نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران درباره درخواست کردها برای استقلال از عراق با تکذیب این مساله اظهار کرد: برخی به منظور خراب کردن کردها این مسایل را مطرح می‌کنند.
«ناظم دباغ» در گفت وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در پاسخ به این پرسش که چرا رژیم اسراییل از استقلال کردستان حمایت می‌کند؟ با تاکید بر این که کردها هیچ وقت ادعایی برای استقلال از عراق نداشته‌اند، گفت: ما معتقدیم شرایطی که امروز در عراق به وجود آمده نتیجه سیاستی است که دولت قانون انجام داده است. این شرایط جدید در عراق، منطقه ما را در اختیار داعش قرار داد که برای منطقه کردستان تهدید ایجاد کرد. وقتی ما با واکنش سست و ضعیف ارتش عراق در مواجهه با داعش روبه‌رو شدیم نمی توانستیم اجازه دهیم که بخش های مختلف کردستان به دست داعش بیفتد بنابراین نیروهای پیشمرگ رفتند مناطق تسخیر شده را پس گرفتند و ما از این نیروها حمایت کرده و می کنیم.
وی گفت: امروز مناطق مورد تنازع توسط پیشمرگ ها در اختیار کردهاست. ما همواره معتقد بوده و هستیم که این مناطق از جمله کرکوک متعلق به کردهاست و اگر اسناد و مدارک مستندی وجود داشت که این مساله را تکذیب می کرد آن وقت دیگر حرف جدیدی است. در این مناطق کرد، ترک، سنی و شیعه زندگی می کنند و به همین دلیل این پیشنهاد مطرح شد که یک رای گیری یا رفراندوم انجام دهیم تا مردم در این مناطق خودشان نظر بدهند. اگر کسی از روند سیاسی ترس نداشته باشد این رفراندوم می تواند به مساله خاتمه دهد.
دباغ تصریح کرد: حضور نیروهای پیشمرگ در مناطق مورد تنازع برای مقابله با نیروهای داعش هیچ تضادی با ماهیت و فعالیت ارتش ندارد و آنها برای حفظ امنیت منطقه در آنجا هستند.
نماینده اقلیم کردستان عراق درباره فدرالی شدن عراق خاطرنشان کرد: متأسفم از این که برخی می گویند شرایط برای فدرالی شدن عراق فراهم نیست. امروز که داعش خطری برای عراق است گروه های عراقی مختلف باید اختلاف هایشان را رفع کنند چرا که بدون حل این اختلاف ها خطر داعش رفع نمی شود. باید کرد و سنی و شیعه اولا متحد باشند و دوما اختلافاتی که موجب بروز این شرایط شده است، رفع شود در غیر این صورت حتی اگر داعش را بیرون کنیم، خیلی زود داعشی دیگر در عراق ایجاد می شود. شاهد هستیم این گروه تروریستی آن قدر جسور شده است که برای خود عنوان خلافت اسلامی را تعیین کرده است و باید به اهل تسنن در این باره تبریک گفت!
وی با بیان این که ما به نحوه اداره کشور در سال های گذشته انتقاد داریم، گفت: علاوه بر این، متأسفانه در بغداد فرد تصمیم گیر است و این انتقاد به آقای مالکی و هم نحوه اداره کشور توسط وی است.
دباغ در پاسخ به این که در شرایط کنونی اولویت با برگزاری رفراندوم در مناطق مورد تنازع و بحث فدرالی شدن است یا تشکیل پارلمان و پیگیری این موضوعات از طریق قانونی؟ اظهار کرد: معتقدیم باید این مسایل پله پله جلو رود. رفراندوم یا اجرای قسمتی از ماده 140 قانون اساسی منافاتی با تشکیل پارلمان و تعیین رییس جمهور و نخست وزیر ندارد.
نماینده منطقه کردستان عراق در تهران ادامه داد: اعضای جدید کرد پارلمان عراقی برای شرکت و حضور در جلسه نخست پارلمان به بغداد رفته اند و اگر کسی ادعای استقلال از عراق را داشته باشد نمی رود در پارلمان شرکت کند!
دباغ اظهار کرد: ما خواهان دولتی مشارکتی و واقعی بدون حضور کسانی که در اداره کشور موفق نبودند، هستیم. درباره نخست وزیری عراق نه فقط کردها که بلکه اکثریت شیعیان عراق درباره ورود کاندیدای جدید برای پست نخست وزیری با ما و نیز اهل تسنن هم نظر هستند.
