رووداو-ئاژانسەکان
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران رەخنەی لە گوتەکانی حەیدەر عەبادی، سەرۆکوەزیرانی عیراق لە بارەی سزاکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران گرت و لەهەمانکاتدا رایگەیاند، هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی بڕیارەکانی عێراق کار لەگەڵ سزاکان دەکات.
نازم دەباغ، نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران، لەگفتوگۆیەکدا لەگەڵ ئاژانسێکی ئێرانی رایگەیاند، ئێستا لە عێراق، حکومەتێکی کاتی هەیە و حەیدەر عەبادی، سەرۆکایەتی ئەو حكومەتە دەکات، دەبوایە عەبادی چاوەڕێی بکردبایە تاوەکو حکومەتی نوێ پێکدەهات و پاشان ئەو حکومەتە لەبارەی مامەڵەکردن لەگەڵ سزاکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران بڕیار دەدات.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران ئاماژەی بەوەشدا، کە خەڵکی عێراق و پێکهاتە سیاسییەکانی ئەو وڵاتە، نابنە لایەنگری هیچ کەس و لایەنێک دژی ئێران و راشیگەیاند، حکومەتی هەرێمی کوردستان بە لەبەرچاوگرتنی ئەو پەیوەندییە مێژووییەی کە لەگەڵ ئێران هەیەتی، هەروەها ئەو جوگرافیا هاوبەشەی کە هەیە جەخت لەسەر بەردەوامیی پەیوەندییەکان لەگەڵ ئێران دەکاتەوە.
نازم دەباغ راشیگەیاند، ئێمە هاوکارییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران بە خەڵکی عێراق و هەرێمی کوردستان لەکاتە هەستیارییەکان هیچ کات لە بیرناکەین.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان بەئاماژەدان بەوەی، ئێستا ئاڵوگۆڕی قەبارەی پەیوەندیی ئابووری هەرێمی کوردستان و ئێران لە سەرووی سێ ملیار و 500 ملیۆن دۆلارەوەیە، گوتی: "حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی سزاکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران لەچوارچێوەی بڕیاری دەوڵەتی عێراقە کە بڕیارە لە چەند هەفتەی داهاتوودا کۆببنەوە و رابگەیێندرێت".
نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستانی عێراق له ئێران، وته‌کانی ئه‌م دواییه‌ی حه‌یده‌رالعه‌بادی سه‌رۆک وه‌زیرانی عێراق سه‌باره‌ت به جێبه‌جێ‌كردنی گه‌مارۆکانی ئه‌مریکا دژی ئێران به وته‌ی به‌په‌له وه‌سف ده‌کات.
نازم ده‌باغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ ئاژانسی "ایسنا" ده‌ڵێت له ئێستا له عێراق حکومه‌تێکی کاتی له‌سه‌رکاره‌و عه‌بادی سه‌رۆکایه‌تی ده‌کات و ده‌ڵێت: له‌م چوارچێوه‌یه‌دا عه‌بادی ده‌بوو چاوه‌ڕوان بکات تاوه‌کوو حکومه‌تی نوێ دروست ببێت و دواتر ئه‌و حکومه‌تی تازه‌یه له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته بڕیار بدات.
ده‌باغ وێرای باسکردن له‌وه‌ی که خه‌ڵکی عێراق و لایه‌نه سیاسییه‌کانی ئه‌و وڵاته، لایه‌نگری هیچ که‌س و وڵاتێکی دژ به ئێران نین، ده‌ڵێت: حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستانیش به پێی مێژووی دوورودرێژی په‌یوه‌ندییه‌کانی له‌گه‌ڵ ئێران و هه‌روه‌ها سنووری هاوبه‌ش پێداگری له‌سه‌ر راگرتنی په‌یوه‌ندییه مێژووییه‌کانی له‌گه‌ڵ ئێران ده‌کاته‌وه‌و له لایه‌کی دیکه‌شه‌وه ئێمه یارمه‌تییه‌کانی کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ خه‌ڵکی عێراق و کوردستان له قۆناغه هه‌ستیاره‌کاندا له‌بیرناکه‌ین.
ئه‌و هه‌روه‌ها وێڕای ئاماژه به‌وه‌ی که له ئێستادا ئاستی په‌یوه‌ندی بازرگانی نێوان ئێران و هه‌رێمی کوردستان له نێوان سێ بۆ سێ‌ونیو ملیار دۆلار له ساڵدایه، ده‌ڵێت: هه‌رێمی کوردستان سه‌باره‌ت به گه‌مارۆکانی ئه‌مریکا بۆ سه‌ر ئێران، له چوارچێوه‌ی بڕیاره‌کانی حکومه‌تی ناوه‌ندی عێراق که له هه‌فته‌کانی داهاتوودا بڕیاری له‌سه‌ر ده‌درێت، ده‌جووڵێته‌وه.
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستانی عێراق لە تاران لە سەردانی بۆ ئاژانسی "ئانا"ی ئێرانی گوتی: خوێندکارانی هەرێمی کوردستان، هۆگریان بە خوێندن لە زانکۆکانی ئێران هەیە.
