«معتقدم که اگر بغداد به تصرف داعش درنیاید، به سادگی مناطق تحت اشغالش را از دست نمی دهد و این مناطق را سرآغازی برای اعلام دولت اسلامی عراق و شام خواهد کرد و با توجه به هم مرزی این مناطق با سوریه که این گروه در خاک آن کشور هم منطقه نفوذ خاص خود را دارد، این زمینه سازی ای خواهد بود برای تجزیه عراق به گونه ای دیگر و هدف آن ها هم زنده کردن ولایت موصل می باشد که این هدف آن ها با اشغال اقلیم کردستان بدست می آید ...».

کردپرس: با تسلط داعش بر مناطق وسیعی از خاک عراق که ساکنان آن سنی می باشند، گمانی زنی ها در خصوص آینده این کشور و تاسیس اقلیم سنی در منطقه بالا گرفته، در این میان مواضع و دیدگاه ها در محافل سیاسی اقلیم کردستان و اظهارنظر مسئولین این اقلیم که پس از کنترل کامل مناطق مورد مناقشه به همسایگی داعش درآمده اند، نمایانگر دیدگاه کُردها در قبال این تحولات و امیدها و نگرانیهایشان از آینده سیاسی عراق می باشد.

خبرگزاری کردپرس برای تحلیل و واکاوایی تحولات اخیر عراق به سراغ «ناظم دباغ» نماینده رسمی دولت اقلیم کردستان در جمهوری اسلامی ایران رفت که متن این مصاحبه در پی می آید.

کردپرس: آخرین وضعیت در مناطق بحرانی عراق چگونه است؟

ناظم دباغ: بعد از حمله گروه دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و از دست دادن روحیه و فرار نیروهای ارتش عراق در استان نینوا، این گروه توانسته به طور کامل شهر موصل را کنترل کند و از کارمندان ادارات دولتی درخواست کرده است که در محل خدمت خود آماده شوند و چندین قانون شرعی را برای مردم و اداره موصل اعلام کرده و بعد از موصل توانسته تکریت در استان صلاح الدین را هم کنترل کند و هم اکنون نیروهایش نزدیک سامرا است. در مناطق جدا شده از اقلیم کردستان (مناطق مورد مناقشه) که پیشتر تحت کنترل ارتش عراق بود، متاسفانه نیروهای این ارتش به صورتی غیر منتظره روحیه خود را از دست داده و از این مناطق عقب نشینی کردند و اکثر این نیروها تسلیحات و مهمات خود را به نیروهای داعش تحویل داده اند و هم اکنون نیروهای پیشمرگ و نیروهای امنیتی و پلیس اقلیم کردستان، کرکوک (منطقه کیوان، فرودگان نظامی، فتحه، دوزخورماتو، بشیر، ملا عبدا...، داقوق تا مرز خورماتو و سلیمان بگ) ، مناطق سنجار، تلعفر و مناطقی که ماده 140 قانون اساسی عراق آن ها را در بر می گیرد را تحت کنترل خود درآورده اند. همچنین در منطقه موصل و مناطق دیگر نیروهای پیشمرگ مستقر هستند از جمله مناطق نزدیک سعدیه، قَرتَپه و جلولا. هم اکنون (زمان مصاحبه) در سعدیه درگیری جریان دارد و بار دیگر ارتش عراق شروع به انجام عملیات کرده است و داعش در مناطق سعدیه و ملا عبدا... حضور دارند و در این منطقه درگیری هایی وجود دارد.

کردپرس: یکی از مهمترین ابهامات حوادث موصل چگونگی تصرف این شهر توسط نیروهای تروریست و بویژه عدم عکس العمل نیروهای نظامی امنیتی است. ارزیابی شما از این مسئله چیست؟

ناظم دباغ: در چند مصاحبه دیگر هم به این مسئله اشاره داشته ام، حمله ای که داعش به موصل انجام داد مشکوک و مبهم می باشد، نیروهایی که براساس آخرین اطلاعات رسیده بیشتر از 3 هزار نفر نمی باشند، افراد فراری از موصل و دیگر مناطق گفته اند که اصلاً نیروهای داعش را ندیده اند و با شعار «فرار کنید آمدند» مردم و نیروها از شهر فراری شده اند. این امر نشان دهنده‌ آن است که مهاجمان برنامه ریزی دقیقی داشته است و این برنامه تنها توسط این گروه‌ آماده نشده است، بلکه با همکاری و هماهنگی با ساکنان شهر و نیروهای امنیتی، پلیس و ارتش عراق در منطقه بوده است، در غیر اینصورت محال بود که در عرض شش ساعت نزدیک به 100 هزار نیروی مسلح عراقی از نیروهای امنیتی و پلیس گرفته تا نیروهای ارتش اینگونه سهل و آسان از موصل عقب نشینی کنند. دلیل این امر این واقعیت بوده. دلیل دوم، همکاری ساکنان این مناطق بوده، همانگونه که مطلعید، موصل شهری است بزرگ که نزدیک به دو میلیون جمعیت دارد و می توان گفت 99 درصد آن سنی می باشد و اهالی و عشایر موصل از گذشته؛ اساس تشکیل ارتش عراق بوده اند و بیشتر فرماندهان عالی رتبه ارتش بعث از این منطقه بوده‌اند، به همین دلیل بر این اعتقادم به همان شیوه ای که قیام در کردستان شکل گرفت (دهه 90 میلادی) در داخل موصل، خود مردم، همکاری داعش را کرده اند. زیرا قیام کردستان همراه بود با همکاری مردم و ارتش خیلی سریع روحیه خود را باخت و از منطقه فراری شد. به همین دلیل تاکید می کنم که اگر داعش همکاری ساکنان منطقه را به همراه نداشت این گونه سهل و آسان این پیروزی را به دست نمی آورد. بر اساس اطلاعات، در برخی مناطق شمار نیروهای داعش تنها 60 نفر بوده اند و در مقابل این نیروی کم، نیروهای ارتش عراق فراری شده اند و در همه مناطقی که ارتش عراق عقب نشینی کرده است، اکثر تسلیحات خود را به داعش سپرده و آن ها را با خود نبرده‌ یا این که‌ آن ها را از بین ببرد که به دست این گروه نیفتد.

در برخی مناطق هم نیروهای پیشمرگ توانسته اند مناطقی را کنترل کنند که ارتش عراق از آن ها عقب نشینی کرده است و این مناطق؛ خانقین، جلولا و حمرین تا زاخو را در بر می گیرد و می توانم بگویم مرزهای مناطقی که ماده 140 آنها را در بر می گیرد، هم اکنون تحت کنترل نیروهای پیشمرگ است.

کردپرس: آیا نیروهای امنیتی عراق از زمینه سازی و شکل گیری چنین تحرکاتی خبر نداشتند؟ یا خبر داشتند و هشدار داده بودند، ولی مقامات مسئول و نیروهای عملیاتی به این هشدارها توجه نکردند؟

ناظم دباغ: در این خصوص دو موضوع مطرح است. آن گونه که ما اطلاع داریم در همه نشست ها و دیدارها، کسانی که خود را دوست مردم عراق می دانند و نگران آینده این کشور هستند، خطر رویدادهای سوریه و گسترش این خطر برای عراق و منطقه موصل و حتی کردستان را درک کرده بودند، بر این اعتقاد نیستم که از جانب کُردها و خیلی از شخصیت ها و جریانات سیاسی، بخشی از این اطلاعات و نگرانی ها به مقامات حکومت بغداد گوشزد نشده باشد، اما سخنان پیشین را یادآوری می کنم که دلیل اصلی این حوادث پنهان کردن اطلاعات از سوی برخی افراد در درون حکومت است. یعنی می توانم بگویم که عراق را به بازیچه گرفته اند. در این رابطه هم باید اشاره ای به گذشته داشته باشم، یعنی زمانی که نیروهای عملیاتی دجله از سوی دولت مرکزی عراق در مناطق مورد مناقشه و کرکوک تشکیل شد، در آن زمان مسئولان دولت اقلیم کردستان و رهبری سیاسی کُرد به صورت مداوم به نوری مالکی و مقامات دولت عراق یادآوری می کردند که این نیروی نظامی که تشکیل می دهند اکثریت اعضایش بعثی های دولت صدام هستند و این اشخاص قابل اعتماد نمی باشند؛ که اکنون برای همه معلوم شد این فرماندهی و نیروها همگی شکست خوردند، فرار کردند و یا به صفوف داعش پیوستند.

کردپرس: یعنی قبل از این رویدادها و حمله داعش، مسئولان اقلیم، مسئولان دولت مرکزی را از خطرات آگاه کرده بودند؟

ناظم دباغ: به صورت رسمی و غیررسمی بخشی از اطلاعاتی که نزد کُردها بوده به مسئولین بغداد داده شده، اما چرا هیچ توجهی نشد، این نیز سوالی دیگر است.

کردپرس: سخنگوی داعش در همان روز اول سیطره این گروه بر موصل در مصاحبه ای با کانال کُردی زبان روداو تاکید کرد که این گروه بعد از نینوا برنامه ای برای حمله به اقلیم کردستان عراق ندارند، به اعتقاد شما آیا احتمال حرکت نظامی این گروه به سوی مناطق کُردنشین (مناطق مورد اختلاف؛ کرکوک، خانقین) وجود دارد؟

ناظم دباغ: به اعتقاد من نباید به دشمن اطمینان کرد. داعش در حال حاضر از این موضوع به خوبی آگاه است که نیروی پیشمرگ اقلیم کردستان تنها نیرویی است که به تمام معنا متعهد و پایبند به خاک سرزمینش است. جنگ با نیروهای پیشمرگ آسان نیست، نکته دوم این است که داعش از ملحق شدن بخشی از نیروهای ارتش عراق مطمئن است، نکته سوم این که‌ داعش در اطمینان خاطر دادن به کُرد، هدف اجرایی کردن برنامه خود را دارد. آنگونه که گفته اند برای تصرف بغداد و مناطق دیگر هم برنامه دارند و می خواهند انبار و فلوجه و مناطق اهل سنت را تحت سیطره خود درآورند و با تاکید و اطمینان می گویم که بعد از این مرحله و تصرف مناطق مذکور نوبت به کردستان می رسد. این اعتقاد شخص من است که این نیرو در نهایت به سوی کردستان می آید و خواهان تشکیل دولت اسلامی و همچنین زنده کردن ولایت موصل هستند. همانگونه که مطلعید این گروه معتقد به برنامه ای هستند که از زمان خلافت عثمانی وجود داشته و آن هم ولایت موصل است که کرکوک، اربیل و سلیمانیه را در خود خواهد گرفت.