نماینده اقلیم کردستان عراق درباره حمایت رژیم اسراییل از استقلال کردستان از عراق با بیان این که "هر کشوری که دنبال حفظ امنیت و آسایش وحدت عراق و حقوق قومیت ها باشد از حمایت آنها استقبال می کنیم." تصریح کرد: البته برای کردستان عراق بیشترین منافع از روابط با همسایگان تامین می شود.
دباغ گفت: اگر روزی بیاید که بتوانیم استقلال کامل داشته باشیم چرا که نه، از استقلال استقبال می کنیم، اما در شرایط کنونی رهبری کردستان عراق واقعیت جدید در عراق را پذیرفته است که باید بر اساس ساختار جدید عراق و قانون اساسی باشد. ما از اجرای کامل ماده 140 و فدرالی یا اتحاد فدرالی حمایت می کنیم.
وی درباره حمایت گروه های مختلف سیاسی و قومی و مذهبی از ارتش عراق در حمایت و حفاظت از این کشور گفت: بر اساس تجربه گذشته که ارتش به کردها خیلی سخت گرفته است ما ارتش را قبول نداریم و به ویژه بعد از حمله داعش و همکاری که ارتش با این گروه تروریستی داشت؛ نشان داد که این ارتش قابل اعتماد نیست، بنابراین باید دید چه ارتشی در عراق می خواهد شکل گیرد و از آن باید حمایت شود.
«توماس بروسگارد هوگست» کنسول کشور پادشاهی نروژ در ایران قبل از ظهر روز یکشنبه 2 تیرماه جاری (22 جون 2014) از دفتر نمایندگی اقلیم کردستان عراق در تهرانبازدید کرد و مورد استقبال «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران قرار گرفت.
در این دیدار، دو طرف به طور کلی در مورد وضعیت منطقه و عراق و بخصوص اقلیم کردستان به بحث و تبادل نظر پرداختند؛ همچنین در مورد وضعیت اقلیم کردستان بعد از اشغال چند استان سنی‌نشین عراق توسط گروه تروریستی داعش به گفتوگو نشستند و در مورد آینده عراق بعد از سقوط شهر موصل نیز صحبت کردند.
«توماس بروسگارد هوگست» در دیدار با «ناظم دباغ»، آمادگی کشورش را برای حضور کمپانی‌های نروژی در بخش‌های مختلف جهت کارکردن و همچنین تولید و سرمایه‌گذاری در اقلیم کردستان رااعلام کرد.
آرمان ـ سعيد سيف: بحران داعش، موضوعي است كه اكنون مورد توجه رسانه‌ها واقع شده است. بحران امنیتی عراق جمعه وارد روز هجدهم شد. نخست‌وزیر عراق هم در گفتوگو با «ویلیام هیگ» وزیر خارجه انگلیس تاکید کرد آنچه در عراق و سوریه علیه دمشق و بغداد در جریان است، دارای ارتباطی قوی است. اما طی روزهای اخیر زمزمه‌ها درباره جدایی منطقه کُردستان عراق و اعلام استقلال احتمالی آن به‌عنوان کشوری جدید از گوشه و کنار شنیده می‌شود؛ از مصاحبه دو روز قبل «مسعود بارزانی» با بی‌بی‌سی تا سفر روز پنجشنبه وی به استان کرکوک و اظهارات وزیر امورخارجه رژیم صهیونیستی که مدعی شد، «تشکیل حکومت مستقل کردی در عراق حتمی است». درصورتی که چنین امری به واقعیت بپیوندد باید منتظر تحولات قابل توجهی در خاورمیانه بود چراکه به‌نظر می‌رسد بحران عراق با ابعاد جدیدی که پیدا می‌کند به‌واقع به بحرانی بلندمدت بدل خواهد شد و بار دیگر بذر ناامنی در این منطقه پاشیده خواهد شد. مشروح مصاحبه «محمداحمد صديق» (جگرخوین) جانشين نماينده اقليم كردستان عراق در ايران را در ذيل مي‌خوانيد:
استاندار کردستان گفت: دلیل اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره حامی کُردهای عراق بوده؛ ارتباط ریشه‌ای، فرهنگی و پیشینه تاریخی یکسان بین دو طرف بوده است، چراکه مردم این دو منطقه به یکدیگر تعلق دارند.
«عبدالمحمد زاهدی» استاندار کردستان در دیدار با اعضای سازمان نظام مهندسی استان کردستان و اقلیم کردستان عراق با ابراز امیدواری از اینکه ارتباطات این دو سازمان غیردولتی به نتایج قابل قبول و رضایت بخشی منجر شود، اظهار کرد: باید به گونه‌ای عمل کنیم تا هیچ وقت شرایط گذشته در عراق پیش نیاید و مردم اقلیم کردستان به عنوان توریست و برای تفریح و تجارت به ایران سفر کنند.
