هەرێم - ئێران
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران، هەوڵە نوێیەکەی مونافقین لە دژی ئێران مەحکووم دەکات.
گرووپی نێودەوڵەتی ئاژانسی ئانا: بەم زوانە هەندێک وێنە لە ناو کەمپی مونافقین بڵاوبۆتەوە کە ئەوە دەردەخات ژمارەیەکی زۆر لە ئەندامانی ئەم گرووپە تیرۆریستییە سەرقاڵی چالاکی لە پێگەی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندان بۆ کاریگەریی لەسەر باروودۆخی وڵاتی ئێران.
ئەم کەسانە کە زۆربەیان تەمەنیان لەسەرەوەیە بۆ ئەوەی کە لە شەڕیی نەرم لە دژی ئێران، لەسەر بیروبۆچوونی گشتیی کۆمەڵگا کاریگەریی دابنێین و ئەوان بەرەولای مونافقین و ڕۆژئاوا ڕابکێشن، ڕاهێنانی زۆریان بینیوە.
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لە وتووێژ لەگەڵ پەیامنێری بەشی ڕۆژئاوای ئاسیا و هێڵی خۆڕاگریی گرووپی نێودەوڵەتی ئاژانسی "ئانا" سەبارەت بە بڵاوبوونەوەی ئەم بەڵگە ڕاچڵەکێنەرانەی هەوڵی گرووپی مونافقین لە دژی میللەتی ئێران، گوتی: حکوومەتی هەرێمی کوردستان ئەم جۆرە هەوڵانەی مونافقین مەحکووم دەکات.
گوتیشی: ڕوون و ئاشکرایە حکوومەتی هەرێمی کوردستان بۆ پاراستنی ئاسایش و هێمنی خۆی و ناوچەکە رەچاوی هەڵوێستەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران دەکات و هەر جۆرە هەوڵێک بۆ بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ دانانی پیلان ڕێژیی ئەم عەمەلیاتە سایبێرییە یا چالاکییە چەکدارییە لە ناوخۆی هەرێمی کوردستان لە دژی ئێران ئەنجامدەدات.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران سەبارەت بە زیادبوونی گەمارۆکانی ئەمەریکا لە دژی ئێران جەختی کردەوە: باشترین بڕیاری هەرێمی کوردستان لە بواریی گەمارۆکانی ئەمەریکا لە دژی ئێران بێ لایەنییە، بەڵام ئێمە بەردەوام ڕەچاوی هەڵوێستەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران دەکەین، چونکە ئێران لە ڕابردوو و لە ساتە جیاوازەکاندا پشتیوانی و لایەنگری کوردەکانی عێراق بووە.
لینکی چاوپێکەوتن: http://ana.ir/i/403857
لهوتووێژێكی ژیار محهمهد لهدهنگی ئهمریكا، نازم دهباغ نوێنهری حكومهتی ههرێمی كوردستان باس لهههڵوێستی سهرۆك كۆماری عیراق له كۆبونهوهكهی (مهككه) دهكات و دهڵێت" ئهمه جورئهت و ئازایهتیه كه یهكێك له عیراق پهیدا ببێت ههڵوێستهكان لهچوارچێوهی بهرژهوهندی وڵات و میللهتهكهی خۆیدا بڕیاری لێ بدات، ئهم ههڵوێستهی د.بهرههم بهتهنها هی خۆی نیه بهڵكو ههڵوێست ههموو بهرپرسانی عیراقی وهك سهرۆكی ئهنجومهنی وهزیران و سهرۆكی پهرلهمانی عیراقیشه، ئاماژه بهوهش دهكات وه ههڵوێستی حكومهتی ئێرانیش بهشێوهیهكی گشتی لهسهر ئهو ههڵوێستهی سهرۆك كۆماری عیراق بهو جۆره بوو كه ههڵوێستهكه بهشێوهیهكی زۆر ئیجابی وه زۆر مهردانه ههڵیانسهنگاندووه ههروهك له مانشێتی ئهو گۆڤارهش نوسراوه."ههروهها دهڵێت" دهبێت هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی سیاسەتی حکومەتی عیراق هەیە لەوێ یارییەکانی خۆی بکات وە هەڵوێستی خۆی بنوێنێ سهبارهت به كێشهكانی نێوان ئێران و ئهمریكا، چونکە بۆ ئێمە ئەمریکا چەند گرنگه ئێران گرنگترە چونکە ئەزمونەکانی ڕابردوو دەریخستووە ئەگەر ئێران دژایەتی کردبێتین بەڵام مەرزەکەی لەگەڵمان هەر ماوە ، بەڵام ئەمریکا یا هەر وڵاتێکی ئەوروپی هاتبێتنە ناوچەکەمان دوای دابین کردنی بەرژەوەندییەکانی خۆی ڕۆیشتووە، ئهوهتا سهرۆكی ئهمریكا كهدهڵێ من ئهوهندهم كڕی وه ئهوهندهم فرۆشت واته نابێت ئێمه ببینه هۆكارێك بۆ كارێكی بازرگانی."
