مساله نفوذ داعش در عراق موضوع جديدي نيست، بلكه در گذشته نيز سابقه داشته؛ اما اكنون اتفاقي كه افتاده است نيروهاي اضافي داعش كه در سوريه فعال بودند وارد عراق شده‌اند، اما متاسفانه نيروهاي اطلاعاتي عراق نتوانسته بودند برآوردي از اين موضوع ارائه دهند.

موصل بزرگ‌ترين شهر عراق پس از بغداد است. داعش توانسته پس از تصرف اين شهر به سمت سامرا، صلاح الدين و همچنين كركوك برود و بخش‌هايي از اين مناطق را در دست بگيرد، اگرچه نيروهاي عراقي توانستند كنترل برخي از اين مناطق را مجدد به دست بگيرند ولي اكنون عراق، نياز به يك تجديدنظر در مسائل امنيتي دارد و بايد با همكاري ستاد كل ارتش عراق و دولت، يك آرامش به وجود بيايد.

اگر ارتش مي‌توانست در موصل مقاومت كند اين اتفاقات رخ نمي‌داد. در خصوص تصرف موصل سوال‌هاي بسيار زيادي وجود دارد. طبق آمار، نزديك به 100 هزار نيروي امنيتي، پليس و ارتش عراق در موصل حضور داشتند، اما داعش توانست با تنها 3 تا 6 هزار نفر موصل را به تصرف خود درآورد و ارتش را به عقب براند. اين يك ضعف در سيستم امنيتي و اطلاعاتي عراق به شمار مي‌آيد.

گفتني است كه نيروهاي سابق عراقي، از جمله نظاميان رژيم سابق و مسوولان امنيتي سابق در اين شهر حضور دارند و حتما همكاري‌هايي با نيروهاي داعش داشته‌اند كه توانسته‌اند اين گونه موفقيت‌آميز به شهر يورش ببرند. اما جاي سوال اينجاست كه نيروهاي امنيتي چطور نتوانسته‌اند اطلاعاتي به دست بياورند. اين ضعف را مي‌توان هم در كل ارتش ديد و هم دولت اين كشور. ارتش عراق نيز تابعي از دولت اين كشور است.

اما نكته‌يي كه در اين بين وجود دارد در اين است كه مردم شهرهاي سقوط كرده چه نقشي داشته‌اند. من عقيده دارم كه اگر مردم اين شهرها با داعش همكاري نداشتند داعش نمي‌توانست به اين مناطق نفوذ كند. اگرچه نيروهاي مسلح صدامي نيز در اين شهرها وجود داشتند؛ اما مي‌توان گفت كه 80 تا 90 درصد مردم به آنها كمك كردند. ارتش عراق زماني توانست بر انبار مسلط شود كه حمايت مردم را به‌دست آورد. اما اكنون در موصل مردم با داعش همكاري كرده‌اند كه اين گروه توانسته بر اين منطقه مسلط شود و اين عقيده شخصي بنده است.

اما اكنون براي مقابله با داعش همكاري‌هاي ارتش با مردم عراق بيش از گذشته احساس مي‌شود. بايد اطلاعاتي از شرايط شهرهاي عراق را فراهم كنند و ببينند چه مناطقي از عراق مي‌تواند با ارتش همكاري داشته باشد. البته مردم كردستان عراق در برابر داعش ايستاده‌اند. اگر همكاري تمامي نيروها در عراق وجود داشته باشد قدرت باز مي‌گردد. در حال حاضر اين ابزار وجود دارد اما راه‌حلش را بايد پيدا كنيم و شرايط زماني و مكاني را نيز در نظر بگيريم. ايجاد وحدت ملي و شراكت جدي ميان گروه‌ها و احزاب داخلي عراق و همچنين همكاري گروه‌هاي پيشمرگ كردستان عراق و ارتش و نيروهاي امنيتي اين كشور مي‌تواند راه‌حل اصلي بحران كنوني عراق باشد.

با اين حال، اين زنگ خطر به صدا درآمده كه اگر مشكلات داخلي عراق حل نشود و رهبران سياسي متحد نشوند اين احتمال وجود دارد كه دولت اسلامي عراق و شام تشكيل شود، شرايط اكنون كاملا به وجود آمده است، زيرا روز گذشته داعش در موصل اعلام كرده بود كه كارمندان دولتي بر سركارهاي خود بازگردند و به كار عادي خود ادامه دهند. اكنون اگر دولتمردان عراق متحد نشوند شرايط كاملا فراهم است براي ايجاد دولت اسلامي عراق و شام. همان‌گونه كه من زمان سقوط صدام هم اشاره كردم كه اگر سياسيون عراق به مانند اتحاد در خصوص سقوط صدام متحد نشوند امكان به‌وجود آمدن شرايط كنوني وجود دارد و اكنون عدم اتحاد سياسي در عراق عامل اصلي به‌وجود آمدن اين اوضاع در موصل شده است.

روزنامه اعتماد، بخش نگاه، پنجشنبه 22 خرداد ماه 1393، سال یازدهم، شماره 2982، صفحه 15.