رۆژنامه‌ی خراسان: ههڵبژاردنی به‌رهه‌م ساڵح وه‌کوو سه‌رۆک کۆماری عێراق له لایه‌ن په‌رله‌مانی ئه‌و وڵاته‌وه له نێوان حه‌وت به‌ربژێردا که هه‌موویان که‌سایه‌تی سیاسی کورد بوون، پێشوازی کۆماری ئیسلامی ئێرانی به‌دوای خۆیدا هێنا. کاریگه‌ری ئه‌م هه‌ڵبژاردنه له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی ئێران و عێراق بابه‌تێک بوو که له وتووێژ له‌گه‌ڵ نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له تاران هه‌ڵمانسه‌نگاند.
ههڵبژاردنی به‌رهه‌م ساڵح چ کاریگه‌رییه‌کی له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی نێوان ئێران و عێراق ده‌بێت؟
به‌ڕای من ههڵبژاردنی دکتور به‌رهه‌م ساڵح وه‌کوو سه‌رۆک کۆماری عێراق فاکته‌رێکی باش و ئه‌رێنی ده‌بێت له داهاتوو په‌یوه‌ندییه‌کانی نێوان ئێران و عێراق.
بۆ؟
به پێی رابردوو و مێژووی دکتور به‌رهه‌م، ئه‌و هه‌میشه چاوی له گه‌شه‌ی په‌یوه‌ندییه‌کان له‌گه‌ڵ کۆماری ئیسلامی ئێران بووه، له لایه‌کی دیکه‌وه جوگرافیای ئێران و عێراق به شیوه‌ێه‌که که ناتوانین له‌به‌رچاوی نه‌گرین، هه‌روه‌ها ئه‌من و ئاسایشی ئێران و عێراق گرێدراوی یه‌که، به‌م هۆکارانه من چاوه‌ڕوانی ئه‌وه ده‌که‌م له سه‌رده‌می سه‌رۆکایه‌تی به‌رهه‌م ساڵحدا ئاستی په‌یوه‌ندییه‌کانی نێوان ئێران و عێراق گه‌شه بکات.
به‌ڕای ئێوه بارودۆخی په‌یوه‌ندییه‌کانی ئێران و عێراق له سه‌رده‌می سه‌رۆکایه‌تی به‌رهه‌م ساڵح چ جیاوازییه‌کی له‌گه‌ڵ سه‌رده‌می فوئاد مه‌عسوم ده‌بێت؟
من رێزێکی تایبه‌ته‌م بۆ دکتور مه‌عسوم هه‌یه، ئێمه جگه له‌وه‌ی دۆست و هاوڕێی دێرینی یه‌کین هاوشاوری و له سه‌رده‌می خه‌باتیشدا هاوخه‌بات و هاوکار بووین، به‌ڵام بارودۆخی ئه‌م دوو که‌سه جیاوازه، هه‌م له رووی ته‌مه‌نه‌وه هه‌م له رووی بیرۆکه و تێڕوانینه‌وه، له‌م رووه‌وه به‌رهه‌م ساڵح زۆربه‌ی ئه‌و ئیش و ئامانجانه‌ی که فوئاد مه‌عسوم نه‌یکرد ده‌توانێت بیکات. .
دکتور به‌رهه‌م له رووی تێڕوانین و بیری سیاسییه‌وه زیاتر له مام جه‌لال نزیکه یان له فوئاد مه‌عسوم؟
به‌رهه‌م ساڵح خوێندکار و درێژه‌پێده‌ری قوتابخانه‌ی مام جه‌لاله.
بوونی به‌رهه‌م ساڵح له‌م شوێنه‌دا چ کاریگه‌ری و ئاکامێکی بۆ کورده‌کان ده‌بێت؟
چاوه‌ڕوانی ئه‌وه ده‌که‌ین وێڕای چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کانی نێوان کورد و به‌غدا، ئاستی په‌یوه‌ندییه‌کانیش گه‌شه بکات، ئێمه خوازیاری هاوبه‌شی(مشارکت)، سازان(توافق) و هاوسه‌نگی(توازن)ن، له هه‌وڵداین زه‌مینه‌ی ئه‌م بابه‌تانه ساز بکرێت، به‌ڕای من پێگه‌ی هه‌رێم به ههڵبژاردنی دکتور به‌رهه‌م به‌‌هێزتر ده‌بێت.
دواڕۆژ، پشتیوان جەمال
نوێنەری حكومەتی هەرێم لە تاران رایدەگەیەنێت: لەهەڵبژاردنی بەرهەم ساڵح بۆ سەركۆمار و راسپاردنی عادل عەبدولمەهدی بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێ، گۆڕانێكی تازە لەبیركردنەوەی هێزە سیاسییەكان دروستبووە و پێیوایە لەماوەی دیاریكراویشدا حكومەتی نوێ دروستدەبێت.