" ئهمه جورئهت و ئازایهتیه كه یهكێك له عیراق پهیدا ببێت ههڵوێستهكان لهچوارچێوهی بهرژهوهندی وڵات و میللهتهكهی خۆیدا بڕیاری لێ بدات"
لهدواین ژمارهیدا گۆڤاری (سازهندهگی) فهرمی حكومهتی ئێران لهمانشێتی سهرهكیدا نوسیبووی بهرگریكردن له مهككه، بهرههم ساڵح سهرۆك كۆماری عیراق دژی ههڵوێستی شا-ی سعودیه وهستایهوه كه ویستی ڕایهكی گشتی وڵاتانی عهرهب دژ به ئێران دروست بكات، ئهمهش پاش ئهوهی بهرههم ساڵح سهرۆك كۆماری عیراق له كۆبونهوهی لوتكهی مهككه ڕایگهیاند" ئەمن و ئاسایشی ئێران دەبێت بەهۆی ئاسایش و ئیستیقراری ناوچەکە و وڵاتانی عەرەبی. کۆماری ئیسلامی ئێران، ولاتێکی موسڵمانە و درواسێی عێراق و وڵاتانی عەرەبییە و بەدڵنیاییەوە حەزمان لێ نییە، هیچ لایەنێک ئاسایشەکەی بکاتە ئامانج."
لەسەرەتای وتووێژەکەدا نوێنهری حكومهتی ههرێمی كوردستان له ئێران دهڵێت" عیراق لەجوگرافیایەکی تایبەتدایە، وە ئەو هەڵوێستە تەنها د.بەرهەم سەرۆک کۆمار ڕاینەگەیاندووە، بەڵکو سەرۆک وەزیران و سەرۆکی پەرلەمانیش هەمان هەڵوێستیان هەبووە، پێچەوانەوەی حکومەتەکانی پێشووی عیراق ههموویان هەڵوێستیان یەکە وە بۆ پارێزگاری لەحکومەتی عیراق و خەڵکی عیراق خۆی نەکردە لایەن(تەرەف) لەخواستی ئەوانەی دەیانەوێت سیناریۆ بکەن کە شەڕێک ڕووبدات کە هەموومان دەزانین کە ئەو سیناریۆیەیە خەریکە شکست دەهێنێ وە د.بەرهەم وەک سەرۆک کۆمار سوێندی خواردووە کە پارێزگاری لەبەرژووەەندییەکان و عیراق بکات."
ههروهها وتی" ئهمه جورئهت و ئازایهتیه كه یهكێك له عیراق پهیدا ببێت ههڵوێستهكان لهچوارچێوهی بهرژهوهندی وڵات و میللهتهكهی خۆیدا بڕیاری لێ بدات، بینیمان سهردهمانێك ئهمریكا له عیراق بوو دواتر جێی هێشت، دهبێت بهرژهوهندییهكانمان لهگهڵ ئهمریكا و ههموو وڵاتان هاوسهنگی ههبێت نهك لایهندار بێت، د.بهرههم سیاسهتی یهك ڕهنگ و یهك دهنگی عیراقی دهربڕیووه."
دهربارهی ئهوهی پێشبینی دهكهن عیراق باجی ئهم ههڵوێستهی بدات؟
نازم دهباغ دهڵێت" دهبێت سهركردایهتی سیاسی عیراق كهخاوهنی ئهو ههڵوێستهیه" تهحهمولی"ئهو جۆره بڕیار و قسانه بكات، وه زۆرینهی عیراق لهگهڵ ئهو ڕاستیهن كه بۆ یهكهمجاره كهسێكی كورد وهك سهرۆك كۆماری عیراق بتوانێت لهپێناو بهرژهوهندی وڵاتهكهی خۆیدا دهرببڕێت، وه من دڵنیا دهكهمهوه ههڵوێستی د.بهرههم بهتهنها هی خۆی نیه بهڵكو ههڵوێست ههموو بهرپرسانی عیراقی وهك سهرۆكی ئهنجومهنی وهزیران و سهرۆكی پهرلهمانی عیراقیشه."
لهوهڵامی ئهو پرسیارهی ئهی سهبارهت بهناوخۆی ئێران ههڵوێستهكهی سهرۆك كۆماری عیراق لهدژی پادشای سعودیه بۆ دروست كردنی ڕای گشتی وڵاتانی عهرهب دژ به ئێران چۆن ههڵدهسهنگێنن؟
نازم دهباغ وتی" تاك تاكی خهڵكی ئێران ئهم دوو سێ ڕۆژه جگه له پێزانین و سوپاس كردن شتێكی تر نهبووه، سهرۆكی ئهمریكا كهدهڵێ من ئهوهندهم كڕی وه ئهوهندهم فرۆشت واته نابێت ئێمه ببینه هۆكارێك بۆ كارێكی بازرگانی."
ئهی وهك حكومهتی ئێرانی چ پێزانینێكیان بۆ ئهو ههڵوێسته ههیه؟
دهباغ وتی" ههڵوێستهكهی د.بهرههم ههڵوێستێك بووه لهچوارچێوهی ئهو بابهته جا عیراق باجهكهی دهدا یا ئێران چی لهچاودایه، بهدڵنیاییهوه ههڵوێستهكهی د.بهرههم لهچوارچێوهی ئهو ههڵوێسته بووه كه ئێران هاوكاری عیراق بووه له شهڕی داعش و ڕوخان ڕژێمی بهعس وه شۆڕش و جوڵانهوه ڕزگاریخوازهكانی ههم گهلی كورد و ههم عیراق كه ههموو ئهوانهی ئهمڕۆ دهیابینی لهحكومدان لهكاتی خۆیدا له ئێران كاری سیاسی و بازرگانیان كردووه، وه ههڵوێستی حكومهتی ئێرانیش بهشێوهیهكی گشتی بهشێوهیهكی زۆر ئیجابی وه زۆر مهردانه ههڵیانسهنگاندووه ههروهك له مانشێتی ئهو گۆڤارهش نوسراوه."
"هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی سیاسەتی حکومەتی عیراق-دایه دهبێت لەوێ یارییەکانی خۆی بکات وە هەڵوێستی خۆی بنوێنێ ."