کردپرس: نوری مالکی، نخست وزیر عراق از وجود یک توطئه بزرگ در این بحران خبر داد، شما در این بحران یا توطئه بزرگ، نقش خیانت ساختارهای نظامی، امنیتی محلی و یا خیانت جریانات سیاسی را چگونه ارزیابی می کنید؟

ناظم دباغ: هیچ کدام از مواردی که اشاره کردید، بعید نمی دانم. اما باید به این مسئله مهم اشاره داشته باشم که دلیل اساسی این وضعیت نحوه حکمرانی در عراق است که در میان شهروندان، سیاسیون و طیف های مختلف عراقی این سوال پیش آمده که این حکومت، متعلق به کیست، آیا متعلق به همه عراقی هاست یا تنها متعلق به گروه خاصی است که امروز قدرت مطلق را در عراق قبضه کرده است. بر این اعتقادم که همه این ها عوامل و فاکتورهای تأثیرگذار هستند و تنها نباید از این منظر قضیه تحلیل شود که توطئه ای وجود دارد و اشخاصی در صفوف ارتش عراق با داعش همکاری داشته اند. باید نگاهی به عملکرد خود هم داشت که چه شده که شهروند عراقی خود را متعلق به این کشور نمی داند. به همین دلیل معتقدم که ضروری است این نتایج و پیامدها به خوبی درک شوند که چرا سنی های عراق در مناطق بحرانی، هیچ دفاعی از این حکومت نمی کنند. آیا داعش را می خواهند یا اینکه از سیستم حکمرانی تنفر دارند که به اعتقاد من بخش اعظم این نوع برخورد سنی ها به خاطر علاقه به داعش نیست.

کردپرس: نقش مقامات محلی استان نینوی در شکل گیری این تحولات و سقوط موصل را چگونه ارزیابی می کنید؟

ناظم دباغ: نقش آن ها را اینگونه ارزیابی می کنم که نتوانسته اند وظایف خود را به صورت شایسته انجام دهند. نمونه های فراوانی هم برای این عدم انجام وظایف وجود دارد که می توان به‌ حملات مداوم تروریستی که حتی ساختمان استانداری هم از آن مصون نبوده است، اشاره‌ کرد. به همین دلیل عدم مقاومت در موصل؛ ترس، تسلیم شدن و همکاری با داعش می باشد. در غیر اینصورت هیچ توجیهی برای تسلیم موصل بدون هیچ جنگی به داعش وجود ندارد.

کردپرس: ارزیابی شما از نیروهای مهاجم تروریست چیست، آیا تمام این نیروهای تکفیری داعش می باشند یا گروه های دیگر تروریست در آن مشارکت دارند؟

ناظم دباغ: براساس اطلاعات، اعضای تشکیل دهنده این نیروی مهاجم عبارتند از: داعش، بعثی ها، القاعده، صوفی و نقشبندی ها، جُندالاسلام، کَتاب عشرین، جماعت حارزایی و جماعتی با نام مجاهدین. این گروه ها تشکیل دهنده نیروهایی هستند که موصل را کنترل کرده اند.

کردپرس: با توجه به شناختی که شما از این گروه ها دارید، آیا آنها می توانند با هم به توافقی جهت اداره مناطق تحت کنترل خود برسند؟

ناظم دباغ: بصورت مقطعی و برای رسیدن به اهدافی که دارند، بله می توانند.

کردپرس: آیا بین بغداد و اربیل در خصوص مقابله با داعش توافقی وجود دارد؟

ناظم دباغ: هنوز از هیچ کدام از طرفین در این خصوص اظهار نظری صورت نگرفته است، اما سیاست دولت اقلیم کردستان این است که بدون توافق هم این را وظیفه اساسی خود می داند که از مناطق خود دفاع کند و به داعش اجازه نفوذ و تعدی به اقلیم را نمی دهد. همچنین در چارچوب قانون اساسی عراق، اقلیم کردستان آمادگی خود را برای همکاری های لازم در مناطقی که نیروی پیشمرگ کردستان مستقر هستند، اعلام کرده است. اما تاکنون دولت مرکزی به صورت رسمی هیچ درخواستی از اقلیم کردستان برای یاری رساندن به این دولت در مقطع کنونی ارائه نکرده است.

کردپرس: تأثیر اختلافات سیاسی در عراق را در شکل گیری بحران های فلوجه و موصل چگونه ارزیابی می کنید؟

ناظم دباغ: این وضعیتی که به وجود آمده و کنترل داعش بر این مناطق، نتیجه این اختلافات و کشمکش های سیاسی است که در طول این سال ها میان جریانات سیاسی مختلف بوده است. تکروی ها، ندادن حقوق طیف های مذهبی و قومی عراق بر اساس قانون اساسی، عدم تعهد به توافقنامه اربیل و بخشی از قانون اساسی عراق و توافقنامه ها با جریان های سیاسی مختلف عراق و نارضایتی طیف های سیاسی مختلف از همدیگر همگی عامل این وضعیت هستند و این مسئله در میان شیعیان و سنی ها و حتی کُردها هم وجود دارد.

کردپرس: نقش جریانات سیاسی اهل سنت در شکل گیری و استمرار بحران موصل چیست؟

ناظم دباغ: معتقدم نباید اهل سنت را متهم کرد، اما در حال حاضر اگر نیتی برای جنگ با داعش وجود داشته باشد باید با مشارکت سنی ها باشد. اگر سنی ها در قدرت و جنگ با داعش مشارکت نداشته باشند، این بحران گسترش می یابد. همانگونه که اشاره کردم نیروی مسلح داعش دلیل سیطره این گروه بر مناطق مورد اشاره نیست. این نیرو، نیروی سنی ها هستند که اگر حتی با داعش همکاری نکرده باشند، با این گروه دشمنی و مبارزه ای نکرده اند. بلکه از آمدن داعش و بیرون راندن ارتش عراق که ساکنان سنی این مناطق از آنها دل خوشی ندارند، خوشحال و مسرور هستند.

کردپرس: آیا این بحران به یک جنگ داخلی و یا حتی جنگ طائفی می انجامد؟

ناظم دباغ: این شروعی است برای جنگ داخلی در عراق اگر راه حل صحیحی برایش اندیشیده نشود، زیرا وضعیتی که وجود دارد این است که کُرد مناطق کُردنشین خود را محافظت می کند. از سوی دیگر داعش با کمک سنی ها مناطق خود را تحت کنترل درمی آورد و از سوی دیگر مرجعیت شیعیان به اسم دفاع از عراق، فتوا صادر می کند که جنگ با داعش واجب است. به همین دلیل اگر دولت عراق بخواهد این جنگ به جنگ طائفی تغییر نیابد و این جنگ را به جنگ با ترور، سلفی گری و داعش تبدیل کند، باید به تشکیل دولتی اتحادی و مشارکتی با حضور همه طیف ها و همچنین حل مشکلات پیشین بیندیشد که اگر چنین تدبیری نداشته باشد، مطمئناً این جنگ طولانی خواهد بود و از یاد نبریم که در روزهای آغازین این رویداد در خصوص موضع آمریکا و این که این کشور از طریق فرستادن نیرو، هواپیماهای نظامی و بدون سرنشین در عراق مداخله نظامی خواهد کرد در میان بود که‌ سخنان باراک اوباما، رئیس جمهور این کشور اظهار کرد که‌ ارتش عراق جایگاه‌ خود را از دست داده و فاصله ای میان دولت و ملت درست شده است و بازگرداندن هویت عراقی و حس عراقی بودن به‌ شهروندان این کشور بهترین گزینه برای جنگ با داعش است.

کردپرس: آیا این آمادگی در دولت مرکزی عراق برای حل اساسی این مشکلات به شیوه ای که اشاره کردید وجود دارد؟

ناظم دباغ: به اعتقاد شخصی من (ناظم دباغ) چیزی که من دیده ام و احساس کرده ام، اراده ای اینچنینی در دولت مرکزی عراق برای رسیدن به راهکاری مناسب جهت حل این بحران ها و مشکلات وجود نداشته است و باید در آینده این مهم را انجام دهند و در غیر اینصورت ضرر آن برای همه ما خواهد بود. داعش فقط خطری برای شیعیان، کُردها و عراق نمی باشد بلکه خطری است برای همه منطقه. در بسیاری از کشورها اگر مشکلی جدی یا بحرانی ایجاد شود، نخست وزیر، وزرا و مسئولان استعفا می دهند و تیم جدیدی برای برون رفت از بحران تشکیل می شود و قدرت را در دست می گیرد، حق نیست هیچ کس اجازه قربانی کردن منافع ملی در راه منافع شخصی یا حزبی را بدهد، زیرا باید همه سیاسیون و احزاب در خدمت سرزمینشان باشند و نفس کار سیاسی و حزبی خدمت به کشور و ملت می باشد.

کردپرس: آیا این بحران به تشکیل اقلیم سنی و یا حتی تجزیه عراق می انجامد؟

ناظم دباغ: معتقدم که اگر بغداد به تصرف داعش درنیاید، به سادگی مناطق تحت اشغالش را از دست نمی دهد و این مناطق را سرآغازی برای اعلام دولت اسلامی عراق و شام خواهد کرد و با توجه به هم مرزی این مناطق با سوریه که این گروه در خاک آن کشور هم منطقه نفوذ خاص خود را دارد، این زمینه سازی ای خواهد بود برای تجزیه عراق به گونه ای دیگر و هدف آن ها هم زنده کردن ولایت موصل می باشد که این هدف آن ها با اشغال اقلیم کردستان بدست می آید، اما به اعتقاد من با توجه به روحیه و اراده ای که پیشمرگان اقلیم کردستان و مردم کردستان دارند، اجازه ی به واقعیت پیوستن این رویا را به آن ها نخواهند داد.

کردپرس: نقش بازیگران خارجی در حوادث موصل را چگونه ارزیابی می کنید؟

ناظم دباغ: مستقیم یا غیرمستقیم برخی از این بازیگران در تحولات عراق تاثیرگذارند. اما تاکنون آنچه که دیده ایم موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران از زبان دکتر روحانی، رئیس جمهور است که در اظهارات خود اعلام کردند که اگر دولت عراق از ایران تقاضای کمک کند، در چارچوب قوانین و پیمان های بین المللی، تهران آماده است به هر شیوه ها به کمک بغداد بشتابد و با داعش دشمنی کند زیرا داعش خطری است برای همه ما.

کردپرس: تأثیر این شرایط (دستاوردها و یا پیامدهای منفی این تحولات) را برای ترکیه چگونه ارزیابی می کنید؟

ناظم دباغ: در هر دو حالت ترکیه سودمند این تحولات خواهد بود. هم از این که داعش پیروز شود و هم از این که داعش شکست بخورد. زیرا ترکیه در حال حاضر در فکر تثبیت نقش خود در منطقه است و زمانی طولانی است که این کشور در چارچوب زنده کردن امپراطوری عثمانی و بر خط فکری سنی گرایی می خواهد نقش اول در منطقه را داشته باشد و همگان مطلعیم که از همان آغاز بحران سوریه به صورت رسمی از اپوزیسیون این کشور در مقابل حکومت بشار اسد حمایت کرد و از سویی دیگر به دنبال تامین و تضمین منابع انرژی خود در منطقه است و همانگونه که دولت ترکیه طی چند روز اخیر اعلام کرد، وقایع موصل هیچ تأثیری بر صادرات نفت عراق به ترکیه و دلیل این امر هم وجود اطمینان خاطری است که از این وقایع دارد در غیر اینصورت اینگونه با مسئله برخورد نمی کرد. مسئله دیگر موضع احمد داود اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در خصوص گروگان های کنسولگری ترکیه در موصل است که گفته بوده آن ها را مطلع کرده بوده اند که مراقب خود باشند و مسائل امنیتی را در نظر بگیرند، این سوالی را درست می کند که باید در برابر چه چیزی مراقب خود باشند در مقابل حمله داعش یا تروری دیگر. ترکیه هم به مانند همه کشورهای همسایه عراق براساس منافع خود عمل می کند.

