وەزیری دەرەوەی بەریتانیا پێشوازی لە سەردانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان دەكات بۆ بەریتانیا. وەزیری دەرەوە لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان باسی پەیوەندییەكانی نێوان شانشینی یەكگرتوو و هەرێمی كوردستان و ئەو هەڵبژاردنانەی لەو ماوەیەی دواییدا لە عێراق بەڕێوەچوون و پرسەكانی پەیوەست بە مافی مرۆڤ كرد.
وەزیری دەرەوە لە لەندەن ئەمڕۆ (19/5/2014) پێشوازی لە سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان كرد لە یەكەمین سەردانی فەرمیدا بۆ شانشینی یەكگرتوو. دوای ئەو كۆبوونەوەیە ویلیام هه‌یگ وەزیری دەرەوە گوتی: خۆشحاڵ بووم ئەمڕۆ لە لەندەن بە پێشوازیكردن لە نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان.
ەو سەردانەی بۆنەیەكە بۆ ئەوەی خۆشحاڵی دەرببڕین بە پەیوەندیی بەهێزی دۆستانە لە نێوان شانشینی یەكگرتوو و هەرێمی كوردستانی عێراق، بە شێوەیەك كە پەیوەندییەكانی نێوانیان بوارەكانی بازرگانی و پەروەردە و ڕۆشنبیری دەگرێتەوە، هەروەها بۆنەیەكیشە بۆ جەختكردنەوە لە ئارەزووی شانشینی یەكگرتوو كە وەك هاوبەشی خوازراو بمێنێتەوە بۆ هەرێمی كوردستان لە هەموو بوارەكاندا.
هەروەها پیرۆزبایی لە سەرۆك وەزیران كرد بۆ ئەو دەستكەوتانەی بەدەست هاتوون لە هەرێمی كوردستان لە ساڵانی دواییدا و ئەو سەقامگیری و ئاسایشە ڕێژەییەی لە هەرێمی كوردستاندا دروست بووە؛ سەرەڕای ئەو توندوتیژییە بەربڵاوەی لە ناوچەكانی دیكەی عێراقدا و سووریای دراوسێیدا هەیە.
هەروەها گفتوگۆمان لەسەر هەڵبژاردنەكانی ئەم دواییەی عێراق و هەنگاوەكانی داهاتوو به‌ره‌و پێكهێنانی حكوومەتی فیدرال كرد. هەروەها هانی سەرۆك وەزیران و حیزبە كوردییەكانی دیكه‌ى دا بۆ بەردەوامبوون لەسەر بەشداریكردنی تەواو لەو پرۆسەیەدا.
فوئاد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان له لێدوانێكدا رایگه‌یاند : ئه‌مڕۆ سێ شه‌ممه 2014/5/20 به‌ڕێز مسعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ، به پێی بڕگه‌ی دوازده‌می مادده‌ی ده‌یه‌می یاسای سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان – عێراق ژماره (1) ی ساڵی 2005 ی هه‌مواركراو به یاسای ژماره (2) ی ساڵی 2006 و یاسای ژماره (1) ی ساڵی 2009 ، هه‌ردوو به‌ڕێزان نێچیرڤان ئیدریس مسته‌فا بارزانی وه‌ك سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و قوباد جه‌لال تاڵه‌بانی وه‌ك جێگری راسپارد بۆ پێكهێنانی كابینه‌ی هه‌شته‌می حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ، كه هه‌ر ئه‌مڕۆ له‌لایه‌ن په‌رله‌مانی كوردستانه‌وه ده‌ستنیشانكران.
سه‌رۆكی دیوانی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم له درێژه‌ی لێدوانه‌كه‌یدا گوتی كه سه‌رۆك بارزانی ئه‌مڕۆ واژۆی ئه‌و فه‌رمانه هه‌رێمییه‌ی كرد و به پێی فه‌رمانه‌كه ده‌بێ هه‌ردوو به‌ڕێزان نێچیرڤان ادریس مسته‌فا بارزانی وه‌ك سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و قوباد جه‌لال تاڵه‌بانی وه‌ك جێگری؛ له ماوه‌ی (30) سی رۆژدا كابینه‌ی هه‌شته‌می حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان پێك بهێنن.
ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 18ى مایسى 2014، نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان كه به سه‌رۆكایه‌تیى شاندێكى باڵاى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له‌سه‌ر بانگهێشتى فه‌رمیى حكوومه‌تى به‌ریتانیا سه‌ردانى ئه‌و وڵاته ده‌كات، گه‌یشته فڕۆكه‌خانه‌ى نۆرت هۆڵد ـ ى تایبه‌تى له‌نده‌ن و له لایه‌ن نوێنه‌رى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى به‌ریتانیا و باڵیۆزى عیراق و نوێنه‌رى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له به‌ریتانیا و كونسولى گشتیى به‌ریتانیا له هه‌رێمى كوردستانه‌وه پێشوازى لێ كرا و دواى پشوودانێكى كورت به‌ره‌و شوێنى مانه‌وه‌ى به‌ڕێ خرا.
له‌م سه‌ردانه دوو ڕۆژییه‌دا نێچیرڤان بارزانی و شاندى یاوه‌رى كه له هه‌ر یه‌كه له د. ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتیەكان، د. عه‌لى سندى وه‌زیرى پلاندانان، كامەران ئەحمەد وەزیری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن و سەرۆكی دەستەی وەبەرهێنان بە وەكالەت، قوباد تاڵەبانی بەرپرسی فەرمانگەی هەماهەنگی و بەدواداچوون له ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران، سەفین دزەیی گوتەبێژی فەرمیی حكوومەت، فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی حكوومەت و ژماره‌یه‌ك له ڕاوێژكاران پێك دێت.
سبه‌ى دووشەممە و ڕۆژى دواتریش لەگەڵ ژمارەیەك لە وه‌زیران و بەرپرسانی حكوومەتی بەریتانیا كۆ دەبنەوە و تیایدا وێڕای پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەریتانیا، چەندین تەوەری دیكەی گرنگ ده‌رباره‌ى په‌یوه‌ندییه‌كانى نێوان هه‌ردوولا له بواره‌كانی بازرگانی و ئابوورى و هاریكاریی وزە و بەرەوپێشبردنی پەیوەندییەكان تاوتوێ ده‌كرێن.
یەک شەممە, 18 ئایار 2014
دکتۆر "جگەرخوێن" لە ڕێوڕەسمی یادی شەهیدانی کوردی فەیلی لە تاران گوتی: مێژووی بزووتنەوەکانی ڕزگاریخوازی نەتەوەی کورد نیشانیدا کە کوردە فەیلییەکان، لە قۆناغە جۆراوجۆرەکانی خەباتی ڕزگاریخوازانەدا لە عێراق و بە تایبەت خەباتەکانی نەتەوەی کورد لە بەرانبەر ڕژێمی دیکتاتۆڕ لە هەموو ئاستەکاندا لەوانە: رێبەرایەتیی خەباتە ڕزگاریخوازەکاندا بەشداری کاریگەریان کردووە و لە ڕێگای ئازادیی و بۆ بەدەستهێنانی ئامانجەکانی دادپەروەرانەیان هەزاران شەهیدیان پێشکەشی نیشتمانەکەیان کردووە.
دکتۆر "جگەرخوێن" (محەمەد سەدیق ئەحمەد) جێگری نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە تاران لە ڕێوڕەسمی یازدەیەمین ساڵیادی 22 هەزار شەهیدی کوردی فەیلی لە تاران گوتارێکی پێشکەش کرد کە لە خوارەوە دەیخوێننەوە:
ئێمە ئەمڕۆ لێرە کۆبووینەتەوە بۆ ڕێزگرتن لە شەهیدانی بێتاوانی کوردی فەیلی و بەرز و زیندوو ڕاگرتنی یاد و بیرەوەری ئەم سیمبولانەی خۆڕاگری، پایەداری و ئازادیی. کوردە فەیلییەکان بەشێکن لە نەتەوەی کورد لە عێراق کە شوێنی نیشتەجێبوونیان لە نیشتمانی دایکییان مەودای تێکەوتەوە، بەڵام ڕژێمی ڕەگەزپەرەستی بەعسی عێراق لە چوارچێوەی جەنایەتەکان و زوڵم و زۆرە بەربڵاوەکانی کە دەرهەق بە خەڵکی کورد لە عێراق ئەنجامیدەدا، لەوانە: وێران کردنی شار و گوندەکانی کوردستان، کارەساتی ئەنفال، بۆردوومانی شیمیایی و ... کوردە فەیلییەکانیشی خستە بەر هێرشی دڕندانەترین کردەوە نامرۆییەکانی خۆی.
