌ستکه‌وتی سیاسی، ئابووری و فه‌رهه‌نگی زۆری بۆ کۆماری ئیسلامی ئێران و هه‌روه‌ها بۆ عێراقیش ببێت. به‌پێی هه‌ڵسوکه‌وتی ئه‌مریکا له ناوچه‌که‌و هه‌وڵه‌کانی بۆ زیادکردنی گه‌مارۆکان دژی ئێران، ئه‌م سه‌ردانانه و گه‌شه‌ی په‌یوه‌ندی نێوان دوو وڵاتی دۆست ده‌توانێت ئاکامی کاریگه‌ری بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی دوژمنییه‌کان لێبکه‌وێته‌وه.