کردپرس: مواضع دولت آمریکایی در خصوص تحولات اخیر در عراق بویژه مقابله با داعش را چگونه ارزیابی می کنید؟

ناظم دباغ: باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در طول یک هفته دو نوع سخنرانی متفاوت را داشت. در سخنرانی اول تاکید کرد که کشورش همه گزینه ها را بر روی میز قرار دارد و در سخنرانی دوم موضع متفاوتی گرفت و گفت به دلیل عملکرد ارتش عراق گزینه اعزام نیرو و دخالت مستقیم نخواهند داشت. به نظر من آمریکا هم براساس منافع خود تصمیم گیری می کند و بعید نیست که کشورهای عربی تامین کننده نفت آمریکا بر دولت این کشور فشار نیاورده باشند. وگرنه وجود داعش در منطقه تهدیدی است برای همگان و حتی کشورهای خلیج فارس، دود بدون آتش به وجود نمی آید و این موضع آمریکا در حال حاضر که ایران آمادگی خود را برای کمک به عراق اعلام کرده مطمئناً اگر چیزی غیر از تلاش برای کم کردن نفوذ ایران در عراق بود، آمریکا زودتر وارد صحنه می شد و در مسائل کنونی عراق دخالت می کرد. این بخشی از قضیه است و شاید بخش دیگر آن به مواضع دولت عراق برمی گردد و همانگونه که وزیر خارجه عراق اعلام کرد که بغداد تاکنون به صورت رسمی هیچ درخواستی از آمریکا نداشته است.

کردپرس: مواضع مرجعیت عالی شیعیان عراق در خصوص تحولات عراق را چگونه ارزیابی می کنید؟

ناظم دباغ: مطمئناً مرجعیت شیعه در عراق براساس مسئولیت ها و جایگاه خود در این کشور و هنگامی که برای مذهب شیعه، اسلام و عراق و حتی انسانیت خطری را حس کند باید موضع گیری داشته باشد و موضع گیری ای اینچنینی که از مردم بخواهد روحیه مقاومت خود را تقویت کنند و همگی با اتحاد و همدلی با سلفی گری و کفر و الحاد جنگ کنند.

کردپرس: سرانجام این تحولات را چگونه می بینید؟

ناظم دباغ: دوباره تاکید می کنم که این وقایع تغییری قابل انتظار بود و این تغییر، مهم و تأثیرگذار است که ممکن است سرنوشت منطقه با آن گره خورده باشد از این روی که اگر داعش از وضعیت کنونی در منطقه نفوذ و مناطق تحت اشغال خود را بیشتر کند موضع کشورهای حامی عراق در برابر این مسئله چه خواهد بود و احتمال دوم جنگ با داعش و احتمال سوم ماندن داعش در عراق و همچنین بیرون راندن این گروه از عراق که در آینده کدام کشور مقصد آن ها خواهد بود. هم اکنون شاید کمی برای اظهارنظر و سخن گفتن قطعی در مورد این مسئله زود باشد و باید منتظر روزهای آینده بود. اما دوباره تاکید می کنم که اگر داعش بتواند هم بغداد را تصرف می کند و هم اقلیم کردستان را و حکومت اسلامی خود را هم اعلام خواهد کرد آن هنگام باید فکری به حال وضعیت کرد. به همین دلیل معتقدم که باید پیش از وقوع رویدادهای پیش بینی شده باید راهکاری اندیشید و فکری به حال این مشکل کرد و اگر همگان خطر داعش را برای خود و طرف های دیگر درک نکنند و با این تفکر با موضوع برخورد کنند که حمله داعش به طیف یا گروه خاصی ربطی به دیگران ندارد و تهدیدی علیه آن ها نخواهد بود آن هنگام است که به صورت مستقیم، غیرمستقیم این موضع به سود داعش تمام می شود و از آن بهره خواهد برد به همین دلیل تاکید می کنم که باید همه طیف ها و نیروهای عراقی به جای انتظار دخالت خارجی برای حل موضوع باید با اتحاد و همدلی عراق را از این وضعیت درآورند و وضع به گونه ای نباشد که آمریکا اعلام کند که ارتش عراق ارزش و حیثیت خود را باخته است. ارتش عراق از همه فرزندان این کشور تشکیل شده از کُرد، عرب، شیعه و سنی و دیگر ساکنان این سرزمین.

مصاحبه‌ و ترجمه‌: حسن صالحی / خبرگزاری کردپرس

«محمد صدیق احمد» (جگرخوین) جانشین نمایندگی اقلیم کردستان عراق در ایران در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی تأکید می‌کند که پیشمرگ‌های کُرد در عراق جایی را اشغال نکرده‌اند و پیشروی آنها در مناطق مورد مناقشه برای پرکردن خلا امنیتی ناشی از عقب نشینی ارتش عراق بوده است.

دیپلماسی ایرانی: درخواست های مکرر نخست وزیری اقلیم کردستان عراق به دولت مرکزی به منظور مقابله با نیروهای داعش، بی پاسخ ماند. تا آنجا که گروه تروریستی توانست شهر موصل را به تصرف کامل خود در آورده و به سمت کرکوک حرکت کند. از این رو، نیروهای پیشمرگ سرانجام دست به کار شده و حملات خود را علیه داعش آغاز کردند. در گیری میان این دو گروه در حالی صورت می گیرد که پیش از سقوط موصل، خبرهای منتشر شده حاکی از گریختن نیروهای نفوذی و خائن در میان افسران عالی رتبه ارتش به کردستان عراق داشت. در همین حال نیروهای پیشمرگ اقدام به گرفتن سد موصل کردند تا این بار نیز نیروهای داعش با تخریب آن موجب ویرانی شهر نشوند. از سویی دیگر هزاران نفر از مردم موصل و شهرهای کرکوک خانه های خود را رها کرده به کردستان عراق پناه بردند. اربیل بر این عقیده است که بی مسئولیت و بی تفاوتی مسئولات بغداد موجب بروز چنین حوادثی شده و نیروهای پیشمرگ نیز به صورت داوطلبانه اقدام به مقابله با نیروهای داعش کردند. نقش کردستان عراق در حوادث اخیر چیست؟ و چرا برخی اتهام ها از سوی دولت عراق متوجه کردها شده است؟ این پرسش ها را با «محمد صدیق احمد» ( جگر خوین) جانشین نمایندگی اقلیم کردستان عراق در ایران در میان گذاشتیم:

آقای مالکی سخنرانی در شبکه آفاق داشته و گفته اند که توطئه کردی پشت این ماجرا است که با این شیوه ما را تحت فشار قرار دهند و یا کرکوک را به سیطره کامل خود در آورند. آیا واقعا چیزی به نام توطئه کردگرایی وجود دارد؟

این بیانات به روشنی گویای توهم توطئه است. امیدواریم در این برهه حساس ایشان به یک راه کار عقلانی برای حل این بحران بیاندیشد؛ چرا که یکی از مسببین اصلی چنین شرایطی عملکردهای نامناسب بخش هایی از نظام سیاسی و دولتمردان در بغداد است که برای مردم عراق گرفتاری به وجود آورده است و به عنوان اولین گام برای حل بحران باید نخست وزیر این مسئولیت را بپذیرد و با حذف اشتباهات گذشته به دنبال راهبردی عقلانی، جامع و دموکراتیک باشد و با تلاش برای ایجاد یک مشارکت فراگیر و واقعی میان همه نیروهای دموکراسی خواه عراق، برای مقابله با تروریسم، به ترتیباتی بیاندیشد که عراق را از این شرایط دشوار و درناک خارج کند. در این بین بدون شک اربیل همچنان پایبند مسئولیت های خود در برابر کشور عراق است.

این گفته ها را چیزی بیش از یک فرافکنی نمی توان تلقی کرد. آقای «نیچیروان بارزانی» نخست وزیر اقلیم کردستان در خصوص پیشروی نیروهای پیشمرگ کرد در مناطق مورد مناقشه و کنترل مناطق خالی شده از نیروهای ارتش عراق، گفته اند: پیشمرگ ها جایی را اشغال نکرده اند و پیشروی آنها در مناطق مورد مناقشه برای پرکردن خلا امنیتی ناشی از عقب نشینی ارتش عراق بوده است. و تاکید داشته اند که وظیفه پیشمرگان کرد بر اساس قانون اساسی عراق حفاظت از مرزهای اقلیم است وی با اشاره به اینکه اقلیم کردستان در طول سالیان گذشته همیشه قربانی ترور بوده است، مقابله با ترور را سیاست تغییر ناپذیر اقلیم کردستان اعلام کردند.

با توجه به اینکه افسرانی که فرار کرده به کردستان رفته اند، این شبهه را ایجاد نمی کند که کردستان نقشه ای علیه مالکی داشته است؟

این شبهه کاملا غیر منطقی و غیر مستند است. واقعیت این است که صدها هزار نفر پس از تصرف موصل توسط گروهک داعش، به منطقه کردستان، به عنوان امن ترین منطقه عراق پناه آورده اند و دولت و مردم کردستان با همه توان وظیفه اخلاقی و انسانی خود را در کمک به این آوارگان و برای استقبال از آوارگان به جا آورده اند. مایه تاسف است که دولتمردان عراق این استقبال عظیم مردمی را اینگونه ترجمه می کنند. افسران معتمد ارتش عراق و جناب مالکی با دور انداختن لباس ها و سلاح های آمریکایی شان که میلیاردها دلار برای خرید آنها از شرکت های آمریکایی هزینه شده، به جای دفاع از مال و جان مردم، از مهلکه گریخته و متواری شده اند؛ هم اکنون نیروهای قانونمند پیشمرگ کردستان عراق که آقای مالکی بیش از دوسال است حقوق آنها را به بهانه های واهی قطع کرده در خط مقدم دفاع از مردم رنجدیده و بحران زده این مناطق هستند. شایسته است دوباره بر این نکته تاکید شود که کردستان عراق خود از قربانیان بزرگ تروریسم بوده و مبارزه با تروریسم در همه اشکال آن سیاست تغییر ناپذیر ماست. فراموش نکنیم همین سال گذشته بود که گروهک داعش مسئولیت حمله به مراکزی را در اربیل بر عهده گرفت. کمتر از دوماه گذشته نیز حمله انتحاری داعش به دفتر اتحادیه میهنی کردستان در خانقین بیش از چهل قربانی گرفت. آقای بارزانی در بیانات اخیرشان همچنین یادآور شده اند که ما به بغداد گفتیم که آماده همکاری با نیروهای دولتی برای مقابله با تروریست ها در چارچوب توافقات فی مابین هستیم، اما متاسفانه حکومت مرکزی هیچ وقعی به اعلام آمادگی اقلیم برای همکاری ننهاد و پاسخی مناسب به این رویکرد دوستانه دولت کردستان عراق ارائه نداد. اگر دولتمردان در بغداد با درایت با پیشنهاد اربیل موافقت می کردند احتمالا روند رویدادها مسیر دیگری و بسیار متفاوت از وضعیت فعلی طی می کرد.

