"نازم دەباغ" لە وتووێژ لەگەڵ ئاژانسی فارس ڕایگەیاند: هێزەکانی پێشمەرگە ئامادەیی تەواویان بۆ بەرەنگاربوونەوە بووە و هەیە و چاوەڕوانی فەرمانی بەرپرسانی کوردستانن کە هەڵبەت ئەوانیش چاوەڕوانی داخوازی دەوڵەتیی ناوەندین بۆ بەشداری و یارمەتی لەم مەسەلەیەدا.
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لە وتووێژ لەگەڵ پەیامنێری ئاژانسی فارس، سەبارەت بە گۆڕانکارییەکانی مووسڵ و هاتنە پێشەوەی داعێش لەم ناوچەیەدا گوتی: هێزەکانی کورد بۆ خۆپارێزیی چەندین بەشیان لە ناوچەکەدا چۆڵ کردووە و داعێش بە کەڵک وەرگرتن لە چەکە پێشکەوتووەکان و هێزە بیانییەکان کە لە ئیختیاریان دایە، هێزی زیاتریان بەدەستهێناوە و هێواش هێواش دەیانەوێت تەواوی ناوچەکە داگیر بکەن.
دەباغ لە وڵامی ئەم پرسیارەدا کە کاردانەوەی کوردستانی عێراق سەبارەت بەم گۆڕانکاریانەی ناوچەکە چییە؟ گوتی: هێزەکانی پێشمەرگە ئامادەیی تەواویان بۆ بەرەنگاربوونەوە بووە و هەیە و چاوەڕوانی فەرمانی بەرپرسانی کوردستانن کە هەڵبەت ئەوانیش چاوەڕوانی داخوازی دەوڵەتیی ناوەندین بۆ بەشداری و یارمەتی لەم مەسەلەیەدا.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لە درێژەی قسەکانیدا بە ئاماژە بەوەی کە هێزە ئەمنییەکان بەردەوام دەسەڵاتی بەشی ڕۆژهەڵاتی ڕووباری دیجلەیان لە دەستدایە، گوتی: هێزە ئەمنییەکان بە هاوڕێیەتیی لەگەڵ هێزەکانی پێشمەرگە، چاودێری و پاراستنی کوردەکانیان لەم بەشە گرتۆتە ئەستۆ و چالاکن.
"نازم دەباغ" لە کۆتایی ئەم چاوپێکەتنەدا گوتی: هێزەکانی پێشمەرگە لە سنووری هەرێمی کوردستان جێگیر بوون و چاوەڕوانی فەرمانی چوونە ناوەوە و دابینکردنی سەقامگیری ئاسایشی شاری موسڵن.
ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 8ى حوزه‌یرانى 2014، نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان؛ پێشوازى له شاندێكى ئوستانى ئازه‌ربایجانى ڕۆژئاواى كۆمارى ئیسلامیى ئێران به سه‌رۆكایه‌تیى "قوربان عه‌لى سه‌عاده‌تى" پارێزگارى ئورمییه و شاندێكى یاوه‌رى كرد كه له ژماره‌یه‌ك به‌رپرسانى ناوچه‌كه پێكهاتبوو و بۆ كردنه‌وه‌ى نۆیه‌مین پێشانگاى كۆمارى ئیسلامیى ئێران له هه‌ولێر، سه‌ردانى هه‌رێمى كوردستانیان كردووه.
له دیدارێكدا پێشخستنى په‌یوه‌ندییه‌كانى ئوستانى ئازه‌ربایجانى ڕۆژئاوا و پارێزگاى ئورمییه له‌گه‌ڵ پارێزگاى هه‌ولێر و چۆنیه‌تیى بره‌ودان به ئالوگۆڕى بازرگانى و دابینكردنى ئاسانكاریى زیاتر بۆ هاتوچۆى سنوورى نێوان هه‌ردوولا، هه‌روه‌ها فراونكردنى ڕێژه‌ى گه‌شتیارى له نێوان پارێزگاى هه‌ولێر و هه‌رێمى كوردستان و پارێزگاى ئورمییه و ناوچه‌كانى دیكه‌ى كۆمارى ئیسلامیى ئێراندا خرایه به‌ر باس و هه‌ردوولا ویستى خۆیان بۆ پته‌وكردنى په‌یوه‌ندییه‌كان و هه‌ڵنانى هه‌نگاوى كرده‌یى له‌م پێناوه‌دا دووپات كرده‌وه.
لاى خۆیه‌وه نێچیرڤان بارزانى وێڕاى به‌خێرهێنان، سوپاس و ستایسى ڕۆڵى پارێزگارى ئورمییه‌ى كرد كه بۆ جارى سێیه‌مه ده‌بێته‌وه به پارێزگار و ساڵى 1991یش كاتێك دواى ڕاپه‌ڕین؛ خه‌ڵكى كوردستان ئاواره‌ى ئه‌ودیوى سنوور بوو، وه‌ك پارێزگارى ئورمییه ڕۆڵێكى دیارى له هاوكاریكردنى هاووڵاتیانى هه‌رێمى كوردستان و پێشكه‌شكردنى ئاسانكارى بۆ په‌ڕینه‌وه له سنوور و نیشته‌جێبوون و حه‌واندنه‌وه‌یان له كه‌مپه‌كان گێڕا و، كۆمه‌ك و یارمه‌تییه‌كى به‌رچاوى پێشكه‌ش به ئاواره‌كان كرد.
یەک شەممە, 08 حوزەیران 2014
بە ئامادەبوونی نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە تاران و خوێندنەوەی پرسەنامەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، یادی گۆرانیبێژی کورد عەباس کەمەندی لە تاران بەرز ڕاگیرا.
بە ئامادەبوونی دکتۆر جگەرخوێن جێگری نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە تاران، چەندین کەسایەتیی سیاسیی، فەرهەنگی و هونەری کوردستان و ئێران، لەوانە: گۆرانیبێژی ناوداری کورد شەهرام نازری، بنەماڵەی گۆرانیبێژی کورد عەباس کەمەندی، مامۆستای زانکۆکانی تاران و شانۆکاری کورد دکتۆر قوتبەدین سادقی، مامۆستای زانکۆ و نوێنەری شاری سنە لە خولی شەشەمی پەڕڵەمانی ئێران دکتۆر جەلال جەلالیزادە، مامۆستای زانکۆی تاران دکتۆر ئەسعەد ئەردەڵان، ڕۆژنامەنووسی کورد و سەرۆکی ئەنستیتۆی فەرهەنگی کوردستان لە تاران بەهرام وەلەدبەیگی، هەندێک لە کارمەندانی نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە تاران، ئەندامانی کۆڕی کوردانی دانیشتووی تاران و هۆگرانی گۆرانی و موزیکی کوردی، بە یارمەتی و هەوڵی ڕێکخراوەی فەرهەنگی و هونەری سیما گوستەری زاگڕۆس بە بەرپرسیارییەتی دوبلۆری بەئەزموونی کورد محەمەد فەرەیدوونی و بە پێشکەشکاری ئەکتەری کورد پەرویز حەبیبی، کاتژمێر 30/6 دوانیوەڕۆی ڕۆژی دووشەمە 2ی حوزەیران / جوونی 2014 کۆڕی پرسە و یادی گۆرانیبێژی کورد عەباس کەمەندی لە مزگەوتی ئەبوالفەزل لە شاری تاران بەرز ڕاگیرا.
