نوآوران:  هادی آذری ـ کردها از آغاز جنگ داخلی در سوریه در بطن توجه قرار گرفتند، به‌طوری‌که مقاومت مردمی در شهر کوبانی در برابر داعش با بازتاب گسترده‌ای در سطح بین‌المللی روبه رو شد. بااین‌حال، این مسأله که کردهای سوریه پس از جنگ داخلی سوریه و تضعیف دولت مرکزی، به‌نوعی اداره مناطق کردنشین را در دست گرفتند، چندان به مذاق ترکیه خوش نیامد. ترکیه احساس می‌کرد که با توجه به تجربه موفق اقلیم کردستان در عراق، قدرت‌گیری کردهای سوریه می‌تواند، کردهای این کشور را نیز برای خودمختاری و استقلال هوایی کند.

مسأله‌ای که با توجه روند تحولات در منطقه در عمل رنگ باخت. بااین‌حال، «علی‌اکبر ولایتی: اخیرا در خصوص تشکیل کردستان بزرگ با هدایت آمریکا هشدار داده است. مشاور بین‌الملل مقام معظم رهبری و دیپلمات سابق، در اظهارنظری جالب، با اشاره به این‌که آمریکایی‌ها در منطقه به دنبال تقویت کردهای سوریه و اتصال آن‌ها به کردهای عراق و دیگر کشورها و تشکیل کردستانی مستقل هستند، گفته است که اگر کردها مستقل شوند اسرائیل دومی شکل می‌گیرد. «ناظم دباغ» در گفت‌وگو با «نوآوران» با اشاره به این که اقلیم کردستان در هیچ دوره‌ای با اسرائیل هیچ‌گونه ارتباطی نداشته، معتقد است که کردها هیچ‌گاه رؤیای تشکیل کردستان بزرگ را در سر نمی‌پرورانند. آنچه در ادامه می‌خوانید، پاسخ‌های این دیپلمات کُرد به پرسش‌های «نوآوران» است.

روابط اقلیم کردستان با ایالات‌متحده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به‌هرحال، اقلیم کردستان نیز به‌مانند دیگر کشورها بر اساس سیاست صلح‌جویانه و قدرت سازگاری با جامعه جهانی، به دنبال گسترش روابط خود با دیگر کشورهاست. بنابراین حجم مناسبات اقتصادی، امنیتی و فرهنگی با سایر کشورها در سطح بسیاری بالایی قرار داشته و ایالات‌متحده نیز از این مسأله مستثنی نیست و اقلیم کردستان هم روابط خود با آمریکا را بر اساس منافع و سیاست‌های مشهود خود با این کشور تنظیم می‌کند.

گفته می‌شود که آمریکا توانسته در سوریه کردها را با اهداف خود همراه سازد؟ آیا می‌توان این نزدیکی ایجاد شده میان کردهای سوریه با آمریکا را در مبارزه با داعش در راستای تلاش آمریکا برای شکل دادن به یک کردستان بزرگ دانست؟

به‌طور حتم ایالات‌متحده در سیاست‌های خود در منطقه خاورمیانه، اهدافی را دنبال می‌کند. اما این که تحرکات آمریکا در منطقه، علی‌الخصوص سوریه با هدف تشکیل کردستان بزرگ از طریق به هم پیوستن مناطق کردنشین سوریه، عراق و دیگر کشورها صورت گیرد، بیشتر یک توهم و امری غیرممکن است. زیرا فارغ از اهداف آمریکا، ما هیچ سودایی برای تشکیل کردستان بزرگ نداشته و نداریم. پرواضح است که وقتی یک کشور و موجودیت سیاسی مورد تهاجم یک گروه تروریستی مانند داعش قرار گیرد، بنا به عرف بین‌المللی کشورهای دیگر به کمک کشور تحت هجوم خواهد شتافت، همان‌طور که ایران نیز به ما در مقابله با داعش کمک‌های شایانی کرد. کمک‌های کشورهای مختلف از جمله آمریکا در جنگ با داعش به معنای این نیست که ما تمامیت ارضی خود را به خاطر آن‌ها زیر پا بگذاریم. این کمک‌ها بدون هیچ انتظار و چشم‌داشتی از سوی طرف کُردی صورت گرفته است.

آیا اسرائیل نیز در میان کشورهایی که در جنگ با داعش به کردها کمک کردند، قرار دارد؟

ما نه‌تنها در دوران جنگ اخیر با داعش بلکه پیش از آن نیز هرگز در هیچ سطح و حوزه‌ای با اسرائیل رابطه نداشته‌ایم. در هنگام جنگ نیز نه‌تنها درخواستی از جانب ما برای کمک یا همکاری امنیتی صورت نگرفته بلکه از طرف اسرائیلی هم هیچ‌گونه پیشنهادی مبنی بر کمک نظامی و تسلیحاتی در کار نبوده و نخواهد بود. به‌رغم خواست ما برای گسترش روابط با جامعه جهانی و کشورهای منطقه، اسرائیل تنها کشوری است که ما هیچ‌گونه قصدی برای ارتباط با آن نداریم.

آقای ولایتی اخیرا هشدار داده‌اند که تشکیل یک کردستان بزرگ، ایجاد یک اسرائیل دوم را به دنبال دارد. نظر شما درباره این گفته آقای ولایتی چیست؟

نخست این که بدل شدن به اسرائیل شرایط و مؤلفه‌هایی را می‌طلبد که ما اساسا فاقد آن هستیم. به‌عبارت ‌دیگر، کردها مستعد بدل شدن به یک اسرائیل نیستند. موضع ما نسبت به اسرائیل مشخص است. در چنین شرایطی، چگونه می‌توانیم به اسرائیل دوم بدل شویم. به نظر من، مقامات ایرانی باید در گفته‌های خود در قبال کردها دقت نظر بیشتری به خرج دهند زیرا ما به دنبال توسعه روابط خود با کشورهای منطقه در پرتوی سیاست‌های صلح‌جویانه و قوانین بین‌الملل هستیم و هیچ‌گاه حاضر نیستیم وجهه بین‌المللی خود را برای نزدیکی با سیاست‌های اسرائیل به خطر

بیندازیم.

روزنامه نوآوران، دیپلماسی، سال سیزدهم، سه‌شنبه 29 تیرماه 1395، شماره 512، صفحه 15.

«ناظم دباغ»، نماینده اقلیم کردستان در ایران، در گفت‌وگو با روزنامه «وطن امروز» بر توافقات طرفین درباره امنیت در مرزها تأکید کرد و گفت: سیاست ما ادامه تقویت روابط با ایران است.

درباره آخرین وضعیت اقلیم کردستان از منظر سیاسی، اقتصادی و امنیتی با توجه به اینکه این منطقه درگیر جنگ با داعش بود، توضیح دهید.

در شرایط کنونی اقلیم کردستان با بحران دارایی به دلیل قطع بودجه از طرف حکومت عراق و همینطور افت قیمت نفت که کل کشورهای تولیدکننده نفت با  آن درگیر هستند، مواجه است.

به لحاظ امنیتی اقلیم کردستان بهترین امنیت منطقه را دارد. مردم در اقلیم کردستان با حکومت همکاری دارند (حفظ امنیت با همکاری مردم خیلی مهم است) به همین دلیل، انفجارات و مسائل تروریستی در این منطقه به ندرت پیش می‌آید. اما درباره جنگ با داعش، باید گفت داعش در نتیجه سوءمدیریت و بعضی عوامل دیگر به‌وجود آمد. این گروهک، پس از حمله به موصل و بغداد، به سمت اقلیم کردستان آمد. خوشبختانه به کمک قدرت نیروهای پیشمرگه و مقاومت و شجاعت آنها و همکاری کشورهای دوست و همپیمان، توانستیم بیشترین منطقه اقلیم کردستان را که در دست داعش  بود؛ آزاد کنیم. ما حتی 40 درصد استان نینوا را نیز از دست داعش آزاد کردیم و الان می‌توانیم با افتخار بگوییم توانستیم از مناطقی که شامل ماده 140 در قانون اساسی عراق بود، حمایت کنیم و داعش را از این مناطق بیرون برانیم. با تأسف باید گفت؛ مناطق ماده 140 در کنترل ارتش عراق بود ولی زمانی که داعش به عراق حمله کرد ارتش به جای مقاومت و حمایت از منطقه، یا اسلحه را زمین گذاشت یا آن را به داعش تحویل داد و منطقه را ترک کرد.

ارتباط امروز کردستان عراق با اکراد ترکیه، ایران و سوریه چگونه است؟

 اقلیم کردستان ارتباطات مثبت اقتصادی، امنیتی، سیاسی و اجتماعی با ایران و ترکیه دارد. نژاد ما کُرد است و طبیعی است که با کردهای ایران، ترکیه، عراق و سوریه و هر کُرد آواره‌ای، روابط‌مان خوب باشد اما مسأله اساسی این است که این ارتباطات، با رعایت قوانین اساسی کشور خودمان و کشورهای همسایه وجود دارد و ما در مسائل

سیاسی و اقدامات مسلحانه علیه کشورهای همسایه همکاری نمی‌کنیم.