نازم دەباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆماری ئیسلامی ئێران بە دواڕۆژی راگەیاند: بەپێی هەندێك زانیاری و لێكدانەوە، لە هەڵبژاردنی بەرهەم ساڵح بۆ سەرۆك كۆمار و دیاریكردنی عادل عەبدولمەهدی بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێ، نیشانەیەك دەركەوت كە گۆڕانێكی تازەیە لە بیركردنەوەی هێزە سیاسییەكانی عێراقی، لە كاتێكدا ئەوانەیان قبوڵكرد، دەبێت ئەو ئومێدەش هەبێت كە لەماوەی مانگێكدا حكومەتی نوێ دروست بكرێت.
سەبارەت بەوەی ئێران هاوكاری لایەنەكان دەكات بەتایبەتی عادل عەبدولمەهدی بۆ زوو پێكهێنانی حكومەتی نوێ، ناوبراو وتی: "ئێمە ئەگەر دیقەت بدەین لەڕووداوەكان، بەشێكی زۆری ئیرادەی لایەنە سیاسییەكان خۆیان بووە و كۆدەنگی لەسەر راسپاردنی ئەو كەسایەتییە هەبووە".
نازم دەباغ وتیشی: "پێموایە ئێران لایەنی خێرە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی عێراق، چونكە ئێران وا لە عێراق دەڕوانێت كە ئاڵۆزییەكانی بە ئاسانی بۆ ناوخۆی خۆی دەگوازرێتەوە".
شەوی 2-10-2018 بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق، عادل عەبدولمەهدی بۆ دروستكردنی حكومەتی نوێ لەماوەی 30 رۆژدا راسپارد.
به‌بۆنه‌ى به‌خشینى خه‌ڵاتى نۆبڵى ئاشتییه‌وه به خاتوو نادیا موراد، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى له په‌یامێكدا پیرۆزبایى لێكرد، ئه‌مه ده‌قه‌كه‌یه‌تى:
به‌بۆنه‌ى به‌ده‌ستهێنانى خه‌ڵاتى نۆبڵى ئاشتییه‌وه، پڕ به دڵ پیرۆزبایى له خاتوو نادیا موراد ده‌كه‌ین. هه‌ر وه‌ك چۆن هه‌میشه كار و چالاكییه‌كانى، مایه‌ى شانازى و خۆشحاڵیى ئێمه بوون، پێدانى خه‌ڵاتى نۆبڵى ئاشتیش به خاتوو نادیا مایه‌ى شانازى و خۆشحاڵیى ئێمه و هه‌موو خه‌ڵكى كوردستانه.
هیوادارین ئه‌م خه‌ڵاته هه‌ندێ دڵنه‌واییى خاتوو نادیا بداته‌وه له‌و هه‌موو ئازار و مه‌ینه‌تیانه‌ى به‌سه‌ر خۆى و خانه‌واده‌كه‌یدا هاتووه، هه‌روه‌ها دڵنه‌واییى خوشك و برایانى ئێزدى بداته‌وه له‌و كاره‌ساته‌ى به‌سه‌ریاندا هات، چونكه ئه‌م خه‌ڵاته ته‌نیا بۆ تاقه كه‌سێك نییه، به‌ڵكوو بۆ خۆڕاگرى و قوربانییه‌كانى ئێزدییان و ته‌واوى گه‌لى كوردستانه.
خاتوو نادیا موراد كه سیمبولى قوربانییه‌كانى ئێزدییان و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى تیرۆر و هه‌ڵگرى په‌یامى ئاشتى و مرۆڤایه‌تییه له جیهاندا، هه‌میشه له كار و چالاكییه مرۆییه‌كانیدا پشتگیریى ته‌واوى ئێمه‌ى هه‌بووه و ده‌بێت. هیواى سه‌ركه‌وتنى بۆ ده‌خوازین و دووباره پیرۆزبایى لێده‌كه‌ین.
نێچیرڤان بارزانى
سه‌رۆك وه‌ه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان
5/10/2018
ئاژانسی مێهر، به‌شی نێونه‌ته‌وه‌یی - سومه‌یه خومارباقی: دواجار ڕۆژی سێ شه‌مه نوێنه‌رانی پارلمانی عێراق بۆ ههڵبژاردنی سه‌رۆک کۆماری عێراق ده‌نگیان دا و به‌رهه‌م ساڵح و به سه‌رۆک کۆماری نوێی ئه‌م وڵاته هه‌ڵبژێردرا.
به‌رهه‌م ساڵح ئه‌زموونی سیاسی زۆری هه‌یه و په‌یوه‌ندی ناوچه‌یی و جیهانی زۆر باشی له‌گه‌ڵه. ئه‌و له ۲۰۰۱وه تاکوو ۲۰۰۴ سه‌رۆک وه‌زیرانی هه‌رێمی کوردستان بووه.
هه‌روه‌ها له ساڵی ۲۰۰۴ جێگری یه‌که‌می ئه‌یاد عه‌لاوی وه‌ک سه‌رۆک وه‌زیرانی عێراق بوو، جێگری نوری مالکی له نێوان ۲۰۰۶ بۆ ۲۰۰۹ بوو، وه‌زیری پلان دانان له ده‌وڵه‌تی ئیبراهیم جه‌عفه‌ری بوو له ساڵی ۲۰۰۵.
هه‌ر به‌م بۆنه‌وه له‌گه‌ڵ نازم ده‌باغ، نوێنه‌ری حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له تاران گفتوگۆمان کردووه که پێشکه‌ش ده‌کرێت.