ڕژێمی بەعس لە ساڵی 1970 دەستی کرد بە کۆڕەوی زۆرەملی کوردە فەیلییەکان و بەم شێوەیە دەیان هەزار کەس لەوانی گرت و دەستی کرد بە داگیرکردنی ماڵ و سامانیان و ئەوانی بەرەو ئێران دەرکرد و تەنیا و تەنیا بە بیانووی ئەوەی کە کوردن و بنچینەیان ئێرانییە و ڕەسەنایەتییان عێراقی نییە و بۆ ئاسایشی نەتەوەی عەڕەب و عێراق مەترسییان هەیە.
لە چوارچێوەی پڕۆسەی سەرکوتکردن و پاکتاوی ڕەگەزی ڕژێمی بەعس لە دژی کوردە فەیلییەکان، زیاتر لە 20 هەزار کەس لە گەنجانی فەیلی گیران و پێی و شوێنیان نەما و تا ئێستاش هیچ هەواڵێک لە چارەنووسیان نییە و دیار نییە کە بە چ شێوەیەک لە ناو چوون. دەگوترێت کە زۆربەی ئەم گەنجانە لە تاقیگەکانی بەرهەمهێنانی چەکە کیمیاییەکان و بیۆلۆجیکی سەدام وەکوو نموونەی تاقیگە لە توێژینەوەکان کەڵکیان لێوەرگیراوە و پاشان لە گۆڕە بە کۆمەڵەکاندا شاردراونەتەوە.
ڕژێمی سەرکوتکەری سەدام، هەموو توانایەکی خۆی خستەگڕ تاکوو شوناسی عێراقی و هەروەها کوردبوونی کوردە فەیلییەکان بسڕێتەوە، چونکە ئەوان هەم کوردبوون، هەم شیعەبوون و هەمیش بنچینەیان ئێرانی بوو، و هەمووی ئەمانە بە بڕوای کۆنەپەرەستانەی ئەوان، مەترسی جیدی دژی حیزبی بەعس بوون. مێژووی بزووتنەوەکانی ڕزگاریخوازی نەتەوەی کورد نیشانیدا کە کوردە فەیلییەکان، لە قۆناغە جۆراوجۆرەکانی خەباتی ڕزگاریخوازانەدا لە عێراق و بە تایبەت خەباتەکانی نەتەوەی کورد لە بەرانبەر ڕژێمی دیکتاتۆڕ لە هەموو ئاستەکاندا لەوانە: رێبەرایەتیی خەباتە ڕزگاریخوازەکاندا بەشداری کاریگەریان کردووە و لە ڕێگای ئازادیی و بۆ بەدەستهێنانی ئامانجەکانی دادپەروەرانەیان هەزاران شەهیدیان پێشکەشی نیشتمانەکەیان کردووە.
ئەو تاوانانەی کە دەرهەق کوردە فەیلییەکان ئەنجامدراوە هاودەقی زۆربەی یاساکان و ڕێککەوتەنامەکانی نێودەوڵەتیی و مافە نێودەوڵەتییەکانە کە لە چوارچێوەی تاوانەکانی دژی مرۆڤایەتیی و کوشتنی بە کۆمەڵدایە. چونکە لە هەمووی شێوازی هەڵسووکەوت لەگەڵیاندا، لەوانە: گرتن، شاردنەوەی بە زۆرەملی، کوشتنی بەربڵاو، کۆچڕەوی بە زۆرەملی و داگیرکردنی ماڵ و سامانیان وەکوو کەمینەیەکی نیژادی و ئایینی دیار، وێنەیەکی ئاشکرایە لە کوشتنی بە کۆمەڵ و جەنایەت دژی مرۆڤایەتیی.