بە پێی راپۆڕتی گروپی زانکۆیی ئاژانسی هەواڵنێری "ئانا"ی ئێران، "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستانی عێراق لە تاران، سەر لە بەیانی رۆژی شەممە 11ی ئۆگۆستی 2018 سەردانی ئاژانسی "ئانا"ی کرد و لەگەڵ پەیامنێرانی ئەم دەزگای راگەیاندنە وتووێژی کرد.
دەباغ لەم سەردانەیدا بە ئاماژە بە هۆگریی گەنجانی هەرێمی کوردستان بە خوێندن لە زانکۆکانی ئێران گوتی: وەکوو نوێنەری هەرێمی کوردستان لە هەوڵدام تاکوو پەیوەندییەکی باش و پتەو لە نێوان زانکۆکانی کۆماری ئیسلامی ئێران و زانکۆکانی هەرێمی کوردستان بەدیبێت. خوێندکارانی هەرێمی کوردستان هۆگریەکی زۆریان بە خوێندن لە زانکۆکانی ئێران هەیە، بەڵام گرفتی جۆراوجۆریان هەیە کە دەبێت چارەسەری گونجاویان بۆ بدۆزرێتەوە.
"نازم دەباغ" گوتیشی: نزیکەی سێ مانگ پێش ئێستا، زانکۆی هەرێمی کوردستان نامەیەکی پێدام تاکوو بە خوێندکارانی لقی زمانی کوردی و فارسی بوورسیە بدرێت. ئەوان بۆ وانەکانی فارسی و کوردی ئامادەیی پێشکەش کردنی بوورسیان هەیە، نزیکەی دوو هەفتە پێش ئێستا، ناوی داواکارانمان ڕەوانەی زانکۆی هەرێمی کوردستان کرد کە بە زووترین کات دەرئەنجامەکان رادەگەیێندرێت.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستانی عێراق لە تاران سەبارەت بە لابردنی ناوی زانکۆکانی سنووری ئێران لە وەرگرتنی خوێندکار لە هەرێمی کوردستان گوتی: هیچ ئاگاداریی ئەم بابەتە نیم، بەڵام دەزانم کە ئێمە لە هەرێمی کوردستان بەشوێن بەهێزکردنی پەیوەندیی لەگەڵ ئێرانین. لە ئێستادا، 70 خوێندکاری بوورسیەی هەرێمی کوردستان لە ئێران سەرقاڵی خوێندنن و ئێمە بەتەماین کە ئەو ڕێژەیە زیادبکەین.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران گوتی: بەداخەوە لە ڕەواڵەتدا، بۆ ناردنی خوێندکار لە هەرێمی کوردستان بۆ ئێران هیچ بەربەستێک بوونی نییە، بەڵام لە کردەوەدا هەندێک جار کارووبارەکان بە باشی ناچێتە پێشێ. بە بڕوای من لە سەرەتادا بەرپرسانی هەرێمی کوردستان و لە دواییەدا کۆماری ئیسلامی ئێران لە بابەتەدا بەشیان هەیە.
دەباغ لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: زۆربەی خوێندکارەکانی ئێمە تا ئەو ڕادەیە هۆگریان بە خوێندن لە زانکۆکانی ئێران هەیە کە تەنانەت بە بوونی بەربەستەکان، خۆیان لە ڕێگای ئەنتەرنێتەوە داواکاریی پێشکەش دەکەن و لە خولە مەجازییەکان بەشداریی دەکەن یا بۆ خوێندن لە ئێران هەنگاودەنێن، بەڵام دوای هاتن بۆ ئێران گرفتیان بۆ دێتە پێشێ و ناچاردەبن کە بگەڕێنەوە.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران، جەختی کردەوە: یەکێک لەو گرفتە گەورانەی خوێندکارەکانی ئێمە، ڤیزای خوێندنە. ئەگەر ڤیزای خوێندن نەبێت، ڤیزای ئاسایی وەرناگیریت. بۆ نموونە هەندێک جار خوێندکاران بۆ خوێندن سەردانی ئێرانیان کردووە، بەڵام بە هۆی نەبوونی ڤیزای خوێندن، نەیانتوانیوە درێژە بە خوێندن بدەن و هەر بەم هۆیەوە دەیانگەڕێننەوە.
بە شوێن دامەزراندنی لقێکی زانکۆی ئازادی ئێسلامی لە هەرێمی کوردستان
نوێنەری هەرێمی کوردستانی عێراق لە تاران لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: چەند ساڵ پێش ئێستا بەتەمابووین کە لقێکی زانکۆی ئازادی ئێسلامی لە هەرێمی کوردستان بکەینەوە، بەڵام بەداخەوە هەندێک مەسەلە لە ئێران بوونە هۆی ئەوەی کە ئەم بابەتە لە ساڵانی ڕابردوو بە هێواشی بچێتە پێشێ و یا ئەسڵەن نەچێتە پێشێ. لە دانووستانەکانی ئەم دوایانەدا پێوشوێنی ئەم بابەتە دەگرم و هیوادارم کە ئەو هەلە بڕەخسێت و لقێکی زانکۆی ئازادی ئێسلامی لە هەرێمی کوردستان دابمەزرێنین.