* به‌رهه‌م ساڵح سه‌ره‌ڕای دابڕانی له یه‌کێتی هاته‌وه بۆ ناو ئه‌م حزبه و دواجار له ڕکابه‌ری فواد حوسه‌ین سه‌رکه‌وت، بۆچی به‌رهه‌م ساڵح گه‌ڕایه‌وه ناو یه‌کێتی؟
پیرۆزبایی که به‌رهه‌م ساڵح ده‌که‌م، پێشتر ناکۆکی ڕاوبۆچوون له نێوان ئاندامانی یه‌کێتی و به‌رهه‌م ساڵحدا بوو، به ئه‌نجام نه‌گه‌یشت و هه‌ر به‌م بۆنه‌وه به‌رهه‌م ساڵح خۆی به‌شداری ههڵبژاردنی پارلمانی عێراقی کرد به لیستێکی سه‌ربه‌خۆ.
به‌ڵام دواجار ئه‌ندامانی یه‌کێتی و بنه‌ماڵه‌ی مام جه‌لال به پێویستیان زانی که به‌رهه‌م ساڵح بگه‌ڕێته‌وه و ببێته به‌ربژاری سه‌رۆک کۆماری عێراق. ئه‌گه‌رچی به‌رهه‌م ساڵح کێشه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی یه‌کێتی هه‌بووه به‌ڵام هه‌میشه ڕایگه‌یاندووه که له سه‌ر ڕێچکه‌ی تاڵبانییه و ئیش بۆ جێبه‌جێ کردنی بۆچوونه‌کانی ده‌کات.
به‌رهه‌م ساڵح و دوکتور فواد حسه‌ین هه‌ر دووکیان پێکه‌وه بۆ سه‌رۆک کۆماری عێراق کێبه‌رکێیان کرد و ئه‌مه‌ش ته‌نیا بۆ خزمه‌ت کردن به خه‌ڵک بوو نه‌ک هیچی دیکه.
له ڕاستیدا گه‌ڕانه‌وه به‌رهه‌م ساڵح بۆ ناو یه‌کێتی بۆ جێبه‌جێ کردنی سیاسته‌کانی مام جه‌لال و په‌ره‌دان به چاکسازی و به‌هێز کردنی یه‌کێتی نیشتمانی چ له ناوخۆ و ناوچه‌که و جیهان ئه‌نجام بووه.
* به‌رهه‌م ساڵح دوای سه‌رکه‌وتن وتی که سه‌رۆک کۆماری هه‌موو عێراق ده‌بێت نه‌ک لایه‌نێکی دیاریکراو. به هۆی پێداگری پارتی بۆ ئه‌م پۆسته، داهاتووی په‌یونه‌دییه‌کانی نێوان پارتی و یه‌کێتی له داهاتوودا چۆن ده‌بێت؟
به‌رهه‌م ساڵح وه‌ک سه‌رۆک کۆماری عێراق سوێندی خواردووه که ده‌بێت ۆ یه‌کگرتوویی عێراق هه‌وڵ بدات، گرووپه سیاسییه‌کانی عێراقیش به‌شێکن له‌م خه‌ڵکه، من له سه‌ر ئه‌م بڕوایه‌م که ئه‌مه نابێته هۆی ناکۆکی نێوان لایه‌نه‌کان.
ناکۆکی هه‌یه به‌ڵام قابیلی چاره‌سه‌ر کردنه به هۆی هه‌ستی به‌رپرسیار بوونی ڕێبه‌رانی کورد، وه‌ک بارزانی که بۆ خۆشگوزه‌رانی خه‌ڵک هه‌موو هه‌وڵێکی داوه. به‌رهه‌م ساڵح ڕێزی زۆری بۆ بارزنای وه‌ک ڕێبه‌رێکی گه‌وره‌ی کورد هه‌یه و به‌م هۆیه‌وه ئاسه‌واری نه‌رێنی نابێت.
هه‌روه‌ها وه‌ک ده‌زانن ۲۱۹ پارلمانتاری عێراق چ عه‌ره‌ب و چ سونه ده‌نگیان به به‌رهه‌م ساڵح دا که نیشان ده‌دات زیاترین ده‌نگ و پشتگیری له ناو عێراقییه‌کان هه‌یه و بڕوا ناکه‌م کێشه ساز ببێت.
* به‌رهه‌م ساڵح دوای بوون به سه‌رۆک کۆماری ڕایگه‌یاند که پێبه‌ند ده‌بێت به یه‌کگرتوویی خاکی عێراق، ئایا ئه‌مه په‌یامی بۆ ئه‌و گرووپه کوردیانه نییه که له دوای سه‌ربه‌خۆین؟
به‌رهه‌م ساڵح وه‌ک سه‌رۆک کۆماری عێراق سوێندی خواردووه لێره‌دا بابه‌تی سه‌ربه‌خۆیی جێگه‌ی باس کردن نییه. له ڕاستیدا پێگه‌ی سه‌رۆک کۆماری عێراق وه‌هایه و ڕێگه به‌م شتانه نادات.