لە سەرەتای ئەم بیرئانینەدا مامۆستای زانکۆی تاران دکتۆر ئەسعەد ئەردەڵان سەبارەت بە کەسایەتیی عەباس کەمەندی هاتە ئاخاوتن و گوتی: عەباس کەمەندی هونەرمەندێکی بێوێنەی کوردستان بوو و سەرمایەیەکی کەلتووری کۆمەڵگای ئێمەیە، بەهرەیەک لە ناخیدا هەبوو، ژیانی ئەم هونەرمەندە و ئەو بەرهەمانەی کە بۆمانی بەجێی هێشتووە هەمووی هێمای ئەوەیە کە بەهرەیەکی دەوڵەمەندی هەبوو و پێداگر و شێلگیر تا دوایین ساتەکانی ژیانی لە درێژەپێدان بە هونەر نەوەستا.
گوتیشی: لە سەردەمی منداڵیمدا بیرەوەریی زۆرم لەگەڵ عەباس کەمەندیدا هەیە، 4 ساڵ لەو بچووکتر بووم و لە گەڕەکێک دەژیاین و پێکەوە لە قوتابخانەیەک وانەمان دەخوێند، لەگەڵ کوڕە مامەکانم هەڤاڵ بوون و هەر ئەو کاتەش هەستم پێدەکرد کە هۆگری بە هۆنینەوەی شیعر هەیە و لەم بوارەدا بەهرەی تێدابوو. و هەر ئەو هەوڵانەش بووە هۆی ئەوەی کە ئێمە بۆ لەدەستدانی ئەم سەرمایەیەکەلتوورییە خەمبار بین.
لە درێژەی ئەم بەرنامەیەدا دکتۆر جگەرخوێن جێگری نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە تاران، پرسەنامەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان مەسعوود بارزانی بە بۆنەی کۆچی دوایی گۆرانیبێژی کورد عەباس کەمەندی خوێندەوە و لە بەشێکی ئەم پەیامەدا هاتووە: بە بیستنی هەواڵیی کۆچی دوایی هونەرمەندی ناسراوی کورد عەباسی کەمەندی دڵگران بووم. عەباسی کەمەندی لە بواری هونەری گۆرانی و ئاواز و وێنەکێشان و هۆنراوە و تێکستی شانۆیی ساڵانێکی زۆر خزمەتی مەزنی هونەر و کەلتووری کوردی کردووە و جێدەستی لەو بوارەدا دیار و جێگای بایەخە.
لە درێژەی ئەم پرسەنامەیەدا هاتووە: لە دەستدانی ئەم هونەرمەندە، زیانێکی گەورەیە بۆ هونەری کوردی، سەرەخۆشی لە خانەوادەی خوالێخۆشبوو عەباسی کەمەندی و هونەرمەندانی کوردستان دەکەم و هاوبەشی خەمتانم. لە خوای گەورە داواکارم خوالێخۆشبوو بخاتە بەر دلۆڤانیی خۆی و ئارامی و دڵنەوایی بە هەموو لایەک ببەخشێت.
لە بەشێکی دیکەی بیرئانینی عەباس کەمەندیدا پەیامی سەرۆکی ڕادیۆ و تەلەڤیزیۆنی ئێران ئەندازیار سەید عیزەتوڵڵا زەرغامی بە بۆنەی کۆچی دوایی گۆرانیبێژی کورد عەباس کەمەندی خوێندرایەوە، لە بەشێکی ئەم پەیامەدا هاتووە: کۆچی دوایی هونەرمەندیی ناوداری کورد بەڕێز عەباس کەمەندی کە تەمەنی بەنرخی خۆی بۆ فەرهەنگ و هونەر و بردنە سەرێی ئاستی کەلتووری پیرۆزی ئێرانی ـ ئیسلامی تەرخانکرد بە خانەوادەی بەڕێزی سەرەخۆی دەڵێیم و بۆ شادیی ڕۆحی ئەم هونەرمەندە لە دەرگانەی خودا دۆعا دەکەین.
لە درێژەی ئەم ڕێوڕەسمەدا بێژەری کورد ئەسعەد خۆشگەوار ژیاننامەی عەباس کەمەندی خوێندەوە کە تیێدا ئاماژەی بە تەواوی قۆناغەکانی ژیانی هونەری ئەم هونەرمەندە کردبوو، پاشان شیعری شۆهرە کەمەندی کچی عەباس کەمەندی کە بۆ کۆچی دوایی باوکی نووسیوییەتی لە لایەن ئەم بێژەرەوە خوێندرایەوە.
لە بەشێکی دیکەم ئەم یادەدا گۆرانیبێژی کورد بێهرووز تەوەکولی شیعرێکی عەباس کەمەندی بە دەنگی بە سۆزی خوی بە شێوەی مەقام پێشکەش کرد و لە درێژەدا شانۆکاری کورد دکتۆر قوتبەدین سادقی سەبارەت بە کەسایەتیی عەباس کەمەندی گوتی: کەمەندی عەشقێکی گەورەی بە کوردستان بوو، پیاوێک بوو کە بۆخۆی خۆی دروست کرد و هەر شتێک فێربوو لە لای خۆیەوە فێربوو، کاتێک کە لە فەڕەنسا هاتمەوە ماوەیەکی زۆر هاتووچۆی دەکردم و لەسەر فەرهەنگی کوردستان، توێژینەوەیەکی بەربڵاوی کردبوو، هەمووی لە ناو نامیلکەیەکی گەورەدا کۆکردبۆوە و بە نیاز بوو کە بە شێوەیەکی ڕێکووپێک بڵاویبکاتەوە.
گوتیشی: زانیارییەکی زۆری لەسەر فەرهەنگ و دابوونەریتی کوردەواری هەبوو، بە باشی تەکنەلۆژیای نەدەناسی چونکە لە هیچ زانکۆیەک وانەی نەخوێندبوو، هەر شتێک فێربوو بە هەوڵ و تێکۆشانی خۆی فێربوو. لە زۆر بواردا کاری کردبوو، لە هیچ بوارێک وەکوو موزیک و گۆرانی سەرنەکەوت، و لەسەر موزیکی کوردیدا کاریگەری خۆی دانا. کارە هونەرییەکانی دیکەشی جێی بایەخە بەڵام کاریگەرییان بە ڕێژەی کاریگەری موزیک نییە.
ئەم شانۆکارە کوردە لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: عەباس باروودۆخێکی کۆمەڵایەتیی زۆر باشی نەبوو، ئەو کاتەی کە دەستی بە گۆرانی خوێندن و توێژنەوەکانی کرد، هەر کەسێکی دیکە لە جێیی ئەو بوایە شایە بەسەرهاتێکی دیکەی هەبوو، بەڵام بە بیرووباوەڕی من شتێک لە ناخیدا بوو، گەوهەرێک لە سروشتیدا بوو کە بووە هۆی ئەوەی کە عەباس گەورەترین پێشکەوتن بەدەستبێنێت. کە ئەوە جێگای سەربەرزییە.
ئەوەیشی خستەڕوو: من لە منداڵییەوە دەیناسم، ئەو باروودۆخە کۆمەڵایەتییەی کە لە منداڵییەوە بووی بەڕاستی دەیتوانی هەموو کەس ببەزێنێت. بەڵام کەسێک بوو کە بە غیرەتی خۆی و ئەو بەهرەیەی کە لە ناخیدا هەیبوو و ئەو زانیارییەی کە وردە وردە لە ڕێگای هونەر بە دەستی هێنا. توانی لە جێگایەکی زۆر نزمەوە بگاتە جێگایەکی بەرز. هیچ کەسێک وەکوو عەباس بەرەوپێشەوە نەچووە و من ئەمە بە شانازی دەزانم. هیچ کەسێک وەکوو عەباس، قۆناغەکانی سەرکەوتنی لەسەر پێی خۆی نەپێواوە و بۆ ئەو سەرکەوتنە خۆی نەدا پاڵ کەسێکەوە.