لینکی هەواڵ:
دواڕۆژ، سامان قوبادی نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ئێران، لە چاوپێكەوتنێكی دواڕۆژدا، پلانی تاران بۆ بەرەنگاربوونەوەی گەمارۆكەی ئەمریكا، رووندەكاتەوە و پێیوایە "تەمەنی گەمارۆكەی ئەمریكا بۆ سەر ئێران كورتخایەنە".
دواڕۆژ: دوای سەپاندنی گەمارۆكانی ئەمریكا بەسەر ئێراندا دۆخی سیاسی و ئابوری ئەو وڵاتە چۆنە و بەكوێ دەگات؟
نازم دەباغ: گەمارۆ ئابورییەكانی ئەمریكا كاردانەوەیەكی خراپی دەبێت لەسەر ژیانی ئابوری و كۆمەڵایەتی كۆماری ئیسلامی ئێران، بەڵام بەدرێژایی مێژوو كە گەمارۆ خراوەتە سەر ئەم وڵاتە، رۆحیەت و هەستی خەڵكەكەی وایكردووە بەرگە بگرن. هەرچەندە لەئێستادا بەشێك لە شەقامی ئێران ناڕازین، بەڵام پێشبینی دەكەم تەمەنی گەمارۆكەی ئەمریكا كورتخایەن بێت، بەوپێیەی تەنیا لەلایەن ئەو وڵاتەوە سەپێنراوە و هەندێك دەوڵەتی ئەوروپا دڵنیاییانداوە لە پابەندبوونیان بە رێككەوتنی 5+1 و داوایان لە كۆمپانیاكانی خۆیان كرد بەردەوامبن لە كارەكانیان لەگەڵ ئێران و یەكێتی ئەوروپایش پشتیوانیان لێدەكات، بۆیە كاردانەوەكان لە گەمارۆكەی پێشتر كەمتر دەبێت. لە یەكەم رۆژی بڕیارەكەوە بەهای دۆلار لە بازاڕەكانی ئێران دابەزینی بەخۆوە بینی، لەبەرامبەردا نرخی تمەن كەمێك بەرز بوەوە، ئێران پلانێكی داناوە بۆ ڕووبەڕوو بوونەوەی گەمارۆكەی ئەمریكا.
دواڕۆژ: كەواتە وردەكاریی سیاسەتی بەرەنگاربوونەوەی گەمارۆكە لەلایەن ئێرانەوە بە چ شێوەیەكە؟
نازم دەباغ: كۆماری ئیسلامی ئێران بەرنامەیەكی هەیە بەناوی ئابوری بەرهەڵستكاری، بۆ ئەوەی بەرامبەر گەمارۆكە بوەستنەوە. جگەلەوە پێشتر هیچ كەسێك بۆی نەبوو زیاتر لە 5 هەزار دۆلار یان بە بەهای ئەو پارەیە زێر بباتە ئێران-ەوە، ئێستا هێنان و مامەڵەپێوەكردنی ئازادكراوە. لەڕێگەی سەراف-ەكانەوە و بەپێی یاسا و نرخ، خواست و خستنەڕووی دۆلار دەكرێت.
دواڕۆژ: پێتوایە بەو هەنگاوانەی دەینێت ئێران تاكەی دەتوانێت بەرگەی گەمارۆكە بگرێت؟
نازم دەباغ: ناتوانرێت ماوەیەك بۆ بەرگریكردن دابنرێت، لەكاتی شەڕی ئێران و عێراق لە ئیمام خومەینی-یان پرسی: ماوەی چەند دەتوانین بەرگە بگرین؟ ئەویش پرسی: ئەگەر تەنیا شەكر و چا و نان-مان هەبێت دەتوانین بۆ چەند بەرگەی شەڕ بگرین؟ لەوەڵامدا وەزیری دەرەوە وتی: ماوەیەكی زۆر. بۆیە بەدرێژایی حوكم كۆماری ئیسلامی ئێران لەگەڵ ئەم شێوە گەمارۆیانە راهاتووە، بەهۆی ئەوەی توانیویەتی خۆی بژێنێت، دەتوانێت زیاتر لە گەمارۆكەی پێشتر بەرگە بگرێت. ئەوكاتە زۆربەی وڵاتانی جیهان گەمارۆیان خستبووە سەر ئێران، ئێستا تەنیا ئەمریكا خۆیەتی.