آیا اختلاف‌نظری بین اقلیم کردستان با ترکیه با ظهور پدیده‌ای به نام  داعش به وجود آمده است؟ این سوال را از این منظر می‌پرسم که ترکیه یکی از حامیان داعش است و  تجهیزات در اختیار آنان قرار می‌دهد. از طرف دیگر، ترکیه مواضع سرسختانه‌ای نسبت به کردهای ترکیه دارد. این رویکرد از 2 وجه اقلیم کردستان را مورد مناقشه قرار می‌دهد؛ از یک طرف، حمایت از داعش و از سوی دیگر فشار بر کردها. این باعث نشده فاصله شما با ترکیه بیشتر شود؟

 نه! این مسائلی را که تعریف کردید، منتفی نمی‌دانم و وجود دارد ولی ما به عنوان کردستان عراق؛ منافع ویژه خودمان را داریم و دنبال حفظ آن هستیم. ما حکومتی خودمختار هستیم ولی به عنوان کُرد عراق، از قانون اساسی عراق پیروی می‌کنیم. درست است که ما کُرد هستیم ولی هیچ‌گاه کردهای ایران یا ترکیه را تشویق نمی‌کنیم علیه ایران یا ترکیه اقدامی کنند. البته این را تا حد توانایی خودمان انجام می‌دهیم، چرا که توانایی ما محدود است.  درباره ترکیه هم باید بگویم حفظ منافع اقلیم کردستان برای ما مهم است و ما وارد مسائل داخلی آن کشور نمی‌شویم که ببینیم ترکیه به چه کسی کمک می‌کند اما در چارچوب حکومت عراق که ما بخشی از نیروی ائتلاف علیه داعش هستیم، از راه سیاسی و دیپلماتیک هر جا حس کنیم ترکیه داعش را ساپورت می‌کند، حتما بحث داریم. ترکیه و مخصوصا ایران، در زمانه‌ای به اقلیم کردستان کمک کردند و خواهند کرد. ترکیه اولین کشوری بود که اجازه صادرات مستقیم نفت اقلیم را داد و باعث شد ما دنبال ایده استقلال اقتصادی برویم. بعد از ترکیه دنبال این هستیم که راه این مساله در ایران رسما باز شود. هر چند، از قبل صادرات غیررسمی از طریق ایران وجود دارد ولی رسمی نیست. ما در رسانه‌ها اینکه ترکیه از داعش پشتیبانی می‌کند را شنیده‌ایم و گلایه‌های خودمان را اعلام کردیم و دنبال این بوده و هستیم که اجازه ندهیم این اتفاق بیفتد اما این را باید گفت که در شرایط کنونی یکی از کشورهای قربانی عملیات تروریستی داعش، ترکیه است. ما در این شرایط نمی‌آییم به خاطر برخی مسائل و منافع برخی کشورها جدل را گسترش دهیم. ما براساس این چارچوب روابط‌مان را با ایران و ترکیه برقرار می‌کنیم تا ان‌شاءالله بتوانیم داعش را از بین ببریم. این مسائلی که به آن اشاره کردید درست است. هر کشوری که به داعش کمک کند هم محکومش می‌کنیم و هم برای ما ضرر است. هر دولتی ـ جز اسرائیل ـ برای برقراری امنیت و آسایش، به ما کمک کند، در چارچوب قوانین عراق و اقلیم کردستان، ما از آن استقبال می‌کنیم.

سال 90 سپاه پاسداران سلسله عملیات‌هایی را علیه پژاک در غرب کشور آغاز کرد.  اقلیم نیز برای کاهش تنش‌ها در این زمینه همکاری داشت. پس از گذشت 5 سال  در پی تحرکات جدید در مرزها از سوی گروهک‌های تروریستی بار دیگر سپاه درگیر جنگ با این تروریست‌ها شد. ایران با توجه به اینکه این تروریست‌ها در خاک اقلیم کردستان سکنی دارند، از حکومت اقلیم خواسته مانع این گروهک‌ها شود و به توافق دو طرفه پایبند باشد، چرا این تعهدات فی‌مابین عملیاتی نمی‌شود؟

 در اینجا ضروری است سوال اینگونه مطرح شود. چرا این تخلفات روی داده است؟ اقلیم کردستان و ایران تفاهمنامه‌ای را سال 1986 میلادی منعقد کردند؛ در آن زمان در سرزمین پیشمرگه‌ها، همه گروه‌های بنام اپوزیسیون ایرانی (فارس و کُرد) در منطقه حضور داشتند. زمانی که آن مناطق در عراق، توسط نیروهای پیشمرگه اتحادیه میهنی کردستان تحت کنترل درآمدند با جمهوری اسلامی ایران تفاهمنامه‌ای را بر این مبنا امضا کردیم که اجازه ندهیم نیروهای اپوزیسیون ایرانی در مناطقی که تحت کنترل نیروهای پیشمرگه کردستان است، به نیروهای جمهوری اسلامی ایران حمله کنند و همچنین از طرف ایران نیز در مناطق تحت کنترل پیشمرگه‌های کردستان، مقر و مواضع نیروهای اپوزیسیون ایرانی مورد حمله قرار نگیرد. در ادامه، این تفاهمنامه میان جمهوری اسلامی ایران و نیروهای پیشمرگه کردستان به یک قالب و چارچوب قانونی‌تری در مسؤولیت و تصمیم‌گیری حکومت اقلیم کردستان منتقل شد. آنها که تفاهمنامه را قبول کردند در این مناطق ماندند و آنهایی هم که آن را قبول نکردند بویژه مجاهدین خلق (منافقین)، منطقه را ترک کردند و از آنجا بیرون رانده شدند. تا مدتی قبل و تاکنون نیز این تفاهمنامه باقی بوده و برقرار است همانطور که در نماز جمعه 11 تیرماه جاری که جناب ژنرال سلامی هشدار دادند ضروری است مسؤولان منطقه به این تفاهمنامه، پایبند باشند و اجازه ندهند مبارزات مسلحانه در زمین اقلیم کردستان به سمت ایران صورت گیرد. در جواب این هشدار، ما به عنوان حکومت اقلیم کردستان، همه نوع تهدیدی را رد کردیم و در عین حال نیز مخالفت خود را با همه نوع فعالیت مسلحانه که امنیت و آسایش منطقه و مرزها را برهم بزند اعلام کردیم. در پیام حکومت اقلیم کردستان، بر این نکته تأکید کردیم که در جهت صلح، آشتی و آرامش در منطقه و تقویت روابط فی‌مابین، آمادگی خود را اعلام می‌داریم که به نظرم، هم در سخنرانی ژنرال سلامی و هم در پیام حکومت اقلیم کردستان، نکات مثبتی وجود داشت و باید هر دو طرف، تمام تلاش خود را به کار گیریم تا مردم

منطقه را از ضرر و زیان محفوظ داریم.

سایت‌های محلی چند روز قبل از ورود تروریست‌ها به خاک ایران، گزارشی از آغاز اعزام نیرو به سمت ایران را دادند. علت اینکه گروه‌های تروریستی به راحتی از اقلیم وارد خاک ایران می‌شوند، چیست؟ آیا نمی‌شد پیش از ورود این تروریست‌ها به خاک ایران جلوی آنان را گرفت؟

آیا بسیاری از کشورها به دنبال مقابله با داعش نیستند؟ ولی اتفاقات پیش می‌آید یا نه؟ باید دعا کرد کارهایی که تروریست‌ها در حال ترتیب دادن آن هستند، شکل نگیرد. نمی‌شود هیچ مرزی را کامل کنترل کرد. این همه قدرت در دنیا در آمریکا،  لندن و ... دنبال این هستند که چنین اتفاقاتی پیش نیاید ولی گاه انفجارهایی پیش می‌آید.

شما از اراده اقلیم کردستان در مواجهه با تروریست‌ها می‌گویید ولی به نظر می‌رسد در اقلیم کردستان یک مدیریت واحد علیه این گروهک‌ها وجود ندارد. در تحرکات اخیر رسانه‌های آقای «نیچروان بارزانی» نخست وزیر اقلیم کردستان عملا تریبون رسانه‌ای گروه‌های معاند بودند.

در همه رسانه‌های دنیا و حتی ایران، اشکال و انواع اختلافات وجود دارد. اقلیم کردستان هم از این قاعده مستثنا

نیست ضمن اینکه شرایطش با ایران فرق دارد. تلویزیونی که شما می‌گویید این ادعا را ندارد که وابسته به آقای بارزانی است. آنها می‌گویند مستقل هستند و هیچ ارتباطات سیاسی‌ای با کسی ندارند ولی در کل، این ادعا شاید صحت نداشته باشد و هیچ رسانه‌ای مستقل نمی‌تواند تمام کارهایش را انجام دهد.