سادقی لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: شایەد ئەوە نەزانن یەکەمجار کە دەستی بە کاری فەرهەنگی و هونەری کرد، رێنوێنێکی ئاسایی بوو، ئەو کاتەیی کە محەمەدڕەزا لوتفی موزیکزان و ژەنیاری ناوداری تاری ئێران لە سنە سوپای دانش بوو، ئێمە کۆمەڵێک بووین کە کاری هونەریمان دەکرد ئەویش لەگەڵ ئێمەدا بوو، بڕیارماندا بچێن بۆ هەورامان، عەباس لەگەڵماندا هات و رێنوێنمان بوو، سەرەتای کاری فەرهەنگ و هونەری عەباس، هەر ئەم کارە بوو، کە هیچ کەسێک ئەمە نازانێت. لەگەڵ کەسانێک بوو کە هونەرمەندی گەورە بوون و ڕوانگەیان هەبوو، وردە وردە کاریگەرییان لەسەری دانا، لەوانە: کامکاران و کەسانی دیکە.
دکتۆر قوتبەدین سادقی لە کۆتایی قسەکانیدا گوتی: عەباس بە شێوەیەک پێشکەوتووە و دەستکەوتنی بەدەستهێناوە گەورەتر و بەرچاوتر لە هەموو هونەرمەندێک کە لە کوردستانە. کە هەر ئەوە جێگای شانازییە بۆ هەموومان. لە منداڵییەوە دەیناسم و تا ئەو کاتەی کە ماڵئاوایی لە ژیان کرد بە لەبەرچاوگرتنی ئەو باروودۆخە نالەبارەی کە هەیبوو و هیچ کەسێک دەستی نەگرت و سەرەڕای هەمووی ئەمانە عەباس لە وەستان و تێکۆشان نەکەوت. بە بیرووبڕوای من لە بواری هونەریدا دەیان ساڵە توانیوییەتی لەسەر پێی خۆیەوە شتێک دروست بکات کە ئەمڕۆکە جێگای سەربەرزی و شانازییە. و نموونەیەکی زۆر گەورە لەو کەسانەیە کە وردە وردە باروودۆخی کۆمەڵایەتییان بە غیرەت، پێداگری و بەهەرەمەندی خۆیان دەگۆڕن و شتێک بە فەرهەنگ و هونەری ئێمە زیاد دەکەن، ئەو کەسانە بەڕاستی سەرمایەی فەرهەنگی و هونەری کۆمەڵگای ئێمەن.
لە بەشێکی دیکە ئەم یادەدا چەندین پەیام و پرسەنامە بە بۆنەی کۆچی دوایی عەباس کەمەندیی خوێندرایەوە، لەوانە: کۆڕی کوردانی دانیشتووی تاران، ئەنستیتۆی فەرهەنگی کوردستان لە تاران، هونەرمەندانی ڕێکخراوەی فەرهەنگی و هونەری سیما گوستەری زاگڕۆس، هونەرمەندانی بەشی کوردی کەناڵی سەحەر، بێژەران و هونەرمەندانی ڕادیۆ کوردی تاران، هونەرمەندان و کارمەندانی ڕادیۆ و تەلەفیزیۆنەکانی سنە و مەهاباد، کۆمەڵەی پارێزەرانی کوردی دانیشتووی تاران، کۆمەڵەی کوردانی هەورامانی دانشیتووی تاران، هەیئەتی زۆرانبازی پارێزگای کوردستان، هونەرمەندانی شارە جۆراوجۆرەکانی کوردستان، کۆمەڵەی کرماشانییەکانی دانشیتووی تاران، ئەندازیار سەید ئەحسەن عەلەوی نوێنەری شاری سنە لە پەڕڵەمانی ئێران، گۆڤاری مەهاباد، کۆمەڵەی ئازەرییەکان و لوڕەکانی دانیشتووی تاران و چەندین ناوەند و ڕێکخراوەی دیکە.
لە کۆتایی ئەم ڕێوڕەسمەدا مامۆستای زانکۆ و نوێنەری شاری سنە لە خولی شەشەمی پەڕڵەمانی ئێران دکتۆر جەلال جەلالیزادە گوتی: بەداخەوە قەدری هونەرمەندانی خۆمان لە کاتی ژیانیاندا نازانین و مردوو پەرەستین. دەبێت ئێمە وەفادار بین و ڕێز لە هونەرمەندانمان بگرین و هونەرەکەیان بپارێزین.
گوتیشی: زۆر سوپاسی جەنابی کاک مەسعوو بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەکەم بۆ ناردنی پەیامی پرسەنامەکەیان، بەڕێزیان بەردەوام لایەنگری فەرهەنگ و هونەر لە بەشە جۆراوجۆرەکانی کوردستان بووە.
دکتۆر جەلالیزادە لە درێژەدا شیعرێکی بە زاراوەی هەوارمی لە وەسفی دەنگ و هونەر و کەسایەتیی عەباس کەمەندی خوێندەوە.
لە یاد و بیرئانینی عەباس کەمەندیدا چەندین کەسایەتیی دیکەی کورد و ئێرانی ئامادەبوون، لەوانە: نوێنەری شاری سنە لە خولەکانی چوارەم و پێنجەمی پەڕڵەمانی ئێران سەید مەعرووف سەمەدی، نوێنەری شاری مەهاباد لە خولی حەوتەمی پەڕڵەمانی ئێران جەعفەر ئایین پەرسەت، ڕۆژنامەنووسی کورد و سەرنووسەری گۆڤاری مەهاباد ئەحمەد بەحری، پارێزگاری پێشووی کوردستان عەلیڕەزا شەهبازی، توێژەی موزیکی ئێران حەمیدڕەزا عاتفی، توێژەری دابوونەریتی کوردەواری هاشم سەلیمی، توێژەی کاروباری نێودەوڵەتیی و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست سیامەک کاکەیی، سەرۆکی کەناڵی خەبەری ئێران ئەردەشیر زابولیزادە، عەتا قادری سەرۆکی پێشووی کەناڵی سەحەر، توێژەری کورد ئیحسان هووشمەند، مامۆستای زانکۆ دکتۆر هاشم هیدایەتی، توێژەری و زمانناسی کورد ئەیووب گازرانی، ژمارەیەک لە خانمانی چالاکی بواری کاروباری کۆمەڵایەتیی کوردستان، محەمەد هادیفەر بەرپرسی ئاژانسی کورد پڕێس، موزیکزانی لاوی کورد و ژەنیاری تار ئازاد میرزاپوور، ڕۆژنامەنووسی کورد ئیبراهیم عەبدوالڵەزادە، ئەکتەری کورد پەیام عەلەوی، شاعیری کورد شاهۆ ڕۆستەمی و چەندین کەسایەتیی دیکە.
سێ شەممە, 03 حوزەیران 2014
به‌ڕێز مسعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان به بڕیاری ژماره (3) ی ساڵی 2014 ، بڕیاریدا به پێكهێنانی لێژنه‌ی دانوساندنی هه‌رێمی كوردستان .