وی گفت: دلیل اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره حامی کُردهای عراق بوده ارتباط ریشه‌ای، فرهنگی و پیشینه تاریخی یکسان بین دو طرف بوده است، چراکه مردم این دو منطقه به یکدیگر تعلق دارند.
استاندار کردستان در ادامه تصریح کرد: اقلیم کردستان، کردستان ایران و کل ایران به لحاظ فرهنگی و تاریخی قابل تفکیک نیستند و ریشه مشترک دارند و قوم کُرد چه در کردستان ایران و چه در کردستان عراق خدمات فراوانی به ادبیات و فرهنگ فارسی کرده‌اند که این خدمات شایسته تقدیر است.
وی با اشاره به اینکه خوشبختانه بعد از سقوط رژیم صدام شرایط بهتری در منطقه ایجاد و حکومت اقلیم کردستان و ایران منافع مشترک بسیاری دارند که باید در جهت تقویت آنها اقدام کنیم، اظهار امیدواری کرد: شرایطی که اکنون در عراق به وجود آمده توسط خود مردم عراق، دولت مرکزی و حکومت اقلیم کردستان مدیریت شود تا آسیبی به کشور همسایه عزیز ما وارد نشود.
استاندار کردستان با اعلام اینکه ما منافع مشترک زیادی داریم که باید آن را در منطقه دنبال کنیم افزود: ما به اقلیم کردستان صرفا به عنوان یک بازار توانمند نگاه نمی‌کنیم و فقط به دنبال سود بیشتر نیستیم بلکه ما همسایه و بالاتر از آن اقوام و فامیلی هستیم که باید به یکدیگر کمک کنیم.
زاهدی در ادامه گفت: ما می‌توانیم در زمینه مبادله خدمات آموزشی، فنی، مهندسی و حتی سرمایه‌گذاری مشترک در دو طرف، همکاری خوبی داشته باشیم و مهمتر از سرمایه‌های مادی، سرمایه‌های انسانی است که در اختیار داریم و این سرمایه‌های انسانی می‌توانند در قالب نظام مهندسی و بسیاری تشکل‌ها و سازمان‌های تخصصی دیگر، توان یکدیگر را افزایش دهند.
استاندار کردستان با تأکید بر اهتمام دولت آقای روحانی بر حمایت از سازمان‌های مردمی و تشکل‌های غیردولتی افزود: دولت‌ها باید روش‌هایی به کار بگیرند که نهادهای مردمی، خود بتوانند ارتباطات را برقرار کنند و کارها را پیش ببرند از این رو، دولت ایران به دنبال تقویت سازمان‌هایی مانند نظام مهندسی است تا آنها این ارتباطات را افزایش دهند.
وی افزود: دولت یازدهم بنا دارد سازمان‌ها و نهادهای مردمی و تشکل‌های تخصصی را به خصوص در راستای افزایش مبادلات فنی و مهندسی با کشورهای همسایه حمایت کند.
استاندار کردستان با اشاره به اینکه هم اکنون دست‌اندرکاران امر در دولت در حال تدوین مقرراتی هستند تا این ارتباطات را تسهیل و مشکلات گذشته را برطرف کنند، خاطرنشان کرد: دولت‌ها باید بیشتر روش‌هایی را به کار ببرند که نهادهای مردمی حضور پررنگ‌تری در این عرصه داشته و کار مبادلات بین دو طرف را انجام دهند.
وی گفت: همان طور که در گذشته وظیفه خود را در برابر برادران کُرد انجام داده‌ایم در حال حاضر و آینده نیز در راستای تقویت روابط دو طرف تلاش می‌کنیم.
«عبدالمحمد زاهدی» در پایان، امضای قرارداد و شیوه‌نامه فی‌مابین نظام مهندسی استان کردستان و اقلیم کردستان عراق را سرآغاز خوبی برای افزایش مبادلات دو جانبه اقتصادی و اجتماعی عنوان کرد و گفت: امیدواریم سفر مردم اقلیم کردستان عراق به ایران نه برای پناه گرفتن بلکه برای مسافرت، تفریح و تجارت باشد.
«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در تهران در میزگرد ریشه‌های بحران اخیر عراق: بعثی‌زدایی عراق ضرورتی انکارناپذیر است/ جای خالی طالبانی در عراق امروز حس می‌شود/ نقش آمریکا، عربستان و ترکیه در بحران آفرینی‌ها «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران با اشاره به اینکه به اعتقاد من عراق یک کشور واحد است و مردم آن یکی هستند، گفت: دوعامل خارجی و داخلی باعث بروز مشکلات امنیتی اخیر عراق شده است.