این دفتر، نمایندگی حکومت اقلیم کردستان در ایران است. به عنوان نماینده اقلیم کردستان می‌گویم هرگونه عملیات مسلحانه‌ای را محکوم کردیم و می‌کنیم. اساسا وقتی دو طرف روی مسأله‌ای توافق می‌کنند بدین معناست که آن را قبول دارند و بر همین اساس توافق می‌کنند تا آن را کنترل کنند. ما  نباید همه چیز را به رسانه‌ها وابسته کنیم.  در کل، تأکید می‌کنم سیاست حکومت اقلیم درباره توافقات با ایران سیاست متحدی است که با گروه‌های متشکل و مشارکت‌کننده در اقلیم کردستان اجرایی می‌شود. خوب است در اینجا این را هم بگویم که منتقدی به من انتقاد کرده بود که آقای دباغ نماینده اقلیم کردستان است یا نماینده ایران؟ گفتم من نماینده اقلیم کردستان عراق هستم. حکومتی متشکل از دموکرات، اتحادیه میهنی، گوران، اتحاد اسلامی و... ولی به عنوان نماینده حکومت، وظیفه‌ام بزرگ کردن تنش نیست. وظیفه من، استفاده از زبان دیپلماسی است. کار من این است که اطلاعیه اقلیم کردستان که بر ادامه روابط تاریخی بین ایران و اقلیم تأکید می‌کند را تفسیر، تحلیل و آن را عملیاتی کنم.

تا اینجا 2 مساله را می‌توان تثبیت کرد. یکسری گروه‌ها ممکن است تخلفاتی کرده باشند و شما با آنها برخورد کردید. مسأله دیگر آن چیزی که در رسانه‌های اقلیم مطرح شده که موضع آقای بارزانی نیست و شما با آن مخالف هستید.

بله! اختلافات در همه دنیا هست ولی سیاست ما ادامه تقویت روابط با ایران است. هیچ کدام از کشورهای سوریه، ترکیه و عراق برای ما کم‌اهمیت نیستند ولی کمک‌هایی که ایران برای کُردها در طول تاریخ انجام داده، در چشم‌مان است و همیشه آن را ذکر می‌کنیم بویژه از روزی که انقلاب اسلامی در ایران شکل گرفت و روابط اقلیم با ایران برقرار شد، جز حسن همکاری از جمهوری اسلامی چیز دیگری ندیدیم.

ما متوجه محذوریت‌های اقلیم هستیم. اخیرا در جنوب شرق ایران، یک گروهک تروریستی با هدف انجام عملیات تروریستی تلاش داشت وارد خاک ایران شود. دقیقا در همان ایام از شمال غرب ایران و از داخل اقلیم گروهک‌های تروریستی وارد خاک ایران شدند. در حال حاضر پاکستان تبدیل به خاستگاه تروریست‌ها در شرق ایران شده است. برخی کارشناسان معتقدند اقلیم کردستان با عدم مبارزه جدی باعث شده غرب ایران نیز تبدیل به خاستگاه تروریست‌ها شود.

این صحت ندارد. ما در اقلیم توانایی نظامی محدودی داریم و در چارچوب قوانین عراق، وظیفه حفاظت از مرز را داریم. در شرایط کنونی در مرز  1050 کیلومتری با داعش در حال جنگ هستیم. این عدد را به راحتی می‌توان روی نقشه گفت و الا در صحنه جغرافیایی، منطقه وسیعی است. ما با داعشی می‌جنگیم که با آلمان، فرانسه، عراق و نیروهای ائتلاف می‌جنگد. عراق به تنهایی چند صد هزار ارتشی و حشد الشعبی را دارد  ولی نیروهای پیشمرگه با این توان محدود و در شرایطی که حقوق ندارند و حکومت عراق آنان را به رسمیت نشناخته است، در حال نبرد با داعش هستند. ما چه نیروی دیگری داریم که جلوی اینها را بگیرد؟ ما دنبال دشمنی با ایران نیستیم. ایران چندین سال است جنگیده و می‌جنگد و اخیرا با توافق هسته‌ای قدرتش بیشتر شد. این وضعیت جدید شاید بتواند این تنش‌ها را کم کند. اخیرا هم که وزیر خارجه آمریکا گفت حضور ایران در عراق تأثیرگذار است و باید باشد. ما به عنوان کُرد گفتیم به اندازه توان‌مان برای مقابله با ورود گروهک‌ها به ایران تلاش می‌کنیم. برای توان بیشتر نیاز به هماهنگی داریم.

پس از هشدارهای ایران و تداوم ورود تروریست‌ها، ایران بخش‌هایی از خاک اقلیم را هدف قرار داد. پس از آن بود که اقلیم نشست اضطراری برگزار کرد. سوال این است که چرا تا پیش از آن در اقلیم هشدارهای لازم به گروهک‌ها داده نشد؟

 نه! شما اطلاعات ندارید. ما یک کمیته امنیت مشترک داشتیم و داریم. وظیفه  این کمیته، همین مسائل است ولی اعلام رسانه‌ای نمی‌شود. اخیرا به خاطر شرایط به وجود آمده جلسه 29 خرداد تبلیغاتی و رسانه‌ای شد. ما توافق کرده‌ایم در آینده نزدیک این جلسات را ادامه دهیم.

برخی گروه‌ها بعد از بیانیه اقلیم کردستان گفتند باز هم به عملیات علیه ایران ادامه می‌دهند.

حرف و عمل جداست. آنها هم نیرو هستند و مشکلات خود را دارند و نمی‌شود هر آنچه را که ما می‌گوییم آنها تأیید کنند و هر آنچه که آنها بگویند را ما تأیید کنیم. نتیجه مهم است. من امیدوارم جلسات ایران و اقلیم ادامه داشته باشد. اما باید این را هم گفت که اگر نیروهایی که داخل ایران هستند، از خارج آمده باشند، حتما به مواضع قبلی خود بازمی‌گردند اگر نه، آنهایی که داخل ایران هستند مربوط به تصمیم ایران است ولی در کل، ما هم فعالیت نظامی ایران در اقلیم و هم استفاده از زمین اقلیم کردستان علیه ایران را محکوم کردیم. متأسفانه بر اثر بمباران ایران، دچار ضرر و زیان شدیم و چند روستا هم خسارت دید و 4 نفر نیز زخمی شدند و مناطق زیادی هم دچار آتش‌سوزی شد، ولی دیگر عملیاتی اتفاق نیفتاد.

منظورتان از مذاکره، مذاکره با نیروهای معارض است؟

 یک مذاکره بین اقلیم و ایران و مذاکره دیگر بین اقلیم و گروه‌هاست، یعنی اینگونه نیست که ایران و گروه‌ها و

حکومت با هم بنشینیم و جلسه بگذاریم. ما با ایران و با گروه‌ها توافق داریم. یعنی باید پایبند توافق با هر دو طرف باشیم و اجازه ندهیم تخلفات به وجود بیاید و اگر هم به وجود آمد، راه‌حلش را پیدا کنیم.

ارتباط و تعامل اقلیم کردستان با کشورها بخشی از مسائل داخلی این اقلیم است. در اعترافات عاملان ترور دانشمندان هسته‌ای آمده که آنان از سوی اسرائیل در اقلیم کردستان آموزش دیدند.

نگویید دیدند، بلکه بگویید می‌گویند. ما در چارچوب قانون اساسی عراق هستیم و اگر دولت با اسرائیل توافق نداشته باشد، ما نیز نباید توافق داشته باشیم. من خیلی از این حرف‌ها را شنیده‌ام ولی بعضی چیزها را باید از  خود طرف شنید. مگر می‌شود من کُرد با اسرائیل رابطه داشته باشم و کل جهان اسلام را با خودم دشمن کنم؟  البته این را بگویم که در گروه‌ها و تشکیلات مسائلی وجود دارد و خواهد داشت. مسأله اسرائیل خبرساز و بیشتر ساختگی است من نمی‌گویم صددرصد، زیرا در سیاست صددرصد نداریم. ما همیشه به جمهوری اسلامی گفته‌ایم که مگر ما در اربیل و سلیمانیه کنسولگری ایران را نداریم؟ در بغداد سفارت نداریم؟ در چنین مواقعی شما از آن طرف اطلاعات دقیق بگیرید و بگویید فلان جا مقر تروریست‌هاست تا با آنها برخورد قاطع بکنیم. اگر ما همپیمان هستیم باید این همپیمانی را ثابت کرد.

از این بحث کمی فاصله بگیریم. درباره وضعیت جناب آقای طالبانی بفرمایید.

خوشبختانه حال ایشان خوب است. وضعیت ایشان رو به بهبود است ولی کسی در این سن و سال سکته مغزی داشته باشد، خیلی کند بهبود پیدا می‌کند؛ ولی الحمدلله می‌توانیم بگوییم که خوب هستند.

احتمال دارد ایشان به فضای سیاسی بازگردند؟

 اصلا، نمی‌شود؛ حتی به نظر من به عنوان یکی از دوستان ایشان، اگر وضعیتش خوب باشد هم نباید اجازه بدهیم بازگردد، چرا که در این سن و سال، ایشان نیاز به استراحت و آرامش و دور بودن از فضای سیاست دارند. هر چند ایشان روزانه اخبار را رصد می‌کنند.

رابطه ایشان با مسؤولان اقلیم و آقای بارزانی چگونه است؟

حکومت اقلیم، نتیجه روابط مثبت این دو شخصیت است. دلیل ماندن حکومت، همین است.

روزنامه وطن امروز، سیاست، سال هشتم، شماره 1934، سه‌شنبه 29 تیرماه 1395، صفحه 2. 