به پێی ئه‌م سوێنده ئاساییه ده‌بێت پێبه‌ند به یاسای ئه‌و وڵاته بین که تێیدا نیشته‌جێین. هه‌ر دوو گرووپه سه‌ره‌کییه‌که‌ی هه‌رێمی کوردستان به‌ربژاریان بوو به‌ڵام دواجار ئه‌وه به‌رهه‌م ساڵح بوو که له پڕۆسه‌که‌دا سه‌رکه‌وتوو بوو.
* ئایا به‌رهه‌م ساڵح ده‌توانێت گرووپه کوردییه‌کان پێکه‌وه یه‌کگرتوو بکات و له ناکۆکییه‌کانیان که‌م بکاته‌وه؟
لام وایه که ئه‌م بابه‌ته پێویستی به هه‌وڵی یه‌کجار زۆر هه‌یه. توانی به‌رهه‌م ساڵح سنوور داره به‌ڵام یه‌کێکه له به‌رنامه‌کانی. سه‌باره‌ت به ناکۆکییه‌کان ده‌بێت بڵێین که گرووپه کوردییه‌کان نه‌یان توانی که‌سێکی هاوبه‌ش بکه‌نه به‌ربژار بۆ سه‌رۆک کۆماری عێراق، ئاسته‌نگی داهاتووش ئه‌وه ده‌بێت که نه‌توانن پێکه‌وه گوتارێکی سیاسی هاوبه‌شیان هه‌بێت.
ئاسته‌نگی دیکه‌ش ئه‌وه‌یه که ڕه‌نگه نه‌توانن بۆ چاره‌سه‌ر کردنی کێشه‌کانی به‌غدا و هه‌ولێر به ڕێککه‌وتن بگه‌ن به‌ڵام من ئه‌رێنی له بابه‌ته‌کان ده‌ڕوانم چون له ڕابردوو کێشه‌کان له به‌رده‌م یه‌کگرتن زۆر زیاتر و قووڵ تر بوون.
ڕێکاری به‌رهه‌م ساڵح ئه‌وه ده‌بێت که بیسه‌ڵمێنێت به یه‌ک چاو سه‌یری هه‌موو گرووپه عێراقی و کوردییه‌کان ده‌ڕوانێت و نه‌ڵێت که من ته‌نیا ئه‌ندامی یه‌کێتی نیشتمانی کوردستان یان هه‌رێمی کوردستانم، به‌ڵکو نوێنه‌ری هه‌موو عێراقه. دووهه‌م ئه‌وه‌ی که زوو بجوڵێته‌وه بۆ یه‌کگرتوویی و نزیک کردنه‌وه‌ی هه‌موو گرووپه عێراقییه‌کان سه‌باره‌ت به چاره‌سه‌ر کردنی کێشه سیاسی و ئابووری و سه‌ربازییه‌کان هه‌نگاو هه‌ڵبگرێت.
* به‌رهه‌م ساڵح، عادڵ عه‌بدولمه‌هدی کرده به‌رپرس له پێکهێنانی کابینه‌ی نوێی عێراق، سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی عێراق به تایبه‌ت به نیسبه‌ت ئێران چۆن ده‌بینن؟
من لام وایه ئه‌مه یه‌که‌م جاره که عێراق دوو به‌رپرسی گه‌وره‌ی تێدا هه‌ڵده‌بژێردرێت که دوو که‌سی ته‌واو میانه‌ڕۆن و ده‌بنه به‌رپرس، هه‌روه‌ها ئه‌م دوو که‌سه ساڵانێکی زۆره که هاوڕێ و دۆستی یه‌کتر بوون.
به‌م هۆیه‌وه زۆر باشتر ده‌توانن کێشه‌کانی چاره‌سه‌ر بکه‌ن و سیاسه‌تێکی ده‌ره‌کی هاوبه‌شیان هه‌بێت سه‌باره‌ت به به جیهان و وڵاتانی دراوسێ. من له سه‌ر ئه‌م بڕوایه‌م که ئه‌م دوو که‌سه زۆر باش له به‌رژوه‌ندی هاوبه‌شی عێراق له‌گه‌ڵ دراوسێکانی تێگه‌یشتوون.
ئێران به‌شێکه له وڵاتانی گرنگ بۆ عێراق و ئه‌منیه‌ت عێراق و ئێران هاوبه‌شه و هه‌ر دوو لا په‌یوه‌ندی باشیان هه‌یه بۆیه پێم وایه که له سه‌رده‌می سه‌رۆک کۆماری به‌رهه‌م ساڵح په‌یوه‌ندییه‌کان له‌گه‌ڵ ئێران باش ده‌بێت.
"نازم ده‌باغ" نوێنه‌رى حکوومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له تاران، له‌گه‌ڵ خاتوو "کارا جانسۆن مالینا" جێگری بەرپرسی نووسینگەی یۆنامی له وڵاتی ئێران دیداریی کرد.
خاتوو "کارا جانسۆن مالینا" جێگری بەرپرسی نووسینگەی یۆنامی لە تاران، رۆژی سێشەممە رێکەوتی 02/10/2018 سەردانی نووسینگەی نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان له شاری تارانی کرد و لە لایەن "نازم عومەر ده‌باغ" نوێنەری حکوومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له وڵاتی ئێران پێشوازی گەرمی لێکرا.