به گزارش خبرنگار بین‌الملل فارس نشست راهبردی «تحولات عراق» با حضور «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، «حسین رویوران» کارشناسی ارشد مسائل غرب آسیا و سید «رسول شبیبی» کارشناس ارشد مسائل عراق، همزمان با تحولات امنیتی این کشور روز چهارشنبه 28 خردادماه 1393 در محل خبرگزاری فارس برگزار شد.
در این نشست تخصصی «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، «حسین رویوران» کارشناس ارشد مسایل خاورمیانه و سید «رسول شبیبی» کارشناس ارشد مسایل عراق به ارائه دیدگاه‌هایشان در خصوص زمینه‌های پیدایش بحران اخیر و همچنین عوامل داخلی و خارجی آن پرداخته و به بحث و تبادل نظر پرداختند.
این نشست در سه بخش به بررسی تحولات اخیر پرداخته شد و پرسش‌هایی مطرح گردید که پاسخ به آنها به مخاطبان تصویر درست‌تری از دلایل و ریشه‌های بحران امنیتی عراق به دست می‌دهد.
بخش اول؛ ریشه‌ها و بسترهای داخلی خشونت در عراق : در این بخش کارشناسان ریشه‌های این بحران را از سال 2003 م تا سال 2011 و همچنین از سال 2011 تا پیش از برگزاری سومین انتخابات پارلمانی اخیر مورد بحث و بررسی قرار دادند.
بخش دوم؛ عوامل منطقه‌ای و بین‌المللی بحران امنیتی عراق. در این بخش کارشناسان به نقش منطقه‌ای کشورهایی چون عربستان سعودی، ترکیه، قطر و همچنین تحولات اخیر سوریه به همراه نقش آمریکا و ناتو پرداخته و بویژه با طرح پرسش‌های اساسی از رفتار برخی کشورها به پشت پرده حمایت‌ها از داعش اشاره کردند. علاوه بر این به نقش جمهوری اسلامی ایران و روسیه نیز پرداخته شد.
بخش سوم؛ در این بخش کارشناسان به ارائه دیدگاه‌های خود برای برون رفت از بحران جدید و ساختن آینده‌ای بدون حضور و دخالت کشورهای خارجی در عراق پرداختند. همچنین به نقش علمای اهل تسنن و تشیع در مدیریت بحران و تلاش‌ها برای رو در رو قرار دادن مذاهب در عراق پرداخته شد.
تحولات امروز نتیجه اشتباهات دیروز
«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران در پاسخ به اینکه چرا پس از نابودی صدام و رهایی این کشور از ظلم و ستم و برگزاری انتخابات پرشور مردمی شاهد اینگونه حملات تروریستی توسط داعش در عراق هستیم، اظهار داشت: در ابتدا از دعوت شما و برگزاری این نشست تشکر می‌کنم و دوست داشتم زودتر از این حضور می‌داشتم که میسر نشد، در پاسخ به سؤال شما به گونه‌ای دیگر جواب می‌دهم و باید این موضوع را مطرح کنم که چرا تأخیر شد؟ باید این اتفاق زودتر می‌افتاد. این امر نتیجه یک واکنش است که بهره‌اش این بود.
وی در تشریح این مدعای خود تصریح کرد: وقتی صدام سقوط کرد خیلی طول کشید تا امنیت در عراق با ثبات شود. پیشمرگه کردستان همکاری‌هایی به بغداد که مدارکی هم موجود است می‌کرد. و حتی محافظین آنها هم کردها بودند. به اعتقاد من عراق یک عراق است و مردم آن یکی هستند. دشمن اکنون داخل این جمعیت به دنبال هوادار است و در آنجا که بعثی‌ها نفوذ بیشتری دارند اختلاف‌ها بیشتر شد، متأسفانه خیلی از افراد بعضی تشکیلات سیاسی، عربی عراقی قبلاً هم گفتم تفکر بعثیانه در آنجا تا الآن غالب و مسلط است و ایده و ایدئولوژی شبه حزب عربی با شعار اتحاد عراق، سوریه و مصر را با شعار ام عربی ... واحد هستند از آنجا که این اتفاق‌ها لحاظ شد به نظر بنده این روز نتیجه آن اتفاقات است و عواملی که نفوذ کردند به داخل سیستم امنیتی ارتش و تشکیلات عراقی (بعثی‌ها) که به عنوان «هسته‌های خوابیده» می‌توان از آنها نام برد.