صادق امامی

نیما راد ـ نخست‌وزیر عراق از تعویق عملیات آزادسازی موصل سخن گفته؛ دومین شهر بزرگ عراق و مرکز خلافت خودخوانده گروه تروریستی داعش. بسیاری می‌گویند، آزادی موصل پایان سلطه داعش بر صدها هزار عراقی است هر چند هیچ کس تردیدی ندارد مسیر آزادی بسیار دشوارتر از وعده آزادی است. چرا آزادی موصل سخت‌ترین مرحله جنگ با داعش است؟ نیروهای کُرد کجای پازل جنگ با داعش قرار دارند؟ آزادی موصل آغاز بازگشت عراق به دوران پیشین است یا شکست داعش، عراقی تازه را شکل خواهد داد؟ «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران به پرسش‌های روزنامه «ایران» درباره آینده جنگ با داعش و رابطه حکومت اقلیم کردستان عراق با دولت مرکزی پاسخ گفته است.

نیروهای پیشمرگه در حال پیشروی در جبهه‌های غربی و شمالی و بخشی از جبهه شرقی موصل هستند. وضعیت میدانی این نیروها در حال حاضر چگونه است؟

پس از حمله داعش به موصل و تصرف مناطق وسیعی از استان نینوا، ابتدا پیشمرگه‌ها در این مناطق مستقر شدند و با کمک کشورهای همسایه و همپیمانان توانستند بخش مهمی از این مناطق را بازپس بگیرند. نیروهای پیشمرگه کار سختی را انجام دادند و در حال حاضر می‌توان گفت بیشتر از 40 درصد استان نینوا که در تصرف داعش بود آزاد شده است.

آیا به دلیل حوزه نفود آقای بارزانی، بیشتر نیروهای وابسته به حزب دموکرات در این منطقه حضور دارند؟

 نیروهای پیشمرگه‌ کردستان تحت فرماندهی فرمانده‌ کل نیروهای پیشمرگه‌ کردستان عمل می‌کنند، براساس وضعیت جغرافیایی و منطقه‌ تحت نفوذ هر حزب، ممکن است در هر منطقه‌ تعداد نیروهای پیشمرگه وابسته به آن حزب بیشتر از دیگر احزاب باشد، مثلاً برای نمونه در منطقه موصل نیروها و پیشمرگه‌های حزب دموکرات کردستان فراوانی بیشتری دارند و در مناطق کرکوک و سلیمانیه نیروها و پیشمرگه‌های اتحادیه میهنی کردستان بیشتر هستند.

پیشمرگه‌ها از سمت شمال به نزدیکی موصل رسیده‌اند. نیروهای ارتش عراق نیز از جنوب به سمت موصل حرکت می‌کنند؛ این نیروها چه زمانی می‌توانند موصل را محاصره کنند؟

حمله به موصل ویژگی‌های خاصی دارد. موصل شهر بزرگی است و می‌توان گفت پایتخت داعش در عراق است. بیشتر ساکنان این شهر اهل تسنن هستند و بسیاری از خانواده‌های آنان از بعثی‌های سابق‌اند و وابستگی‌های شدیدی به قرائت‌های افراطی از شریعت دارند. در این وضعیت آسان نیست، تعیین کنیم چه روزی می‌توان به موصل حمله کرد یا محاصره آن را به نتیجه رساند اما در کل به نظر من پس از فلوجه، آزادی موصل در دسترس‌تر از گذشته است.

آقای عبادی، نخست‌وزیر، پیش‌بینی کرده بود که پیش از پایان سال 2016 موصل آزاد می‌شود. شما هم همین نظر را دارید؟

امیدوارم این اتفاق بیفتد! اگر توجه کنید می‌بینید از روزی که آقای عبادی روی کار آمده چندین بار اعلام کرد که الانبار و فلوجه را آزاد می‌کنیم؛ اما آزادی در نهایت چقدر طول کشید؟ می‌توان گفت نیروهای عراقی در جریان حمله‌ها یا اقدامات برای آزادسازی انبار و فلوجه خسته شده‌اند.

علاوه بر اینکه حمله به موصل مشکلات بزرگی مانند وضعیت مشارکت پیشمرگه و مشارکت حشدالشعبی را دارد. همچنین به دلیل پیچیدگی‌های عراق، ارتش در هر منطقه باید از نیروهای بومی استفاده کند یعنی در منطقه نینوا باید مردم نینوا در آن شرکت فعال داشته باشند.

در نهایت نیروهای کُرد و پیشمرگه تصمیم گرفتند که برای آزادی موصل وارد همکاری شوند اما هنوز تکلیف حشدالشعبی مشخص نشده است.

حاشیه‌هایی که اخیراً درباره حضور حشدالشعبی صورت گرفت بدون شک جنگ را دشوار کرده است. جنگی که به گفته شما ارتش هم برای کاهش حواشی آن مجبور است از نیروهای غیرحرفه‌ای استفاده کند. این مشکل و مرزبندی‌ها در سوریه وجود ندارد چرا در عراق این موضوع تا این حد شدید و حساسیت برانگیز است و چرا اینقدر روند را کند کرده است؟ آیا این نگرانی‌ها را واقعی می‌دانید یا این مشکلات در شرایط امروز برجسته شده است؟

از این بابت واقعاً متأسف هستم. صف‌بندی و حزب‌بندی و اختلافات مذهبی و ملی‌گرایی در عراق و منطقه اوج گرفته است. کسانی این وضعیت را ساخته‌اند و تشویق می‌کنند که منفعتشان در اختلاف است و همین اختلافات باعث ایجاد و تقویت داعش شد. اگر مدیریت خوبی در عراق و منطقه انجام می‌شد، شاهد جنایات داعش نبودیم. ما کُردها می‌گفتیم وارد جنگ با ترور نمی‌شویم چون جنگ طایفه‌ای است. وقتی نظرات شوونیستی (ملی گرایان افراطی) را می‌بینیم مشخص است که اختلافات مذهبی و ملی گرایانه اوج گرفته است. نباید تنها وقتی به خطر می‌افتیم پیمان دوستی داشته باشیم اما در شرایط عادی نه. در همین شرایط جنگی، تا این لحظه مشکلات بین حکومت اقلیم کردستان و بغداد وجود داشته، از بین نرفته و حتی ادامه دارد. متأسفانه همین عوامل باعث می‌شود که شرایط تثبیت و تقویت داعش فراهم شود.

قبلاً گفته شده بود، مشارکت کُردها در جنگ موصل وابسته به برخی شروط است. در موصل هم کُردها زندگی می‌کنند و هم اعراب؛ و بیشتر عرب‌های منطقه، سنی هستند. بحث این است اگر کُردها موصل را آزاد کنند حقوق آنها در موصل چه خواهد بود؟

یعنی هنوز این هماهنگی‌ها صورت نگرفته و تنها گروه‌های مختلف در اطراف موصل عملیات خود را انجام می‌دهند؟

 عملیات‌هایی که ما انجام داده‌ایم فقط در مناطق کردنشین بوده است.

برداشت من از صحبت شما این است که پیش از حل شدن مشکلات، نیروهای پیشمرگه تنها مناطق کردنشین را آزاد می‌کنند.

تا امروز که شرایط این گونه بوده است. برای آینده آماده همکاری هستیم اما شروطی هم داریم. مهم‌تر اینکه آینده کُردها در موصل چه می‌شود؟ جنگ با داعش در مناطق کردنشین با جنگ در موصل فرق دارد. مسلماً دشوارتر است و تلفات بیشتری خواهد داشت.

کردها چه خواسته مشخصی از دولت دارند؟

 ما هم خواست‌های انتخاباتی داریم و مانند ماده 140 درباره منطقه کرکوک استحقاقات جغرافیایی نیز در موصل داریم. سؤال‌ها این است: ما منطقه را آزاد کنیم و به مناطق خود بازگردیم؟ آیا باید آنجا باقی بمانیم؟ اگر بمانیم با چه عنوانی؟ به عنوان نیروی نظامی یا شریک در اداره نینوا؟

نیروهای کُرد امروز عملاً اداره کرکوک را در اختیار دارند در حالی که پیش از جنگ با داعش؛ مسأله کرکوک از سوی کردها تنها با لفاظی سیاسی پیگیری می‌شد.

حمایت نظامی از کرکوک در اختیار کردها است چون در شرایطی که ارتش عراق از منطقه فرار کرده بود، پیشمرگه اجازه نداد داعش کرکوک را تصرف کند. اما در کرکوک، هم ترکمان‌ها هستند، هم اعراب و هم مسیحی و غیره. آیا موصل هم این گونه می‌شود؟

مدل پیشنهادی شما برای موصل، مدل کرکوک است؟

 مدل پیشنهادی ما درباره تمام عراق این است که کردها باید با دولت شریک باشند. در واقع، خطاب ما به دولت بغداد این است: ما با شما کار کنیم یا برای شما؟ ما در موصل برای شما کار نمی‌کنیم، با شما کار می‌کنیم! تا امروز نزدیک به 1700 شهید و بیش از 8 هزار زخمی در جنگ با داعش داشته‌ایم؛ بجز آوارگان. قیمت اینها چقدر است؟ مسلماً قیمتش این نیست که در جایگاه مزدور قرار بگیریم. حق جغرافیایی، اداری و اقتصادی داریم. وقتی ما می‌گوییم پیشمرگه جزئی از نیروی دفاعی عراق است، باید حقوق وزارت دفاع و ارتش عراق را دریافت کند، اما آنها می‌خواهند پیشمرگه شریک موقتی ارتش عراق در آزادسازی موصل باشد.

