براساس نقشه جغرافیایی و سیاسی منطقه خاورمیانه، مرزهايی طولانی میان ایران، عراق، ترکیه و سوریه وجود دارد که اقلیم کردستان از هر طرف با یکی از این کشورها همسایه است. البته واضح است که در طول تاریخ از نظر روابط نژادی و فرهنگی پيوند گستردهای در بین ملتهای منطقه وجود داشته است که کردها در روزگاران سخت و همچنین در شرایط عادی در همه زمینهها با این ملتها ارتباط و مراوده داشته است.
در اینجا میتوانیم به یکی از این عرصهها اشاره کنیم که برروی درآمد و معیشت هموطنان و مردم منطقه تأثیر گذاشته است.
اگر در این مورد، ایران را مدنظر قرار دهیم چه از طریق راه ابریشم (راه حاج عمران) و چه از راه سردشت و قلعهدزی و همچنین اکثر نقاط مشترک مرزی دیگر همچون؛ بانه و طویله، همه اینها خط بازرگانی میان حلب، لبنان، موصل، بغداد، تبریز، تهران، اصفهان و ... بودهاند.
این راهها و دروازهها تأثیر زیادی برروی فعال نمودن بازرگانی و مراودات هموطنان ساکن این نقاط مرزی در هر دو طرف داشته است. که این خود سبب حفظ نوعی از مصلحت و تا حدی سبب روابط خویشاوندی با همدیگر شده است. مردم کردستان عراق به دلیل ظلم و ستم رژیمهای یکی پس از دیگری عراق، اکثر مواقع برای حفظ خود و بهدست آوردن حقوقش و ... در مرحله دفاع و مبارزه بوده است.
به همین دلیل رژیمها به سختی و ظالمانه برای خفه کردن این قیام و جنبش در تلاش بودهاند، که این هم کاری کرده است که کردها به این مرزها پناه ببرند و با این کار توانستهاند زندگی خود و طرفدارانشان را حفظ کنند. یکی از این مناطق، منطقه مشترک مرزی میان اقلیم کردستان و ایران بوده، که از این طریق توانسته است مایحتاج روزانه و همچنین وسایل مورد نیاز خود و مردمان منطقه را تأمین نماید. در این زمینه مردم ایران نقش تأثیرگذاری داشتهاند و مرزها به دروازههایی برای کارهای بازرگانی تبدیل شدهاند که در گذشته مراودات کالا بیشتر از طریق قاچاق و به صورت غیرقانونی بوده است.
ولی هم اکنون اگر به انقلاب نوین خود، در اقلیم کردستان نگاهی بیاندازیم میبینیم که جمهوری اسلامی ایران در مقاطع مختلف مبارزه بر علیه رژیم بعثی فاشیست نقش مهمی داشته است که یکی از این موارد؛ فراهم کردن و بازگذاشتن مرزها برای تهیه و تأمین مایحتاج روزانه اقشار مختلف کردستان بوده است، تا حدی که در روزگاران سخت و دشوار به عنوان پناهنده و آواره به ایران پناه آوردند و از طرف جمهوری اسلامی و مردم عزیز ایران مورد استقبال گرم قرار گرفته و پناه داده شدند.
پس از آن که مناطق زیر نظر کردستان عراق گستردهتر شد؛ تحرک اقتصادی میان اقلیم کردستان و ایران توسعه یافت و به حدی رسید که بعد از سقوط رژیم عراق و تشکیل حکومت اقلیم کردستان، روز به روز ارتباط بازرگانی میان اقلیم کردستان و ایران توسعه و گسترش یافت، چندین بازارچه مرزی بین دو طرف از جمله؛ مرز حاج عمران ـ تمرچین تا مرز پرویزخان ـ قصرشیرین (خسروی) تأسیس شدند.
گسترش و توسعه بازرگانی و صادرات از ایران به اقلیم کردستان باعث شده است که به شیوه دیگری به فکر انجام این امورات باشیم، که تلاش مسئولان جمهوری اسلامی ایران و حکومت اقلیم کردستان و نمایندگی حکومت اقلیم در ایران باعث شد در مرحله اول این کار از مرزهای مشترک شروع شود و مرز باشماق ـ مریوان و پرویزخان ـ قصرشیرین و پس از آن حاج عمران ـ تمرچین به صورت رسمی درآیند. که در کنار اینها چندین مرز بازارچهای یکی پس از دیگری در حال توسعه است. همچنین در سال 1999 حدود 100 میلیون دلار فعالیت اقتصادی بین دو طرف بوده که بر اساس آمارها هم اکنون به 4 میلیارد دلار رسیده است و این بدین دلیل است که مرزهای بین دو طرف از نظر بازرگانی، ترانزیت و توریسم به مرز رسمی تبدیل شدند.
که این توسعه اقتصادی باعث شده است هر دو طرف به امور ساخت و ساز در مرزهای مشترک اهمیت زیادی بدهند و ادارات و ارگانهای زیربط در زمینههای امنیت، پلیس، گمرک، کیفیت کنترل، سلامت و ... در این مکانها تأسیس شوند که امروزه همه شاهد این پیشرفت و توسعه گسترده در زمینههای عمران، آبادانی و همچنین مراودات کالا و بازرگانی هستند.
و هم اکنون میتوانیم به این همه توسعه و فعالیت اشاره کنیم که فعالیت بازرگانی میان اقلیم کردستان و جمهوری اسلامی ایران به عاملی مهم و ضروری تبدیل شده است تا حدی که از راه اقلیم کردستان به پلی میانه دیگر مناطق هم مرز با اقلیم کردستان تبدیل شود که این نوع فعالیت و تلاش، امنیت و آسایش را به دنبال خواهد داشت. و این خود باعث تثبیت این مهم خواهد شد که فعالیت در زمینه بازرگانی تأثیری فراوان بر تقویت هر چه بیشتر روابط در زمینههای فرهنگی، اجتماعی و در نهایت سیاسی خواهد داشت که همه ما این را احساس میکنیم و به آن اهمیت میدهیم. و امید بیشتری نیز داریم که در آینده به سمت پیشرفت بیشتر گام برداشته شود و ... .
و در ادامه این همکاریها، هیئتی عالی رتبه از دولت اقلیم کردستان عراق به ریاست مهندس «کامران احمد» وزیر عمران، آبادانی و مسکن حکومت اقلیم کردستان عراق به تهران سفر کرد و برای اولین بار در تاریخ روابط دو طرف، توافقنامهای رسمی در حوزه تجارت را منعقد نمود؛ که سال گذشته در سفر دکتر «علی سعیدلو» معاون رئیس جمهور ایران به شهر اربیل با «نیچیروان بارزانی» رئیس دولت اقلیم کردستان در مورد آن به توافق رسیده بودند. و این برای اولین بار است در سطحی عالی میان دولت اقلیم کردستان عراق و ایران توافقنامهای رسمی به منظور گسترش روابط اقتصادی و بازرگانی امضاء میشود.
روزنامه وطن امروز: دوشنبه 17 تیرماه 1392، شماره 1161، صفحه 12