نازم دەباغ دهربارهی ئهوهی ههرێمی كوردستان لهكوێی ململانێ و ئهگهری ڕودانی شهڕه لهنێوان ئهمریكا و ئێران؟ دهباغ دهڵێت" بەداخەوە زۆر خەڵکی ناسیاسی و نەخوێندەوار هەیە کە لێکدانەوەی هەڵە دەکات، وەک هەرێمی کوردستان ئێمە لایەنی شەڕ نین کە سیناریۆکان بە دڵێ خۆی دابڕژێت کەچی ڕوودەدات، هەرێمی کوردستان لەنێوان چوار وڵاتە کە هەموو کات ئەوەیان بۆ کورد ویستووە کە لەبەرژەوەندی خۆیان بووە، گەلی کورد هیچ بەرگەی شکستی ئەو شەڕە ناکات لە ئەگەری ڕوودانی، بۆیە باشترە هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی سیاسەتی حکومەتی عیراق هەیە لەوێ یارییەکانی خۆی بکات وە هەڵوێستی خۆی بنوێنێ ."
وتیشی" ئەو هەڵوێستەی ئێستای حکومەتی عیراق پێم وایە لەبەرژەوەندی هەموولایەکدایە، وە هەرێمی کوردستان دەبێت لە بێ لایەنی ئەم کێشەیەدا بوەستێت."
"بۆ ئێمە ئەمریکا چەند گرنگه ئێران گرنگترە "
ئایا هەرێمی کوردستان دەتوانێت بێ لاایەن بێت لەم کێشەیەی نێوان ئەمریکا و ئێراندا؟
دەباغ لهوهڵامدا وتی" بەڵێ دەتوانێ، چونکە بۆ ئێمە ئەمریکا چەند گرنگه ئێران گرنگترە چونکە ئەزمونەکانی ڕابردوو دەریخستووە ئەگەر ئێران دژایەتی کردبێتین بەڵام مەرزەکەی لەگەڵمان هەر ماوە ، بەڵام ئەمریکا یا هەر وڵاتێکی ئەوروپی هاتبێتنە ناوچەکەمان دوای دابین کردنی بەرژەوەندییەکانی خۆی ڕۆیشتووە، چونکە مێژوو سەلماندویەتی ئێمە ئەو جوگرافیایەی هەمانە وڵاتانی دراوسێ لە جێی خۆیان دەمێننەوە بەڵام وڵاتانی تر بەرژەوەندی خۆیان هەیە و دوای دابین کردنی بەرژەوەندییەکانیان بەجێمان دەهێڵنەوە بۆ وڵاتانی دراوسێ، هەروەک لە بابەتی ڕیفراندۆم بینیمان."
" ئەم قسانەی من بۆ بەرگریکردن نیە لە ئێران بەڵکو گریانە بۆ میللەتی کورد کە لەنێوان "دوو بەردە ئاش"
باشە ئەگەر کورد خرایە نێوان دوو بژاردە یەکەمیان هەڵبژارنی ئێران یا ئەمریکا بەڕای تۆ کامیان بکات؟
نوێنهری حكومهتی ههرێمی كوردستانی-عیراق لهتاران لەوەڵامدا وتی" ئەمە پرسیارێک نیە لەنێوان ڕەش یا سپی هەڵبژێرین، چونکە سەرۆکی ئەمریکا لە ژاپۆن هەفتەی ڕابردوو وتی" ئامانجی ئێمە ڕووخانی ڕژێمی ئێران نیە، ئەمەش واتای ئەو ڕژێمە هەر دەمێنێ ، دووەم ، ئەوانەی دوای ئەوانە دێنە سەر حکوم کێن؟ خەڵکێکی تازەن کە ئێمە نایانناسین یان خەڵکێکن کە ئێمە ڕابردوومان هەیە لەگەڵیان؟ دوبارە وەک سوریای لێدێتەوە کە وتیان لەماوەی 30 ڕۆژدا ڕژێمەکە دەڕوخێنین بەڵام پێیان نەکرا ئەوەتا ئێستا داوای دانوستانی لێدەکەن، بۆیە هەتا بۆ وەڵامی ئەو پرسیارە پێویستە کورد بەرژەوەندی خۆی هەڵبژێرێت و دەبێت بەرژەوەندییەکانی خۆی بگونجێت لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی هەمیشەیی خۆی؟"
نازم دهباغ ئەوەشی وت" ئەم قسانەی من بۆ بەرگریکردن نیە لە ئێران بەڵکو گریانە بۆ میللەتی کورد کە لەنێوان "دوو بەردە ئاش"دا چۆن دەتوانێت خۆی بگونجێنێت؟ هەڵوێستێکی سەخت و قورسە من ئەزمونم کردووە لەکام قۆناغدا ئێران پشتگیری کوردی کردوە وە لەکام هەڵوێستدا ئەمریکا پشتگیری کوردی کردووە باشترین و دواترین نمونە ڕیفراندۆم."
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران، پێیوایە لە ئێستادا بە بۆنەی گرژی نێوان ئەمریکا و ئێران و سزاکانی سەر ئێرانەوە، هەولێر و بەغدا کەوتوونەتە ژێر گوشارێکی دوو لایەنەی زێدەوە .
ئاژانسی هەواڵی مێهر، بەشی نێودەوڵەتی- حەلیمە موڵایی: بە هۆی ئەو پەیوەندییە تایبەت و نزیکەی لە نێوان ئێران لەگەڵ عێراق و هەرێمی کوردستان هەیە و ئەوەی کە ئێران پەیوەندی سنووری و بازرگانی و ئابووری لە گەڵ عێراق و هەرێمی کوردستان هەیە، ئەمریکا دوای پێشێل کردنی یەک لایەنەی ڕێککەوتنی ناڤۆکی، زیاتر هەوڵ دەدات پەیوەندی تاران و هەرێمی کوردستان و دەوڵەتی ناوەندی عێراق بخاتە ژێر کاریگەری گەمارۆکان و ئەو رێگایەش لە ئێران دابخات.