دباغ در خصوص حملات گروه تروریستی داعش به موصل، گفت: وقتی داعش و بعثی‌ها به موصل حمله کردند سه هزار نفر بودند و نیروهای عراقی 7 هزار نفر که در مدت چند ساعت عقب‌نشینی کردند و اکنون صدهزار نفر شدند این در پی آن تفکر و وجود بعثی‌هاست. در ابتدای امر تصمیم گرفته شد ارتش عراق بازسازی و به صورت جدید تأسیس شود و آنجا تأکید کردیم که نباید از افسران ارشد بعثی سابق استفاده کرد. آن چیزی که در موصل می‌بینیم فروپاشی سه تیپ نظامی تازه مسلح شده با تجهیزات و امکانات روز بود که حتی فرماندهان این سه تیپ نتوانستند با هلی کوپترهای شخصی خود موصل را ترک کنند و به اربیل آمدند، همه آن تجهیزات و هلی‌کوپترها الان دست بعثی‌ها است. متاسفانه عدم اخراج این بعثی‌ها از ساختار ارتش عراق به جایی رسید که امروز می‌بینیم که عراق را به جان هم انداخته‌اند و در این مورد به نظر من آقای مالکی باید پاسخگو باشد.
بعثی زدایی ضرورتی انکار ناپذیر
نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، افزود: وقتی جنگ میان ایران و عراق صورت گرفت عراق بیش از یک میلیون نظامی داشت و 2.5 میلیون نیروهای جیش‌الشعبی بودند و 500 گردان محلی در کردستان عراق داشت که هر گردان 500 نفر بودند. این آمار و ارقام جدای از گروه امنیت و پلیس عراق در آن برهه از زمان است. همه این گروه‌های نظامی از حزب بعث نان خورده‌اند و در مدت کوتاه نمی‌شود بعثی‌زدایی کرد. حتی پارلمان عراق قانونی تصویب کرد که حزب بحث ریشه‌کن شود اما این اتفاق صورت نگرفت.
وی یاد آور شد: ما کردها قبل از حمله داعش به عراق در خصوص تحرکات آنها به بغداد گزارش‌ها و اطلاعاتی دادیم و گفتیم که اینها یکی دو ماه است که تحرک دارند. افسران ارتش در موصل هم گزارش می‌دادند اما آقای مالکی بیشتر به گزارش آنها اعتماد کرد و در مورد گزارش‌های ما فکر منفی داشت. موضوع اختلافات و نبودن احساس عراقی در سیستم عراق کنونی دیده می‌شود. الآن بعثی‌ها که به تروریست‌ها کمک کردند به خاطر این نیست که داعش را بپذیرند حتی بعثی‌ها داعشی‌ها را هم نمی‌پذیرند. بعضی‌ها می‌گویند اختلافاتی بین کردها و دولت مرکزی عراق است.ولی اینگونه نیست ما کردها می‌گوییم مرجعیت ما قانون اساسی باشد که توافق شده و آن را مبنای حل مشکل قرار دهیم ولی بعثی‌ها و احزاب عربی سنی مخالف آن هستند.
حس همگرایی در عراق کم شده است
دباغ، خاطرنشان کرد: عراق جدید را به وجود آوردیم ولی متأسفانه نتوانستیم آن را نگه داریم و باید کاری کنیم که اگر افتخار نکنیم ولی بپذیریم که عراقی هستیم. باید عراقی‌ها احساس کنند عراقی هستند. وی در مورد کمک اکراد به دولت برای مقابله با داعش هم گفت: در قانون اساسی یک بندی داریم که یک بخش آن دولت عراق و در بخش دیگر کردستان در خصوص نیروهای مسلح تصمیم می‌گیرد و نمی‌توانند نیروهای خود را بدون تأیید و درخواست فرمانده کل مسلح انتقال بدهند. اگر دولت عراق نیاز به نیرو داشته باشد باید آقای مالکی به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح دستور دهد .
مصر هم در پروژه آتی داعش قرار دارد
نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، عنوان کرد: نیروهای ارتش عراق سه شکست در سال‌های اخیر خورده است. نخستین شکست در جنگ ایران و دیگر کویت و شکست انتفاضه بود که ارتش عراق در کردستان پس از 24 ساعت پاک شد. آیا به این ارتش و این روحیه می‌شود اعتماد کرد. این امر سخت است. چند شب گذشته در جلولا جنگ سختی بود، پیشمرگه توانست داعش را بیرون کند. 24 زخمی و شش شهید دادیم. ما آماده کمک به دولت عراق هستیم در صورتی که آقای مالکی از اکراد بخواهد.