دواڕۆژ: جگە لە بواری ئابوری، ئەو رێكارانە چین كە ئێران لە رووی سیاسییەوە دەیەوێت بیگرێتەبەر بۆ كەمكردنەوەی كاریگەرییەكانی گەمارۆكە؟
نازم دەباغ: یەكەم، ئامادەی پابەندبوونە بە رێككەوتنی 5+1 ئەویش بە رێزگرتن لە مافەكانی لەچوارچێوەی ئەو رێككەوتنەی كە كراوە و زۆر لایەن دەگرێتەوە. هەنگاوی دووەم، رێگای گفتوگۆی بێ مەرجی رەتنەكردووەتەوە، درەنگ یان زووبێت لە ئاستی بەرپرسانی باڵادا دانیشت لە نێوان ئێران و ئەمریكا ئەنجام دەدرێت بۆ چارەسەری كێشەكان.
دواڕۆژ: سەرچاوەكان باس لە خراپیی دۆخی ئابوری ئێران و درێژە كێشانی بۆ ناڕەزایەتی و جووڵاندنی شەقام دەكەن، ئایا ئەگەری ئەمە لە ئارادایە؟
نازم دەباغ: ئەوانەی خۆیان بە دوژمنی ئێران دەزانن پێشبینی ئەمە دەكەن، ئەگەرنا بە ئاسانی ناگاتە ئەو قۆناغە، ناڕەزایەتی هەیە لە ئێراندا بەڵام بگاتە راپەڕین و هۆكارێك بۆ رووخاندنی رژێمەكە، دوورە لە راستییەوە، تەنانەت ئەمریكا دەڵێت، مەبەستیان رووخاندن یان گۆڕینی رژێم نییە، بەڵكو رێككەوتنە لەسەر چەند بنەمایەك.
دواڕۆژ: لەحاڵەتی فشاری ئەمریكا بۆ سەر وڵاتان و كشاندنەوەی نوێنەرایەتی و كونسڵیەتیان لە ئێران، ئایا هەرێمی كوردستان نوێنەری خۆی لە تاران دەكشێنێتەوە؟
نازم دەباغ: تائێستا هیچ وڵاتێك نوێنەری خۆی نەكشاندوەتەوە، حكومەتی هەرێم نابێت كوڕی خۆی بكات بە قوربانی كچی خەڵك، جگەلەوە جوگرافیایەكی هەستیاری هەیە لەگەڵ ئێران، لە دوای ریفراندۆیم-یش دەركەوت پەیوەندیی كۆماری ئیسلامی بۆ هەرێم گرنگە، ناكرێت خۆمان بخەینە ناو یارییەك كە ئاییندەیەكی روونی نییە، پێویستە هەرێم لەچوارچێوەی دەستوری عێراق و پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئێران رەچاوی زۆر شت بكات، تائێستا هیچ ئەگەر و بڕیارێك نییە بۆ كشاندنەوەی نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێم لە تاران.
دواڕۆژ: كەواتە ئەو گۆڕانكارییانە كامانەن كە بەسەر پەیوەندییە سیاسی و بازرگانییەكانی هەرێم و ئێراندا دێت پاش سەپاندنی گەمارۆكە؟
نازم دەباغ: پەیوەندییەكانی هەردوولا گۆڕانێكی ئەوتۆ بەخۆوەنابینن كە ببێتە هۆی تێكچوونیان، بەڵكو حكومەتی هەرێم لەگەڵ ئەوەدایە كێشەكان چارەسەر بن و لایەنداریی هیچ لایەك نەكات.
دواڕۆژ: دەوترێت ئەمریكا فشاری خستووەتە سەر هەرێم تا پەیوەندییە سیاسی و بازرگانییەكانی لەگەڵ ئێران سنووردار بكات، ئایا هەرێم دەچێتە ژێر باری ئەمە؟
نازم دەباغ: ئەزموونی پێشترمان هەیە كە هەموو دنیا گەمارۆی خستبووە سەر ئێران، بەڵام هەرێم لەبواری سیاسی و ئابوری و ئەمنییەوە پەیوەندییەكانی لەگەڵ تاران-دا پاراستبوو، لەئێستاشدا ناگاتە ئەو ئاستەی رابگیرێن، چونكە بابەتەكە ژیان و ئاییندەیە، نابێت هەرێم لایەنداری بكات.
دواڕۆژ: لەم گەمارۆ ئابورییەدا گرنگی هەرێم بۆ ئێران چییە؟
نازم دەباغ: هەرێم پردێكە بۆ ئێران بۆ هەموو ئاڵوگۆڕێكی بازرگانی لەم ناوچەیە لە چوارچێوەی دەستوری عێراقدا.
