«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در رابطه با آینده روابط دولت مرکزی و کردها می‎گوید اگر عراق بخواهد، کُردها مثل همیشه نقش خود را ایفا خواهند کرد و همانند گذشته بخشی ازراه حل خواهند بود و نه مشکل. همچنان‌که اخیراً هیئت حکومت اقلیم در بغداد حضور پیدا کردند و اعضای کُرد نمایندگان پارلمان عراق در اولین جلسه پارلمان شرکت و سوگند قانونی ایراد کردند. همچنین به گفته این مقام کردی، تاکنون کُردها تصمیم نگرفته‌‌اند که استقلال خود را اعلام کنند و اگر کردها در برخی مناطق در برابر داعش وارد شدند به این دلیل بود که ارتش از ترس این نیروهای افراطی، آن مناطق را خالی کرد و فقط نیروهای پیشمرگه در آنجا باقی ماندند.

بعد از پیشروی نیروهای داعش در عراق، این استدلال مطرح می شود که این وضعیت، فرصت خوبی را برای کردهای عراق به وجود آورده تا مسئله استقلال را مطرح کنند. این فرضیه تاچه حد صحت دارد؟ آیا می توان گفت کردها می خواهند از این فرصت استفاده کنند؟

 ما نیز بر این عقیده هستیم که رویدادهای موصل و آمدن داعش، وضعیت سیاسی و اداره عراق را تغییر داده است. واضح و آشکار است که ترس و دلهره از داعش و نفوذ نیروهای داعشی در داخل ارتش عراق سبب شد این ارتش، مناطق مورد مناقشه ماده 140 را خالی کند و فقط نیروهای پیشمرگه در آنجا باقی بمانند. بنابراین نیروهای پیشمرگه هم به خاطر حفاظت و امنیت این مناطق و هم برای محافظت از مردم این مناطق در برابر یاغی‎گری‏های داعش و تروریست‎ها نیروهایش را در این مناطق افزایش داد.  تاکنون کُردها تصمیم نگرفته‌‌اند که استقلال خود را اعلام کنند؛ همانطور که می‌دانیم بعد از اشغال موصل، تکریت، مناطق الانبار و فلوجه توسط داعش، وضعیت عراق تغییر کرده است. آینده عراق با سیاست آتی عراق جدید مرتبط است و برگزاری رفراندوم و همه پرسی، که آیا عراق به قانون اساسی پایبند هست یا خیر؟ چون این رویدادها نتیجه سیاستی است که حکومت اتحادی عراق از آن پیروی می‎کرد.

اگر نیروهای داعش به سمت اقلیم کردستان پیشروی کنند چه خواهید کرد؟

همچنان‌که در آغاز صحبت‎هایم اشاره کردم؛ داعش و تروریست یک معنی می‎دهند و خطر و تهدید آنها سراسر عراق را شامل می‌شود، تاکنون نیز نیروهای پیشمرگه در سنگرهایشان مقاومت کرده‌اند و به همین شیوه هم ادامه خواهیم داد. ما در برابر زور، تعدی، تجاوز داعش و تروریست‌ها قدمی پا پیش نخواهیم گذاشت.

همچنین این مسئله نیز از جانب برخی رسانه‎های خارجی مطرح است که کردهای عراق از مسئله پیشروی داعش حمایت کرده‎اند. چقدر این فرضیه را قبول دارید؟

اگر به این اخبار گوش بسپاریم و آنها را باور کنیم، می‎توان گفت که تمامی آنها صحیح هستند؛ یکی می‎‏گوید آمریکا از داعش حمایت می‎کند و دیگری هم اسامی کشورهای مختلفی را برمی‎شمارد. در حالی‌که ما تروریستها را خطر قلمداد می‌کنیم که چگونه در مقابل آنها همکار و همراه یکدیگر باشیم. در واقع این گفته کسانی است که در مدیریت عراق موفق نبوده‎اند و باعث این وضعیت شده‌‎اند.

مواضع ترکیه را در قبال کردهای عراق و بحث‎های خودمختاری چطور می‎بینید؟

ترکیه یکی از همسایه‌های عراق است و در منطقه، مصالح خاص خود را دارد. در عین حال، ترکیه در داخل کشور خود با مشکل کُردها مواجه است؛ زیرا ترکیه نیز مصالح خود را دنبال می‎کند. باید به این نکته توجه کنیم که تروریست‎ها برای آینده ترکیه نیز خطرناک هستند.

ادامه مذاکره و نتیجه رسیدن گفتگوهای صلح ترکیه با پ ک ک چه دستاورد منطقه ای برای دو طرف مذاکرات در بر خواهد داشت؟ آیا می‌توان پیامدهای منفی در هر گونه مذاکرات صلح بین ترکیه و پ ک ک برای اقلیم کردستان متصور شد؟

امروز گفت‌وگو و تبادل نظر، بهترین راه حل مشکلات عراق است و مشخص است این شیوه که از طریق گفتمان مسائل و مشکلات موجود را حل کنیم، از طرف ما مورد حمایت قرار می‌گیرد. به واقع، از این راه به جای ضرر، سودمند خواهیم بود. از گفته‌ها و سخنان مسئولان دولت ترکیه و اقداماتی که جهت حل مشکل کردها انجام می‌دهند، بوی صلح و آشتی به مشام می‌رسد و در واقع آنها از راه قانون اساسی می‌خواهند آن مسائل را حل کنند که باید منتظر نتایج آن باشیم.