نوری مالکی نخست وزیر عراق از رئیس جمهوری آمریکا درخواست پشتبانی هوایی برای مبارزه با داعش کرده بود اما باراک اوباما گفته است که تا وقتی رهبران عراق برنامه ای سیاسی برای آینده کشور نداشته باشند، آمریکا مداخله نظامی نخواهد کرد. اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، آیا باز آمریکا پاسخ منفی به درخواست های مالکی خواهد داد؟

مقامات ارشد اقلیم کردستان در خصوص بحران کنونی در عراق و تاکید بغداد بر حل این بحران از راهکار نظامی، تصریح کرده اند که این بحران راهکار نظامی ندارد و باید این راهکار، مکمل راهکار سیاسی باشد و این راهکار در چارچوب توافقی بلند مدت میان همه گروه های سیاسی حاضر در صحنه سیاسی عراق قابل دستیابی است. اذعان رئیس جمهور ایالات متحده نشانگر این واقعیت است که حتی متحد درجه یک مالکی نیز وی را به درپیش گرفتن راه کار سیاسی و برنامه ای سیاسی برای گذار از این شرایط بحرانی تشویق و ترغیب می کند. به نظر می رسد مداخله نظامی مجدد آمریکا در عراق شرایط ویژه ای را می طلبد که هم اکنون تقریبا مهیا نیست؛ چرا که این بحران، منافع ملی آمریکا را مورد تهدید جدی قرار نداده است. البته در این خصوص احتمالات دیگری هم مطرح است.

نماینده دولت کردستان عراق در تهران با اشاره به توانایی عراقی‌ها در سرکوب داعش، بر بی‌نیازی این کشور به هرگونه دخالت نظامی خارجی تأکید کرد.

«ناظم دباغ» نماینده دولت کردستان عراق در تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری فارس با اشاره به اخبار متناقض منتشرشده در عراق مبنی بر درخواست دولت این کشور از برخی کشورهای خارجی برای کمک نظامی در مقابله با داعش گفت: اگر نیروهای ارتش،‌ مردم و پیشمرگه های عراق با یکدیگر متحد شوند و با روحیه میهن پرستی در کنار یکدیگر با گروه تروریستی داعش مقابله کنند به راحتی و بدون کوچکترین کمک خارجی خواهند توانست این گروه تروریستی را سرکوب کنند.

«ناظم دباغ» درباره موضع انفعالی سازمان‌های بین‌المللی نیز خاطرنشان کرد: هر چند که صدور بیانیه و محکوم‌کردن اقدامات و تحرکات گروه تروریستی داعش توسط سازمان‌های بین‌المللی فی‌النفسه لازم است، اما فقط با محکوم ‌کردن و صدور بیانیه نمی‌توان در مقابل تروریسم و گروه‌های تروریستی ایستادگی کرد؛ بلکه اقدامات محکم‌تر و عملی‌تر نیز در این عرصه مورد نیاز است.

نماینده دولت کردستان عراق درباره فضاسازی برخی گروه‌های سیاسی برای بی‌اعتبار کردن نتایج انتخابات پارلمانی این کشور نیز گفت: برخی گروه‌ها با سوءاستفاده از شرایط فعلی عراق تلاش می‌کنند بی‌کفایتی برخی فرماندهان ارتش این کشور که منجر به شکست ارتش در روزهای ابتدایی حملات داعش به موصل شد را به دولت و احزاب پیروز در انتخابات پارلمانی عراق نسبت دهند و تلاش کنند نتایج این انتخابات را که در حقیقت تبلور خواست مردم عراق است زیر سوال ببرند.

 تهران ـ ایرنا ـ «ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران تاکید کرد که گروه تروریستی داعش تهدیدی برای کل منطقه است.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری ایرنا با اشاره به رشد گروه های تروریستی و سلفی در منطقه با حمایت برخی طرف‌ها تصریح کرد: داعش به طور کلی برای همه تهدید است.

این مقام کُرد شکل‌گیری داعش را یک تاکتیک مشکوک دانست وگفت: تشکیل این گروهک تروریستی ممکن است خطری برای آینده ما نیز باشد و پس از مستقرشدن، به کردستان عراق نیز وارد شود.

وی اضافه کرد: داعش اگر قدرت بگیرد فقط با خدا نمی‌جنگد و هدف نهایی آن دعوا و جنگ با همه حتی با برخی از کشورهای اسلامی است. عناصر داعش در موصل تصمیم گرفته‌اند تا بانوان از خانه بیرون نیایند.

نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران افزود: رشد این گروه ها دارای دلایلی است که یکی از دلایل این موضوع وجود زمینه در منطقه است.

وی تصریح کرد: برخی در منطقه، این دیدگاه و احساس را دارند که حکومت یک مجموعه است و به خاطر این موضوع امروز داعش و برخی مجموعه ها مانند؛ القاعده و جند الاسلام در منطقه به وجود آمده و از حمایت برخی مانند اعضای حزب منحله بعث عراق، برخوردار هستند.

دباغ با بیان اینکه این گروه ها امروز با هم متحد شده و علیه نظام یا حکومت عراق مبارزه می کنند، اظهار داشت: یکی دیگر از عوامل رشد این گروه ها در عراق و منطقه، وجود طرف ها و زمینه برای کمک به آنها از سوی عوامل منطقه ای و خارجی است.

طرح دوباره شعار بعثی ها از سوی داعش

دباغ تصریح کرد: تحلیل ادعای اصلی داعش مبنی بر تشکیل دولت اسلامی در عراق و شام نشان می دهد که هدف آنان طرح دوباره شعار سابق بعثی هاست که می گفتند آمده اند تا عراق، سوریه و مصر را متحد کنند و امروز داعش با این تشکیلات عراق و سوریه را هدف قرار داده است.

وی اضافه کرد: هدف داعش در شعارشان تشکیل دولت اسلامی در منطقه است که شاید نتوانند این کار را انجام دهند ولی امروز حداقل یک منطقه در عراق را در اختیار دارند.

این مقام کرد خاطر نشان کرد: در گذشته برخی از افراد می گفتند که داعش از حکومت بشار اسد حمایت می کند،

اما این گروه از وی حمایت نکرده بلکه به عنوان خطری برای سوریه و عراق محسوب می شود.

وی تصریح کرد: سه سال داعش در سوریه بود و اکنون تازه به کشور عراق وارد شده و زمینه ای فراهم شده است تا بیش از پیش خطر داعش را درک کرد.

دباغ افزود: عناصر داعش در سوریه و عراق احساس کردند که در پروسه ای به نام دمکراتیک نمی توان نظام های سیاسی را تغییر داد و نظام در سوریه ماند و در عراق نیز نوری المالکی به عنوان بزرگ ترین فراکسیون در انتخابات پارلمانی پیروز شد و می تواند برای سومین بار دولت را در اختیار داشته باشد.

حضور افسران بعثی در داعش

وی اضافه کرد: امروز داعش در عراق متشکل از نیروهای بعثی ارتش سابق این کشور به همراه برخی عناصر سلفی و تکفیری است.

دباغ ادامه داد، امروز افسران ارتش سابق عراق به دنبال فروپاشی نظام گذشته در موصل و مناطق مرکزی به جای این که روبروی داعش، القاعده، سلفی ها و تکفیری ها بایستند، اسلحه هایشان را به طور کامل به آنها تحویل می دهند و منطقه را خالی می کنند.

داعش فراهم کننده دخالت و حضور نیروهای خارجی

وی با اشاره به این که اقدامات داعش فراهم کننده زمینه برای حضور و دخالت نیروهای خارجی است ، تصریح کرد: دخالت خارجی در عراق همراه با عراق با دخالت خارجی با داعش متفاوت است چرا که داعش یک مجموعه تروریستی و خطرناک است که مردم عراق آن را نمی پذیرند و داعش در واقع خطری علیه منافع کل عراق و منطقه است.

وی تصریح کرد: در این میان عربستان پنهان نکرده که به اپوزیسون سوریه کمک می کند. حال باید پرسید که این اپوزیسیون چه کسی هستند؟ امروز بعضی از اسلحه های داعش جدید و پیشرفته است که از کشورها و کارخانه های بزرگ تامین می شود و از کشورهای بزرگ تحویل آنان شده و مگر می شود اسلحه استراتژیک از انبار یا کارخانه کشوری خارج شود اما آن دولت مطلع نباشد که این سلاح ها به کجا منتقل شده و تحویل چه کسانی می شود؟

نیاز به حضور نیروهای آمریکایی است

دباغ با اشاره به این که در شرایط کنونی نیاز به حضور نیروهای آمریکایی و خارجی در عراق وجود دارد، افزود: در شرایط کنونی ارتش عراق نیاز به کمک خارجی دارد و این کمک ها می تواند فکری، اطلاعاتی و حتی نظامی باشد.

حضور عناصر افغان، پاکستانی و مصری در داعش

نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در جمهوری اسلامی ایران گفت: در میان عناصر داعشی کشته شده در عراق اتباع افغان، پاکستانی، مصری و سعودی وجود دارد.

وی با اشاره به این که باید پرسید اینها از کجا وارد عراق شده اند، افزود: روشن است که همگی آنان بدون گذرنامه و به صورت قاچاق وارد عراق شده اند.

آیا داعش نزدیک بغداد شده است یا نه؟

دباغ افزود: وقتی برخی ادعای نزدیک شدن عناصر داعش را به بغداد منتشر می کنند باید بدانند که انتشار این ادعاها موجب تضعیف روحیه مردم و ارتش عراق شده و آنان روحیه خود را از دست می دهند و می ترسند و اگر می خواهید از من سوال کنید که آیا عناصر داعش به طرف بغداد می روند می گویم بله.

وی ادامه داد: براساس آخرین خبر، داعش اکنون در منطقه موصل، تکریت و اطراف شهر سامرا (120 کیلومتری بغداد)، منطقه تلورد، سعدیه و مولا عبدالله هستند و در نزدیک بغداد نیستند.

کردستان عراق در حال آماده باش است

دباغ افزود: اکنون در سراسر منطقه کردستان نیروها در حالت آماده باش هستند و اکنون پیشمرگان کرد از خانقین و یکی دیگر از مناطق کردنشین 95 درصد مناطق را زیر نظر و کنترل دارند.