دباغ در ادامه شرایط امروز عراق را نتیجه اشتباهات گذشته در عدم بعثی زدایی و عدم ایجاد وحدت در داخل دانست و در باره برنامه‌های آینده گروه تروریستی داعش نیز گفت: یکپارچه کردن سوریه، عراق و مصر ایدئولوژی است که داعش برای تشکیل دولت اسلامی عراق و شام برنامه‌ریزی کرده است و اولین گامشان این است که در میان اهل تسنن پا بگذارند و آن هم به آسانی صورت می‌گیرد.
این مقام سیاسی منطقه کردستان عراق، تصریح کرد: دولت ترکیه هم وقتی در اتفاقات اخیر بی تقصیر نیست. چند وقت پیش هم در ترکیه شاهد این بودیم که پارلمان ترکیه در خصوص حمایت این کشور از داعش انتقادهایی را صورت داد.
چاره کار امروز عراق
دباغ عنوان داشت: به نظر من کل کشورهای منطقه تحولات عراق را مدنظر قرار دادند و اگر ببینیم چه به صورت مثبت و یا منفی این تحولات رویشان اثر دارد اما ما عراقی‌ها چه باید بکنیم؟ به نظر من باید برگردیم به مبادی اولیه وقتی که برای سقوط صدام تلاش کردیم آن موقع اکثریت تشکیلات سیاسی مسائل حزبی را کنار گذاشتند تا صدام از بین برود. بعد از آن عنوان شد که 10 سال فرصت نیاز است تا عراق مستقل شود اکنون 10 سال و 2 ماه گذشته است و عراق مستقل نشده است.
خلای وجود جلال طالبانی
نبود آقای طالبانی هم می‌تواند از مسائلی باشد که بر تحولات امروز عراق تاثیر گذاشته است و به نظر من اگر طالبانی بود اینگونه نمی‌شد. آیا بعد از ایشان کسی است که کار را ادامه دهد. طالبانی همه را سر سفره و یا میز جمع می‌کرد و نتیجه‌ای می‌گرفت و اتحاد ایجاد می کرد بین شخصیت‌ها و گروه‌ها. اکنون همه‌چیز تداخل پیدا کرده یکی لازم است تا آن را جمع‌بندی کند که مردم عراق برنده باشند.
نقش آمریکا در تحولات عراق
وی افزود: آمریکایی‌ها هم دو نوع و یا سه نوع نظر مختلف گفتند. مثلا اوباما اخیرا گفته ما نمی‌توانیم وارد عراق شویم این به دو دلیل است یک عراق ارتش ندارد و حیثیت آن از بین رفته است دوم اینکه فاصله مردم و گروه‌های سیاسی و حکومت عراق وجود دارد و اگر خودشان حل نکنند ما نمی‌توانیم کاری بکنیم. اخیرا هم سعودی‌ها تعریفشان را تغییر دادند و به نحوی ارتش به عراق می‌فرستند.
آمریکا هم تعریفش را تغییر داده و به گونه‌ای دیگر عمل می‌کنند. آمریکایی‌ها می‌گویند به این دلیل وارد می‌شوند که ایران کمک مذهبی نکند و آمادگی داریم که همچون مذاکرات افغانستان در خصوص عراق با ایران مذاکره کنیم. البته در کنار عوامل داخلی که گفتم نقش عوامل خارجی در بحران امنیتی عراق نیز غیر قابل انکار است. به هرحال عربستان سعودی، قطر، ترکیه، آمریکا به دنبال منافعی در عراق هستند.
پیشنهاد میزبانی ایران برای برگزاری کنفرانس آشتی در عراق
این شرایط پیش آمده و الان باید چکار کنیم؟ مشکلاتی در داخل وجود دارد آیا می‌توان کل مسائل عراق را فدا کرد بدون آنکه کاری صورت گیرد؟ ما می‌توانیم ایران را میزبان کنفرانس کنیم و اینگونه اظهارنظرها را در آنجا مطرح کنیم و همانگونه که کنفرانس طائف در لبنان عمل کرد ما هم انجام دهیم.
(توضیح خبرگزاری فارس: کنفرانس طائف در سال 1989م و در پی تشدید خشونت های داخلی در لبنان در عربستان برگزار شد و بدون‌آنکه به تمامیت ارضی این کشور خدشه‌ای وارد شود درگیری‌های داخلی پایان گرفت. این کنفرانس به تمامیت ارضی لبنان احترام گذاشت و مشارکت سیاسی همه طوائف را خواستار شد. لیکن این کنفرانس آنگونه که تحلیل می‌شود یک راه حل برای تحولات آن روزهای لبنان نبود بلکه نوعی آتش بس محسوب می‌شد.)