لە چاوپێکەوتنەکەدا خاتوو "کارا جانسۆن مالینا" دەربارەی هەڵبژاردنی پەڕلەمانی هەرێمی کوردستان و هەروەها حکوومەتی داهاتووی عێراق و ناوچەکە پرسیاری له نوێنه‌رى حکوومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له تاران کرد.
لە درێژه‌ی ئه‌م کۆبوونه‌وه‌یه‌دا "نازم دەباغ" بە وردی باسی بۆ جێگری بەرپرسی نووسینگەی یۆنامی لە تاران کرد کە هەڵبژاردنی پەڕلەمانی کوردستان بە هێمنانە و بە سەرکەوتوویی بەڕێوەچوو و ڕێژەی بەشداربووان بە نیسبەتی هەڵبژاردنی عێراق ڕێک و پێکتر و باشتـر بوو.
هەروەها ڕوونی کردەوە ئەمرۆکە دانیشتنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق لە بەغدا بەڕێوەدەچێت و بڕیارە پۆستی سەرۆک کۆمار دیاری بکرێت کە پشکی کوردە بە پێی دستووری هەمیشەیی عێراق. و پێمان باشە کورد یەک کاندیدی هەبێت بەڵام ئەگەر نەکرا دەکرێت لە پەڕلەمانی عێراق یەکلایی بکرێتەوە.
سه‌رله‌به‌یانیی ئه‌مڕۆ شه‌ممه 30/9/2018 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، له یه‌كێك له بنكه‌كانی هه‌ڵبژاردن له هه‌ولێر، به‌شداری له پرۆسه‌ی ده‌نگدان بۆ ههڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان كرد.
دوای پرۆسه‌ی ده‌نگدان له كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا به‌ڕێزیان له وته‌یه‌كدا گوتی "ده‌نگدان مافی هه‌ر كه‌س و تاكێكه له‌م وڵاته‌دا و هیوادارم ئه‌م هه‌ڵبژاردنانه به ئارامی و به شێوه‌یه‌كی ئارام به‌ڕێوه بچن و ئه‌مڕۆ خه‌ڵكی كوردستان بچنه سه‌ر سه‌ندوقه‌كانی ده‌نگدان بۆ ههڵبژاردنی نوێنه‌رانی خۆیان له په‌رله‌مانی كوردستاندا. داوا له هه‌موو هاووڵاتیان و ده‌زگاكانی ئه‌منی و ئاسایش ده‌كه‌م هێمنی بپارێزن و زۆر گرنگه ئه‌م پرۆسه‌یه به شێوه‌یه‌كی هێمنانه و ڕێكوپێك به‌ڕێوه بچێت. ئه‌م هه‌ڵبژارنه ههڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستانه و بۆ ده‌ستنیشانكردنی نوێنه‌رانی هه‌رێمی كوردستانه و به هه‌ر شێوه‌یه‌ك بێت له ئه‌نجامدا ئه‌وه‌ی كه براوه‌یه خه‌ڵكی كوردستانه. ئه‌و خه‌ڵكه‌یه كه ده‌یه‌وه‌ێ له پرۆسه‌یه‌كی دیموكراسیدا له‌م وڵاته نوێنه‌رانی خۆیان هه‌ڵبژێرن. بێگومان ده‌بێت هه‌موومان به‌یه‌كه‌وه كار بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین په‌نا به خوا كوردستان له قۆناغێكه‌وه به‌ره‌و قۆناغێكی باشتر ببه‌ین".
دواتر له وه‌ڵامی پرسیارێكدا سه‌باره‌ت به قسه‌ی به‌ڕێزیان بۆ پارت و لایهنهكانی دیكه و ئه‌و كێشه و گرفتانه‌ی كه له ده‌نگدانی تایبه‌ت به گشتی دروست بوون، به‌ڕێزیان گوتی "له هه‌موو هه‌ڵبژاردنێكدا هه‌ندێك جار هه‌ندێك كێشه دروست ده‌بن و دوور نین له كێشه، به‌ڵام تا ئێستا ئێمه نابینین كێشه‌یه‌كی گه‌وره هاتنبێته پێشه‌وه، ته‌نانه‌ت له پرۆسه‌ی ده‌نگدانی تایبه‌تیشدا به شێوه‌یه‌كی ئارام به‌ڕێوه چوو و هه‌ندێك كێشه هه‌بوو و ئه‌م كێشانه هه‌م كۆمسیۆن له‌سه‌ری ده‌وه‌ستێت كه كاری خۆیانه و نامه‌وێ ده‌ست بخه‌مه ناو كاروباره‌كانیان و هه‌میش حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌سه‌ری ده‌وه‌ستێت. ئه‌وه‌ی بۆ ئێمه گرنگه ئه‌وه‌یه كه پرۆسه‌كه به هێمنی دوور له كێشه به‌ڕێوه‌بچێت".