در اواخر دوره نخست‌وزیری نوری المالکی و با بالا گرفتن اختلافات بین بغداد و اربیل، نیروهای ارتش عراق تحت عنوان نیروی دجله به کرکوک و مرزهای اقلیم کردستان آمدند و حتی درگیری‌های پراکنده‌ای هم با پیشمرگه رخ داد. آیا ممکن است در آینده تقابلی رخ دهد؟ آیا موصل نقطه‌ای است که پیشمرگه و ارتش رو در روی یکدیگر بایستند؟

اگر از ابتدا توافقی صورت نگیرد مسلماً در انتها همین اتفاق رخ می‌دهد. مناطق جنوب شرقی نینوا تا لب دجله کردنشین هستند و اگر آنها را آزاد کنیم و بعداً ارتش عراق بگوید این مناطق را ترک کنید ما این کار را نخواهیم کرد. اگر رفتیم عقب نشینی نمی‌کنیم.

یعنی پیشمرگه هر نقطه‌ای که به صورت مستقل تصرف کند به کسی واگذار نخواهد کرد؟

نه هر منطقه‌ای. مناطقی که جغرافیای کردستان است و شامل ماده 140 قانون اساسی عراق می‌شود. پیشمرگه زمانی در بصره جنگید، زمانی در فلوجه و زمانی در نجف و کربلا با جیش المهدی جنگید اما وقتی جنگ تمام شد به پادگان‌های خود بازگشت اما مسأله موصل و کرکوک متفاوت است. ماده 140 قانون اساسی عراق یعنی مسأله مناطق متنازعه در عراق، شامل نینوا، بغداد و صلاح الدین. وقتی که ما به این مناطق رفتیم، با خون از آن حمایت کردیم و با خون آن را پس می‌گیریم. نه برای جدایی از عراق چون این‌ها جزو جغرافیای کردستان است.

اما آقای بارزانی مدت‌ها است روی استقلال کردستان از عراق تأکید کرده و این موضع اخیراً تقویت هم شده است.

چرا می‌گویید فقط آقای بارزانی؟ ما هر روز در کردستان و عراق این نظر را از افراد مختلفی می‌شنویم. حتی از بعضی از اعضای حزب الدعوه و حتی تعدادی از اعضای پارلمان عراق نیز تاکنون این مسأله را مطرح کرده‌اند. ما بارها اعلام کرده‌ایم، می‌خواهیم به عنوان دو برادر ضمن احترام به حق تعیین سرنوشت در یک خانه بمانیم. اما نباید شرایطی ایجاد شود که مجبور شویم به سمت تقسیم این خانه برویم. یعنی مشکل این است که یک طرفه به مسائل نگاه می‌شود. ما می‌گوییم مشکلات در چارچوب قانون اساسی عراق حل شود. شما فقط به این مسأله نگاه نکنید که امروز کردها عامل مهمی در اداره دولت عراق و مبارزه و جنگ با داعش هستند، اما بعد از جنگ و تغییر وضعیت عراق، چه اتفاقی برای ما خواهد افتاد؟ موضوع این نیست که ما نمی‌توانیم این کار را بکنیم اما ناچاریم ادعا کنیم تا حقوق کامل خود را بگیریم. من همیشه می‌گویم هر کسی دست دوستی به سمت ما دراز کند ما هم حمایت می‌کنیم اما زیرمجموعه‌ امپراتوری هیچ کسی نمی‌شویم.

اخیرا آقای «مسرور بارزانی» پیشنهاد کنفدرالیسم برای عراق و تشکیل سه کشور کنفدرال را مطرح کرده است. خیلی‌ها می‌گویند این مدل شبیه مدل طرح «جو بایدن» معاون رئیس جمهوری آمریکا است. کنفدرالیسم یک نسخه داخلی است یا خارجی؟

آیا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا نسخه خارجی است؟ خیر. این نتیجه یک انتخابات آزاد و رشد افکار عمومی بود. چرا تلاش اسکاتلند و ولز برای خروج از بریتانیا نسخه خارجی عنوان نمی‌شود. ما می‌خواهیم در چارچوب قانون اساسی حقوق خود را محفوظ کنیم. اگر حقوق ما را ندادند، چکار باید کرد؟ همیشه آنچه درخواست می‌کنی، بیشتر از چیزی است که کسب خواهی کرد. در همه مسائل به همین شکل است. آقای «مسرور بارزانی» و دیگران این نظر را می‌گویند افراد دیگری هم نظرشان را بگویند که بهترین روش چیست؟ لازم به ذکر است باید آینده‌نگری داشت و همه چیز در یک چارچوب قانونی و حقوقی مشخص، تعیین شود؛ مخصوصاً بعد از شکست داعش در عراق.

یعنی اتحادیه میهنی هم در این زمینه با آقایان بارزانی هم نظر است؟

 اتحادیه میهنی کردستان اگر قبل از آقای بارزانی و هر جریان دیگری خواهان احقاق حق تعیین سرنوشت نشده باشد، مسلماً بعد از آنها نبوده است. اتحادیه میهنی کردستان نخستین جریانی بود که رسماً خواهان احقاق این حق بوده است. حق تعیین سرنوشت به معنای رد کردن تمامیت ارضی عراق است؟ امروز در عراق و منطقه همه به کردها اهمیت می‌دهند چون با داعش می‌جنگند. خطر داعش که برطرف شد باز همین نگاه را به کردها خواهند داشت؟ می‌خواهیم برای آینده هم کاری کنیم.

در ابتدای نبرد با داعش، ایران حمایت‌های نظامی و لجستیکی از اقلیم صورت داد آیا هنوز هم این همکاری وجود دارد؟

 در هر شرایطی که اقلیم کردستان نیاز به کمک ایران داشته، ایران همکاری خوبی با ما داشته است.

وضعیت امکانات نظامی پیشمرگه نسبت به پیش از جنگ با داعش چه تغییری کرده است؟

 از لحاظ پرستیژ و دیسیپلین مدیریتی بسیار بهتر شده است. با وجود اینکه بیشتر، تجهیزات سبک در اختیار ما قرار دارد اما کشوری مانند آلمان؛ موشک ضدزره «میلان» را در اختیار ما قرار داد که بالانس جنگ را تغییر داد.

بیشترین کمک از کدام کشور بوده؟

 آنچه می‌شنوم این است که آلمان، آمریکا، ایران، ایتالیا، بریتانیا، نروژ و حتی روسیه به ما کمک کرده‌اند. از مسئولان پیشمرگه می‌شنویم که کمک‌ها به اندازه نیازها نیست ولی پیشمرگه هم مقاومت می‌کند و هم می‌جنگد اما در حملات بیشترین کمک، نیروی هوایی آمریکا است.

روابط ترکیه و اقلیم کردستان عراق در سال‌های اخیر پرفراز و نشیب بوده؛ از نزدیکی بسیار زیاد تا دوری بسیار زیاد. در حال حاضر اقلیم کردستان چه رابطه‌ای با دولت ترکیه دارد؟

روابط با ترکیه و ایران برای ما بسیار مهم است. ترکیه نخستین کشوری بود که به صورت رسمی راه صادرات نفت را از اقلیم کردستان باز کرد. درست است که ترکیه هم منافعی از این موضوع برد اما این موضوع برای اقلیم کردستان گام مثبتی برای حرکت به سمت استقلال اقتصادی بود.اما همین رابطه با ایران قبل از ترکیه وجود داشته و هنوز هم ادامه دارد. با این تفاوت که ترانزیت نفت اقلیم از ترکیه با لوله است و از ایران با تانکر. به همین دلیل از سال 2014 پیشنهاد دادیم که نفت ما از طریق لوله از ایران صادر شود و تا حدی گام‌های مثبتی پیش رفتیم که با وزارت نفت ایران پیش قرارداد ببندیم.

به صورت سوآپ؟

 بله پیشنهاد این بود که در مرحله اول نیازهای پالایشگاه کرمانشاه و تبریز را تأمین کنیم و در وهله دوم به اراک و تهران برسیم. دو راه داریم یا از ایران پول بگیریم یا سوآپ کنیم. این مرحله مانده و منتظر جلسات مشترک هستیم.

این موضوع یعنی عملاً ایران صادرات مستقل نفت شما را به رسمیت شناخته و دولت عراق نمی‌تواند در این زمینه به شما فشار بیاورد؟

به نظر من این موضوع حل شده است، اگر نبود تا اینجا پیش نمی‌رفتیم. فراموش نکنید این موضوع تنها به سود کردستان نیست بلکه به سود عراق هم هست. خط صادرات نفت عراق به ایران هیچ‌گاه وجود نداشته است.

روزنامه ایران، صفحه جهان، روز سه‌شنبه 16 تیرماه 1395، سال بیست و دوم، شماره 6254، صفحه 13.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران درباره بیانیه اخیر اقلیم در واکنش به سخنان سردار سلامی گفت: لحن بیانیه دوستانه بوده و اقلیم کردستان بر لزوم تداوم روابط دوستانه با ایران تأکید کرده است.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به بیان جزئیاتی از بیانه اخیر این اقلیم در خصوص سخنان سردار سلامی پرداخت.