«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران در گفتوگو با دیپلماسی ایرانی تأکید می‌کند که سیاست‌های اقلیم برای برون رفت از بحران کنونی بازگشت به قانون اساسی عراقی و مصوبات پارلمان عراقی است در عین حال که در این قانون آمده است که در شرایطی سه استان می‌توانند اعلام استقلال کنند.
دیپلماسی ایرانی: بحران عراق به جایی رسیده که دولت از یک طرف و احزاب و گروه‌های مختلف هرکدام دیگری را در بروز حوادث متهم می‌کنند. از سویی دیگر اقلیم کردستان عراق نیز سرانجام جدای از سیاست‌های دولت مرکزی، به مقابله با داعش برخواسته و در این راستا پیشنهادهایی مبنی بر برون رفت از وضعیت فعلی مطرح کرده است. «نیچیروان بارزانی» نخست وزیر اقلیم کردستان عراق طی بازگشت از سفر خود از ایران، در گفتوگو با رسانه‌های محلی و خارجی صحبت از استقلال کردستان داشته و در این راستا «مسعود بارزانی» رییس حکومت اقلیم نیز طی بیانیه‌ای علاوه بر اینکه خواستار بازگشت نیروهای بازنشسته پیشمرگ به یگان‌ها شده، از آینده‌ای روشن برای کردها سخن گفته است. برخی کارشناسان اعلام آینده روشن را در راستای استقلال کردستان می‌دانند. در مقابل «نوری المالکی» همچنان کردها را به دست داشتن در حوادث عراق متهم می‌کند؛ اما مسئولان اقلیم اینگونه اتهام‌زنی‌ها را بی‌پایه و اساس دانسته و ضعف عملکرد مالکی در اداره کشور را عامل بحران کنونی می‌دانند. برای پی بردن به سیاست‌های اقلیم کردستان عراق، با «ناظم دباغ» نماینده اقلیم در ایران گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
آقای نیچیروان بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان عراق در بازگشت از ایران طی گفت وگو با رسانه ها صحبت هایی را مبنی بر استقلال کردستان عراق به منظور راه حلی نهایی برای برون رفت از بحران عراق مطرح کردند. آیا استقلال کردستان راه حل است؟ یا این منطقه می خواهد به نوعی از چالش های به وجود آمده فاصله بگیرد؟
بنده چنین اظهارنظری را نشنیده ام. شرایط کنونی عراق به نحوی است که این احتمال می رود، نتواند به روزهای قبل از ورود داعش و تصرف موصل برگردد. در این میان برخی نظراتی مبنی بر تقسیم عراق وجود دارد که این کشور به سه منطقه اهل تسنن، کردستان و اهل تشیع تقسیم شود. این گزینه ها نیز مربوط به تصمیم نهایی رهبری سیاسی در بغداد است که همواره تاکید بر این بوده مشکلات عراق در چارچوب قانون اساسی عراقی حل شود؛ به همدیگر احترام گذاشته و حقوق و شرایط حقیقی حکومت اقلیم کردستان در بغداد مورد احترام قرار گیرد.
آقای نیچیروان بیان کرد که به نظر می رسد عراق به دوران قبل از اشغال موصل باز نمی گردد و گفت که اهل تسنن همانند کردستان به دنبال اقلیم باشند. این اظهارات به چه معنا است؟
معنای حرف این است که در حال حاضر عراق مشتت است. در این میان یک منطقه اقلیم کردستان وجود دارد. در قانون اساسی عراقی نیز تاکید شده در شرایطی که فراهم می شود، سه استان می توانند به صورت یک اقلیم و یک فدرال اعلام حضور کنند.
آقای مسعود بارزانی در طی فراخوانی اعلام کرده پیشمرگان بازنشسته نیز به یگان های خود بازگردند و اعلام کرده آینده روشنی در انتظار کردها است. منظور از آینده روشن مساله استقلال است؟
فکر نکنم که منظور استقلال به معنی انفصال باشد. از طرفی درخواست برای حضور پیشمرگان بازنشسته به این منظور است که افراد زیادی پیشمرگ برای حفظ منافع در مقابل ترور و افرادی که تمایل ورود به کردستان را دارند، باشد.
هم اقلیم کردستان و دولت مالکی یکدیگر را در ایجاد شرایط کنونی عراق متهم می کنند. دولت مالکی مدعی است کردها در اتفاقات اخیر با تروریست ها همدستی داشته است. از طرفی کردستان عراق نیز عملکرد ضعیف دولت را مقصر بروز بحران کنونی می داند.