ئێستا دوای دە ساڵ بەسەر ڕووخانی ڕژێمی زاڵمی بەعسدا، دادگای باڵای تاوانەکانی عێراق، کردەوەی دژی مرۆڤایەتیی و دڕندانەی دەوڵەتی بەعسی لە بەرانبەر کوردە فەیلییەکاندا بە ڕەسمی بە ژینۆساید ناساندووە. بەڵام ئەوە بە تەنیایی بەس نییە، دەوڵەتی عێراق دەبێت بەرنامەی چڕوپڕی هەبێت بۆ قەرەبووکردنەوەی ماددی و مەعنەوەیی داسەپاو بەسەر ئەم بەشە زوڵملێکراوەی نەتەوەی کورددا، ماڵ و سامانیان بۆ بگەڕێنێتەوە و یارمەتی بدات کە چارەنووسی ئەوانەی کە شاردراونەتەوە ڕوونبێتەوە و هەروەها بەڵگەی شووناس و ئیقامەی ئاوان لە وڵاتی عێراق بۆیان بگەڕێنێتەوە و زیاتر لە هەموو ئەمانە بە شێوەی ڕەسمی داوای لێبوردن لە کوردە فەیلییەکان بکات.
ئومێد دەکەین لە چوارچێوەی عێراقی نوێی فیدڕاڵ و دیموکراتدا، عێراقێک کە تێیدا هەموو پێکهاتەکان مافی بەرانبەریان هەبێت، بە جێبەجێی کردنی تەواوی یاسای بنەڕەتی وەکوو پەیمانێکی نەتەوەیی، هەموو چین و توێژ و خەڵکانی عێراق، لە شیعە و سوننە، کورد و عەڕەب بە یارمەتی یەکتری کۆمەڵگایەک دروست بکەن دوور بێت لە هەر جۆرە زوڵم و زۆر و دەستدرێژی بە مافەکان مرۆڤ، کۆمەڵگایەک کە دوای تێپەڕبوون لە ساڵە مەینەتییەکانی جەنگ و خوێن ڕشتن و قوربانیدان و ... کۆمەڵگایەک بێت ئازاد، ئاوەدان و مودێڕن کە هەموو تێیدا هەست بە هێمنی و سەربەخۆیی بکەن. و هەروەها ڕێزگرتن لە مافی مرۆڤ و مافی مرۆڤە زوڵملێکراوەکان ساڕێژێک بێت بۆ برینە بێ کۆتاکانی نەتەوەیەکی ڕەنجەڕۆ بەڵام گەورە. نەتەوەیەک کە نیشانیدا هەموو ئەو زوڵم و زۆرانە لە ناو دەچێت بەڵام بۆخۆی هەروا خۆڕاگر و سەربڵند دەمێنێتەوە.
له دوایین ڕۆژى سه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ به‌ریتانیا، دواى نیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 20ى مایسى 2014، نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان و شاندێكى یاوه‌رى له له‌نده‌ن له‌گه‌ڵ ڕۆبێرت گوودویل وه‌زیرى گواستنه‌وه‌ى به‌ریتانیا كۆ بووه‌وه.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا په‌ره‌پێدانى په‌یوه‌ندییه دووقۆڵییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان و به‌ریتانیا له هه‌موو بواره‌كاندا و به تایبه‌تیش له بوارى گواستنه‌وه‌دا تاوتوێ كران و داكۆكى له‌سه‌ر كردنه‌وه‌ى هێڵێكى ڕاسته‌وخۆى ئاسمانى له نێوان له‌نده‌ن و هه‌ولێردا كرا كه ڕۆڵێكى دیار له فراونبوونى په‌یوه‌ندییه كه‌لتوورى و ڕۆشنبیرى و كۆمه‌ڵاتییه‌كاندا ده‌گێڕێت و تیشك خرایه سه‌ر ئاماده‌كارییه‌كانى كردنه‌وه‌ى ئه‌م هێڵه و ده‌سپێكردنى گه‌شتى ڕاسته‌وخۆى ئاسمانیى له‌نده‌ن ـ هه‌ولێر.