واشنتۆن لە سەرەتای مانگی گوڵانەوە مۆڵەتی بەری بوونی هەندێ وڵات لە سزای پەیوەندی لەگەڵ ئێرانی دڕێژ نەکردووە و رایگەیاند ئەگەر ئەو وڵاتانەی کە تا ئیستا مەعاف و بەری بوون لە گەمارۆکان؛ ئیدی پەیوەندی بازرگانی لەگەڵ ئێران بگرن، ئەمریکا ئەوانیش سزا دەدات. عێراق لەو وڵاتانە بوو کە ئەگەر پەیوەندی لەگەڵ ئێران ببێت سزا دەیگرێتەوە. ئەمە لە حاڵێکدایە کە هەرێمی کوردستانیش وەک بەشێک لە عێراق پێبەندە بە دەستووری هەمیشەیی ئەم وڵاتە و گوشاری زۆری لەسەرە بۆ ئەوەی گەمارۆکانی ئەمریکا ڕچاو بکات و واز لە پەیوەندی لەگەڵ ئێران بێنێت.
ئەگەرچی بەرپرسانی دەوڵەتی بەغدا و حکوومەتی هەرێمی کوردستانیش بەردەوام بە بەرپرسانی ئەمریکایان راگەیاندووە کە ناتوانن گەمارۆکان پەیڕەو بکەن و بە بۆنەی سنووری بەرفراوانی هاوبەش و نزیکی فەرهەنگی و پێویستی ئابووری پەیوەندییان لەگەڵ ئێران لێک ناپچڕێت و تێکدانی ئەو پەیوەندیانە خەساری زۆر لە هەر دوو لا بە تایبەتی هەرێم دەدات.هێشتا واشنتۆن پێداگری لەسەر گوشارەکانی دەکات.
بۆ باس کردن لە سەر ئەم بابەتە لەگەڵ مامۆستا نازم عومەر دەباغ، نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران گفتوگۆیەکی کورتمان کردووە کە دەقەکەی لە خوارەوە هاتووە:
پێشتر ئاماژەتان بە گوشارەکانی ئەمریکا بۆ سەر هەرێمی کوردستان و عێراق دابوو بۆ ئەوەی پابەند بن بە سزاکانی سەر ئێرانەوە، ئێستا دۆخەکە چۆنە؟
بە ڕاستی گوشارەکان زیاتر بوونەتەوە. ئێستا گوشارەکان دوو لایەنەیە. لە لایەک ئەمریکا گوشار دەخاتە سەر هەرێم و عێراق بۆ ئەوەی پابەندی سزاکانی سەر ئێران بن و پەیوەندییەکانیان کەم بکەنەوە و لە لایەکەوە هەرێم پەیوەندی ستراتێژیکی لەگەڵ ئێران هەیە و پێویستمان بە یەکترە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران و ناکرێت پابەندی سزاکان بین و هەرێمی کوردستانیش نایەوێت هیچ کات هاوکار بێت بۆ دژایەتی کردنی هیچ لایەنێک بەتایبەتی ئێران.
ڕای گشتی خەڵکی هەرێم چییە؟
ئێمە لەگەڵ ئێران پێشینەی مێژوویی هاوبەشمان هەیە، پێکەوە خەباتمان کردووە و دژی ڕژێم بەعس لە سەنگەردا بووین . ئێران لە ڕۆژانی نەهامەتیدا پشتی لە کوردی عێراق نەکردووە و ئێستا خەڵکی عێراق و هەرێمی کوردستانیش خۆیان بە قەرزداری ئێران دەزانێن و ناتوانن پشت لە ڕابردوو بکەن.
بەغدا و هەولێر چ پلانیان بۆ کەم کردنەوەی ئەم گوشارانە داڕشتووە؟
بێ گومان عێراق و هەرێمی کوردستان نایانەوێت خۆیان لەو ململانێی وەربدەن. عێراق وڵاتێکی سەربەخۆیە کە بەرژەوەندی هاوبەشی لەگەڵ ئێران هەیە و هەرێمی کوردستانیش دەیەوێت بێ لایەن بێت لەم تەنگژەیەدا و خۆی بە دوور بگرێت لە هەموو گرژییەک و دەوڵەتی ناوەندی عێراق هەر بڕیارێک بدات هەرێمی کوردستانیش پابەند دەبێت بەو بڕیارە. تا ئێستاش سەرۆک کۆمار و سەرۆکی وەزیرانی عێراق و بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستانیش بە لایەنی ئەمریکیان وتووە کە بەشێک نابن لەو تەنگژە و ڕێگە نادەن خاکی عێراق و هەرێمی کوردستان دژی هیچ دراوسێیەک بەکار بێت .