ده‌رباره‌ی ئه‌و زمانه تونده‌ی كه له نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان له هه‌ڵبژاردن به‌كارهێنرا و كاریگه‌ریی له‌سه‌ر پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن و دروستبوونی شه‌ڕ و ناكۆكی، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیرانی ئاشكرای كرد "هیچ ئه‌گه‌رێكی دروستبوونی شه‌ڕ له‌نێوان ئێمه و یه‌كێتیدا نییه و خۆی سروشتی هه‌ڵبژاردن وایه كه كه‌مپه‌ین له هه‌ڵبژاردن ده‌كرێت لایه‌ن و كاندیده‌كان قسه به یه‌كتری ده‌ڵێن و ده‌یانه‌وێ خۆیان باشتر پیشان بده‌ن و پرۆگرامی خۆیان باشتر بخه‌نه ڕوو. له‌م چوارچێوه‌یه‌دا هه‌موو شته‌كان زۆر زۆر ئاساییه، به‌ڵام ئه‌گه‌ر مه‌به‌ست ئه‌وه‌یه گرژییه‌كی گه‌وره له‌نێوان لایه‌نه‌كان به‌تایبه‌تی پارتی و یه‌كێتی هه‌بێت، من وه‌ك شه‌خسی خۆم ئه‌وه نابینم و پێشم وایه ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن هه‌رچۆنێك بێت، كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردن كه نوێنه‌ری هه‌موو لایهنهكانی تێدایه، بڕیار له‌سه‌ر ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن ده‌دات. له كۆتاییدا ئه‌مه وڵاتی ئێمه‌یه و ده‌بێت به‌ره‌و پێشه‌وه‌ی به‌رین".
سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه لایه‌نه كوردییه‌كان له‌سه‌ر یه‌ك پاڵێوراو بۆ پۆستی سه‌ركۆماری عێراقی فیدرال ڕێكده‌كه‌ون یان هه‌ریه‌كه و به پاڵێوراوی خۆیه‌وه ده‌چێته ناو پرۆسه‌كه‌وه، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی ئاشكرای كرد "بابه‌تی سه‌رۆك كۆمار په‌یوه‌ندی به پێكهاته‌ی كورد و كوردستانییه‌كانه‌وه هه‌یه، براده‌رانی یه‌كێتی پاڵێوراوی خۆیان به‌ڕێز د. به‌رهه‌م ساڵح ناردووه و پارتیش به‌ڕێز د. فوئاد حوسێنی پاڵاوتووه، لێره‌دا كام یه‌ك له‌م به‌ڕێزانه ده‌بن به نوێنه‌ری كورد یان ئه‌وانی دیكه، چونكه خه‌ڵكی دیكه‌ش خۆیان هه‌ڵبژاردووه. ئێمه بۆ ده‌رچوون له‌و كێشه‌یه پێشنیارمان كردووه هه‌موو لایه‌نه كوردستانییه‌كان ئه‌وانه‌ی به‌شدارن له په‌رله‌مانی عێراق كۆببنه‌وه و له‌ناو خۆیاندا یه‌ك كه‌س ده‌ستنیشان بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی ببێت به كاندیدی كورد. ئێمه پێمان باشتره و دروستریش ئه‌وه‌یه كه كورده‌كان خۆیان و كوتله كوردییه‌كان خۆیان ڕێككه‌ون و یه‌ك كاندید دیاری بكه‌ن، ئه‌گه‌ر بمانه‌وێ ئه‌و كاندیده نوێنه‌رایه‌تیی هه‌رێمی كوردستان بكات به شێوه‌یه‌كی گشتی. له گفتوگۆداین له‌گه‌ڵ براده‌رانی یه‌كێتی بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م بیرۆكه‌یه قبووڵ بكه‌ن و هیوادارم قبووڵی بكه‌ن. پێویست به‌وه ده‌كات كورد به یه‌ك كاندید بچێته ناو په‌رله‌مان و یه‌ك كاندید ده‌ستنیشان بكات، ئه‌گه‌ر بۆ په‌رله‌مانی جێبهێڵین و سه‌یری بكه‌ین سوننه‌كان خۆیان كاندیدی خۆیان هه‌ڵبژارد و بوو به سه‌رۆكی په‌رله‌مان، برایانی شیعه خه‌ریكن یه‌ك كاندیدێك بۆ پۆستی سه‌رۆك وه‌زیران ئاماده ده‌كه‌ن و ببێته كاندیدیان، بۆ ئێمه‌ی كورد و بۆ به‌رژوه‌ندیی هه‌رێمی كوردستانیش ئه‌وه دروستتره و هیوادارم له‌مباره‌یه‌یه‌وه بگه‌ینه لێكتێگه‌یشتن".