وی تصریح کرد: اکثریت نیروهای ارتش در مناطق میانی مانند؛ موصل و تکریت عراق بدون هیچ مقاومتی فقط به دنبال شنیدن نام داعش فرار کرده و اسلحه را به داعش تحویل دادند که به عنوان مثال می توان به برخورد نیروهای مستقر در پادگان کیوا و فرودگاه نظامی کرکوک اشاره کرد که به دنبال ورود داعش مقرهای خود را رها کرده اند و در برخی از این مناطق در حال حاضر پیشمرگان مستقر هستند.

نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران تصریح کرد: در کردستان حکومت نظامی اعلام نشده فقط گروههای پیشمرگ در این مکان ها مستقر شده اند و نیروهای مسلح در حالت آماده باش هستند.

خطرات داعش برای کردستان

دباغ در پاسخ به این سوال که چه خطراتی ممکن است از سوی داعش کردستان را تهدید کند؟ گفت: سیاست داعش ایجاد ناامنی، ترس و کارهای تروریستی است و ما پیش بینی می کنیم که در آینده، آنان برای کردها نیز خطرساز و خطرآفرین باشند.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه داعش گفته وارد کردستان نمی شویم؟ گفت: این موضوع صحت دارد چرا که اکنون ما با داعش در برخی مناطق مانند شهر موصل تنها چند کیلومتر فاصله داریم.

وی با بیان اینکه داعش در مناطق عربی و سنی است و ما داخل مناطق کردی هستیم، گفت: در کل این نگرانی وجود دارد که آنان در آینده وارد مناطق کردنشین شوند.

نماینده حکومت منطقه کردستان عراق در ایران ادامه داد: با این وجود باید دید که دولت عراق چه برنامه و سیاستی در برابر داعش دارد. به نظر می رسد که دولت عراق نمی خواهد برای جلب حمایت دیگران برای کمک جهت مقابله با داعش آنان را در قدرت سهیم و شریک کند.

وی با اشاره به این که اکنون این به عنوان یک سوال مهم مطرح است، ادامه داد: ما در کردستان نگفته ایم که از امنیت و آسایش عراق حمایت نمی کنیم ولی مساله حضور و ورود پیشمرگ ها در جنگ در هر منطقه عراق نیاز به دستور المالکی به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح این کشور دارد و خود وی باید اعلام کند که نیروهای پیشمرگ وارد شده و به ما کمک کنند.

وی گفت: عکس این موضوع نیز ساری و جاری است و اگر منطقه کردستان نیاز به کمک نظامی داشته باشد باید فرمانده کل نیروهای پیشمرگ از دولت مرکزی درخواست کرده و فرمانده نیروهای مسلح عراق با ورود آنان موافقت کند.

از ورود داعش به عراق خبر داشتیم

نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران گفت: دولت عراق از ورود داعش مطلع بود و ما از قبل خبر داشتیم که داعش می خواهد شهر موصل را تصرف کند و این موضوع را به دولت عراق نیز اعلام کرده بودیم.

وی تصریح کرد: می توان گفت برخی سناریوها باعث شده که المالکی این موضوع را خوب درک نکرده و خطر آن را اینچنین بزرگ قلمداد نکند. علاوه بر این شاید بعضی از فرماندهان نظامی و ارتش عراق در موصل، گزارشهای برعکس به المالکی داده باشند و وی نیز به حرف اینها گوش داده و به حرف ما گوش نداده است.

وی گفت: مگر می شود دستگاه اطلاعاتی عراق نداند که سه هزار عنصر داعش در سوریه به سمت عراق حرکت می کنند. پس رادارها، هواپیما و ماهواره های عراق و آمریکا کجا بوده که اینها همه جای سوال دارد.

حضور پیشمرگ ها در برخی مناطق برای جلوگیری از پیشروی داعش است

این مقام کرد با تاکید بر این که پیشمرگ های کرد مناطق خالی را پر کرده اند تا داعش نتواند در آنها حضور یابد، گفت: بغداد نه از پیشمرگ ها برای ورود به درگیری ها درخواست کرده و نه با آن مخالفت کرده است و بر اساس اطلاعات موجود در اختیار ما حتی به فرماندهان نظامی ارتش عراق در منطقه نیز اعلام شده است که می شود با پیشمرگ های کُرد همکاری داشته باشند.

وی ادامه داد: پیشمرگ ها مناطق خالی را پر کرده که داعش نیاید و منطقه ای را اشغال نکرده است.

حضور نیم میلیون آواره در کردستان

نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران گفت: در حال حاضر نیم میلیون آواره از موصل به کردستان عراق وارد شده اند اما هنوز وارد منطقه نشده اند و در بین مناطق عربی و کردی حضور دارند و لوازم و امکانات مورد نیاز آنها نیز تهیه و تامین شده است.

وی تصریح کرد: نمی توان به همه کسانی که از موصل فرار کرده اند ، اطمینان داشت چون ممکن است عناصر نفوذی در بین آنان حضور داشته و حکومت کردستان عراق تردد این افراد را به دقت بررسی می کند.

نماینده سیستانی جهاد اعلام کرده است

دباغ افزود: خبرهایی که شنیده ایم این است که نماینده سیستانی جهاد اعلام کرده که باید شیعیان از این دستور پیروی و حمایت و از عراق دفاع کنند.

انتظار از ایران

دباغ افزود : ایران همیشه به مردم عراق کمک کرده و در شرایط سخت در زمان مبارزه با رژیم بعث سابق و صدام نیز به عراقی ها پناه داده و کمک کرد و در زمان سقوط صدام و فروپاشی آن نظام نیز نقش مثبتی داشت و برای ایجاد حکومت در عراق پس از ساقط شدن صدام نیز نقش مثبتی داشت.

این مقام کرد در ادامه تصریح کرد: همان طور که رییس جمهوری ایران اعلام کرده که اگر عراق از ما درخواست کمک کند در چارچوب مقررات و قانون بین المللی آمادگی کامل برای همکاری داریم که این موضوع بیانگر وجود اراده برای کمک به عراق جهت مقابله با تهدیدات داعش به حساب می آید.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران گفت: گروهای عراقی همان طور که برای سقوط صدام متحد شدند برای خارج کردن داعش از عراق متحد شوند.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، افزود: متأسفانه نیروهای داعش در حال محکم کردن جای پای خود در عراق به ویژه در مناطق سنی‌نشین هستند.

او با اشاره به اوضاع کردستان عراق تصریح کرد: نیروهای پیشمرگ، مناطق کردنشین چه مناطقی که در کردستان هستند و چه آن‌ها که خارج از ماده 140 قانون اساسی هستند را به طور کامل در اختیار دارند. تعدادی از نیروهای داعش توسط نیروهای پیشمرگ کشته و برخی اسیر شدند.

دباغ درباره‌ وحدت بین گروه‌های مختلف عراقی با بیان این که اتحاد بین نیروهای عراقی پادزهری در برابر داعش است، گفت: وضعیت امروز عراق نتیجه اتحاد نداشتن رهبران سیاسی است. نبود اتحاد بین گروه‌های سیاسی و رهبری سیاسی کشور بر نیروی امنیتی و ارتش اثر منفی می‌گذارد و هم‌چنین این وضعیت بین مردم و دولت نارضایتی ایجاد می‌کند. برخی از اهالی مناطق اهل تسنن در عین حالی که طرفدار داعش نیستند ولی در تقابل با دولت مالکی با داعش همکاری کردند و این امری غیرقابل انکار است.

نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران اضافه کرد:‌ اگر ارتش در مناطق اشغال شده مقاومت می‌کردند این مناطق و شهرها در مدت کوتاهی سقوط نمی‌کردند. تعداد زیادی از نیروهای ارتش و نیروی انتظامی به دست خودشان اسلحه‌های‌شان را به داعش تسلیم کردند و دراین میان تعداد قابل توجهی از تسلیحات سنگین از این مناطق عراق به سوریه منتقل شده است.

دباغ تصریح کرد: ایجاد اتحاد و وحدت بین گروه‌های سیاسی و ایجاد اعتبار هویت عراقی برای مردم این کشور به نحوی که احساس کنند قبل از آن که کرد، سنی و شیعه هستند، عراقی‌اند مهمترین مساله در شرایط فعلی است.

وی درباره‌ نقش دخالت‌های خارجی در اوضاع عراق گفت: منافع کشورهای منطقه و فرا منطقه‌یی در تحولات اخیر عراق نقش دارد. تقویت داعش متکی به عوامل خارجی است و این امری بدیهی است.

«ناظم دباغ» تأکید کرد: گروه‌های عراقی همان طور که برای سقوط صدام با یکدیگر متحد شدند باید دست به دست هم دهند. در چنین شرایطی گروه‌های سیاسی باید از منفعت‌های شخصی و گروهی و سیاسی دست بردارند و به منافع ملی عراق فکر کنند تا بتوانند یک حکومت فدرالی و مشارکتی به طور حقیقی برقرار شود.

نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در پایان، درباره‌ وضعیت جلال طالبانی، رییس‌جمهور عراق گفت: وضعیت ایشان خوب و رو به بهبود است اما در مسایل اخیر عراق و رایزنی‌ها و گفت‌وگوها دخالتی نداشته‌ است.

 آرمان ـ مطهره شفیعی: انتهای یک کوچه بن‌بست در شهرک غرب ساختمانی قرار دارد. سکوت آن محله با اخباری که این روزها در مورد اتفاقات و جنایات داعش در عراق منتشر می‌شود، تناقض فاحشی دارد چون آن ساختمانی که قرار بود ساعت 10 صبح آنجا باشیم، دفتر نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران بود. با نیم ساعت تاخیر رسیدیم، در بدو ورود به ساختمان دوطبقه پرچم عراق نصب شده بود و تصاویری از مسئولان عراقی به‌ویژه مسئولان کردستان عراق. دفتر «ناظم دباغ» که نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران است در طبقه دوم قرار داشت. وقتی وارد شدیم او مشغول مطالعه یک روزنامه بود و تلویزیون مقابل او هم اتفاقات عراق را نشان می‌داد. بعد از سلام و علیک کوتاهی تاخیر را به ما گوشزد کرد و استدلال ما هم برای این تاخیر، وجود چند خیابان با یک نام در آن محدوده بود! وقتی از او پرسیدیم که چرا این ساختمان برخلاف عراق در آرامش و سکوت مطلق است، سری تکان داد و گفت که روز پنجشنبه تعطیل است و برای مصاحبه آمده‌ام. چهره دباغ ناراحت بود و این ناراحتی به‌وضوح در هنگام صحبت کردنش درباره آنچه امروز عراق با آن مواجه است، مشهود بود. درباره موضوعات مختلف عراق و چرایی حضور داعش صحبت کرد و افسوس خورد که پیش از این اتفاق، هشدار داده شده بود. متن کامل مصاحبه «ناظم دباغ» با روزنامه آرمان را در ادامه می‌خوانید:

عراق امروز که درگیر گروهک تروریستی داعش شده را چگونه تعریف می‌کنید؟ داعش شکست می‌خورد یا به اهدافش می‌رسد؟

حقیقت این است وضعیتی که امروز در عراق به‌ویژه در موصل پدید آمده، باعث نگرانی است. تا امروز می‌توان گفت که داعش بر یکسری مناطق به‌ویژه در موصل تسلط پیدا کرده است و در مناطق تکریت، کرکوک و ... هم هستند. روحیه ارتش عراق در این مناطق از دست رفته و اکثر پادگان‌ها بدون مقاومت و جنگ خالی شده است ولی در مناطقی که به پیشمرگ‌ها نزدیک بوده، آنها توانستند برخی پادگان‌های ارتش عراق را که اشغال شده و در آنجا مستقر بودند مانند پادگان 12 و فرودگاه کرکوک که به آن پادگان «کیوان» گفته می‌شود را آزاد کنند. نیروهای پلیس و امنیتی کرکوک توانستند این مناطق را در کنترل خود بگیرند، چند روستا و شهرک کوچک در اطراف این منطقه را برگردانند و از دست داعش خارج کنند. طبق اخباری که ما شنیدیم و به ما رسیده است، روز چهارشنبه جناب نخست‌وزیر عراق در جلسه سخنرانی خود اعلام کرده ما می‌توانیم مناطق اشغال شده توسط داعش را آزاد کنیم و با توان نیروهای مسلح عراقی، آنها را بازپس بگیریم. حالا دیگر ما منتظر هستیم که اقدامات ارتش عراق و نیروهای امنیتی عراق چه نتیجه‌ای می‌دهد.

ظاهرا داعش نتوانسته سامرا را اشغال کند و ناکام مانده است.

تا الان نتوانستند بگیرند اما می‌شود گفت خیلی مناطق را اشغال کردند، هنوز از سامرا خبری ندارم.

گفته می‌شود نیروهای داعش برای اشغال برخی مناطق با مقاومت جدی مواجه نشده‌اند. این چه معنایی دارد؟

نمی‌خواستم این مساله را بگویم اما چون سوال شد، توضیح می‌دهم. واقعا جای سوال است. در برخی مناطق که داعش تصرف کرده، تعداد نیروهای مسلح، ارتشی و امنیتی عراق بالای صد هزار نفر هستند و می‌گویند کل نیروهای داعش 3 تا 6 هزار نفر بیشتر نیستند. در برخی مناطق که تصرف شد، تعداد نیروهای داعش از 60 تا 100 نفر بیشتر نبودند.

یعنی با 60 تا 100 نفر یک منطقه را اشغال می‌کنند؟

متاسفانه بله. گفتم اینها جای سوال دارد. یعنی چه نیروهای اطلاعاتی و امنیتی عراق نتوانستند به این حمله و برنامه داعش پی ببرند و مطلع باشند. یعنی چه که بخواهند به شهر موصل بیایند و در مدت 6 ساعت کلی شهر را کنترل کنند؟ اینها جای سوال است و به‌طور صد درصدی، داعش عوامل نفوذی زیادی در ارتش داشت البته نه فقط در نیروهای معمولی ارتش، بلکه در میان فرماندهان ارتش. چون اگر این طوری نبود حداقل یک مقاومتی صورت می‌گرفت. الان منتظریم که چه می‌شود.

دولت عراق بخاطر حفظ جان مردم و جلوگیری از کشته شدن بیشتر آنها توسط داعش است که مقاومت جدی نمی‌کند؟

فکر نمی‌کنم اینطوری باشد. الان تصرف کردن و آزادکردن موصل سخت‌تر از مقاومت است. وقتی مقاومت در یک پادگان باشد، در آن پادگان مردم زیادی حضور ندارند یعنی ارتش و نظامی هستند که در آنجا هم مقاومت نکردند و پادگانشان را تحویل دادند. چند بار دیگر این اتفاق در موصل رخ داده است یعنی حمله کردند و می‌خواستند دفتر استاندار را تصرف کنند که نتوانستند موفق شوند چون مقاومت صورت گرفت ولی اینکه به این زودی بیایند، تسلط پیدا کنند، جای سوال دارد. یک مثل کردی هست که می‌گوید «هه‌لاتن» یعنی «یعنی فرار کن، آمدند». حتی از برخی آوارگانی که امروز به اقلیم کردستان آمدند و مستقر شدند، وقتی سوال می‌شود می‌گویند ما داعش را ندیدیم. خوب چرا فرار کردید، وقتی داعش را ندیدید. اسامی‌ در سایت‌ها منتشر شده که 3 فرمانده بزرگ ارتش در منطقه با داعش همکار بودند.

فرماندهانی که می‌گویید با داعش همکاری داشته و دارند و اکنون 3 نفر از آنها شناسایی شدند، چه ریشه‌ای دارند یعنی وابسته به رژیم گذشته عراق یعنی بعث هستند یا از کشورهای دیگر حمایت می‌شوند؟

اولا نیروهای مسلح عراقی هستند و کشورهای خارجی نیستند اما شاید اکثر آنها بعثی‌های سابق باشند. بنیانگذار‌ان ارتش عراق، موصلی هستند یعنی اکثر افسران ارشد ارتش عراقی از موصل هستند. اکثریت نیروهای مسلح برای عشایر عرب سنی موصل بودند که اکثریت آنها بعثی بودند و حالا در شرایط کنونی مسلم است بعثی‌های سابق در این ارتش بودند و هستند که امروز در منطقه حضور دارند. یکی از مسائل اختلافی با مالکی بر سر همین بود و حتی یک اختلاف بین اقلیم کردستان این بود که هشدار می‌دادیم که مواظب باشید. به این ارتش جدیدی که شما تاسیس می‌کنید، اعتماد درونی نمی‌شود کرد چون بعثی‌های سابق هستند و نباید نه اینکه به همه آنها اعتماد کرد البته تعدادی در ارتش قبلی بودند که بعثی نبودند بلکه نیروهای مستقل بودند که در مواقع حساس در ارتش نبودند و می‌توانید آنها را بیاورید. نباید آنهایی که فرمانده حمله یا سپهسالار بودند، در ارتش حضور داشته باشند.

عراق چرا بعد از استقرار حکومت جدید به پاکسازی نیروهایش نپرداخت؟

اگر حقیقت را بخواهید و دقیق هم باشید دلیلش این است که برخی احزاب عراقی که در عراق تسلط پیدا کردند، کاملا مردمی نبودند و تشکیلات گسترده‌ای نداشتند اما وقتی وارد انتخابات شدند، بخاطر استفاده از آرای آنها، یک سازشی با بعضی از بعثی‌های سابق کردند یعنی به آنها گفتند شما بیایید به ما رای دهید و ما می‌توانیم از شما استفاده کنیم. یکی از عوامل همین بوده است. در عراق قبلی اگر بیایید، حساب کنید می‌توان گفت مردم زیادی بعثی بودند اما نزدیکی آنها به بعثی‌ها متفاوت بود. برخی صد درصد بعثی بودند و برخی به خاطر منافع و برخی به خاطر ترس، بعثی شده بودند. آنهایی که در خط تشکیلات بعثی بودند، همه کشته نشدند و برخی از آنها ماندند و برای حفظ منافع و مصلحت شخصی خود وارد تشکیلاتی شدند که بیشتر با دولت قانون است. ما تا به حال نتوانستیم این نیروها را پاکسازی کنیم چون به دلیل تشکیلات سیاسی عراق، هر کسی بخاطر حذف هواداران خود نمی‌خواهد پایبند قانون ریشه‌کشی بعث باشد. اولین کار پارلمان عراق این بود که قانون ریشه‌کشی بعثی‌ها را مورد بررسی قرار داد یعنی آنهایی که در رژیم گذشته مجرم، گناهکار و بعثی‌هایی بودند که نمی‌شود برای آنها مجازاتی در نظر گرفت و تنها می‌شد به آنها مسئولیت نداد. نباید کسی که مسئول نیروهای امنیتی عراق یا مسئول زندان عراق و ... بوده و در مشکلات عراق در رژیم سابق نقش داشته است را به امور مهم منصوب کرد و خوب نیست امروز آنها را برگردانیم به مسئولیت. ما مدارکی داریم مبنی بر اینکه در گذشته نزدیک که دولت جدید عراق تاسیس شد، فرماندهان ارتش عراق به بهانه تروریست‌ها آنجا هستند به منطقه تکریت حمله کردند و همه فرماندهان ارتشی بودند که در زمان بعث به آن منطقه حمله کردند. همان ارتش و همان افسرانی بودند که در زمان صدام وارد منطقه شدند و مردم را انفال (زن و بچه را بردند و در گور دسته‌جمعی دفن کردند) کردند.

خبری مبنی بر اینکه کردستان عراق به مردم مناطقی که داعش حمله کرده و به آنجا رفته‌اند، پناه نمی‌دهد. دلیلتان چیست؟

اصلا اینطوری نیست. اولا حکومت اقلیم کردستان و آقای بارزانی دستور صادر کرده که آغوشمان باید برای استقبال از آوارگان منطقه موصل و اطراف باز باشد اما از ابتدا یک مانعی به‌وجود می‌آید که اجازه ندهد هرکس خواست بیاید بلکه باید بررسی شود؛ دلیلش هم این است که شاید کسانی که از موصل فرار می‌کنند، نیروهای داعش هم در میان آنها باشد و بخواهند به بهانه آوارگی وارد اقلیم کردستان شوند. در این صورت باید چه‌کار کنیم؟ ما شناختی به همه نداریم ولی به‌خاطر این وضعیتی که هست اقدامات کمکی برای مردمی که آمدند در نظر گرفته شد؛ برای آنها چادر زدند و آب و نیازهای روزانه آنها را تهیه کرده و تحویل داده می‌شود. به تعدادی که می‌شود به آنها اعتماد کرد و مشکلی وجود نداشته باشد، مجوز حضور 15 روزه داده شد.