ئەمریکاییەکان بەم سەفەرانەیان بۆ هەولێر و دیدار لەگەڵ بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستان لە هەوڵی ئەوەدان کە ڕای گشتی هەرێم و بە تایبەتی چالاکانی بواری ئابووری و بازرگانی کە پەیوەندیان لەگەڵ ئێران هەیە، بتۆقێنن و کاریگەری بکەنە سەر پەیوەندییە دوو لایەنەکان، ڕاتان لەمبارەوە چییە؟
لە کاتی گرژی و ئاڵۆزیدا هەر دوو لایەن هەوڵی خۆیان دەدەن بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان و دەستبەرکردنی بەرژەوەندییەکانیان، بەڵام پەیوەندی ئێران و عێراق و تاران و هەولێریش ستراتێژیکە و لە ئاستێکی باڵادایە و جەختی ئێمە لە سەر کەم کردنەوەی کێشەکە و نەهێشتنی مەترسیە. پەیوەندی بازرگانی و ئابووری ئێران و هەرێمی کوردستان وەک خۆیەتی . هەرێمی کوردستان بێ لایەن دەبێت لەم ئاڵۆزییەدا و هەموو هەوڵێک دەدین کە پرسەکە بەرەو مەترسی جیدی و هەڵدێر نەڕوات چونکوو بەرژەوەندی هەموو لایەکمان لە ئارامی ناوچەکەیەدا.
هەرێمی کوردستان دۆستی ئێرانە و هاوکات هاوپەیمانی و دۆستایەتی لەگەڵ ئەمریکا هەیە، تا ئێستا هیچ هەوڵێکی داوە بۆ کەم کردنەوەی گرژی نێوان تاران و واشنتۆن؟
دیارە هەموو حکوومەتێک بە پێی بەرژەوەندییەکانی هەندێ دۆستی هەیە و دوژمنیشی هەیە، ئێران لە مێژە دۆستی ئێمەیە لە شەڕی بەعس، لە سەردەمانی ئاوارەیی و شەڕی داعش و زۆر چەڵەمەی دیکەدا بە هانای هەرێمی کوردستانەوە هاتووە، هاوکات ئەمریکاش لە ڕووخاندنی سەدام و شەڕی داعش و ناردنی یارمەتی سەربازی بۆ پێشمەرگە و...... هاوکاری هەرێمی کوردستانی کردووە و ئێمە پەیوەندیمان لەگەڵی هەیە، هەر بۆیە کێشە و ئاڵۆزی ئەم دۆ دۆستە، خەسار لە هەرێمی کوردستان دەدات و گوشاری قورسی خستووەتە سەرمان. هەرێمی کوردستان هەرچی پێبکرێت لە کەم کردنەوەی ئەم گرژیانەدا درێخی نابێت و وەک بەرژەوەندی خۆی چاوی لێدەکات. هەولێر بە گرینگیەوە دەڕوانێتە بابەتی سەقامگیری و پاوەجێی ناوچەکە.
با بینەوە سەر هەرێمی کوردستان و کابینەی نوێ حکوومەت، دەوڵەتی نوێ هەرێمی کوردستان پاش ۸ مانگ خەریکە پێکدێت، هەندێ لایەن دەڵێن : کێشەی ناوخۆیی پارتەکان و لەوانە پارتی دیمۆکرات ڕێگر بووە لە پێکهاتنی کابینەی حکوومەت، وایە؟
کێشەی ناوخۆیش ئەگەر بووبێت قەد بەو ڕادە نەبووە کە لە میدیاکاندا گەورە دەکرێنەوە و زۆر کەم و کەمتر لەوە بووە، ئێستا لایەنەکان ڕێککەوتوون و کۆبوونەوە و گفتوگۆی پێویستیان تەواو کردووە و هەموو پارتەکان گەیشتوونەتە کۆ دەنگی بە تایبەتی لە سەر یاسای سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان ، لە سەر بابەتی جێگرەکانی سەرۆکی هەرێم کە کێشەی دروست کردبوو لەبەردەم پێکهاتنی کابینەکە. پشت بە خوا دوای جەژنی ڕەمەزان کابینەی نوێی حکوومەتی هەرێمی کوردستان پێک دێت و دەست بەکار دەبێت و ئەمەش زۆر گرینگە چونکوو دەبێ بە زووترین کات دامودەزگا و ڕێکخراوە حکوومییەکان لەباری ئیدارەییەوە کاروباریان ڕێکبخرێت. جەژنی دووەم دوای ڕەمەزان، جەژنی پێکهاتنی کابینەی حکوومەتی نۆهەمی هەرێمی کوردستان دەبێت.
هەڵوێستی ئێران وەک وڵاتێکی نزیک لە هەرێم کە پەیوەندی گەرمو گۆڕیان پێکەوە هەیە، لەسەر پێکهاتەی کابینەی نوێ هەرێمی کوردستان چییە؟
ئێران هەمیشە ڕۆڵی ڕاوێژ کردن و ئامۆژگاری گێراوە لە هەرێمی کوردستان و بەرپرسانی باڵای ئێران پێیان ڕاگەیاندووین کە حەز بە سەقامگیری و پاوەجێی هەرێمی کوردستان و پێشکەوتن و بەرەوپێش چوونی دەکەن و خواستیان پێکهاتنی خێرای کابینەی حکوومەت و دووری گرتن لە ناکۆکی ناوخۆیی و حزبی بووە.
بەو پێیەش کە پەیوەندی باش و تۆکمەیان لەگەڵ بەرپرسانی حکوومەتی داهاتووی هەرێم چ لە پارتی و چ لە یەکێتی و گۆڕان هەیە، چاوەڕاون دەکەین پەیوەندییەکانی تاران و هەولێر و هاوکاری و تەعامولی دوو لایەن لەحکوومەتی نۆهەم باشتر لە ڕابردووش بێت .
نوێنەری حكومەتی هەرێم لەكۆماری ئیسلامی ئێران دەڵێت: "شەڕی ئێران شەڕێكی سادە نابێت، بەڵكو وەكو هەندێك ئاماژەی پێدەكەن دەبێتە شەڕی سێیەمی جیهانی"، جەختیش دەكاتەوە كە شەڕێك بە تەنیا ئەمریكا هەڵبگیرسێنرێت شەڕێكی زیانبەخش و قورس دەبێت بۆ هەموو لایەك بەتایبەتی بۆ خودی ئەمریكا.