دواڕۆژ: دەمەوێت باس لەو زیانانە بكەیت كە بەهۆی پچڕانی پەیوەندییە بازرگانییەكان لەگەڵ ئێراندا بەر هەرێم دەكەوێت؟ هاوكات كاریگەرییە خراپەكانی روودانی هەر گۆڕانكارییەك لەناوخۆی ئەو وڵاتەدا لەسەر هەرێم چی دەبن؟
نازم دەباغ: هەرێمی كوردستان لە قۆناغێكی تایبەتدایە، پێویستی بە راگرتنی هاوسەنگی هەیە لەنێوان ئەو سیاسەتانەی لە ناوچەكەدا دەكرێن، نابێت بكەوێتە داوی ئەو یاریانەی بەرژەوەندیی تایبەتی تێدایە. جگەلەوە ئێران و روسیا و چین و بەشێك لە ئەوروپا هاوپەیمانین و پارێزگاری لە رێككەوتنامەی 5+1 دەكەن. دروستبوونی هەر نائارامییەكی سیاسی و ئابوری و كۆمەڵایەتی لە ئێران، بەهۆی ئەو جوگرافیایەی هەمانە لەگەڵیدا و بەپێی رووداوەكان رەنگدانەوەی خراپی دەبێت لەسەر هەرێم، دەبێت بزانین ئایا دراوسێكانمان دۆستی هەمیشەین یان ئەوانەی هەزاران كیلۆمەتریان بڕیوە بۆ بەرژەوەندیی خۆیان. لە رابردوویشدا ئینگلیز و ئەمریكا هاتوونەتە ناوچەكە و بەجێیان هێشتووین، دەبێت حكومەتی هەرێم بێلایەن بێت و خۆی بژێنێت، بەمەش پارێزگاری لەخۆی دەكات بەرامبەر هەر گۆڕانكارییەك بەتایبەت ئەگەر لە ئێراندا رووبدات.
https://www.dwarozh.net/details.aspx?jimare=80056
دواڕۆژ، سامان قوبادی نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ئێران، لە چاوپێكەوتنێكی دواڕۆژدا، پلانی تاران بۆ بەرەنگاربوونەوەی گەمارۆكەی ئەمریكا، رووندەكاتەوە و پێیوایە "تەمەنی گەمارۆكەی ئەمریكا بۆ سەر ئێران كورتخایەنە".
دواڕۆژ: دوای سەپاندنی گەمارۆكانی ئەمریكا بەسەر ئێراندا دۆخی سیاسی و ئابوری ئەو وڵاتە چۆنە و بەكوێ دەگات؟
نازم دەباغ: گەمارۆ ئابورییەكانی ئەمریكا كاردانەوەیەكی خراپی دەبێت لەسەر ژیانی ئابوری و كۆمەڵایەتی كۆماری ئیسلامی ئێران، بەڵام بەدرێژایی مێژوو كە گەمارۆ خراوەتە سەر ئەم وڵاتە، رۆحیەت و هەستی خەڵكەكەی وایكردووە بەرگە بگرن. هەرچەندە لەئێستادا بەشێك لە شەقامی ئێران ناڕازین، بەڵام پێشبینی دەكەم تەمەنی گەمارۆكەی ئەمریكا كورتخایەن بێت، بەوپێیەی تەنیا لەلایەن ئەو وڵاتەوە سەپێنراوە و هەندێك دەوڵەتی ئەوروپا دڵنیاییانداوە لە پابەندبوونیان بە رێككەوتنی 5+1 و داوایان لە كۆمپانیاكانی خۆیان كرد بەردەوامبن لە كارەكانیان لەگەڵ ئێران و یەكێتی ئەوروپایش پشتیوانیان لێدەكات، بۆیە كاردانەوەكان لە گەمارۆكەی پێشتر كەمتر دەبێت. لە یەكەم رۆژی بڕیارەكەوە بەهای دۆلار لە بازاڕەكانی ئێران دابەزینی بەخۆوە بینی، لەبەرامبەردا نرخی تمەن كەمێك بەرز بوەوە، ئێران پلانێكی داناوە بۆ ڕووبەڕوو بوونەوەی گەمارۆكەی ئەمریكا.
دواڕۆژ: كەواتە وردەكاریی سیاسەتی بەرەنگاربوونەوەی گەمارۆكە لەلایەن ئێرانەوە بە چ شێوەیەكە؟
نازم دەباغ: كۆماری ئیسلامی ئێران بەرنامەیەكی هەیە بەناوی ئابوری بەرهەڵستكاری، بۆ ئەوەی بەرامبەر گەمارۆكە بوەستنەوە. جگەلەوە پێشتر هیچ كەسێك بۆی نەبوو زیاتر لە 5 هەزار دۆلار یان بە بەهای ئەو پارەیە زێر بباتە ئێران-ەوە، ئێستا هێنان و مامەڵەپێوەكردنی ئازادكراوە. لەڕێگەی سەراف-ەكانەوە و بەپێی یاسا و نرخ، خواست و خستنەڕووی دۆلار دەكرێت.
دواڕۆژ: پێتوایە بەو هەنگاوانەی دەینێت ئێران تاكەی دەتوانێت بەرگەی گەمارۆكە بگرێت؟
نازم دەباغ: ناتوانرێت ماوەیەك بۆ بەرگریكردن دابنرێت، لەكاتی شەڕی ئێران و عێراق لە ئیمام خومەینی-یان پرسی: ماوەی چەند دەتوانین بەرگە بگرین؟ ئەویش پرسی: ئەگەر تەنیا شەكر و چا و نان-مان هەبێت دەتوانین بۆ چەند بەرگەی شەڕ بگرین؟ لەوەڵامدا وەزیری دەرەوە وتی: ماوەیەكی زۆر. بۆیە بەدرێژایی حوكم كۆماری ئیسلامی ئێران لەگەڵ ئەم شێوە گەمارۆیانە راهاتووە، بەهۆی ئەوەی توانیویەتی خۆی بژێنێت، دەتوانێت زیاتر لە گەمارۆكەی پێشتر بەرگە بگرێت. ئەوكاتە زۆربەی وڵاتانی جیهان گەمارۆیان خستبووە سەر ئێران، ئێستا تەنیا ئەمریكا خۆیەتی.