ده‌قی بڕیاره‌كه ئه‌مه‌ی خواره‌وه‌یه :
له‌سه‌ر رۆشنایی كۆبوونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ لایه‌نه سیاسییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان
له رێكه‌وتی (17/5/2014)، بـڕیـارمـانــدا بـــه :
پێكهێنانی (لێژنه‌ی دانوساندنی هه‌رێمی كوردستان) له‌م به‌ڕێزانه‌ی خواره‌وه ،
به مه‌به‌ستی ئه‌نجامدانی دانوساندن له‌گه‌ڵ لایه‌نه سیاسییه‌كانی عێراق .
1.د.رۆژ نوری شاوێس/ نوێنه‌ری پارتی دیموكراتی كوردستان
2.فریاد ره‌واندزی/ نوێنه‌ری یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان
3.جه‌لال جه‌وهه‌ر/ نوێنه‌ری بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان
4.عادل نوری محه‌مه‌د/ نوێنه‌ری یه‌كگرتووی ئیسلامی كوردستان
5.یاسین حه‌سه‌ن محه‌مه‌د/ نوێنه‌ری كۆمه‌ڵی ئیسلامی كوردستان
6.كاوه مه‌حمود شاكر/ نوێنه‌ری لیستی هاوپه‌یمانی نیشتیمانی كوردستانی
ئه‌م بڕیاره جێبه‌جێ ده‌كرێت له ڕۆژی ده‌رچوونییه‌وه .
مـسـعـود بـارزانــی
سـه‌رۆكـی هـه‌رێـمـی كـوردسـتـان
3/6/2014
شه‌وى چوارشه‌ممه 4ى حوزه‌یرانى 2014، نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، به گه‌رمى پێشوازى له دۆستى دێرینى كورد، نووسه‌ر و ڕووناكبیرى ناسراوى تورك مامۆستا ئیسماعیل به‌شیكچى كرد.
له دیدارێكدا سه‌رۆك وه‌زیران ئه‌وپه‌ڕى خۆشحاڵیى خۆى به دیدار و سه‌ردانى مامۆستا به‌شیكچى بۆ هه‌رێمى كوردستان و پێدانى بڕوانامه‌ى فه‌خریى دكتۆرا له لایه‌ن زانكۆى سه‌لاحه‌دین و به‌ناوكردنى هۆڵێكى زانكۆى سلێمانى به ناوى مامۆستا به‌شیكچى ـ یه‌وه نیشان دا و هیواى ته‌ندروستى و ته‌مه‌ندرێژى بۆ خواست.
له دیداره‌كه‌دا مامۆستا به‌شیكچى باسى له سه‌ردانه‌كه‌ى بۆ هه‌رێمى كوردستان و به‌سه‌ركردنه‌وه‌ى ناوچه‌كانى ئامێدى، بارزان، ئاكرێ، چۆمان و حاجى ئۆمه‌ران كرد و خۆشحاڵیى خۆى به سه‌ردان و بینینى شوێنى سه‌ركردایه‌تیى شۆڕشى ئه‌یلوول له ناوچه‌ى باڵه‌كایه‌تى ده‌ربڕى، هه‌روه‌ها ستایشى پێشكه‌وتنه‌كانى هه‌رێمى كوردستان و ستروشتپارێزیى كوردستانیان و گرنگیدانى ده‌سه‌ڵات و خه‌ڵكى هه‌رێمى كوردستانى به پاراستنى سروشت و ئاژه‌ڵى كێوى له ناوچه شاخاوییه‌كانى كوردستان كرد.
مامۆستا به‌شیكچى تیشكى خسته سه‌ر سه‌ره‌تاى ئاشنابوونى خۆى به گه‌لى كورد و خاكى كوردستان كه بۆ زیاتر له په‌نجا ساڵ به‌ر له ئێستا ده‌گه‌ڕێته‌وه و باسى له گرنگیى به‌ره‌وپێشچوونى په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان و كۆمارى توركیا كرد و پێكه‌وه‌ژیانى نه‌ته‌وه و ئایین و ئاینزا جیاكانى له هه‌رێمى كوردستان و پاراستنى ئه‌و كولتووره‌ى پێكه‌وه‌ژیان و لێبورده‌ییه‌ى له هه‌رێمى كوردستان هه‌یه، به گرنگ و پیرۆز له قه‌ڵه‌م دا.
هه‌ر له دیداره‌كه‌دا باس له كار و چالاكى و به‌رهه‌مه‌كانى مامۆستا به‌شیكچى و فۆندى به‌شیكچى له ئه‌نقه‌ره كرا و سه‌رۆك وه‌زیران بڕیارى دا كه هه‌موو په‌رتووكه‌كانى وه‌ربگێڕدرێنه سه‌ر زمانى كوردى و چاپ و بڵاو بكرێنه‌وه، هه‌روه‌ها له هه‌ولێر لقێكى فۆندى به‌شیكچى بكرێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ى ببێته ناوه‌ندێكى ڕووناكبیریى دیارى هه‌رێمى كوردستان و ناوى ئه‌و وه‌ك دۆستێكى نزیكى كورد بۆ نه‌وه‌كانى داهاتووى كوردستان هه‌ر به زیندوویى بمێنێته‌وه.
پێنج شەممە, 05 حوزەیران 2014
به ناوی خۆم و هه‌ڤاڵانم زۆر خۆشحاڵ بووین به‌وه‌ی كه ئه‌م ده‌رفه‌ته هه‌بوو بۆ قسه‌كردن و لێكۆڵینه‌وه له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته گرنگه‌ی كه جه‌نابی سه‌رۆكی په‌رله‌مان ئاماژه‌ی پێ دا كه ئه‌ویش بابه‌تی وزه‌یه.
له ڕاستیدا نامه‌وێ قسه‌كانی جه‌نابیان دووباره بكه‌مه‌وه، به‌ڵام له‌سه‌ر زۆر له‌و قسانه‌ی كه جه‌نابیان كردی هاوڕاین. مه‌سه‌له‌ی وزه بۆ ئێمه زۆر گرنگه و په‌یوه‌ندی به سیاسه‌تی حزبێكه‌وه نیه، په‌یوه‌ندی به سیاسه‌تی كه‌سێكه‌وه نیه، به‌ڵكو په‌یوه‌ندی به هه‌موو هه‌رێمی كوردستانه‌وه هه‌یه به شێوه‌یه‌كی گشتی و به ڕاستی مه‌سه‌له‌كه زۆر هه‌ستیاره و زۆریش گرنگه په‌رله‌مانی كوردستان وه‌ك ده‌زگایه‌كی شه‌رعیی ئه‌م وڵاته به ته‌واوی ئاگاداری ورده‌كاریی ئه‌م پرسه بێت له چوارچێوه‌ی ئه‌و یاسایانه‌ی له په‌رله‌مانی كوردستان داندراون. له‌و چوارچێوه‌یه‌دا په‌رله‌مانی كوردستان پێویسته ئاگاداری هه‌موو ورده‌كاریه‌كانی ئه‌م بابه‌ته بێت.