سەبارەت بەوەی هەست دەكەن گرژی نێوان ئێران و ئەمریكا بەرەو كەمبوونەوە دەڕوات، نازم دەبباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ئێران (ئەمڕۆ شەممە 18ی ئایاری 2019) بەدواڕۆژی راگەیاند: لەسەرەتاوە پێموابووە شەڕی ئێران و ئەمریكا شەڕێكی ئاسان نییە و هەمووی نابەسترێتەوە بەتووڕەبوون و هەڵچوون، دواڕێگە و ئاخیر شت دەبێت لەسەر مێزی گفتوگۆ چی راستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ کێشەکان چارەسەر بکرێت. وتیشی: "ئەو پەیامانەی رابەری كۆماری ئیسلامی ئێران جەخت دەكاتەوە لەسەر ئەوەی دڵنیایی دەدات لەڕوونەدانی شەڕ، پەیامەكانی ترامپیش كە دەڵێت خۆی بۆ شەڕ ئامادە ناكات، هەڵوێستەكانی (روسیا، چین، ژاپۆن، فڕەنسا، ئەڵمانیا و تاڕادەیەك بریتانیاش) لەگەڵ ئەوەدان لەڕێگەی ئاشتییانە ئەم كێشەیە چارەسەر بكرێت، بۆیە ئەو ئاماژانە رێخۆشكەرن بەڕێگەی ئاشتییانە كێشەكە چارەسەر بكرێت". سەبارەت بەوەی وەكو خۆی گەشبینە بەڕوونەدانی جەنگ لەنێوان ئەو دوو وڵاتەدا، دەبباغ وتی: "كەس نازانێت لەپشتی پەردە و ئەو شتانەی كە دۆخەكە پێی دەئاوسێت چی روودەدات، بەڵام هەڵسەنگاندنی خۆم بۆ رابوردوو و ئێستا و داهاتووش ئەوەیە شەڕی ئێران شەڕێكی سادە نابێت، وەك هەندێك ئاماژەی پێدەكەن دەبێتە شەڕی سێیەمی جیهانی". نوێنەری حكومەتی هەرێم لەكۆماری ئیسلامی ئێران دەشڵێت: "ئەمڕۆش ئەگەر دیقەت بدەین هیچ وڵاتێك لەو وڵاتانە وەكو شەڕی كەنداو نەبوونەتە پشتیوانی هاوپەیمانی و ئەمریكا كە بێت لەناوچەكەدا شەڕ بكات، واتە شەڕێك بە تەنیا ئەمریكا هەڵیبگیرسێنێت شەڕێكی زیانبەخش و قورس دەبێت بۆ هەموو لایەك بەتایبەتی بۆ ئەمریكا خۆیشی". ماوەی زیاتر لەهەفتەیەكە گرژی نێوان ئەمریكا و ئێران پەرەی سەندووە، بەتایبەتی دوای ناردنی كەشتی جەنگی ئەمریكا بۆ ناوچەی كەنداو.
https://www.dwarozh.net/details.aspx?jimare=100919
نوێنەری حكومەتی هەرێم لەتاران هەڕەشەكردنی كۆماری ئیسلامی ئێران لەهەرێمی كوردستان رەتدەكاتەوە و دەڵێت: "جەنگی ئەمریكا و ئێران هیچ پەیوەندی بەكوردستانەوە نییە".
نازم دەباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆماری ئیسلامی ئێران (ئەمڕۆ 14ی ئایاری 2019) بەدواڕۆژی راگەیاند: هەڕەشەكردن لەلایەن كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە دژی هەرێمی كوردستان هیچ بنەمایەكی نییە، چونكە ئەو جەنگە هیچ پەیوەندی بەكوردستانەوە نییە و نابێت.
ناوبراو روونیكردەوە: عێراق و هەرێمی كوردستان پێش بڵاوبوونەوەی ئەو قسە و پڕوپاگەندانەش رای خۆیان راگەیاندوە كە رێگە نادەن عێراق ببێتە جێگەی ململانێ بۆ هیچ جەنگێك، بۆیە هیچ مەترسییەك لەعێراقەوە نییە بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران تا ئەوان هەڕەشە لەهەرێمی كوردستان بكەن.
سەبارەت بەوەی ئێران لەم قۆناغەدا چ داوایەكی لەعێراق و هەرێمی كوردستان هەیە، نوێنەری حكومەتی هەرێم روونیكردەوە: "ئێران هیچ داوایەكی نەبووە و تەنیا داوای بەردەوامبوونی پەیوەندییەكانە لەعێراق و هەرێمی كوردستان لەچوارچێوەی دەستوری هەمیشەیی عێراق". ئەمریكا هێزی دەریایی زۆری بۆ ناوچەی كەنداو رەوانە كردووە و بەرپرسانی باڵای ئێرانیش داوایان لەهاووڵاتیانیان كردووە خۆیان بۆ "جەنگێكی سەخت" ئامادە بكەن".