ده‌رباره‌ی بڕیاره‌كانی دوێنێ شه‌وی كۆمسیۆن و ناڕازیبوونی هه‌ندێك لایه‌ن به تایبه‌تی یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان و كاریگه‌ری له‌سه‌ر ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان، به‌ڕێیان ڕایگه‌یاند "هیوادارم نه‌گاته ئه‌وه، بێگومان وه‌ك باسم كرد كۆمسیۆن سه‌ربه‌خۆیه و چۆن ئێوه ڕێنماییه‌كانی كۆمسیۆنتان له ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندن بیستووه، منیش هه‌ر به‌و شێوه‌یه بیستوومه، ئێمه نه ته‌ده‌خولمان كردووه و نه ویستوومانه به هیچ لایه‌كدا بڕوات و كۆمسیۆن خۆی به‌پێی ئه‌و دۆخه‌ی هاتۆته پێش هه‌ندێك بڕیاریان ده‌ركردووه و هه‌موو لایه‌نه‌كانیش تێیدا به‌شدارن بوون. پێموایه ئه‌و ڕێنماییانه‌ی كه ده‌ریانكردووه، ته‌نیا بۆ لایه‌نێك نییه، به‌ڵكو بۆ هه‌موو لایه‌ن و حزب و ئه‌و پێكهاتانه‌یه كه به‌شدارن له‌و پرۆسه‌یه‌دا و ڕاستی و دروستییه‌كه‌ش ئه‌وه‌یه كه ئێمه ڕێزی ئه‌و بڕیارانه بگرین، چونكه بابه‌تێكی ته‌كنیكییه و هیچ بابه‌تێكی سیاسی تێدا نییه كه بڵێی ئه‌م بڕیارانه به هۆكارێكی سیاسی دراون. ئه‌م بڕیارانه بڕیاری ته‌كنیكین و له ڕووی ته‌كنیكییه‌وه لێكۆڵینه‌وه‌یان بۆ بابه‌ته‌كه كردووه و بڕیاره‌كه‌یان داوه و هیوادارم ئه‌مه نه‌بێته كێشه‌یه‌ك".
له وه‌ڵامی پرسیارێكی دیكه‌دا ده‌رباره‌ی پێكهێنانه‌ی كابینه‌ی نوێی حكوومه‌ت و گفتوگۆكانی له‌مباره‌یه‌وه، به‌ڕێزیان ئاشكرای كرد "پێموایه با جارێ هه‌ڵبژاردنه‌كان ته‌واو ببێت و ئه‌نجامه‌كان به شێوه‌یه‌كی فه‌رمی ڕابگه‌یه‌نرێت، ئه‌وكات به‌رچاوی هه‌موو لایه‌نه سیاسییه‌كان زیاتر ڕوون ده‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی بزانن پێكهاته‌ی كابینه‌ی حكوومه‌تی داهاتوو به چ شێوه‌یه‌ك ده‌بێت".
ده‌رباره‌ی په‌یامی سه‌رۆك حكوومه‌ت بۆ هێزه ئه‌منییه‌كان به مه‌به‌ستی پاراستنی ئارامبی ده‌نگدان و پرسی پۆستی سه‌ركۆماری عێراق ئه‌گه‌ر لایه‌نه‌كان نه‌گه‌یشتنه هیچ ڕێككه‌وتنێك، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران گوتی "پێشتر په‌یامم به ده‌زگاكانی ئه‌منی داوه و ڕێنمایی پێویستیشم پێیان داوه كه هه‌رچییه‌ك پێویست بێت بۆ هاوكارییكردنی كۆمسیۆن ئه‌نجامی بده‌ن له هه‌موو كوردستان و به‌رده‌وامیش ده‌بین له‌وه‌ی كه له هه‌ر شوێنێك پێویست بكات، كۆمسیۆن داوای هاوكاربی ئێمه و هێزه ئه‌منییه‌كان بكات، ئێمه له خزمه‌تی ئه‌و پرۆسه‌یه‌دا ده‌بین و له خزمه‌تی ئه‌وه‌داین كه به شێوه‌یه‌كی ڕێكوپێك پرۆسه‌كه به‌ئه‌نجام بگات. سه‌باره‌ت به پۆستی سه‌ركۆماریش به‌رژوه‌ندی له‌وه‌دا نییه ئێمه به دوو كاندیدی سه‌ركۆماره‌‌وه بچینه ناو په‌رله‌مانی عێراق و ئه‌و ده‌رفه‌ته كراوه بێت بۆ خه‌ڵكی دیكه ده‌نگ به پۆستێك بده‌ن كه هی حزب و لایه‌نێك نییه، به‌ڵكو په‌یوه‌ندی به هه‌موو پێكهاته‌كانی هه‌رێمی كوردستانه‌وه هه‌یه. ڕێگه‌ی دروستی ئه‌م باسه ئه‌وه‌یه كه ئه‌م بابه‌ته له‌ناو فراكسیۆنه كوردستانییه‌كاندا یه‌كلایی بكرێته‌وه، ئه‌وان كۆببنه‌وه و به‌ڕێزێك یه‌كلا بكه‌نه و به لایهنهكانی دیكه بڵێن كه كاندیدی ئێمه ئه‌وه‌یه. ئه‌وه باش نییه پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه بچینه ناو په‌رله‌مان، چونكه یه‌ك حزبه داوای ئه‌و شته ده‌كات و گه‌ر به‌و شێوه‌یه بچین ئه‌و كات لایهنهكانی دیكه هه‌ست ناكه‌ن كه ئه‌مه نوێنه‌رایه‌تیی ئه‌وان ده‌كات، به‌ڵام ئه‌گه‌ر هه‌موومان به‌یه‌كه‌وه و لایه‌نه كوردستانییه‌كانی په‌رله‌مانی عێراق كۆببنه‌وه و له‌سه‌ر یه‌ك كاندید ڕێككه‌ون، ئه‌و كاندیده كاندیدی هه‌موو هه‌رێمی كوردستان ده‌بێت".