دواڕۆژ: جگە لە بواری ئابوری، ئەو رێكارانە چین كە ئێران لە رووی سیاسییەوە دەیەوێت بیگرێتەبەر بۆ كەمكردنەوەی كاریگەرییەكانی گەمارۆكە؟
نازم دەباغ: یەكەم، ئامادەی پابەندبوونە بە رێككەوتنی 5+1 ئەویش بە رێزگرتن لە مافەكانی لەچوارچێوەی ئەو رێككەوتنەی كە كراوە و زۆر لایەن دەگرێتەوە. هەنگاوی دووەم، رێگای گفتوگۆی بێ مەرجی رەتنەكردووەتەوە، درەنگ یان زووبێت لە ئاستی بەرپرسانی باڵادا دانیشت لە نێوان ئێران و ئەمریكا ئەنجام دەدرێت بۆ چارەسەری كێشەكان.
دواڕۆژ: سەرچاوەكان باس لە خراپیی دۆخی ئابوری ئێران و درێژە كێشانی بۆ ناڕەزایەتی و جووڵاندنی شەقام دەكەن، ئایا ئەگەری ئەمە لە ئارادایە؟
نازم دەباغ: ئەوانەی خۆیان بە دوژمنی ئێران دەزانن پێشبینی ئەمە دەكەن، ئەگەرنا بە ئاسانی ناگاتە ئەو قۆناغە، ناڕەزایەتی هەیە لە ئێراندا بەڵام بگاتە راپەڕین و هۆكارێك بۆ رووخاندنی رژێمەكە، دوورە لە راستییەوە، تەنانەت ئەمریكا دەڵێت، مەبەستیان رووخاندن یان گۆڕینی رژێم نییە، بەڵكو رێككەوتنە لەسەر چەند بنەمایەك.
دواڕۆژ: لەحاڵەتی فشاری ئەمریكا بۆ سەر وڵاتان و كشاندنەوەی نوێنەرایەتی و كونسڵیەتیان لە ئێران، ئایا هەرێمی كوردستان نوێنەری خۆی لە تاران دەكشێنێتەوە؟
نازم دەباغ: تائێستا هیچ وڵاتێك نوێنەری خۆی نەكشاندوەتەوە، حكومەتی هەرێم نابێت كوڕی خۆی بكات بە قوربانی كچی خەڵك، جگەلەوە جوگرافیایەكی هەستیاری هەیە لەگەڵ ئێران، لە دوای ریفراندۆیم-یش دەركەوت پەیوەندیی كۆماری ئیسلامی بۆ هەرێم گرنگە، ناكرێت خۆمان بخەینە ناو یارییەك كە ئاییندەیەكی روونی نییە، پێویستە هەرێم لەچوارچێوەی دەستوری عێراق و پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئێران رەچاوی زۆر شت بكات، تائێستا هیچ ئەگەر و بڕیارێك نییە بۆ كشاندنەوەی نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێم لە تاران.
دواڕۆژ: كەواتە ئەو گۆڕانكارییانە كامانەن كە بەسەر پەیوەندییە سیاسی و بازرگانییەكانی هەرێم و ئێراندا دێت پاش سەپاندنی گەمارۆكە؟
نازم دەباغ: پەیوەندییەكانی هەردوولا گۆڕانێكی ئەوتۆ بەخۆوەنابینن كە ببێتە هۆی تێكچوونیان، بەڵكو حكومەتی هەرێم لەگەڵ ئەوەدایە كێشەكان چارەسەر بن و لایەنداریی هیچ لایەك نەكات.
دواڕۆژ: دەوترێت ئەمریكا فشاری خستووەتە سەر هەرێم تا پەیوەندییە سیاسی و بازرگانییەكانی لەگەڵ ئێران سنووردار بكات، ئایا هەرێم دەچێتە ژێر باری ئەمە؟
نازم دەباغ: ئەزموونی پێشترمان هەیە كە هەموو دنیا گەمارۆی خستبووە سەر ئێران، بەڵام هەرێم لەبواری سیاسی و ئابوری و ئەمنییەوە پەیوەندییەكانی لەگەڵ تاران-دا پاراستبوو، لەئێستاشدا ناگاتە ئەو ئاستەی رابگیرێن، چونكە بابەتەكە ژیان و ئاییندەیە، نابێت هەرێم لایەنداری بكات.