لەوتووێژێکی ژیار محەمەد لەبەشی کوردی دەنگی ئەمریکا لەگەڵ نازم دەباغ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران دەڵێت" پەیامەکانی ئێران بۆ لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان بۆ هەرچی زووە پێکهێنانی حکومەتی نوێی هەرێمە بەشێوەی ناڕاستەوخۆ بووە لهم ڕوهوه لەبابەتی پێکهێنانی حکومەت بەپێی ئەوەی پارتی حیزبی براوەی هەڵبژاردنە، ئێران بەپلەی یەکەم لەپارتیەوە دەستی پێکردووە بۆ پەیوەندی کردن بەڵام نە هی پارتی کەمترە لە یەکێتی نە پەیوەندی یەکێتی لەگەڵ ئێران لە هی پارتی زۆرترە، " بەداخەوە هەمیشە " فۆکس-ەکە" لەسەر یەکێتیە ئەگەرنا ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەکێتی و ئێران زیاتر نەبێت کەمتر نیە، هەروەها لەگەڵ گۆڕاندا وەهەموو لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان هەرچی "تۆ ناوی دەهێنی" هەرچی ناوی هەیە هەمووی لەپەیوەندیدایە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، وتیشی" هەردوولایان (كۆماری ئیسلامی و لایهنه سیاسیهكانی ههرێمی كوردستانی عیراق) هەوڵدەدەن پهیوهندییان لهگهڵ یهكتر ههبێت، ئەگەر یەکێتی، یا پارتی، زەحمەتکێشان،گۆڕان، یا هەرکام لەو لایەنانەی کەهەیە خۆیان قبوڵیان نەبێت ئێران دەتوانێت بچێتە لایان؟"ههروهها لەوەڵامی ئەو پرسیارەی ڕۆژنامەنوسەکەی دەنگی ئەمریکا، کە ئایا لەدەرەوەی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێم لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستانی عیراق بەجیا پەیوەندییان لەگەڵ ئێران هەیە؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران وتی" نەک لەدەرەوە "ئەسڵەن " حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەکانی هەرێمە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، واتە لایەنە سیاسیەکان پەیوەندی "ئەساس-ین" لەناو نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان، من نوێنەری هەموو لایەنە سیاسیەکان نیم، من نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستانم لە پشکی یەکێتی."
"ئێران بهشێوهی ناڕاستهوخۆ پهیوهندی لهگهڵ لایهنهكانی ههرێم كردوه بۆ بابهتی پێكهێنانی حكومهت"
لەسەرەتای وتووێژەکەدا نازم دەباغ وتی" من پێم وانیە ئێران ڕاستەوخۆ دەستی وەردابێتە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێم بەڵام وەک وڵاتێکی دراوسێ پێی خۆشە سەقامگیری لەهەرێم و عیراق هەبێت وە تەبایی لەنێوان لایەنە سیاسیەکاندا هەبێت، بۆیە ناڕاستەوخۆ پەیامەکانی ئەوەی تێدایە هەرچی زوترە ئارامی و ڕێککەوتن دروست بێت لەقازانجی هەموو لایەکدایە ڕاستەوخۆ نەبووە بەڵام پەیوەندی لەگەڵ لایەنە سیاسیەکان خوێندنەوەی من ئەوەبووە بەشێوەیەکی ناڕاستەوخۆ بووە."
لەوەڵامی ئەو پرسیارەی پەیامە ناڕاستەوخۆکانی ئێران چی بووە بۆ لایەنە سیاسیەکان؟
دەباغ وتی" پێکهێنانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕێزگرتن لەسەروەرییەکانی خۆیان و کاریزماکانی خۆیان، وەهەرچی زوترە بتوانن لەچوارچێوەی ئەو بەرنامە و پڕۆژانەی کەهەیە بەشداربن لەبەڕێوەبردنی کوردستان و حکومەت، خۆشبەختانە ئێستا ئەوەی گوێمان لێی دەبێت هەرسێ لایەنە (پارتی-یەکێتی،هەروەها گۆڕان) خەریکە دەگەنە ڕێککەوتن بۆ ئەوە بەزوترین کات حکومەتی نوێی هەرێم پێکبێت، ئێستا ئەوەی دەبینرێت ئەم سێ لایەنە پێکهاتون لەسەر پێداچونەوە بەیاساکان و دابەشکردنی پۆستەکان ئێران نەهاتۆتە ناو بابەتە بەو لایەنانە بڵی تۆ بیکە یا تۆ مەیکە بەڵکو پەیامی خۆی لە بۆنەکاندا دەگەیەنێتە لایەنەکان کە یەک ڕیزبن چونکە لەم قۆناغەدا ئارامی هەرێمی کوردستان لەبەرژەوەندی ناوچەکە و ئێران دایە."
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوەشی وت" بەدرێژایی مێژووی پەیوەندییەکان تا ئێستا ئێران شاندی ڕاستەوخۆی نەبووە بەڵام لەڕێگای قونسڵگەری و سەردانی هەندێک لەبەرپرسان بۆ عیراق و هەرێم یا کە پەیوەندی دەکەن ئەو پەیامانە دەگەیەنرێت کە ئەوان لەگەڵ ئاشتی و ئارامی و تەبایی و ڕێککەوتنی لایەنە سیاسیەکانن لەهەرێمی کوردستان."
" ئێران لهناوهرۆكدا دوو ئیدارهیی ڕهتدهكاتهوه،ئەگەرنا بۆی هەبوو لەقازانجی بوایە پشتیوانی ئەو لایەنانەی دەکرد کە باسی دوو ئیدارەییان دەکرد"
دەربارەی ڕای کۆماری ئیسلامی ئێران لە ئەگەری دروستبونی دوو ئیدارەیی لەهەرێمی کوردستان ؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران وتی" ئێمە بۆ بگەڕێینەوە بۆ ئەگەرێک کە ڕوینەداوە و لەقازانج نیە، هەروەها یەک پارچەیی کوردستان و یەک حکومەتی لەکوردستان ڕێککەوتنی لەسەر کراوە کەلەکاتێکدا باسی کۆماری ئیسلامی ئێران دەکەین کەدەڵێین لەگەڵ یەک پارچەیی و یەک حکومەتی هەرێمی کوردستانە ئەوا لەناوەڕۆکدا دوو ئیدارەیی و سێ ئیدارەیی ڕەتدەکاتەوە ئەگەرنا بۆی هەبوو لەقازانجی بوایە پشتیوانی ئەو لایەنانەی دەکرد کە باسی دوو ئیدارەییان دەکرد، ئەمە بە دوو ئیدارەیی نەدەوەستا بەڵکو دەبووە چوار ئێدارە بەپێی یاسای پارێزگاکان، بەڵام کۆماری ئیسلامی ئێران پشتیوانی لە هەرێمی کوردستان دەکات لەچوارچێوەی دەستوری عیراقی فیدراڵ."