اگر در میان مدت، اقلیم کردستان به سمت خودمختاری حرکت کند وضعیت استان هایی چون موصل و کرکوک که مرز مشترک را دولت مرکزی دارند چه خواهد شد؟

این مسئله به زودی ها صورت نمی‎گیرد و تا تشکیل حکومت جدید عراق هیچ سرنوشتی مشخص نخواهد شد. سرنوشت عراق و این مسئله که این تقسیمات بعد از موصل چه سرانجامی خواهد داشت، زمان تشکیل حکومت جدید مشخص می‌شود. اکنون عراق شامل سه منطقه است؛ یک بخش آن سنی‌نشین و داعشی‌ها، بخش دیگر آن اقلیم کردستان و مناطق مورد مناقشه ماده 140 و بخش سوم نیز در تسلط حکومت قبلی دولت قانون است. جهت اطلاع عموم بایستی ذکر کنم که اقلیم کردستان حدود هزار کیلومتر با مناطق تحت کنترل داعش مرز مشترک دارد و از طرفی مرز مشترک اقلیم کردستان با عراق و حکومت اتحادی تنها 20 ـ 15 کیلومتر و چیزی نزدیک به این حدود است.

منابع نفتی که در این منطقه وجود دارد چطور مورد استفاده قرار خواهد گرفت؟

 درآمد نفت تاکنون در چارچوب پروژه قانون نفت و گاز عراق بوده است و حکومت اقلیم کردستان بعد از قطع بودجه حکومت اقلیم توسط حکومت مرکزی، بودجه خود را از فروش نفت مناطق اقلیم تأمین می‌کند. در واقع بودجه حکومت اقلیم در چارچوب این پروژه، از بودجه 17 درصد اقلیم کردستان و پول جبران خسارت جنگ عراق مشخص می‎شود. اما تا آن زمانی‌که با عراق تفاهم صورت ‎گیرد، اقلیم کردستان ناچار است سهم خود را از فروش نفت عراق برداشت کند، به جهت این‌که بودجه حکومت اقلیم کردستان توسط حکومت کنونی عراق قطع شده است.

رویکرد آمریکا و رژیم اسرائیل نسبت به مسئله کردها چگونه است؟ اخیرا خبری منتشر شد مبنی بر این که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از تشکیل کشور مستقل کرد در عراق حمایت می کند. این موضع نتانیاهو از چه منظری قابل بررسی است؟

هر یک از طرفین با نگرش و پیش‎بینی‌ مصالح خود به وضعیت کنونی عراق و منطقه می‎نگرند، از جمله اسرائیل و آمریکا. اما ما به فکر مصالح ملت خود، عراق و منطقه هستیم و خواسته‌ها و پیش‎بینی‌های دیگران ملاک سخنان، رفتار و نگرش ما نخواهد بود.

در ادامه لطفا کمی هم راجع به وضعیت رابطه کردها با دولت مرکزی نوری مالکی و مهمترین چالش‎‎هایی که میان کردها و مالکی وجود دارد بگویید؟

در مورد روابط حکومت اقلیم کردستان و حکومت اتحادی عراق سخنان زیادی گفته‌ایم و این‌که وضعیت کنونی این کشور، نتیجه پایبندنبودن دولت قانون به قانون اساسی عراق و تفاهم‌نامه اربیل است. اگر در آینده نیز همچون گذشته پایبندی به سخنان و تفاهم‌نامه‌ها وجود نداشته باشد، مشخص است که مشکلات عراق عمیق‌تر و بزرگتر خواهند شد و راه حل دیگری را می‌طلبد.

اگر عراق به سمت ثبات پیش برود و اقلیم کردستان نیز همچون سابق فعالیت کند، نقش کردها در دولت جدید عراق چگونه خواهد بود؟

با اطمینان کامل می گویم که اگر عراق بخواهد، کُردها مثل همیشه نقش خود را ایفا خواهند کرد و همانند گذشته بخشی ازراه حل خواهند بود و نه مشکل. همچنان‌که اخیراً هیئت حکومت اقلیم در بغداد حضور پیدا کردند و اعضای کُرد نمایندگان پارلمان عراق در اولین جلسه پارلمان شرکت و سوگند قانونی ایراد کردند. در واقع سوگند خوردن معنای خاص خود را دارد.

در این برهه راه خروج عراق از بحران را چه می‎دانید؟

تنها راه گذر از این بحران، یکدلی، تفاهم و بازگشت به اصل مشارکت فعلی و توافقات صورت گرفته قبلی است. همچنین احترام متقابل، حفظ یکدستی و حکومت مشارکتی واقعی و حقیقی به دور از تعصبات طائفی و ملی‌گرائی و پایبندی به قانون اساسی عراق و انجام تفاهم‌نامه‎ها است که عراق را از این بحران به سمت آرامش و دوستی رهنمون می‌دارد.

هفته‌نامه مثلث، سال پنجم، شماره 224، 14 تیرماه 1393، صفحه 57.