دواڕۆژ: لەم گەمارۆ ئابورییەدا گرنگی هەرێم بۆ ئێران چییە؟
نازم دەباغ: هەرێم پردێكە بۆ ئێران بۆ هەموو ئاڵوگۆڕێكی بازرگانی لەم ناوچەیە لە چوارچێوەی دەستوری عێراقدا.
دواڕۆژ: دەمەوێت باس لەو زیانانە بكەیت كە بەهۆی پچڕانی پەیوەندییە بازرگانییەكان لەگەڵ ئێراندا بەر هەرێم دەكەوێت؟ هاوكات كاریگەرییە خراپەكانی روودانی هەر گۆڕانكارییەك لەناوخۆی ئەو وڵاتەدا لەسەر هەرێم چی دەبن؟
نازم دەباغ: هەرێمی كوردستان لە قۆناغێكی تایبەتدایە، پێویستی بە راگرتنی هاوسەنگی هەیە لەنێوان ئەو سیاسەتانەی لە ناوچەكەدا دەكرێن، نابێت بكەوێتە داوی ئەو یاریانەی بەرژەوەندیی تایبەتی تێدایە. جگەلەوە ئێران و روسیا و چین و بەشێك لە ئەوروپا هاوپەیمانین و پارێزگاری لە رێككەوتنامەی 5+1 دەكەن. دروستبوونی هەر نائارامییەكی سیاسی و ئابوری و كۆمەڵایەتی لە ئێران، بەهۆی ئەو جوگرافیایەی هەمانە لەگەڵیدا و بەپێی رووداوەكان رەنگدانەوەی خراپی دەبێت لەسەر هەرێم، دەبێت بزانین ئایا دراوسێكانمان دۆستی هەمیشەین یان ئەوانەی هەزاران كیلۆمەتریان بڕیوە بۆ بەرژەوەندیی خۆیان. لە رابردوویشدا ئینگلیز و ئەمریكا هاتوونەتە ناوچەكە و بەجێیان هێشتووین، دەبێت حكومەتی هەرێم بێلایەن بێت و خۆی بژێنێت، بەمەش پارێزگاری لەخۆی دەكات بەرامبەر هەر گۆڕانكارییەك بەتایبەت ئەگەر لە ئێراندا رووبدات.
https://www.dwarozh.net/details.aspx?jimare=80056
شارپرێس:
لایه‌نه سیاسییه‌كانی عێراق هه‌ڵوێستیان له‌به‌رامبه‌ر سزاكانی ئه‌مریكا بۆسه‌ر ئێران ده‌ربڕیوه، به‌جۆرێك له‌ئاستی هه‌ڵوێسته‌كان له‌زۆر تونده‌وه بۆ میانڕه‌و به‌دیده‌كرێت، به‌ڵام ئه‌وه‌ی دیار نییه هه‌ڵوێستی فه‌رمی حزبه‌كانی هه‌رێمی كوردستانه له‌باره‌ی سزاكانی ئه‌مریكا بۆسه‌ر ئێران.
ڕۆژی سێشه‌ممه دۆناڵد تره‌مپ-ی سه‌رۆكی ئه‌مریكا قۆناغی یه‌كه‌می گه‌مارۆكانی سه‌ر ئێرانی كاراكرده‌وه، هۆشداریشیدایه وڵاتان كه مامه‌ڵه‌ی بازرگانی له‌گه‌ڵ ئێران نه‌كه‌ن، پاش كاراكردنه‌وه‌ی گه‌مارۆكانی سه‌ر ئێران شه‌پۆلێك هه‌ڵوێستی پاڵپشتی‌و دژایه‌تی بۆ گه‌مارۆكانی سه‌ر ئێران له‌لایه‌ن لایه‌نه سیاسییه‌كانی عێراقه‌وه ڕاگه‌یه‌ندرا، به‌ڵام تا ئێستا حزبه‌كانی باشووری كوردستان هه‌ڵوێستیان به‌فه‌رمی له‌باره‌ی ئه‌و سزایانه‌ی ئه‌مریكا بۆسه‌ر ئێران ده‌رنه‌بڕیوه.
نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌كۆماری ئیسلامی ئێران تایبه‌ت به‌شـارپـرێـس-ی ڕاگه‌یاند، "هه‌ڵوێستی كۆتایی هه‌رێم په‌یوه‌سته به‌هه‌ڵوێستی حكومه‌تی عێراقه‌وه، به‌ڵام وه‌ك كوردێك وایده‌بینم، ده‌بێت كورد خۆی نه‌كاته قوربانیی ململانێكان، به‌بێ ئه‌وه‌ی ئاینده‌كه‌ی بزانێت، باشتر وایه ئێمه ته‌ماشای دراوسێ مێژووییه‌كانمان بكه‌ین، كه ناتوانین لێیان جياببینه‌وه، به‌ڵام ناشبێ ببینه به‌شێك له‌ساغكردنه‌وه‌ی ململانێكان".
نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له‌تاران، هه‌ڵوێستی حكومه‌تی عێراقی له‌باره‌ی سزاكانی ئه‌مریكا بۆسه‌ر ئێران، به "شه‌رمنانه" وه‌سفكرد، چونكه ئه‌و پێی وایه به‌هۆی ئه‌وه‌ی ئێستا حكومه‌تی عێراق بوه‌ته حكومه‌تێكی كاربه‌ڕێكه‌ر، بۆیه ناتوانێت خاوه‌ن بڕیار بێت.
نازم ده‌باغ باسی له‌وه‌شكرد، له‌ڕابردوودا ئه‌و سزایانه‌ی به‌سه‌ر ئێراندا ده‌سه‌پێندران، نه‌ده‌كرا عێراق‌و هه‌رێمی كوردستان وه‌ك خۆی پێوه‌ی پابه‌ند بن.
ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان بۆچوونی وایه، لایه‌نه كوردییه‌كان هه‌ڵوێستێكی جیاوازتریان نابێت له‌وه‌ی حكومه‌تی عێراق له‌به‌رامبه‌ر سزاكانی سه‌ر ئێران هه‌یبوو.
فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی به‌شارپرێس-ی ڕاگه‌یاند، "له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ته‌مه‌نی ئه‌م كابینه‌یه‌ی ئێستای حكومه‌تی عێراق به‌ره‌و كۆتایده‌چێت، بۆیه كورد چاوه‌ڕێی هه‌ڵوێستی حكومه‌تی داهاتووی عێراق ده‌كات، ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی حكومه‌تی نوێش ده‌بێته هه‌ڵوێستی لایه‌نه كوردییه‌كان، جا هه‌ڵوێسته‌كه هه‌رچییه‌ك بێت".
پارتی دیموكراتی كوردستان جیاواز له‌یه‌كێتی بۆچونی وایه، "كورد ده‌بێت ده‌ست به‌كڵاوی خۆیه‌وه بگرێت بۆ ئه‌وه‌ی با نه‌یبات".
عه‌لی عه‌ونی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی پارتی به‌شارپرێس-ی ڕاگه‌یاند، "براده‌رانی زۆنه ڕه‌نگاو ڕه‌نگه‌كه هه‌موو ڕۆژێك خۆپیشاندانیان ده‌كرد‌و ده‌یانگوت، ده‌بێت گومرگه سنورییه‌كان ڕاده‌ستی حكومه‌تی عێراق بكرێته‌وه، بۆیه په‌یوه‌ست به‌په‌یوه‌ندی ئابووری نێوان عێراق‌و هه‌رێمی كوردستان له‌كاتی گه‌مارۆكانی سه‌ر ئێراندا، ئه‌وه حكومه‌تی عێراق لێی به‌رپرسه".
له‌باره‌ی ئه‌گه‌ری ڕاگرتنی هه‌نارده‌ی ئه‌و نه‌وته‌ی به‌تانكه‌ر له‌عێراقه‌وه به‌خاكی ئێراندا ده‌ڕوات‌و ده‌فرۆشرێت عه‌لی عه‌ونی باسی له‌وه‌كرد، "هه‌رێم ڕێگه‌ی دیكه‌ی هه‌یه كه نه‌وتی لێبفرۆشێت".
ئه‌ندامه‌كه‌ی سه‌ركردایه‌تی پارتی بۆچونی وایه، "ئیشه‌كه له‌ئێمه گه‌وره‌تره‌‌و ئێمه ژماره نین له‌و بابه‌ته‌دا".
نه‌وا – سالم سه‌لیم // نوێنەری حكومەتی هەرێم لە تاران ئاشكرایدەكات، كۆماری ئیسلامی ئێران بە پێی رێككەوتنی سێ قۆڵی نێوان "هەرێم و عیراق و ئێران"، رەزامەندی نیشانداوە لەسەر بەفەرمیكردنی مەرزەكانی پشتەو شوشمێ.
نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێم لە تاران بۆ رادیۆی نەوا وتی "ئاشكرایە كە چەندین مەرزی نێوان هەرێم و ئێران بە رەسمی كراونەتەوەو هاتوچۆو جوڵەی بازرگانیان تێدا ئەنجام دەدرێت و حاڵی حازریش كۆماری ئیسلامی ئێران داواكاری هەرێم و عیراقی جێبەجێكردووە لە بارەی بەفەرمیكردنی هەردوو مەرزی پشتەو شوشمێ، بەڵام نازانرێت كەی دەخرێنە بواری جێبەجێكردنەوە".
نوێنەرەكەی حكومەتی هەرێم لە تاران راشیگەیاند، بەفەرمیكردنی ئەو مەرزانە، گرنگن بۆ بژێوی ئەو خەڵكەی لەسەر مەرزەكانن، چونكە دەبێتە هۆكاری چەسپاندنی سەقامگیری لەپێناو بەردەوامی بازرگانی و هەروەها دەبێتەهۆی رەخساندنی دەرفەتی كار بۆ بێكارانی ئەو سنورانە، بە تایبەت لەم دۆخە ئابورییەی ئێستا عیراق و ئێرانی تێكەوتووە.
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- ههرێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» له‌گه‌ڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی ههولێر کۆبۆوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول ده‌كات