لاى خۆیه‌وه نێچیرڤان بارزانى وێڕاى ده‌ربڕینى خۆشحاڵى به‌م بیرۆكه‌یه، هه‌موو پشتگیرى و هاوكارى و ئاسانكارییه‌كى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانى بۆ كردنه‌وه‌ى هێڵه‌كه و به‌ستنه‌وه‌ى هه‌ولێر و له‌نده‌ن له ڕێگه‌ى هێڵى ئاسمانییه‌وه دووپات كرده‌وه.
له دوایین وێستگه‌ى سه‌ردانه‌كه‌شدا نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ ئالان ده‌نكن وه‌زیرى ده‌وڵه‌ت بۆ كاروبارى هاوكاریى نێوده‌وڵه‌تى كۆ بووه‌وه و بارودۆخى گشتیى ناوچه‌كه و ڕه‌وشى ئاواره‌كانى ناوخۆى ناوچه‌كانى ناوه‌ڕاستى عیراق له هه‌رێمى كوردستان و داڵده‌دان و هاوكاریكردنیان له لایه‌ن حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانه‌وه تاوتوێ كرا.
هه‌روه‌ها به تێروته‌سه‌لى باس له ڕه‌وش و گوزه‌ر‌انى په‌ناپه‌رانى سووریا له هه‌رێمى كوردستان كرا و وه‌زیرى به‌ریتانى ستایشى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانى كرد كه په‌نا و جێگه و ڕێگه‌ى بۆ په‌نابه‌ران دابین كردووه و له ڕووى په‌روه‌رده‌یى و ته‌ندروستییه‌وه هاوكارییان پێشكه‌ش ده‌كات.
نێچیرڤان بارزانى داواى له وه‌زیرى به‌ریتانى كرد كه ڕێكخراوه خێرخواز و ئێن جى ئۆكانى وڵاته‌كه‌ى هان بدات بێنه هه‌رێمى كوردستان و هاوكارى و یارمه‌تى پێشكه‌ش به ئاواره و په‌نابه‌ران بكه‌ن و له‌م ڕووه‌وه هاریكارى له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان بكه‌ن، چونكه ئه‌وان پێویستیان به هاوكارى و یارمه‌تیى زیاتره، به‌ڵام تا ئێستا حكوومه‌تى فیدرال له به‌غدا خۆى له‌م پرسه به خاوه‌ن نه‌كردووه و هاوكارییه‌كى واى پێشكه‌ش به ئاواره و په‌نابه‌ران نه‌كردووه و حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان هه‌موو ئه‌ركه‌كه‌ى له ئه‌ستۆ گرتووه.
دواى كۆبوونه‌وه‌كه‌ش نێچیرڤان بارزانى كۆتایى به سه‌ردانه فه‌رمییه‌كه‌ى بۆ به‌ریتانیا هێنا و له لایه‌ن به‌رپرسانى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه و باڵیۆزى به‌ریتانیا له عیراق و نوێنه‌رى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له به‌ریتانیاوه به‌ڕێ خرا.
له‌م سه‌ردانه فه‌رمییه‌دا بۆ به‌ریتانیا كه دوو ڕۆژى خایاند؛ هه‌ر یه‌ك له د. ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتیەكان، د. عه‌لى سندى وه‌زیرى پلاندانان، كامەران ئەحمەد وەزیری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن و سەرۆكی دەستەی وەبەرهێنان بە وەكالەت، قوباد تاڵەبانی بەرپرسی فەرمانگەی هەماهەنگی و بەدواداچوون له ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران، فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی حكوومەت، سەفین دزەیی گوتەبێژی فەرمیی حكوومەت و ژماره‌یه‌ك له ڕاوێژكاران، یاوه‌رى نێچیرڤان بارزانى بوون.