بێگومان من قسه‌ی خۆمم له دانیشتنی پێشووی په‌رله‌مانی كوردستان كرد و هه‌وڵم دا زیاتر باس له‌و قۆناغانه بكرێت كه ئێمه ئه‌و پرۆسه‌یه‌مان پێی ده‌ست پێكردووه، به‌ڵام به دڵنیاییشه‌وه میلله‌تێك كه داوای مافی ده‌ستووریی خۆی ده‌كات؛ وا به ئاسانی به ده‌ستی ناكه‌وێت و كێشه‌شی بۆ دروست ده‌كرێت بۆ ئه‌وه‌ی نه‌هێڵن ئه‌و مافه ده‌ستوورییه جێبه‌جێ بكرێت. ئێمه له هه‌رێمی كوردستان له ڕۆژی یه‌كه‌مه‌وه هه‌وڵمان داوه مافه ده‌ستوورییه‌كانمان جێبه‌جێ بكه‌ین، ئه‌و مافه ده‌ستوورییه‌ی له هه‌رێمی كوردستان به ئێمه دراوه.
گرفتی گه‌وره له‌وه‌دایه كۆنترۆڵ به‌ده‌ستی كێیه؟ به‌غدا له‌سه‌ر ئه‌وه قسه ناكات كه ئێمه باشمان كردووه یان نا، به‌ڵكوو ده‌یه‌وێ كۆنترۆڵی مه‌سه‌له‌كه هه‌مووى له ده‌ستی خۆی بێت و ئه‌وان كۆنترۆڵی مه‌سه‌له‌كه بكه‌ن و ئێمه‌ش به هیچ شێوه‌یه‌ك وا سه‌یری ئه‌م مه‌سه‌له‌یه ناكه‌ین به‌وه‌ی كه ئه‌مه ڕێگایه‌كه بۆ سه‌ربه‌خۆییی كوردستان، ئه‌مه مافێكی ده‌ستووریی ئێمه‌یه و ده‌بێ ئه‌و مافه‌ی له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌و ده‌ستووره‌ی كه به‌پێى ئه‌و بۆ عیراق گه‌ڕاینه‌وه له ساڵی 2003 و 2004 له چوارچێوه‌ی عیراقدا جێبه‌جێ بكرێت.
ده‌مانه‌وێ له‌وه دڵنیا بین كه ئه‌وه‌ی مافی هه‌رێمی كوردستانه و به‌شی هه‌رێمه له بودجه‌ی گشتیی عیراق كه 17% به ته‌واوی وه‌ربگرینه‌وه. وه‌ك سه‌رۆكی په‌رله‌مان ئاماژه‌ی پێ دا ئه‌م مه‌سه‌له‌یه ڕه‌هه‌ندێكی ده‌ستووری هه‌یه و ئه‌م ڕه‌هه‌نده ده‌ستوورییه حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ده‌بێت جێبه‌جێی بكات به پێی ئه‌و یاسایانه‌ی له‌و په‌رله‌مانه‌دا هه‌ن و ئێمه‌ش سوورین له‌سه‌ر جێبه‌جێكردنی ئه‌م بابه‌ته.
ئه‌گه‌ر به‌غدا ئه‌مڕۆ له‌گه‌ڵ ئێمه له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی دابه‌شكردنی داهاتی نه‌وت ڕێك بكه‌وێت كه گه‌وره‌ترین و گرنگترین یاسایه بۆ عیراق، كۆمه‌ڵێك كێشه‌ی له‌باره‌ی ئه‌م مه‌سه‌له‌یه دێته پێش چاره‌سه‌ر ده‌كرێن، به‌ڵام ئه‌گه‌ر به ساده‌یی باسی لێوه بكه‌ین، هه‌موو ساڵێك حكوومه‌تی عیراق به‌بێ ئاگاداربوونی كورد، بودجه‌ی سیادی زیاد ده‌كات و له بودجه‌ی كوردستان كه‌می ده‌كات.
ئێستا ئه‌وه‌ی ئێمه له به‌غدا وه‌ریده‌گرین 10%یه نه‌ك 17% بۆ زانیاریتان، بارێكی زۆر قورسیش له‌سه‌ر شانی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان هه‌یه. ئێمه دوای تێكچوونی گونده‌كان له هه‌رێمی كوردستان و دوای پێكهێنانی حكوومه‌تی هه‌رێم له ساڵی 1991ـه‌وه سیاسه‌تی پێدانی مووچه به هه‌موو كه‌سێك له هه‌رێمی كوردستان په‌یڕه‌و كرا و ئه‌مه‌ش سیاسه‌تێكی زۆر هه‌ڵه‌یه و حزبه‌كانیش زۆر جار بۆ مه‌رامی سیاسیی خۆیان ئه‌م كارته‌یان به كار هێناوه و كۆمه‌ڵانی خه‌ڵكی كوردستان باجی ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌یان ده‌دایه‌وه، چونكه دوو شت داوا له حكوومه‌ت ده‌كرێت، یه‌كه‌میان داوای خزمه‌تگوزاری لێ ده‌كرێت و دووه‌میش دامه‌زراندن، به‌رده‌وام ئه‌م دوو داوایه له حكوومه‌ت ده‌كرێت، ئه‌مه‌ش ئاساییه هاووڵاتیانی كوردستان ئه‌و داوایه له حكوومه‌تی خۆیان بكه‌ن، به‌ڵام باری حكوومه‌ت له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا زۆر قورسه.
له كاتێكدا له به‌غدا خه‌رجی سیادی به شێوه‌یه‌كی ڕێكخراو زیاد ده‌كات و باری حكوومه‌تی هه‌رێمیش زۆر قورسه و پێشبینیه‌كانی خه‌ڵك له حكوومه‌ت له‌باره‌ی خزمه‌تگوزاریه‌وه زۆره و مافی خۆیانه و شایسته‌ی هه‌موو خزمه‌تكردنێكن، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا مووچه‌خۆرێكی یه‌كجار زۆر ئه‌مڕۆ له هه‌رێمی كوردستان هه‌یه و بۆ زانیاریتان مانگانه 850 ملیار دینار ته‌نها بۆ مووچه له‌م وڵاته‌دا خه‌رج ده‌كه‌ین، ئه‌مه ژماره‌یه‌كی له ڕاده‌به‌ده‌ر زۆره له هه‌رێمی كوردستان و ده‌بێ چاره‌سه‌رێكی بۆ بدۆزینه‌وه و نابێ وا بێت.
له هه‌مان كاتدا بۆ گه‌یشتن به ستانداردێكی نێوده‌وڵه‌تی "ناڵێم وه‌ك وڵاتانی ئه‌ورووپا"، ئیمه پێویستیمان به زیاتر له 31 ملیار دۆلار هه‌یه بۆ پڕكردنه‌وه‌ی ئه‌و بۆشاییه‌ی له هه‌رێمی كوردستاندا هه‌یه وه‌ك ڕێگه‌وبان و پرد و قوتابخانه و نه‌خۆشخانه و ئه‌و شتانه‌ی وه‌ك پێویستیی سه‌ره‌كی هه‌ژمار ده‌كرێن.
ئێمه سورین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و مافه ده‌ستوورییه‌مان جێبه‌جێ بكه‌ین و له‌وه دڵنیا بین ئه‌وه‌ی ئێمه له به‌غدا وه‌ریده‌گرین 17%ی بودجه‌ی عیراقه به ته‌واوی و ئێمه سه‌یری ئه‌و مه‌سه‌له‌یه ناكه‌ین به‌وه‌ی كه سه‌ربه‌خۆییی كوردستان له‌م ڕێگه‌یه‌وه بهێنینه دی، ئه‌مه مافێكی ده‌ستووریی ئێمه‌یه و ده‌بێ ئه‌م مافه ده‌ستوورییه جێبه‌جێ بكه‌ین.