بر اساس این گزارش، وی در پاسخ به سؤالی پیرامون لحن بیانیه منتشر شده از سوی اقلیم کردستان عراق تصریح کرد: این بیانیه به هیچ وجه شدیداللحن نبوده است، بلکه از لحنی دوستانه برخوردار بوده است.

وی افزود: اقلیم کردستان عراق در این بیانیه خواستار تداوم روابط دوستانه خود با جمهوری اسلامی ایران شده است.

این مقام عراقی ادامه داد: اقلیم کردستان عراق در این بیانیه تأکید کرده است که مشکلات میان این اقلیم و جمهوری اسلامی ایران می‌بایست از طریق مذاکره و گفت‌وگو حل و فصل شوند. 

دباغ در ادامه تصریح کرد: اقلیم کردستان عراق در این بیانیه ضمن مثبت ارزیابی کردن سلسله جلسات و گفت‌وگوها میان این اقلیم و هیأت جمهوری اسلامی ایران، خواستار تداوم این جلسات شده است.

نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران همچنین اظهار داشت: در این بیانیه تأکید شده است که اقلیم کردستان عراق همچنان به تعهدات خود مبنی بر ممانعت از انجام هرگونه اقدام نظامی علیه کشورهای همسایه به ویژه جمهوری اسلامی ایران از خاک این اقلیم، پایبند است.

وی افزود: در این بیانیه آمده است که هرگونه اقدام نظامی علیه ایران از خاک اقلیم کردستان عراق محکوم است.

دباغ در ادامه افزود: اقلیم کردستان عراق انتظار دارد که سلسله جلسات میان این اقلیم و مقامات ایرانی که آخرین آن در روز چهارشنبه گذشته برگزار شد، تداوم یابد.

وی همچنین اظهار داشت: روابط میان اقلیم کردستان عراق و جمهوری اسلامی ایران بسیار فراتر از آن است که بوسیله یک سخنرانی یا بیانیه به هم بخورد.

دباغ اظهار داشت: در مجموع، اقلیم کردستان عراق برای ادامه جلسات هماهنگی خود با جمهوری اسلامی ایران از

آمادگی کامل برخوردار است.

این مقام عراقی یادآور شد: اقلیم کردستان عراق همچنان بر لزوم عمل به توافقنامه‌های گذشته میان ایران مبنی بر «حل و فصل سیاسی بحران‌های دوجانبه»، «برقراری ثبات در مرزهای ایران و اقلیم کردستان» و «ممانعت از انجام عملیات نظامی علیه ایران از طریق خاک اقلیم» تأکید بسیار دارد.

سرویس اقتصادی:یک هیئت بلندپایه کردستان عراق قرار است در ماه جولای برای امضای موافقتنامه ساخت خط لوله انتقال نفت اقلیم کردستان عراق به ایران برای ارسال به بازارهای جهانی، عازم تهران شود.

به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری روداو، یک هیئت بلندپایه کردستان عراق قرار است در ماه جولای برای امضای موافقتنامه ساخت خط لوله انتقال نفت اقلیم کردستان به ایران برای ارسال به بازارهای جهانی، عازم تهران شود.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران گفت: قرار است مدت کوتاهی پس از دیدار مقامات دو طرف در ماه آوریل «تفاهمی» بین وزارت نفت ایران و همتایش در اقلیم کردستان به امضا برسد.

به گفته «ماهان زنگنه» معاون وزیر منابع طبیعی اقلیم کردستان عراق هرچند هیچ ضرب الاجل زمانی ای برای امضای توافق نهایی مشخص نشده، اما یک هیئت بلندپایه از اقلیم کردستان قرار است پس از ماه رمضان برای پیگیری این خط لوله به تهران برود.

زنگنه به الجزیره گفته: «دو طرف در زمینه بحث های فنی خط لوله به پیشرفت هایی دست یافته اند. اما موضوعات باقی مانده شامل جنبه های سیاسی و تجاری قرارداد است.»

این قرارداد احتمالا شامل توافقی در زمینه گاز طبیعی نیز خواهد بود.

دباغ گفت، این موافقتنامه به نفع اربیل و تهران است زیرا خط لوله دومی در اختیار اقلیم کردستان قرار خواهد داد که قرار است در ابتدا روزانه 250 هزار بشکه نفت صادر کند.

دباغ در ادامه گفت: «هم اکنون روزانه حدود 400 تا 500 تانکر نفت کردستان را به ایران انتقال می‌دهند. اگر این حجم نفت از طریق یک خط لوله صادر شود، درآمدهای حاصل از صدور نفت بسیار شفاف‌تر خواهد بود و تأثیر حرکت تانکرهای سنگین نفتکش در جاده‌ها را نیز کاهش خواهد داد.»

این مقام اقلیم کردستان در ادامه گفت: «بازار ایران به ما نزدیک‌تر است و این در کنار کاهش هزینه کلی انتقال، قیمت نفت ما را نیز بالا می‌برد.»

دلیل اصلی ساخت خط لوله دوم داشتن گزینه‌ای جایگزین است که در صورت از دست رفتن دسترسی اقلیم به مسیر صادراتی خود از طریق ترکیه مورد استفاده قرار گیرد.

«در صورت هر گونه درگیری با ترکیه، چه نظامی و چه سیاسی، کردستان می‌خواهد به مسیر صادراتی دوم دسترسی داشته باشد...کردستان نباید برای صادرات خود تنها وابسته به ترکیه باشد.»

«اگر نفت از کرکوک نیز از طریق این خط لوله به ایران ارسال شود، عراق مشکلی با این پروژه نخواهد داشت.»

مرصادنیوز: «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران گفت: وقتی داعش در فلوجه شکست می‌خورد به معنای این است که بزرگترین قدرت داعش شکست خورده است. قیام مردم و قیام نیروهای نظامی عراق و هم پیمانان در آنجا اثرگذار بوده است تا داعش شکست بخورد.

«ناظم دباغ» در گفتگو با خبرنگار بین‌الملل شبکه اطلاع رسانی مرصاد،  با بیان اینکه نیروهای اقلیم کردستان عراق در آزادسازی فلوجه شرکت نداشته‌اند، اظهار داشت: نیروهای حشد شعبی، ارتش عراق و پلیس امنیت عراق در این عملیات حضور داشته اند.

وی افزود: فلوجه از اهمیت خاصی برخوردار است و اولین شهری بود به دست داعش افتاد.

نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران تصریح کرد: وقتی داعش در فلوجه شکست می‌خورد به معنای این است که بزرگترین قدرت داعش شکست خورده است. قیام مردم و قیام نیروهای نظامی عراق و هم پیمانان در آنجا اثر گذاربوده است تا داعش شکست بخورد.

وی تأکید کرد: آزادسازی فلوجه گام مهمی برای شکست داعش در عراق است.

می‌توان داعش را شکست داد

به گفته نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، می‌توان داعش را به طور کامل شکست داد و ضعیفش کرد اما با توجه به آنکه شرایط به وجود آمدن این گروه تروریستی کماکان وجود دارد، فعالیت داعش هنوز ادامه دارد.

دباغ با بیان اینکه سوء مدیریت و مسائل مذهبی در شکل گیری داعش موثر بوده اند، گفت: با توجه به تبدیل شدن داعش به یک ایده، مبارزه با آن سخت است.

وی در خصوص مسئله همکاری اقلیم کردستان عراق برای مبارزه با تروریست‌های داعش گفت: در اقلیم کردستان عراق، نیروهای پیشمرگه تلاش‌های مثبتی برای آزادسازی مناطق زیر تسلط داعش و حتی منطقه موصل و نینوا انجام دادند.

آماده همکاری برای مبارزه با داعش هستیم

دباغ اعتقاد دارد که نیروهای پیشمرگه بیشتر از 40 درصد از مناطق استان نینوا که در اختیار داعش قرار داشته است را آزاد کرده‌اند.

نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران در پایان تأکید کرد: نیروهای پیشمرگه آمادگی این را دارند که در هر کجا که هستند با داعش مبارزه کنند و برای آزادسازی مناطق تحت نفوذ داعش همکاری کنند.

همدلی ـ میثم سالخورد: وضعیت عراق، به عنوان کشوری که پس از سرنگونی صدام و حزب بعث، دوره‌ای از تلاطمات سیاسی و اجتماعی را شاهد بود، با عروج سیاسی قدرتی نوظهور بنام داعش، بر پیچیدگی‌هایش افزوده شد. در حالی که دولت «نوری ‌المالکی» هنوز در حال تعیین ساختارهای سیاسی کشور به‌سر می‌برد و پارلمان عراق صحنه منازعات فرقه‌ای، قومی و سیاسی بسیاری بود، پیشروی برق‌آسای داعش، عراق را به یکی از بحرانی‌ترین مناطق جهان تبدیل کرد. با این همه، در شرایطی که دولت مرکزی عراق و دولت «حیدر العبادی» همچنان از هرج و مرج و تشنج رنج می‌برد، حکومت اقلیم کردستان در شمال این کشور از ثبات بیشتری برخوردار است. همین امر، زمینه مقاومت چشمگیر پیشمرگه‌های کُرد را بر علیه داعش فراهم آورد. در این میان، نقش ایران به عنوان کشوری که با اقلیم کردستان، 600 کیلومتر مرز مشترک دارد، در رویارویی با دولت اسلامی عراق و شام (داعش) چشمگیر بوده و هست.