ده‌رباره‌ی به‌ده‌ستنه‌هێنانی كاندیدى پۆستی سه‌ركۆمار بۆ ده‌نگی پێویست له‌ناو په‌رله‌مانی عێراقدا، به‌ڕێزیان ڕایگه‌یاند "هه‌ڵبژاردن هه‌مووی ڕیسكه كه‌س له ئه‌نجامی سه‌ت له سه‌دت هیچ هه‌ڵبژاردنێك دڵنیا نییه تا بزانێت چۆن ده‌بێت، به‌ڵام بێگومان پێمانخۆش نییه بگاته ئه‌وه‌ی ئێمه به كێبڕكێوه بچینه ناو په‌رله‌مانی عێراق. حه‌ز ناكه‌ین وابێت، جوان نییه، بۆ كورد ناشرینه و ده‌مانه‌وێ به‌ر له‌وه‌ی بچینه ناو په‌رله‌مان هه‌موو لایه‌نه كوردستانییه‌كان دانیشین و له‌سه‌ر یه‌ك كاندید ڕێكبكه‌وین و بۆ پۆستی سه‌ركۆماری عێراق كاندیدى بكه‌ین. ئێمه وه‌ك پارتی له‌خۆمان پشتڕاستین و له‌وه ناترسین به كاندیدی خۆمانه‌وه بچینه ناو په‌رله‌مانی عێراق، به‌ڵام ئه‌مه باش نییه و ناشرینه".
له وه‌ڵامی پرسیارێكی دیكه‌دا سه‌باره‌ت به ماوه‌ی پێكهێنانی حكوومه‌ت و كه ئایا ئه‌وه‌نده‌ی حكوومه‌تی عێراق ده‌خایه‌نێت، به‌ڕێزیان گوتی "نا په‌نا به‌خوا ئه‌وه‌نده ناخایه‌نێت، با ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن ده‌ربچێت دوای ئه‌وه هه‌موو هه‌وڵێك ئه‌وه ده‌بێت به زووترین كات حكوومه‌ت پێكبهێنرێت."
تائێستا فەرمانی بەنێودەوڵەتیکردنی ھەردوو مەرزی (پشتەو کێلێ) لەنێوان عیراق و ئێران جێبەجێ نەکراوە، نوێنەری حکومەتی ھەرێمیش لە تاران ڕایدەگەیەنێت، لەبەغدا کەس بەرپرسیارێتی ئەم بابەتانە ھەڵناگرێت.
نازم دەباغ، نوێنەری حکومەتی ھەرێم لەئێران، بە SNNی ڕاگەیاند: فەرمانی بەنێوەدەوڵەتیکردنی ھەردوو مەرزی پشتەو کێلێ، لەنێوان عیراق وئێران لەسەر پێکھێنانی حکومەتی نوێی عیراق ڕاوەستاوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، فەرمانەکە لەئێرانەوە دەرچووە، بەڵام بەھۆی گۆڕانکاری لەحکومەتی عیراقدا، لەبەغدا کەس بەرپرسیارێتی ئەم بابەتانە ھەڵناگرێت و قسەی لەسەر ناکات.
نوێنەری حکومەتی ھەرێم لە تاران باسی لەوەشکرد، پێدەچێت دوای پێکھێنانی حکومەتی نوێی عیراق، فەرمانی بەنێودەوڵەتیکردنی ھەردوو مەرزەکە جێبەجێبکرێت و ئەمەش ئاسانکارییەکی زۆر بۆ ھاتوچۆی ھاوڵاتیان و بازرگانان دروستدەکات.
نازم دەباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆماری ئیسلامی ئێران لە لێدوانێكدا بۆ دواڕۆژ رایگەیاند: كۆماری ئیسلامی ئێران وەكو دراوسێیەكی عێراق و هەرێمی كوردستان بەدڵنیاییەوە چاودێری پڕۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دەكات وەكو پڕۆسەیەكی دیموكراسی لە پێناوی هەڵبژاردنی نوێنەرەكان بەڕێگەی ئاسایی و یاسایی دوور لە توندوتیژی تا لە داهاتوودا حكومەتێكی یەكگرتوو دروستببێت.
سەبارەت بە پشتگیری ئێران بۆ لایەنێكی دیاریکراوی هەرێم، وتی: "پێموایە تائێستا ئێران کاری وای نەكردوە و لە داهاتووشدا نایكات، چونكە لە بەرژەوەندیدا نییە خۆی دەربخات كە پشتگیری لایەنێك دەكات".
وابڕیارە رۆژی 30ی ئەیلولی 2018 دەنگدانی گشتی بۆ هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەبچێت.
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- هه‌رێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» له‌گه‌ڵ شاندی یه‌کێتی هاورده و ناردنکارانی لقی هه‌ولێر کۆبۆوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول ده‌كات