بە ئامادەبوونی نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران، یادی 22 هەزار شەهیدی کوردی فەیلی لە تاران بەرز ڕاگیرا.
بە ئامادەبوونی "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران، دکتۆر "جگەرخوێن" جێگری نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران، "محەمەد مەجید الشێخ" باڵیۆزی وڵاتی عێراق لە شاری تاران، "هیوا مەرگەیی" و دکتۆر "ڕەمەزان" ئەندامی نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە تاران، چەندین کەسایەتیی سیاسی، کەلتووری و ئەدەبی عێراق و ئێران، چەندین ئەندامی کۆڕی کوردانی دانیشتووی تاران، هەندێک لە کارمەندانی نووسینگەی نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران و ژمارەیەکی بەرچاو لە کوردانی فەیلی دانیشتووی تاران و شارە جۆراوجۆرەکانی ئێران، ڕێوڕەسمی یازدەیەمین ساڵیادی 22 هەزار شەهیدی کوردی فەیلی کاتژمێر 10ی پێش نیوەڕۆی ڕۆژی هەینی 23ی ئایار / مایۆی 2014 لە مزگەوتی ئال ئاقا مەحموود لە شاری تاران بەرز ڕاگیرا.
لە سەرەتای ئەم ڕێوڕەسمەدا "محەمەد مەجید الشێخ" باڵیۆزی وڵاتی عێراق لە شاری تاران وتارێکی کورتی پێشکەش کرد و پاشان دکتۆرە "بەتوول موشکین فام" مامۆستای گرووپی زمان و ئەدەبیاتی عەڕەبی زانکۆی الزهرای تاران وتارێکی سەبارەت بە ڕۆڵی کەسایەتیی کوردە فەیلییەکان پێشکەش کرد و لە درێژەدا "مووسا بیدەج" شاعیری ناوداری قوروەیی بە زاراوەی فەیلی شیعرێکی پێشکەش کرد.
لە درێژەی یادی 22 هەزار شەهیدی کوردی فەیلی، دکتۆر "جگەرخوێن" جێگری نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە تاران وتارێکی پێشکەش کرد و لە سەرەتادا گوتی: ئێمە ئەمڕۆ لێرە کۆبووینەتەوە بۆ ڕێزگرتن لە شەهیدانی بێتاوانی کوردی فەیلی و بەرز و زیندوو ڕاگرتنی یاد و بیرەوەری ئەم سیمبولانەی خۆڕاگری، پایەداری و ئازادیی. کوردە فەیلییەکان بەشێکن لە نەتەوەی کورد لە عێراق کە شوێنی نیشتەجێبوونیان لە نیشتمانی دایکییان مەودای تێکەوتەوە، بەڵام ڕژێمی ڕەگەزپەرەستی بەعسی عێراق لە چوارچێوەی جەنایەتەکان و زوڵم و زۆرە بەربڵاوەکانی کە دەرهەق بە خەڵکی کورد لە عێراق ئەنجامیدەدا، لەوانە: وێران کردنی شار و گوندەکانی کوردستان، کارەساتی ئەنفال، بۆردوومانی شیمیایی و ... کوردە فەیلییەکانیشی خستە بەر هێرشی دڕندانەترین کردەوە نامرۆییەکانی خۆی.
گوتیشی: ڕژێمی بەعس لە ساڵی 1970 دەستی کرد بە کۆڕەوی زۆرەملی کوردە فەیلییەکان و بەم شێوەیە دەیان هەزار کەس لەوانی گرت و دەستی کرد بە داگیرکردنی ماڵ و سامانیان و ئەوانی بەرەو ئێران دەرکرد و تەنیا و تەنیا بە بیانووی ئەوەی کە کوردن و بنچینەیان ئێرانییە و ڕەسەنایەتییان عێراقی نییە و بۆ ئاسایشی نەتەوەی عەڕەب و عێراق مەترسییان هەیە.