له دانیشتنی پێشوو ڕوونكردنه‌وه‌ی باشمان له‌مباره‌یه‌وه پێشكه‌ش كرد و ئه‌مڕۆ كه ئێمه هاتووینه‌ته ئێره، بێگومان ئه‌ندامانی په‌رله‌مانی كوردستان وه‌ك ئه‌ندامانی ده‌زگایه‌كی شه‌رعیی ئه‌م كوردستانه، پرسیاریان لا دروست بووه و ده‌یانه‌وێ له‌مباره‌یه‌وه وه‌ڵامیان ده‌ستبكه‌وێت و له‌وه دڵنیا بن ئه‌م سیاسه‌ته‌ی نه‌وتی ئێمه سه‌ركه‌وتوو ده‌بێت یان نا و پلانی ئێمه بۆ ئاینده چیه و ئه‌و داهاته‌ی ئێمه وه‌رمانگرتووه چۆن خه‌رج كراوه؟
ئه‌م پرسانه هه‌موو ده‌مانه‌وێ زۆر شه‌فافانه له په‌رله‌مانی كوردستان باسی لێوه بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی بگه‌ینه تێگه‌یشتنێكی هاوبه‌ش له مه‌سه‌له‌ی وزه له‌م وڵاته و به ڕاستی وه‌ك د. یووسف سه‌رۆكی په‌رله‌مان باسی كرد؛ ده‌مانه‌وێ ببێته پرسێكی نیشتیمانی و كۆتایی به‌م پرسیاره بهێنین كه ئایا ئه‌م پرسه شه‌فافه یان نا؟ ئاماده‌ین و به شانازیشه‌وه له به‌رده‌م په‌رله‌مانی كوردستان وه‌ك ده‌زگایه‌كی شه‌رعیی ئه‌م وڵاته؛ وه‌ڵامی ئه‌م پرسیاره بده‌ینه‌وه و هه‌موو ڕۆژێك بێین پرسیارمان لێ بكه‌ن، لێپێچینه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ بكه‌ن و ده‌مانه‌وێ كۆتایی به‌م مه‌سه‌له‌یه بهێنین و به ڕاستی هه‌موومان له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا یه‌كگرتوو بین و بڕوای ته‌واومان به خۆمان هه‌یه وه‌ك حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان كه ئه‌وه‌ی كردوومانه له چوارچێوه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیی هه‌رێمی كوردستان و له چوارچێوه‌ی ده‌ستووری عیراق كردوومانه و ئێمه له‌وه‌دا دڵنیاین، به‌ڵام كاره‌كه‌ش زۆر ئاسان نیه؛ به‌ڵكوو زۆر سه‌ختیشه.
ده‌زانین ئاسان نیه به‌غدا ئه‌مه قبووڵ بكات و ئێمه له‌وه تێ ده‌گه‌ین، مه‌رجی سه‌ره‌كیش بۆ سه‌ركه‌وتنی ئه‌م پرۆسه‌یه؛ یه‌كگرتوویی هێزه سیاسییه‌كانی كوردستانه. هێزه سیاسییه‌كانی هه‌رێمی كوردستانیش چه‌ندین پرسیاریان له‌مباره‌یه‌وه هه‌یه كه ئێمه زۆر به ئاسایی ده‌بینین و پێشمان وایه مافی خۆیانه، به‌ڵام دوای ئه‌وه ئێمه ده‌بێ و هیوادارم بگه‌ینه تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش و ئه‌م پرسه كه پرسێكی گرنگه بۆ هه‌رێمی كوردستان بیكه‌ین به وانه‌یه‌كی نیشتیمانی.
له خزمه‌تی ئێوه‌ی به‌ڕێزداین، له خزمه‌تی په‌رله‌مانداین، له خزمه‌ت نوێنه‌رانی كوردستانداین له ڕێگه‌ی ئه‌م ده‌زگایه شه‌رعییه؛ ئێمه ئه‌گه‌ر پێویست ده‌كات كۆبوونه‌وه‌ی به‌رده‌وامیش له‌سه‌ر ئه‌م پرسه بكه‌ین دێینه په‌رله‌مان تا ده‌گه‌ین به‌و تێگه‌یشتنه هاوبه‌شه كه حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و په‌رله‌مان و به دڵنیاییه‌وه خه‌ڵكی كوردستان ده‌یه‌وێ پێی بگات. ئێمه له‌م ڕووه‌وه، د. ئامانج له ڕووی ڕه‌هه‌ندی یاساییه‌وه باسی ئه‌و مه‌سه‌له‌یه ده‌كات و د. ئاشتی باسی ئه‌وه ده‌كات له قۆناغی ئاینده‌دا پلان و به‌رنامه‌مان چیه و ئێمه چی ده‌كه‌ین، دواتریش ئاماده‌ین بۆ هه‌ر پرسیارێك كه له لایه‌ن ئاماده‌بووانی به‌ڕێزه‌وه بكرێن.
زۆر سوپاس.
پێشنیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 4ی حوزه‌یرانی 2014، نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان؛ به یاوه‌ریی د. ئاشتی هه‌ورامی وه‌زیری سامانه سروشتییه‌كان و د.عه‌لی سندی وه‌زیری پلاندانان و ژماره‌یه‌ك له ڕاوێژكارانی حكوومه‌ت، به‌شدارى له كۆبوونه‌وه‌یه‌كی تایبه‌تی سه‌رۆكی فراكسیۆنه‌كانی په‌رله‌مانی كوردستان و ئه‌ندامانی لیژنه‌ی یاسایی و لیژنه‌ی نه‌وت و غازی په‌رله‌مان كرد كه بۆ ڕوونكردنه‌وه و شیكردنه‌وه‌ی پرسی وزه و هه‌نارده‌كردن و فرۆشتنی نه‌وتی هه‌رێمى كوردستان بۆ ده‌ره‌وه، به سه‌رۆكایه‌تیى د. یووسف محه‌مه‌د سه‌رۆكى په‌رله‌مانى كوردستانه‌وه به‌ڕێوه چوو و زیاتر له شه‌ش كاژێرى خایاند.
له ده‌ستپێكی دانیشتنه‌كه‌دا سه‌رۆكی په‌رله‌مان، وێڕای به‌خێرهێنانی سه‌رۆك وه‌زیران ئاماده‌بووان، تیشكی خسته سه‌ر لایه‌نی مێژوویی وزه كه هه‌میشه پرسێكی چاره‌نووسساز بووه بۆ هاووڵاتیان له هه‌رێم و ئاماژه‌ى به‌وه دا یه‌كه‌مین بیری نه‌وت له ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست له هه‌رێمی كوردستان دۆزرایه‌وه له ناوچه‌ی چیا سورخ له ساڵی 1902 و ئه‌مه‌ش وای كرد به‌ریتانیا هه‌رێمی كوردستان كه ویلایه‌تی مووسڵیان پێ ده‌گوت خسته پاڵ عیراق بۆ سوودوه‌رگرتن له‌و نه‌وته و نه‌یشارده‌وه پرسی نه‌وت و پرسی كه‌ركووكیش یه‌كێك بوون له هۆكاره‌كانی شكستی دانوستاندنى شۆڕشى كوردستان و حكوومه‌تى عیراق له حه‌فتاكانی سه‌ده‌ی بیسته‌م.
سه‌رۆكی په‌رله‌مان دووپاتی كرده‌وه ئه‌و مه‌سه‌له‌یه گه‌یشتۆته ڕاده‌یه‌كی هه‌ستیار و تیشكى خسته سه‌ر ئه‌وه‌ى حكوومه‌تی هه‌رێم سه‌ره‌ڕای له‌مپه‌ره یاساییه‌كان، هاوكاریی په‌رله‌مانی كرد و دووه‌مین جاره سه‌رۆك وه‌زیران ئه‌و پرسه له په‌رله‌مان تاوتوێ ده‌كات.