دەربارەی دەنگۆی ئەوەی دەوترێت ڕۆژی کۆبونەوەی ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتی کە ڕایگەیاند لە گەڵ پارتی گەیشتنە ڕێککەوتن پێشتر وەفدێکی ئێرانی لەسلێمانی بووە بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ یەکێتی؟
نازم دەباغ وتی" ئێستا جوڵە دیبلۆماسیەکان لەعیراق و هەرێمی کوردستان زۆرە، وەفدی ئەمریکی سەردان دەکەن، وەفدی ئێرانی بە دڵنیایی یەکێک لەتەوەرە گەرمەکانی قسەی لەسەردەکرێت بابەتی پێکهێنانی حکومەتە وەهەرکەس قسەیەکی خێری پێ بکرێت بۆ ئەوەی لایەنەکان بگەنە ڕێککەوتن بەدڵنیایی دەیکەن."
" ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەکێتی و ئێران زیاتر نەبێت کەمتر نیە"
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوەشی وت" بەداخەوە هەمیشە " فۆکس-ەکە" لەسەر یەکێتیە ئەگەرنا ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەکێتی و ئێران زیاتر نەبێت کەمتر نیە، هەروەها لەگەڵ گۆڕاندا، پەیوەندییەکان لەدوای ڕیفراندۆم لەگەڵ ئێران ئاسایی بۆتەوە، ئێران پەیوەندی تاک بەتاکی لەگەڵ هەموو لایەنە سیاسیەکانی هەرێم هەیە، هەربۆنمونە سەیری پێکهاتەی حکومەتی هەرێمی کوردستان بکە لە تاران پێکهاتووە لە نوێنەری لایەنە سیاسیەکان لەکۆماری ئیسلامی کەبریتیە لە (پارتی،یەکێتی، یەکگرتوو، کۆمەڵ ،بزوتنەوەی ئیسلامی، سۆسیالیست) جگە لەپەیوەندی "لابەلایی" لەگەڵ گۆڕان و زەحمەتکێشان هەتا ئێستا لە هەوڵدان بۆ پەیوەندی لەگەڵ هاوپەیمانی، ئیتر بۆ بەتەنها لەگەڵ یەکێتی."
هەروەها وتی" لەبابەتی پێکهێنانی حکومەت بەپێی ئەوەی پارتی حیزبی براوەی هەڵبژاردنە، ئێران بەپلەی یەکەم لەپارتیەوە دەستی پێکردووە بۆ پەیوەندی کردن بەڵام نە هی پارتی کەمترە لە یەکێتی نە پەیوەندی یەکێتی لەگەڵ ئێران لە هی پارتی زۆرترە، وەهەموو لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان هەرچی "تۆ ناوی دەهێنی" هەرچی ناوی هەیە هەمووی لەپەیوەندیدایە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران."
ئەو لایەنە سیاسیانەی هەرێم خۆیان هەوڵی پەیوەندی دەدەن لەگەڵ ئێران یا ئێران خۆی هەوڵدەدات پەیوەمدی بەو لایەنانەوە بکات؟
نازم دەباغ وتی" هەردوولایان هەوڵدەدەن، ئەگەر یەکێتی، یا پارتی،زەحمەتکێشان،گۆڕان، یا هەرکام لەو لایەنانەی کەهەیە خۆیان قبوڵیان نەبێت ئێران دەتوانێت بچێتە لایان."
"ئەسڵەن " حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەکانی هەرێمە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران "
لەوەڵامی ئەو پرسیارەی ڕۆژنامەنوسەکەی دەنگی ئەمریکا، کە ئایا لەدەرەوەی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێم لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستانی عیراق بەجیا پەیوەندییان لەگەڵ ئێران هەیە؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران وتی" نەک لەدەرەوە "ئەسڵەن " حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەکانی هەرێمە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، واتە لایەنە سیاسیەکان پەیوەندی "ئەساس-ین" لەناو نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان."
" من نوێنەری هەموو لایەنە سیاسیەکان نیم "
نازم دهباغ لهبارهی هۆكاری ئهوهی بۆچی پهیوهندی لایهنه سیاسیهكان بهجیا لهدهرهوهی نوێنهرایهتی حكومهتی ههرێم لهگهڵ ئێران به جیا جیا "وهك خۆت وتت، تاك تاك" ههیه، وتی" هۆکاری ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای پەیوەندییەکان، وە بەداخەوە تا ئێستا لایەنە سیاسیەکان هەوڵیان نەداوە یەک نوێنەر هەبێت بەناوی هەموو لایەنە سیاسیەکان، من نوێنەری هەموو لایەنە سیاسیەکان نیم، من نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستانم لە پشکی یەکێتی."
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- ههرێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ لهگهڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» لهگهڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی ههولێر کۆبۆوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی لهگهڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى لهگهڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول دهكات