دکتۆر "جگەرخوێن" لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: لە چوارچێوەی پڕۆسەی سەرکوتکردن و پاکتاوی ڕەگەزی ڕژێمی بەعس لە دژی کوردە فەیلییەکان، زیاتر لە 20 هەزار کەس لە گەنجانی فەیلی گیران و پێی و شوێنیان نەما و تا ئێستاش هیچ هەواڵێک لە چارەنووسیان نییە و دیار نییە کە بە چ شێوەیەک لە ناو چوون. دەگوترێت کە زۆربەی ئەم گەنجانە لە تاقیگەکانی بەرهەمهێنانی چەکە کیمیاییەکان و بیۆلۆجیکی سەدام وەکوو نموونەی تاقیگە لە توێژینەوەکان کەڵکیان لێوەرگیراوە و پاشان لە گۆڕە بە کۆمەڵەکاندا شاردراونەتەوە.
جێگری نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە تاران ئەویشی خستەڕوو: ڕژێمی سەرکوتکەری سەدام، هەموو توانایەکی خۆی خستەگڕ تاکوو شوناسی عێراقی و هەروەها کوردبوونی کوردە فەیلییەکان بسڕێتەوە، چونکە ئەوان هەم کوردبوون، هەم شیعەبوون و هەمیش بنچینەیان ئێرانی بوو، و هەمووی ئەمانە بە بڕوای کۆنەپەرەستانەی ئەوان، مەترسی جیدی دژی حیزبی بەعس بوون. مێژووی بزووتنەوەکانی ڕزگاریخوازی نەتەوەی کورد نیشانیدا کە کوردە فەیلییەکان، لە قۆناغە جۆراوجۆرەکانی خەباتی ڕزگاریخوازانەدا لە عێراق و بە تایبەت خەباتەکانی نەتەوەی کورد لە بەرانبەر ڕژێمی دیکتاتۆڕ لە هەموو ئاستەکاندا لەوانە: رێبەرایەتیی خەباتە ڕزگاریخوازەکاندا بەشداری کاریگەریان کردووە و لە ڕێگای ئازادیی و بۆ بەدەستهێنانی ئامانجەکانی دادپەروەرانەیان هەزاران شەهیدیان پێشکەشی نیشتمانەکەیان کردووە.
گوتیشی: ئەو تاوانانەی کە دەرهەق کوردە فەیلییەکان ئەنجامدراوە هاودەقی زۆربەی یاساکان و ڕێککەوتەنامەکانی نێودەوڵەتیی و مافە نێودەوڵەتییەکانە کە لە چوارچێوەی تاوانەکانی دژی مرۆڤایەتیی و کوشتنی بە کۆمەڵدایە. چونکە لە هەمووی شێوازی هەڵسووکەوت لەگەڵیاندا، لەوانە: گرتن، شاردنەوەی بە زۆرەملی، کوشتنی بەربڵاو، کۆچڕەوی بە زۆرەملی و داگیرکردنی ماڵ و سامانیان وەکوو کەمینەیەکی نیژادی و ئایینی دیار، وێنەیەکی ئاشکرایە لە کوشتنی بە کۆمەڵ و جەنایەت دژی مرۆڤایەتیی.
دکتۆر "جگەرخوێن" ئاشکراشیکرد: ئێستا دوای دە ساڵ بەسەر ڕووخانی ڕژێمی زاڵمی بەعسدا، دادگای باڵای تاوانەکانی عێراق، کردەوەی دژی مرۆڤایەتیی و دڕندانەی دەوڵەتی بەعسی لە بەرانبەر کوردە فەیلییەکاندا بە ڕەسمی بە ژینۆساید ناساندووە. بەڵام ئەوە بە تەنیایی بەس نییە، دەوڵەتی عێراق دەبێت بەرنامەی چڕوپڕی هەبێت بۆ قەرەبووکردنەوەی ماددی و مەعنەوەیی داسەپاو بەسەر ئەم بەشە زوڵملێکراوەی نەتەوەی کورددا، ماڵ و سامانیان بۆ بگەڕێنێتەوە و یارمەتی بدات کە چارەنووسی ئەوانەی کە شاردراونەتەوە ڕوونبێتەوە و هەروەها بەڵگەی شووناس و ئیقامەی ئاوان لە وڵاتی عێراق بۆیان بگەڕێنێتەوە و زیاتر لە هەموو ئەمانە بە شێوەی ڕەسمی داوای لێبوردن لە کوردە فەیلییەکان بکات.