پس چرا بعضی از سایت‌های خبری از پناه ندادن اقلیم کردستان به همه آوارگان خبر داده است؟

بعضی‌ها می‌خواهند از این شرایط سوءاستفاده کنند. پیشمرگ برای حمایت از مناطق کردی اقدام کرد. پیشمرگ آمادگی خود را نشان داد که می‌شود بخشی از نیروهای حفاظتی، کشوری، میهنی و ... باشد چون داعش را یک خطر می‌بینیم نه فقط برای عراق بلکه برای کل منطقه. یعنی مقاومت‌کردن در برابر داعش را وظیفه حقیقی خودمان می‌دانیم ولی تا حالا حکومت عراق راجع به این مساله پاسخی نداده است چون توافقاتی بین ما و دولت عراق بوده در این راستاست که نباید ارتش عراق و پیشمرگ بدون دستور فرمانده کل نیروهای مسلح عراق یا فرمانده کل نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان که دست رئیس اقلیم است، از منطقه کردستان خارج شود و ارتش عراق به این منطقه وارد شود که این، یک موضوع است اما خودتان مطلع هستید که متاسفانه در گذشته مشکلاتی با دولت عراق داشتیم که یکی از آنها، مساله پیشمرگ بود. هر کاری کردیم دولت عراق نپذیرفت که پیشمرگ جزو نیروهای مسلح عراقی است و یک نیروهای مسلح هستند برای حفظ اقلیم کردستان. هیچ حقوقی برای آنها در نظر گرفته نشده و هیچ کاری برای آنها در زمینه تسلیحاتی صورت نگرفت اما امروز ثابت شد اگر کل عراقی‌ها با هم هماهنگ نباشند، یک سیاست واحدی درباره خطراتی که وارد عراق می‌شود نداشته باشند، مسلم دچار مشکلاتی خواهند شد مثل داعش. به نظر ما عراق باید در سیاست گذشته خود تجدیدنظر کند و به‌جای اینکه از کشور‌های خارجی و آمریکا خواهش کنیم، نیروهای مسلح خودش را به عراق بیاورد، اطمینان بین مردم و نیروهای مسلح خودمان به‌وجود بیاوریم. اگر این اطمینان بین مردم و ارتش و دولت نباشد، هرجا که دشمن بخواهد نفوذ کند، سریع می‌کند چون مردم حس نمی‌کنند این موضوع خودش یک خطر است بلکه حس خطر برای نظامی است که خودش از آنها خوشش نمی‌آید.

الان خبری منتشر شد مبنی بر فراخوان داعش برای پیشروی به سمت بغداد. امکانش وجود دارد؟

نمی‌شود به این خبر بی‌اعتنا بود و باید این موضوع را دقیق‌تر بررسی کرد. وقتی داعش در موصل پیروز می‌شود و به مناطق دیگر می‌رود، دیدید که در فلوجه چه کردند اما ارتش عراق چه کرد؟ امروز این وسعت بزرگ جغرافیای ارتش می‌تواند کاری کند؟ پاسخش منفی است. اگر اینطور باشد داعش می‌گوید من چه چیزی برای باختن دارم. وقتی بغداد تصرف شود کل عراق ساقط می‌شود. حتی کُرد باید در فکر باشد چون اگر داعش پیروز شود، خطر بعدی متوجه کردستان و کل منطقه است. وقتی گروه داعش در سوریه تشکیل شد، جناب طالبانی گفت باید ترس داشته باشیم چون این مشکلات بعداً به عراق هم می‌آید، باید در سوریه با آنها بجنگیم و نگذاریم توسعه پیدا کند. امروز هم به عراق آمد.

چرا از ایران برای مقابله کمک نخواستید؟

این سیاست دولت مرکزی است. ایران در اکثر شرایط موضع‌گیری مثبتی داشته و به عراقی‌ها کمک کرده است. از اخبار متوجه شدیم که آقای مالکی از آمریکا درخواست کمک کرده است و گفته می‌شود 4 هزار نیروی آمریکایی به عراق آمده است. مساله داعش پدیده جدید تروریستی است که در چارچوب دین و اسلام و مذهب رشد می‌کند مثل طالبان در افغانستان و القاعده. بهتر است راه‌حلی برای متوقف‌کردن این گروه پیدا کنیم.

راه‌حل پیشنهادی شما چیست؟

راه‌حلش این است که عراق به دولتی واقعی، مشارکتی و اگر نگوییم با حضور کل اما با اکثریت نیروها و تشکیلات قدرتمند عراق نیاز دارد. نمی‌شود که سنی‌ها را نادیده گرفت یا قسمت بزرگی از شیعه‌ها را فراموش کرد. نمی‌شود اهمیت کردها در منطقه را نادیده بگیرید. از روز اول مبارزه با صدام حسین و مبارزه با ظلم و ستمی که در عراق بود، کردها پیشتاز بودند و منطقه کردستان عراق اولین منطقه‌ای بود که آزاد شد. اکنون متاسفانه اختلافی که داریم با برخی از شیعیان عراق از جمله خود آقای مالکی و مجموعه‌اش هستند بر سر این است که معتقدیم حل مشکلات میان اقلیم کردستان و دولت اتحادی یک ضرورت است و امروز شما به‌جای اینکه فکر کنید از خارج عراق، نیرو بیاید، تجربه گذشته نشان داده است که پیشمرگ برای ایجاد امنیت در درجه نخست است. هسته اول ارتش عراق کُرد بود، پیشمرگ‌ها در بصره همدوش ارتش عراق جنگید و توانست آشوبگران در منطقه را ناکام بگذارد و امروز هم می‌بینید که واقعا به پیشمرگ‌ها نیاز است. امروز به‌عنوان یک عراقی و یک کرد واقعا احساس مسئولیت می‌کنیم. به‌نظرم کار دومی که عراق باید انجام دهد این است که هویت خودشناسی عراقی به مردم برگرداند یعنی کل عراقی‌ها چه کرد، چه مسیحی، چه شیعه و سنی و ... حس کند عراقی هستند و حکومت مستقر حکومت کل عراقی‌هاست نه حکومت یک مجموعه است.

عدم ایجاد این حس در مردم عراق چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد؟

اگر این کار انجام نشود به سیستم نظامی سابق بازخواهیم گشت که فقط برای یک مجموعه بود.

ظاهرا دولت مرکزی مذاکراتی با کردها در موضوع مقابله با داعش داشته است. در آن مذاکرات چه موضوعاتی مطرح شد؟

تا حالا چیزی نبوده است. ما از روزهای نخست تذکر دادیم و گفتیم خطر داعش خطر بزرگی است و باید جلوی آن را بگیریم .

فکر می‌کنید داعش برای ایران هم برنامه‌ای در ذهن داشته باشد؟

به‌نظرم نه برای ایران بلکه برای همه کشورها یک خطر است. گفته می‌شود این گروه از حمایت ترکیه و عربستان هم برخوردار است!

ترکیه؟ یعنی همسایه شمالی عراق برای مقابله با عراق به داعش کمک می‌کند؟

خوب گروه‌های اسلامی افراطی از آنها حمایت می‌کنند.

تا الان فقط اسم عربستان به‌عنوان حامی این گروه تروریستی مطرح بود.

خوب عربستان هم هست دیگر. تحرک داعش در کدام مرز است؟ مرز عراق مرز دوستانه نیست. مرز عراق مرز نفوذ است و وقتی وارد مناطق دیگر شدند، نمی‌توانیم اتهام بزنیم که ترکیه حمایت کرده است. عربستان باید بداند حمایت‌های امروز از داعش فردا به خطری برای خودش تبدیل می‌شود چون داعش خطری برای ایران و ترکیه و عراق و حتی اروپایی‌هاست.

درست است اما سوال من این است که داعش در منطقه ما از سوی چه کشور و نهادی حمایت می‌شود؟

آنچه در خبرها می‌خوانیم، اشاره می‌شود که سعودی‌ها از آنها حمایت می‌کنند.

این حرف اکثر تحلیلگران است.

بله. همه می‌گویند اما شاید مستقیم با آنها در ارتباط نباشد. این اسلحه جدیدی که امروز داعش در دست دارد از کجا آمده است مخصوصا اسلحه سنگین، موشک و پدافند. برخی تکنولوژی‌ها را از کجا می‌آورد؟ حتما باید یک کشور قدرتمند به آنها داده باشد.

شما گفتید که عربستان حمایت می‌کند....

من گفتم که می‌گویند.

آقای مالکی اخیرا از آمریکا برای مهار داعش کمک خواسته است. از سویی عربستان تا حدود زیادی فرمان‌پذیر آمریکاست. این موضوعات با هم تناقض دارد.

آقای مالکی ظاهرا نگفته است که کمک می‌خواهیم. ظاهرا مساله آمریکا فقط یک خبر بر این مبنا بود که 4 هزار نیروی مسلح ارتش آمریکا وارد فردوگاه بغداد شده است و اگر حکومت عراقی درخواست نکرده باشد که آنها نمی‌آیند. همچنین اکثر کشورهای دیگر برای مقابله با داعش و حمایت از عراق اعلام آمادگی کرده‌اند و همکاری دارند.

شاید نتوانستم منظورم را درست بگویم. عربستان معمولا به موضع آمریکا عمل می‌کند که ظاهرا آمریکا اکنون در نقش مخالف داعش است پس عربستان چگونه از این گروه حمایت می‌کند؟

این را می‌گویند. حمایت عربستان از داعش غیرمستقیم است.کشورهای اهل تسنن تا الان مایل به قدرت گرفتن کرد و شیعه در عراق نیستند. این مشکلاتی که در منطقه به‌وجود می‌آید حتما باید با حمایت‌هایی باشد و اشاره کردم که سعودی‌ها و آمریکایی‌ها فکر می‌کنند به‌عنوان اپوزیسیون علیه رژیم بشار اسد تصمیم به کمک مالی و تسلیحاتی به داعش گرفتند و برخی می‌گویند همان اسلحه‌هایی که به اپوزیسیون داده شده بود همان اسلحه‌هایی است که اکنون در دست داعش است و از آن استفاده می‌کنند.

فکر می‌کنید این روند و چالش در عراق تا چه زمانی ادامه خواهد داشت. کشور عراق پس از حل شدن مشکلات ناشی از رژیم صدام در پی بازسازی خود بود که مجددا با مشکل داعش مواجه شد.

فکر می‌کنم مشکل حل نشده است. اگر تفکر سیاسی به همین رشدی باشد که در این سال‌ها بوده، اوضاع خوبی در انتظار نیست و آنها هستند. در زمان سقوط صدام حسین گفتم که با شناختی که از اکثریت رهبری سیاسی عراق دارم حداقل 10 سال دیگر طول می‌کشد که اکنون 2 ماه از آن 10 سال هم گذشت. حالا تازه داعش شروع می‌کند و ما به این فکر هستیم که حکومت را چگونه تشکیل دهیم و چه کسی حق مشارکت دارد و چه کسی این حق را ندارد. حکومت مشارکتی فعلی یک حکومت تک‌حزبی و تک‌نیرویی است و تازه داریم به این موضوع فکر می‌کنیم. در انتخابات اخیر 8 ماه طول کشید تا حکومت تشکیل شد .

شاید اصرار مفرط دولت عراق بر حضور همه طیف‌ها در حکومت و تقسیم آن یکی از موانع به نتیجه رسیدن باشد.

نه نمی‌شود بگوییم دولت عراق بلکه باید گفت دولت قانون حکومت عراق را در دست دارد. ما نمی‌گوییم که در این موضوع همه باشند اما معتقدم که باید مشارکتی باشد و از نیروهای بزرگ قدرتمند و اثرگذار استفاده شود. مثلا اهل تشیع شامل سه مجموعه مالکی، مقتدا صدر و حکیم و دور و نزدیکانش است. اهل تسنن چند مجموعه دارد. دولت قانون دارای تفکر صحیحی برای مشارکت حقیقی نیست و تفکر تسلط از طرف خودش را دارد.