سوای همراهی و همکاری در مبارزه با داعش، ایران و اقلیم روابط گسترده‌ای با یکدیگر دارند. در شرایطی که خبرهای محافل رسانه‌ای حاکی از سفر «مسعود بارزانی» و هیأت سیاسی اقلیم کردستان به ایران است، به گفت‌و‌گو با «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در ایران نشستیم که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.

به‌نظر می‌رسد که حکومت اقلیم کردستان پس از ظهور ناگهانی داعش در آوریل 2013 و در جریان عقب‌نشینی نیروهای عراقی در مناطقی که مورد هجوم داعش قرار گرفت، تثبیت شد. در این مناطق پیروزی‌های درخشان پیشمرگه‌ها، پیروزی سیاسی اقلیم را به‌دنبال داشت. نظرتان در این‌ خصوص چیست؟

داعش وضعیت جدیدی در عراق بوجود آورد. حمله داعش به شهرهای فلوجه، انبار، موصل، کرکوک و دیگر مناطق، با عقب‌نشینی و تسلیم ارتش عراق روبرو شد، اما خوشبختانه نیروهای پیشمرگه توانستند با تسلیحات اندکی که در اختیار داشتند بر این مناطق تسلط پیدا کنند و نیروهای داعش را عقب برانند.

مناطقی که پیشمرگه‌ها بر آن تسلط پیدا کردند به لحاظ تاریخی و اصالت، جزء سرزمین‌های اقلیم به‌شمار می‌رفتند. مناطقی که سالها پیش حکومت حزب بعث، آنها را از اقلیم جدا کرده بود. در وضعیت جدید این سرزمین‌ها، به عنوان «مناطق متنازعه» تعریف شده‌اند. همچنین پیشمرگه‌ها توانستند بر مناطق بیشتری نیز تسلط پیدا کنند. این پیروزی‌ها از سویی باعث ایجاد وضعیت جدیدی شد و زمینه عقب‌نشینی داعش را از مناطق تحت اشغال فراهم کرد.

در خبرها آمد که پیشمرگه‌ها در منطقه نینوا هم حضور چشمگیری داشته‌اند و با آزادسازی 9 روستای اشغال شده توسط داعش، نوید آزادسازی نینوا را می‌دهند. 

در مورد نینوا، موصل و مناطقی که داعش بر آنها تسلط پیدا کرده، تا حدی نیروهای هم‌پیمان و نیروهای دولت مرکزی هماهنگ هستند تا بتوانند برای آزادی منطقه موصل همکاری کنند. در همین مسیر، پیشمرگه‌ها هم توانستند چندین روستا را آزاد کنند و داعش را در حال حاضر عقب راندند و منتظر آزاد شدن نینوا هستیم.

یکی از مشاوران آقای بارزانی از پیدا شدن نامه‌ای محرمانه سخن گفتند که در آن البغدادی از عقب‌نشینی داعش به لیبی سخن می‌گوید. درباره صحت و سقم این نامه نظرتان چیست؟

من از طریق رسانه‌ها شنیدم و در جریان مستقیم آن نیستم، ولی تا جایی که می‌دانم یکی از مشاوران این را گفته و در واقع منابعش شناخته شده است. حالا باید ببینیم متن این نامه چیست. با این همه امروز شاهد واقعیتی در عراق هستیم و می‌بینیم که داعش روز به روز در جبهه‌های مختلف با شکست مواجه می‌شود و در بیشتر مناطق در حال عقب‌نشینی است.

در مورد اقلیم، بحث خودمختاری و مطالبه برگزاری همه‌پُرسی که توسط آقای بارزانی در 2014 مطرح شد، بحثی محوری است. به‌نظر می‌رسد این از جمله مسائلی است که مورد خواست همسایگان اقلیم مانند ایران و ترکیه نیست. در شرایطی که اسرائیل به شکلی ضمنی از آن حمایت کرد. این مطالبه اکنون در چه مرحله‌ای است؟ به‌نظر می‌آید کُردها در این‌باره، در تعلیق به‌سر می‌برند.

مسئله خودمختاری مطرح نیست، چون ما همین الان هم آن را داریم. مسئله بر سر استقلال و رفراندوم برای تعیین سرنوشت است. اصولا این حق را نمی‌توان از مردم سلب کرد، هیچ کُردی نیست که خواهان این نباشد و آرزوی روزی را نداشته باشد که سرنوشت کردها به دست خودشان باشد. اگر به تاریخ کردستان بازگردیم، می‌بینیم که کردستان هیچگاه مجزا نبوده است بلکه یک جغرافیا بوده و به مرور زمان تقسیم شده است و دولت عثمانی و عباسی و صفوی، حتی پس از جنگ جهانی اول باعث تکه تکه شدن کردستان به دو بخش کردستان عراق و سوریه شدند. این مساله، تحقیقات و بررسی‌ها و بحث‌های مختلفی ایجاد کرده است. ولی واقعیت این است که اگر ما امروز این حرف را می‌زنیم به این معنا نیست که همین امروز به دنبال استقلال هستیم. ولی این مساله مطرح است که مردم کُرد رفراندومی برگزار کنند تا بگویند خواهان چه هستند. آن هم به عوامل زیادی بستگی دارد و باید شرایط آن فراهم شود، که تا امروز هم فراهم نشده که ما بتوانیم رای‌گیری و رفراندوم برگزار کنیم و ببینیم که کردها چه می‌خواهند. 

این شرایطی که می‌گویید دقیقا چیست؟

ما نمی‌توانیم در منطقه‌ای اعلام استقلال کنیم که همسایگان ما موافق نباشند و دشمنی کنند. همسایگانی مثل ایران، ترکیه، سوریه و حتی دولت مرکزی عراق. هر کاری بخواهیم انجام دهیم باید با مذاکره و گفت‌وگو و توافق باشد، تا بتوانیم همسایگان خوبی برای هم باشیم. 

به‌طور کلی به‌نظر می‌رسد حکومت اقلیم مخصوصا در سطح رهبری به‌خوبی توانسته بر مشکلات داخلی و برخی منازعات درونی فائق آید. به هر حال احزابی مثل اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکرات به‌رغم تفاوت‌های سیاسی، توانسته‌اند در رهبری اقلیم نقش‌آفرینی کنند.

بله همینطور است. وقعا رهبری کُرد با همه مشکلات و مصائبی که وجود داشت، توانست روی پای خودش بایستد که شرایط امروز اقلیم نمایانگر آن است. 

به هرحال کُردها در مناطق همجوار اقلیم هم حضور دارند؛ از سوریه و ایران گرفته تا ترکیه. در شرایطی که اقلیم این حق را برای کردهای عراق قائل است که در شرایطی فدرال، به شکلی حاکم بر سرنوشت خود باشند، موضع اقلیم درمورد کُردهای سایر مناطق چیست؟

ببینید ما در چهارچوب عراق حرف‌های خود را می‌زنیم و مطالبات خود را مطرح می‌کنیم. ما هیچ‌گاه نگفتیم «کردستان بزرگ»، بلکه می‌گوییم «کردستان عراق». مسائل سایر کردها به خودشان باز می‌گردد و خودشان تصمیم‌گیرنده هستند. 

مسائلی که در مورد منازعات اقلیم و پ.ک.ک در مورد شنگال و کوبانی پیش آمد و مسائلی از این دست، آیا باعث تضعیف کردها در کلیت آن و قدرت گرفتن داعش نمی‌شود؟

بله کلا این قبیل درگیری‌ها و اختلافات تأثیر منفی برجای می‌گذارد و در شرایطی که دشمن مشترکی به نام داعش وجود دارد، زمینه تضعیف مقاومت را ایجاد می‌کند. با این همه، معتقدم این نوع مسائل جزئی هستند و در طی زمان پایدار نخواهند بود و به‌نظرم حل خواهند شد.

ترکیه از همان آغاز شکل‌گیری داعش، مواضع متنوع و حتی متناقضی گرفت. در حالی که در ابتدا سخن از مواجهه با داعش می‌زد، در طی زمان شاهد همکاری‌ ترکیه با داعش بودیم. موضع اقلیم اصولا درباره ترکیه و سیاست‌های اردوغان چیست؟

همانطور که پیشتر هم گفتم در مورد آینده سیاست‌های ترکیه در منطقه و در مورد داعش، خوشبین نیستم. از سویی دیگر درگیری‌های نظامی با کردهای خود در حالی که در نزدیکی مرزهایمان داعش مستقر است، چیزی جز جنگ و جنگ به همراه نداشته است. معتقدم با گفت‌وگو می‌توان مسائل را حل کرد. مسئله بعدی رویکرد ترکیه در قبال داعش است. بالاخره داعش بدون پشتیبانی برخی قدرت‌ها نمی‌توانست اینچنین پیشروی کند و در مدت زمانی کوتاه بخش‌های گسترده‌ای از عراق را به تصرف خود درآورد. به هرحال داعش که از آسمان در منطقه فرود نیامد و از یک زمینی وارد منطقه شد و ثانیا از سوی نیروهایی هم حمایت می‌شود، که بر اساس آنچه در رسانه‌ها و اخبار هم منعکس می‌شود، در حمایت از داعش همواره نام کشورهایی مانند عربستان، قطر، امارات و ترکیه به چشم می‌خورد. با این همه به عقیده من، داعش نتیجه سوءمدیریت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در منطقه، بویژه در دوره آقای مالکی بوده است. در واقع شرایطی که باعث بوجود آمدن داعش شد، چنانچه اصلاح نشود و از بین نرود، داعش نیز از میان نخواهد رفت. شاید تضعیف شود، ولی از بین نمی‌رود.