پاشان نێچیرڤان بارزانى سوپاسی په‌رله‌مانی كوردستانی كرد بۆ ئه‌م ده‌رفه‌ته و دووپاتی كرده‌وه مه‌سه‌له‌ی وزه بۆ هه‌رێمی كوردستان زۆر گرنگه و په‌یوه‌ندی به سیاسه‌تی ته‌نیا حزبێك و كه‌سێكه‌وه نیه، به‌ڵكو په‌یوه‌ندی به هه‌موو هه‌رێمی كوردستانه‌وه هه‌یه به شێوه‌یه‌كی گشتی و پرسه‌كه زۆر هه‌ستیاره و زۆریش گرنگه په‌رله‌مانی كوردستان وه‌كوو ده‌زگایه‌كی شه‌رعیی ئه‌م وڵاته به ته‌واوی ئاگاداری ورده‌كاریی ئه‌م پرسه بێت له چوارچێوه‌ی ئه‌و یاسایانه‌ی له په‌رله‌مانی كوردستان داندراون.
ئاماژه‌ی به‌وه‌ش دا گه‌لی كوردستان له‌م بواره‌دا ده‌یه‌وێ مافی ده‌ستووریی خۆی جێبه‌جێ بكات و نه‌شیشارده‌وه میلله‌تێك كه داوای مافی ده‌ستووریی خۆی ده‌كات وا به ئاسانی به ده‌ستی ناكه‌وێت و كێشه‌ی بۆ دروست ده‌كرێت بۆ ئه‌وه‌ی نه‌هێڵن ئه‌و مافه ده‌ستوورییه جێبه‌جێ بكرێت.
ئه‌وه‌شی خسته ڕوو كه به‌غدا له‌سه‌ر ئه‌وه قسه ناكات هه‌رێمی كوردستان كارێكی باشی به ناردنی نه‌وت بۆ ده‌ره‌وه كردووه یان نا؟، به‌ڵكوو ده‌یه‌وێ كۆنترۆڵی مه‌سه‌له‌كه هه‌موو له ده‌ستی خۆیدا بێت و ئه‌وان كۆنترۆڵی مه‌سه‌له‌كه بكه‌ن و ئه‌وه‌شی ره‌ت كرده‌وه كه له رێگه‌ی ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌وه هه‌رێم بیه‌وێ سه‌ربه‌خۆییی سیاسی مسۆگه‌ر بكات.
سه‌رۆك وه‌زیران نیشانی دا گه‌لی كوردستان ده‌یه‌وێ له‌وه دڵنیا بێت كه ئه‌وه‌ی مافی هه‌رێمی كوردستانه و به‌شی هه‌رێمه له بودجه‌ی گشتیی عیراق كه 17% به ته‌واوی وه‌ربگرێت و ئه‌گه‌ر به‌غدا له‌گه‌ڵ هه‌رێم له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی دابه‌شكردنی داهاتی نه‌وت ڕێكبكه‌وێت كه گه‌وره‌ترین و گرنگترین یاسایه بۆ عیراق، كۆمه‌ڵێك كێشه‌ی له‌باره‌ی ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌وه هه‌ن چاره‌سه‌ر ده‌كرێن، به‌ڵام ئه‌گه‌ر به ساده‌یی باسی لێوه بكرێت، هه‌موو ساڵێك حكوومه‌تی عیراق به‌بێ ئاگاداریی كورد، بودجه‌ی سیادی زیاد ده‌كات و له بودجه‌ی كوردستان كه‌می ده‌كات.
هاوكات ئه‌وه‌شی خسته ڕوو كه ئێستا ئه‌وه‌ی هه‌رێم له‌به‌غدا وه‌ری ده‌گرێت 10%یه نه‌ك 17% و بارێكی زۆر قورسیش له‌سه‌ر شانی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان هه‌یه كه دوای تێكچوونی گونده‌كان له هه‌رێمی كوردستان و دوای پێكهێنانی حكوومه‌تی هه‌رێم له ساڵی 1991ـه‌وه هاته ئاراوه و سیاسه‌تی پێدانی مووچه به هه‌موو كه‌سێك له هه‌رێمی كوردستان په‌یڕه‌و كرا و ئه‌مه‌شی به سیاسه‌تێكی زۆر هه‌ڵه لێكدایه‌وه و نیشانی دا حزبه‌كان زۆر جار بۆ مه‌رامی سیاسیی خۆیان ئه‌م كارته‌یان به‌كارهێناوه و خه‌ڵكی كوردستان باجی ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌یان ده‌دایه‌وه.
نێچیرڤان بارزانی ڕوونی كرده‌وه بۆ گه‌یشتن به ستانداردێكی نێوده‌وڵه‌تی؛ هه‌رێمی كوردستان پێویستی به زیاتر له 31 ملیار دۆلار هه‌یه بۆ پڕكردنه‌وه‌ی ئه‌و بۆشاییه‌ی له هه‌رێمی كوردستاندا هه‌یه وه‌ك رێگه‌وبان و پرد و قوتابخانه و نه‌خۆشخانه و ئه‌و شتانه‌ی وه‌ك پێویستبی سه‌ره‌كی هه‌ژمار ده‌كرێن.
هه‌ر له‌م دانیشتنه‌دا د. ئاشتی هه‌ورامی وه‌زیری سامانه سروشتیه‌كانی هه‌رێم و د.ئامانج ڕه‌حیم ڕاوێژكاری یاساییی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران چه‌ندین ڕوونكردنه‌وه‌ی پێویستیان له‌مباره‌یه‌وه پێشكه‌ش كرد و چۆنیه‌تیی به‌ڕێوه‌چوونی ئه‌م دۆسیه‌یان بۆ په‌رله‌مانتاران شی كرده‌وه.
دواتر له وه‌ڵامى چه‌ند تێبینی و پرسیارێكی په‌رله‌مانتاراندا سه‌رۆك وه‌زیران دووپاتی كرده‌وه مه‌به‌ستی سه‌ره‌كیی ئه‌م كۆبوونه‌وه‌یه گه‌یشتن بوو به تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش و وه‌كو حكومه‌ت له‌باره‌ی ئه‌م پرسه‌دا هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كه‌ین، جێگری سه‌رۆكی حكومه‌ت لێره نیه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی سه‌فه‌ری كردوه، وه‌زیری دارایی لێره نیه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی نه‌خۆشه و دڵنیاشتان ده‌كه‌مه‌وه ئێمه وه‌كو حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ره‌فتار ده‌كه‌ین و به دڵنیاییه‌وه ئه‌مه كێشه نیه و كه كاك عیماد گه‌ڕایه‌وه ده‌كرێ ئه‌ویش به‌شداری كۆبوونه‌وه بێت، و ئه‌و پرسیارانه‌ش كه هه‌تانه د.ئاشتی له چوارچێوه‌ی یاساكانی ئه‌نجومه‌نی نه‌وت وه‌ڵامیان ده‌درێنه‌وه.