شما 10 سال پیش به‌درستی پیش‌بینی کردید که چه خواهد شد و امروز...

پیش‌بینی اتفاقی بود که درست از آب درآمد.

الان پیش‌بینی شما چیست؟

به‌نظرم شاید عراق خوب نشود و عراق، افغانستان دیگری شود.

چرا این فکر را می‌کنید؟

برای من مهم نیست شاید امروز این می‌رود و آن یکی می‌آید. عقلانیت و تفکر باید تغییر کند که با هم زندگی کنیم. وقتی سن شما به 50 یا 60 سال رسیده باشد و از 18 سالگی درک می‌کنید که اطرافتان چه می‌گذرد و اگر ندانید مسائلی اثرگذار در ادامه مشکلات در عراق چیست و به فکر حل آنها نباشید، طبیعی است که مشکلات به همین نحو ادامه پیدا می‌کند. آیا از روزی که دولت عراق تشکیل شد، عراق استقلالی دیده است؟ در زمان عبدالکریم قاسم کودتا کرد، دو سال نشد که حرکت کُردی شروع شد و بعد از او عبدالسلام عارف آمد با کُرد مذاکره کرد اما رابطه خوبی برقرار نشد، بعد از عارف هم احمد حسن البکر همین کار را کرد تا اینکه صدام حسین آمد نه فقط با کُرد بلکه وارد جنگ با ایران شد. حالا جنگ بین کرد و بغداد نیست اما اختلافات شدید است. اگر شما به حقوق کرد رسیدگی نکنی، کردها را جزو تشکیلات عراق نگذاری و حس کند شهروند درجه یک مثل خودش نیست، این موضوع را مطرح می‌کند که به من چه ربطی دارد که داعش به عراق حمله کرده است. ولی من به فکر این هستم که داعش بغداد را بگیرد و موصل و کرکوک و شهرهای دیگر در دستش باشد، اتفاق خوبی نیست. داعش با لباس سیاه می‌آید تا دنیا را سیاه و نه سفید کند. من به‌عنوان «ناظم» عرض می‌کنم داعش اگر مسلط شود، نخستین اقدامش احیای ولایت موصل است. ولایت موصل قبل از فروپاشی عثمانی بخشی از شمال عراق بود که آن ولایت تحویل ترکیه بود و پس از تشکیل دولت عراق جزئی از این کشور شد. گمانه دوم بدین صورت است که اگر نتوانند در اولین مرحله بغداد را کنترل کنند شاید تجزیه اول تقسیم عراق میان اهل سنت، کردها و شیعیان باشد. این را احتمال می‌دهیم اما به واقع این کار از سوی چه کسی انجام می‌شود اول داعش بهانه و دلیل می‌شود و بعد سیاست دولت اتحادی است. دولت اتحادی اگر رفتار خوبی نداشته باشد و به فکر ایجاد اتحاد میان همه عراقی‌ها نباشد پس من چه کاری به عراق دارم چون من کردم.

به نظر می‌رسد برای ایجاد چنین اتحادی دیگر دیر شده است.

درست است که دیر شده اما هنوز زمینه برای این اتحاد وجود دارد.

منظورتان از زمینه چیست؟

بیایند حقوق شرعی و قانونی و دستوری برای ما در نظر گرفته شود. کرد از عراق چه خواسته است؟ می‌گوید بیایید در چارچوب قانون اساسی عراقی توافقاتی که داشتیم و قانون اساسی که برای تشکیل عراق و حکومت جدید تصویب کردید را اجرایی کنید. وقتی شما امضا کردید من قبول دارم ناظم نماینده حکومت اقلیت در تهران باشد. پس بیایید یک میز و صندلی به من بدهید هرچند اکنون هم نماینده شما هستم. اگر ندادید یعنی چه؟ یعنی اینکه صوری بوده است والا چرا نیست. بیایید برگردیم به توافقاتی که دوره دوم مالکی بعد از 8 ماه طول کشیدن رئیس‌جمهور شد که نامش توافقنامه اربیل است. در اربیل توافق شد که مالکی نخست‌وزیر شود. دوره اول دولت انتقالی علاوی برای یکسال انتقالی بود، دوره دوم و سوم مالکی بود و چهارم هم مالکی می‌خواهد خودش باشد. نتیجه 8 سال حضور مالکی این بود که داعش رشد کرد؛ معنایش چیست؟ یعنی اینکه او در کنترل امنیت و ارتش موفق نبوده است. مالکی خودش فرمانده کل ارتش و مسئول وزارت کشور و امنیت عراق است اما چه کرد. هر گام مثبتی برای ایجاد اتحاد در هر زمان شروع کنید خوب است هر چند یک مقدار از وقتش گذشته است. این نیت وجود دارد به‌ویژه در میان کردها چون می‌خواهیم وحدت عراق را حفظ کنیم ولی برای من احترام بگذار وقتی من نماینده شما هستم، وقتی من وزیرم، وقتی من جزئی از عراق هستم حقوق مرا در نظر بگیر.

روزنامه آرمان، شنبه 24 خردادماه 1393، شماره 2492، صفحه 6.

 تهرانـایرنا ـ «ناظم دباغ»نماینده اقلیم کردستان عراق در جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: از نظر ما گروهک داعش یک مجموعه تروریستی خطرناک است.

«ناظم دباغ»نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری ایرنا افزود: ما وظیفه خود می‌دانیم که در برابر اقدامات این گروهک تروریستی از مناطق خود و همه عراق دفاع کنیم.

وی تصریح کرد: ما از ارتش عراق در برابر این مجموعه تروریستی حمایت کرده و دفاع از عراق را وظیفه خود می‌دانیم ولی تاکنون درخواستی برای کمک به ارتش دریافت نکرده‌ایم.

دباغ گفت: در حال حاضر، نیروهای پیشمرگ کُرد همه مناطق کردنشین از جمله؛ سنجار و جلولا را زیر نظر گرفته‌اند و ضمن تقویت مواضع خود، یک خط دفاعی در برابر حملات احتمالی داعش تشکیل داده‌اند تا در صورت هرگونه اقدامی از سوی این گروه تروریستی، جلوی پیشرفت آنان را به مناطق کردنشین عراق بگیرند.

وی همچنین مدعی شد که ارتش عراق در برخی مناطق تحت تصرف داعش روحیه خود را از دست داده است.

دباغ در این زمینه گفت: بر اساس گزارش‌های موجود، در جریان برخی از این حملات شمار نیروهای داعش بیش از یکصد نفر نبوده ولی آنان با این تعداد اندک توانسته‌اند برخی مناطق مرکزی عراق را اشغال کنند.

اخبار مختلفی پیرامون حملات دولت اسلامی شام و عراق موسوم به «داعش» به مناطق مختلف عراق مخابره می‌شود؛ از تهدید «کرکوک» و عدم امکان تسلط به این منطقه مهم به‌واسطه مقاومت نیروهای کرد و نیروهای امنیتی و پلیس تا تسلط بر موصل، تکریت و تلاش برای اشغال سامرا.

اگرچه نیروهای نظامی، پلیس، امنیتی و پیشمرگان کُرد به‌همراه برخی قبایل در تلاش برای مقابله با این تهدید ویرانگر هستند اما پیشروی‌های «داعش» با وجود این میزان نیروی نظامی و امنیتی، بسیار سوال‌برانگیز به نظر می‌رسد. در کل، مساله «داعش» پدیده جدیدی نیست و بعد از سقوط صدام و حضور القاعده در عراق، برخی نیروهای سابق وفادار به صدام در کنار شاخه‌هایی از القاعده، به فعالیت‌های تروریستی دست زدند.

پس از بحران سوریه، شواهد قوی از اتحاد میان این نیروها با برخی نیروهای خارجی حاضر در سوریه که علیه حکومت این کشور می‌جنگیدند، به دست آمد و پس از مدتی تشکیلاتی با عنوان «دولت اسلامی عراق و شام» اعلام موجودیت کرد. تهدیدات «داعش» در «انبار» و «فلوجه» پررنگ‌تر بود و مدتی در مناطق دیگر حضور داشتند. اما اینکه چطور و چگونه در این مدت کوتاه توانستند بر برخی مناطق مهم عراق تسلط یابند موضوع را پیچیده‌تر می‌کند.

به نظر می‌رسد روحیه نیروهای نظامی و امنیتی پایین آمده است که حدود صدهزار نیروی حاضر در موصل نتوانسته‌اند مانع سقوط این شهر شوند. سیاست‌های نادرست در کنار نوع تعامل میان گروه‌های سیاسی و حکومت عراق، فضای سیاسی را به سمتی سوق داده که تهدیدات اینچنین، امکان عرض‌اندام می‌یابد. در عین حال برخی نگرانی‌ها نیز از وجود برخی ارتباطات میان عناصر این گروه با برخی نیروهای عراقی ابراز شده است و دلیل آن، چرایی پیش‌بینی‌نشدن حمله‌ای در این سطح از سوی «داعش»، توسط ارتش عراق است.

به نظر می‌رسد با توجه به سنی‌نشین‌بودن مناطقی چون انبار، فلوجه و نینوا و همجواری با سوریه، «داعش» به‌دنبال ایجاد منطقه مستقلی باشد. بزرگ‌ترین شهر عراق پس از بغداد، نینواست و تسلط بر آن به مفهوم حمایت داخلی و خارجی از «داعش» است.

نگارنده شخصا اعتقاد دارم اگر بتوانند منطقه مستقل ایجاد کرده و آن را حفظ کنند، حتما حملات خود را به سایر نقاط عراق گسترش خواهند داد. تنها راه موجود، تقویت وحدت بین نیروهای عراقی است. همچنین ترمیم نیروهای امنیتی، حل مشکلات سیاسی و اداری، بازبینی در عملکرد دولت قانون و تلاش برای دستیابی به راه‌حل برای مشکلات اهل تسنن با حکومت مرکزی است. ایجاد همکاری مشترک برای مقاومت در برابر «داعش»، باید از سوی همه نیروهای علاقه‌مند به یکپارچگی عراق جدی گرفته شود چون این گروهک برای کل منطقه، خطرآفرین خواهد شد.

حکومت اقلیم کردستان عراق نیز مواضع نیروهای خود را در مناطق مرزی تقویت کرده و آنهایی که از این حکومت درخواست کمک کرده‌اند با همراهی این نیروها مواجه شده‌اند. تصمیم بر حفاظت از منطقه کردی است و پس از آن، نیروهای اقلیم همانند زمانی که علیه صدام در مناطق مختلف می‌جنگیدند آمادگی دارند برای حمایت از کل وحدت عراق با نیروهای پیشمرگ کُرد در مناطقی که لازم است حضور یابند. این نیازمند همراهی حکومت مرکزی و درخواست از حکومت خودمختار اقلیم کردستان عراق است.

روزنامه شرق، سرمقاله، پنجشنبه 22 خردادماه 1393، سال یازدهم، شماره 2037، صفحات 1 و 2