موضع اقلیم در برابر رویدادهای بغداد و تحصن مقتدی صدر و تظاهرات مردم در منطقه سبز چیست؟

موضع اقلیم همواره امنیت و ثبات بغداد و عراق بوده است، مسئله همان سوء‌مدیریتی است که اشاره کردم. در واقع دولت عراق باید به همه اقوام و طوایف و گروه‌ها به یک چشم بنگرد. موضوع دیگر، لزوم اصلاحات است که نیاز امروز دولت عراق به‌شمار می‌آید تا در سایه آن شرایط معیشتی، اقتصادی و اجتماعی مردم عراق بهبود یابد. مسائل بغداد مربوط به دولت مرکزی است و ما به عنوان اقلیم همواره خواهان امنیت، ثبات و اصلاحات دولت عراق بوده‌ایم. از سویی دیگر اقلیم همواره به دنبال مطالبات خود در چهارچوب قانون اساسی عراق بوده است. قانون اساسی عراقی، حق مسلم کُرد را به رسمیت شناخته و مرجع حل اختلافات را هم مشخص کرده است. 

یکی از مباحث مطرح شده، بحث فروش نفت توسط اقلیم است که پس از عقب‌نشینی داعش از منطقه کرکوک، اقلیم این حق را برای خود قائل شد که مستقیما نفت بفروشد. نظر شما چیست؟

بله، یکی از مسائل اختلافی ما قانون نفت است. قانون نفت پروژه‌اش آماده است و قرار بود در پارلمان تصویب شود ولی تا به امروز حکومت عراق جلوی طرح آن را در پارلمان گرفته و نگذاشته تصویب شود. وقتی آن قانون تأیید و تصویب شود، مسائل اقتصادی و همچنین مسئله نفت، حل‌شدنی است. اقدامات اقلیم در این‌باره بر اساس آن قانون است. از دو سال پیش که دولت مرکزی بودجه اقلیم را قطع کرد، ما ناچار هستیم در جهت تأمین منابع مالی، به فکر صادرات نفت چه از طریق ایران و چه ترکیه باشیم، تا بودجه اقلیم تأمین شود. 

یعنی قریب به دو سال است که آن 17 درصدی که در بودجه عراق برای اقلیم در نظر گرفته شد، قطع شده است؟

بله، نه تنها آن 17 درصد، بلکه استحقاقات پیشمرگه‌ها که خود شاهد هستید چگونه در مبارزه با داعش فداکاری می‌کنند و تاکنون بیش از 1500 شهید داده‌اند نیز قطع شده است. تا جایی که برخی از هم‌پیمانان، نیازهای ما را برطرف می‌کنند، اما هیچ کمکی از سوی دولت مرکزی به اقلیم نمی‌رسد. 

آقای بارزانی در گفت‌وگو با روزنامه «زمان » ترکیه در سال 2013 از نقش سردار سلیمانی در جنگ با داعش گفتند و شما نیز در برنامه‌ای تلویزیونی او را مرد اول خاورمیانه نام نهادید. نقش مهم ایران و سپاه قدس به‌ویژه در مقطع محاصره اربیل توسط داعش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 

بله، همین چند روز پیش هم آقای «نیچیروان بارزانی» از نقش مثبت جمهوری اسلامی و مسئولان آن در آن مقطع سخن گفت. نیروهای پیشمرگه می‌توانستند به حمایت از منطقه بپردازند، اما کمک‌ها و همکاری‌های ایران در لحظه‌ای که اقلیم در شرایط حساسی بود، توانست روحیه پیشمرگه‌ها را بالا ببرد تا بتوانند از اقلیم و از مناطقی که مورد هجوم داعش قرار گرفته بود، دفاع کنند. بعد از آن مقطع هم، ایران و همچنین کشورهای هم‌پیمان به نیروهای پیشمرگه کمک‌های فراوانی کردند. اقلیم همواره بر نقش مثبت و مشارکت‌های سودمند ایران و به‌ویژه سردار سلیمانی در مبارزه علیه داعش تأکید کرده است، هم در قبال اقلیم و هم در قبال کلیت عراق. نقش مثبت ایران در مبارزه با داعش انکارناشدنی است.

روزنامه همدلی، صفحه سیاست، سال دوم، شماره 336، دوشنبه 17 خرداد 1395، صفحات 1 و 3.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در تهران ضمن اشاره به پشت پرده خبر الشرق الاوسط درباره احداث پایگاه موشکی ایران در اقلیم کردستان به تشریح اهداف سفر «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان به تهران پرداخت.

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل ـ سمیه خمارباقی: هفته گذشته رسانه عرب زبان «الشرق الاوسط» مدعی شد تهران کار ساخت بزرگترین پایگاه موشکی خود را در خاک اقلیم کردستان عراق در نزدیکی مرز سوریه آغاز کرده است که هدف از آن دفاع از مرزهای ایدئولوژیک ایران عنوان می‌شود. ناظم دباغ نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران ضمن رد تاسیس هر گونه پایگاه نظامی از سوی ایران در اقلیم کردستان توضیح داد: چنین ادعایی صحت ندارد و ایران هیچ پایگاه نظامی در اقلیم بنا نکرده است چون اساسا اقلیم کردستان عراق با ایران هم مرز است و برای گسترش روابط با این کشور نیازی به اینگونه اقدامات نیست. در همین رابطه و در استانه سفر «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان به ایران گفت‌وگویی را با «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران ترتیب داده‌ایم که مشروح آن از نظر می‌گذرد:

روزنامه الشرق الاوسط در خبری مدعی شده است ایران در اقلیم کردستان عراق پایگاه موشکی احداث می‌کند این خبر از سوی مقامات ایران و اقلیم کردستان عراق رد شده است دلیل انتشار این خبر چیست؟

درباره پایگاه موشکی جمهوری اسلامی ایران مطمئن هستم قدرت و توانایی ایران در این مقطع چه از لحاظ سیاسی و چه نظامی، مهم و تاثیرگذار است. بعد از چندین سال تحریم اقتصادی و مذاکره، ایران توانست به توافق برجام با کشورهای ۱+۵ دست یابد.

همچنین نقش مهم ایران در جنگ با داعش در عراق و سوریه همه این عوامل باعث شدند که دشمنان ایران بیش از پیش نگران شوند. در همین راستا در مقطع ایجاد آشوب و ناامنی در منطقه و به ویژه عراق تلاش زیادی مصروف می شود تا روابط میان ایران و کردها به جدایی و اختلاف کشیده شود.

لذا گهگاهی خبرهایی مبنی بر اینکه ایران پایگاه موشکی در سلسله کوههای شنگال و یا اقلیم کردستان عراق ایجاد کرده است به گوش می‌رسد. به عقیده من این نوع خبرها بیشتر در راستای تحریک اسرائیل و کسانی است که می خواهند ایران را به عنوان تهدیدی برای منطقه معرفی کنند. اما آنچه تاکنون از زبان مسئولان عراق و اقلیم کردستان عراق شنیده می‌شود نقش مهم همکاری و حمایت ایران در جبهه های جنگ علیه داعش و حفظ امنیت و آرامش بوده است.

حزب دموکرات کردستان اعلام کرده است که «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق تا دو هفته آینده به ایران سفر می‌کند. اهداف این سفر و اهمیت آن در مقطع کنونی چیست؟

قطعا در گذشته، حال و آینده تبادل هیئت میان اقلیم کردستان عراق و ایران بوده و خواهد بود به ویژه آخرین سفر هیئت جمهوری اسلامی ایران که وزیر اطلاعات ایران، «مسعود بارزانی» را به ایران دعوت کردند. سفر ایشان به ایران نقش مهمی در راستای تحکیم و توسعه روابط ایران و اقلیم کردستان عراق خواهد داشت به ویژه اینکه برای همه آشکار است ایران کشور مهمی در خاورمیانه و جهان است و اهمیت ویژه خود را برای تقویت امنیت و آرامش عراق و اقلیم کردستان و منطقه دارد.

همچنین سفر رئیس اقلیم کردستان عراق در توسعه و استحکام روابط اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی نقش مهمی خواهد داشت. عامل مهم دیگر تبادل نظر در مورد وضعیت سیاسی و امنیتی عراق و منطقه است که کردها و نیروهای پیشمرگه نقش مهمی در حفظ امنیت و آرامش عراق و منطقه داشته و دارند.