جێگری نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران لە کۆتاییدا گوتی: ئومێد دەکەین لە چوارچێوەی عێراقی نوێی فیدڕاڵ و دیموکراتدا، عێراقێک کە تێیدا هەموو پێکهاتەکان مافی بەرانبەریان هەبێت، بە جێبەجێی کردنی تەواوی یاسای بنەڕەتی وەکوو پەیمانێکی نەتەوەیی، هەموو چین و توێژ و خەڵکانی عێراق، لە شیعە و سوننە، کورد و عەڕەب بە یارمەتی یەکتری کۆمەڵگایەک دروست بکەن دوور بێت لە هەر جۆرە زوڵم و زۆر و دەستدرێژی بە مافەکان مرۆڤ، کۆمەڵگایەک کە دوای تێپەڕبوون لە ساڵە مەینەتییەکانی جەنگ و خوێن ڕشتن و قوربانیدان و ... کۆمەڵگایەک بێت ئازاد، ئاوەدان و مودێڕن کە هەموو تێیدا هەست بە هێمنی و سەربەخۆیی بکەن. و هەروەها ڕێزگرتن لە مافی مرۆڤ و مافی مرۆڤە زوڵملێکراوەکان ساڕێژێک بێت بۆ برینە بێ کۆتاکانی نەتەوەیەکی ڕەنجەڕۆ بەڵام گەورە. نەتەوەیەک کە نیشانیدا هەموو ئەو زوڵم و زۆرانە لە ناو دەچێت بەڵام بۆخۆی هەروا خۆڕاگر و سەربڵند دەمێنێتەوە.
لە بەشێکی دیکەی ئەم بیرئانینەدا شاعیری کورد "محەمەد حەیدەری" بە زاراوەی فەیلی شیعرێکی خوێندەوە و لە درێژەدا ئەندازیار "محەمەدڕەزا موروارید" پارێزگای کوردی ئیلام سەبارەت بە ڕەوشی ڕابردوو و ئێستای کوردانی فەیلی هاتە ئاخاوتن.
لە درێژەی ڕێوڕەسمەکەدا "ماجد غەماز" نوێنەری ئەنجوومەنی ئەعلای ئیسلامی عێراق وتارێکی پێشکەش کرد و لە کۆتاییدا سەید "ئەحمەد مووسەوی" کوردی فەیلی دانیشتووی وڵاتی دانیمارک وتارێکی زانستی لە سەر کۆمەڵکوژی کوردانی فەیلی خوێندەوە.
ڕێوڕەسمی یازدەیەمین ساڵیادی 22 هەزار شەهیدی کوردی فەیلی بە هەوڵی کوردانی فەیلی دانیشتووی تاران، کوردانی فەیلی ناوچەی مەسعوودیە، کوردانی فەیلیعەلیشیروانەکانی شاری شووش، کوردانی فەیلی شاری قەرچەک و کوردانی فەیلی شارەکانی بیسیم و نەجەف ئاوا و بە پێشکەشکاری "عەدنان جەوادی" بەڕێوەچوو.
"نازم دەباغ" نوێنەرى هەرێمى کوردستان لە تاران، لەگەڵ "سرگی مرکلۆف" سەرۆکى بەشی بازرگانى فیدراسیۆنى روسیا لە ئێران و "ولادیسلاڤ پرپکین" ڕاوێژکارى نوێنەرایەتیی بازرگانى فیدراسیۆنى روسیا لە تاران کۆبۆوە.
لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ ماڵپەری فەرمیی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، سامى ئه‌رگۆشى سكرتێرى ڕۆژنامه‌وانیى نێچرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هەرێمی كوردستان ڕایگەیاند:
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- هه‌رێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» له‌گه‌ڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی هه‌ولێر کۆبۆوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول ده‌كات