له وه‌ڵامی پرسیاری ئاماده‌بووانیشدا له‌باره‌ی هه‌ڵوێستی ئه‌مه‌ریكاوه، نێچیرڤان بارزانی گوتی: ئێمه پێمان وایه ئه‌مه‌ریكا هه‌ر ده‌توانێ ئه‌وه‌نده بڵێت، سیاسه‌تی ڕاسته‌قینه‌ی ئه‌مه‌ریكا پشتگیری ئێمه و به‌غدایه بۆ گه‌یشتن به تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش و ئه‌مه‌ی نه‌شاردۆته‌وه و له هه‌موو بۆنه‌كاندا باس له‌وه ده‌كات. ئه‌وه‌ی ئێمه له ئه‌مه‌ریكا هیوامان بۆی ده‌خواست ئه‌وه بوو، كه باسی نه‌وتی هه‌رێمی كوردستان كرا، ده‌بوایه باسی ئه‌وه‌ش بكرێت كه له به‌غدا یه‌كلایه‌نه مووچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستانى بڕێوه، ئێمه ئه‌و كاره‌مان سه‌ربه‌خۆ نه‌كردوه و له ئه‌نجامی ڕه‌فتاره‌كه‌ی به‌غدا ئێمه ناچار بووین كه ده‌بێ ڕێگه‌چاره‌یه‌ك بۆ مه‌سه‌له‌ی مووچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستان بدۆزینه‌وه.
له‌باره‌ى ڕێككه‌وتنى هه‌رێمى كوردستان و توركیاشه‌وه له‌سه‌ر پرسى وزه و ناردنه‌ده‌ره‌وه‌ى نه‌وتى هه‌رێمى كوردستان، گوتى: با مه‌سه‌له‌كه نه‌خه‌ینه نێو قاڵبی سیاسی، ئێمه ماوه‌یه‌كی دوور و درێژ بوو كۆبوونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ توركیا كرد و له چوارچێوه‌ی ئه‌م كۆبوونه‌وانه پرۆتۆكۆڵێكمان له‌گه‌ڵ توركیا ئیمزا كرد بۆ هاوكاریكردن و ئیشكردنی درێژخایه‌ن له‌باره‌ی مه‌سه‌له‌ی وزه. ئه‌م ڕێككه‌وتنه‌ی ئێمه بۆ 50 ساڵه و قابیلی درێژكردنه‌وه‌یه. ئێمه ئه‌م ڕێككه‌وتنه‌مان له‌گه‌ڵ توركیا ئیمزا كرد و ئه‌م كاره‌ش دوای دانیشتنی زۆر و دوور و درێژ هات. ئێمه هیچ كاتێك به شێوه‌یه‌كی سیاسیانه سه‌یری ئه‌م بابه‌ته ناكه‌ین به‌وه‌ی كه ده‌مانه‌وێ عیراق دابه‌ش بكه‌ین، نه‌خێر ئه‌مانه هیچیان ڕاست نین.
هه‌روه‌ها ڕوونى كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان به‌دوای مافی خۆیه‌وه‌یه كه ده‌بێ به پێی ده‌ستووری به خه‌ڵكی كوردستان بدرێت و كاتێك باسی 17% ده‌كرێت ئه‌وه‌یه كه به ته‌واوی بدرێته هه‌رێمی كوردستان و ڕوونى كرده‌وه كه حكوومه‌تى عیراق خه‌رجی سیادی ساڵانه زیاد ده‌كات كه هه‌رێمى كوردستان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌وه‌دا به‌شدار نیه و به‌م هۆیه‌شه‌وه ساڵانه به‌شی هه‌رێمی كوردستان له بودجه‌ی گشتیی عیراق كه‌م ده‌بێته‌وه.
نێچیرڤان بارزانی تیشكى خسته سه‌ر ئه‌وه‌ى كه قازانجی كۆمپانیاكانى نه‌وت له هه‌رێمى كوردستان 7%ه و كێشه له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه هه‌ر نیه، بۆ شێوه‌ی كۆنتراكته‌كانیش هه‌موو لایه‌نێك له‌سه‌ر ئه‌وه ڕێككه‌وتوون كه له سوود و به‌رژه‌وه‌ندیی هاووڵاتیانی هه‌رێمی كوردستان و عیراقدایه به گشتی و په‌رله‌مانی كوردستانیش به‌دواداچوون بۆ ئه‌وه ده‌كات كه ئه‌و پاره‌یه‌ی نه‌وت به چی خه‌رج كراوه و چۆن هاتووه و چۆن بۆ ژێرخانی ئه‌م هه‌رێمه ته‌رخان كراوه، بۆ ئه‌مه‌ش ده‌كرێ لیژنه‌یه‌ك له په‌رله‌مان دابنرێت ئاماده‌یی حكوومه‌تیشی بۆ گه‌یشتن به تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش له‌مباره‌یه‌وه نیشان دا.
له به‌شى دووه‌مى دانیشته‌كه‌دا ژماره‌یه‌كى زۆرى پرسیار و تێبینى له لایه‌ن به‌شدارانى كۆبوونه‌وه‌كه‌وه ئاراسته‌ى سه‌رۆك وه‌زیران و وه‌زیرى سامانه سروشتییه‌كان كرا و ئه‌وانیش به زانیارى و داتاى ورده‌وه وه‌ڵامیان دایه‌وه.
سه‌رله‌به‌یانیی ئه‌مڕۆ شه‌ممه 31ی مایسی 2014، نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان پێشوازی له نیكۆڵای میلادینۆف نوێنه‌ری تایبه‌تی سكرتێری گشتیی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان له عیراق كرد.
له دیدارێكدا باس له بارودۆخی ئه‌مڕۆی عیراق له دوای هه‌ڵبژاردن و دوایین هه‌نگاوه‌كانی پێكهێنانی كابینه‌ی هه‌شته‌می حكوومه‌تی هه‌رێمى كوردستان كرا و نوێنه‌ری سكرتێری گشتیی UN پیرۆزبایی له گه‌لی كوردستان كرد به بۆنه‌ی گه‌یشتنی لایه‌نه سیاسییه‌كان به ڕێككه‌وتن بۆ پێكهێنانی كابینه‌ى هه‌شته‌مى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان.
له دیداره‌كه‌دا پرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا تاوتوێ كرا و تیشك خرایه سه‌ر پرسی داهاتى نه‌وت و گاز و له‌مباره‌یه‌وه نێچیرڤان بارزانی دووپاتی كرده‌وه هه‌رێمی كوردستان پابه‌ندی هه‌موو ئه‌و بڕیاره نێوده‌وڵه‌تیانه‌یه كه ده‌رباره‌ى عیراق بۆ قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ى زیانى وڵاتان له داهاتى نه‌وته‌وه، ده‌رچوون.
لای خۆیه‌وه نوێنه‌ری تایبه‌تی سكرتێری گشتیی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان له عیراق جه‌ختى له‌سه‌ر پرسی دابه‌شكردنی داهاتی نه‌وتی عیراق به‌پێى ده‌ستوور به‌سه‌ر هه‌موو عیراقییاندا كرده‌وه كه ببێته مایه‌ی سوود بۆ هه‌موو وڵاته‌كه، هیوایشی خواست پرسی پێكهێنانی حكوومه‌تی ئاینده‌ی عیراق به زووترین كات ته‌واو ببێت و هه‌موو لایه‌نه‌كان بگه‌نه ڕێككه‌وتن بۆ پێكهێنانی كابینه‌ی تازه‌ی حكوومه‌تی عیراق.
شەممە, 31 ئایار 2014
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- هه‌رێمى كوردستان و ئێران جهخت له بره‌ودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» له‌گه‌ڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی هه‌ولێر کۆبۆوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئه‌ورووپا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول ده‌كات