من متاسفم که افرادی کردها را متهم به همدستی می کنند. چرا نمی گویند سیاست اشتباه و شرکت نکردن گروه های سیاسی در عراق باعث این مساله شده است. این نتیجه سیاستگذاری دولت عراق است. زیرا فقط ما کردها نیستیم. چه توافقی اکنون میان شیعیان وجود دارد؟ هیچ توافقی نه تنها بین شیعه و سنی بلکه بین کل عراقی ها وجود ندارد. این مسایل نیز زاده امروز نیست. زاده سال های طولانی است. کسانی که در دولت بودند به اجرای قانون اساسی عراقی و توافقاتی که در کل پارلمان عراقی صورت گرفته، توجه نکردند. تهمت زدن آسان است ولی اتهام باید واقعیت و بر اساس مدرک باشد.
اقلیم کردستان عراق چه سیاست هایی در رابطه با بحران عراق در پیش خواهد گرفت؟
سیاست حکومت اقلیم کرستان واقع بینانه است. سیاست ما بازگشت به حل مشکلات در چارچوب قانون اساسی و پایبندی به حکومت مردمی، شراکتی و حقیقی است. کل گروه های سیاسی باید در دولت عراق با توجه به اندازه قدرت و نقشی که در تشکیل آینده حکومت ایفا خواهند کرد حضور داشته باشند و همه ما از خواسته های شخصی، تعصبی، حزبی و طایفه گرایی فاصله بگیریم.
خبرگزاری تسنیم: نماینده کردستان عراق در تهران خواستار تشکیل ارتشی قوی به‌دور از گرایش‌های سیاسی و طائفه‌ای شد و از کمک کردستان عراق برای تشکیل چنین ارتشی حمایت کرد.
با توجه به تحولات اخیر عراق و بحران امنیتی این کشور ، گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم بدین مناسبت میزگردی را با حضور کارشناسان و تحلیلگران این حوزه برای بررسی و پیامدهای این بحران بر عراق و کشورهای منطقه برگزار کرده است.
«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در این میزگرد پیش بینی کرد که بحران امنیتی عراق به این زودی حل نمی‌شود. وی خواستار تشکیل ارتشی قوی به‌دور از گرایش‌های سیاسی برای دفاع از کشور در مقابل تجاوزات خارجی شد. وی با اشاره به زیاده خواهی و سیاست‌های توسعه طلبی گروه تروریستی داعش و بعثی گفت: این گروهک قصد دارد کل منطقه را تحت سیطره خود در آورد. دباغ در عین حال یکی از مشکلات عراق را نبود یک شخصیت سیاسی کاریزما بین عراقی‌ها می‌داند و معتقد است که عراق به یک گاندی جدیدی نیاز دارد.
رقابت‌های سیاسی یکی از عوامل تحولات اخیر عراق
دباغ یکی از عوامل حوادث امنیتی اخیر عراق را رقابت‌های سیاسی داخلی در این کشور دانست و گفت: به نظر من نیز یکی از عوامل موضوع رقابت‌های سیاسی داخلی در این کشور است. مسئله بعدی فروپاشی صدام و اوج گرفتن قدرت شیعه و کُرد در منطقه است و این یعنی نفوذ قدرت ایران در منطقه. بنابراین این مسئله از اینجا شروع شد و رقابت شکل گرفت و حفظ منافع حزبی و گروهی در اولویت کار گروه‌ها و احزاب قرار گرفت. دوره اول نخست وزیری ابراهیم جعفری ائتلاف شیعیان و کُردها قوی بود. بعد با روی کار آمدن نوری المالکی رقابت شکل گرفت و بین گروه‌ها اختلافات زیاد به وجود آمد و این اختلافات گسترش پیدا کرد.
افسران ارتش گزارش‌های نادرستی به مالکی می‌دادند
نماینده کردستان عراق در تهران درباره کارشکنی کُردها و اهل‌تسنن عراق برای برگزاری نشست پارلمان عراق که مالکی خواستار برگزاری آن با هدف ایجاد حالت فوق العاده در کشور شده بود، گفت: ما به مالکی گفتیم که نیروهای سابق صدام را در تشکیلات جدید ارتش استخدام نکند، به‌نظر من این افسرها گزارشاتی نادرست در زمینه امنیت کشور به مالکی دادند که گزارش‌های اکراد را خنثی می‌کند.
وی مشکل کنونی عراق را تفکر حاکم بر این کشور دانست و افزود: مشکل اساسی عراق تفکر است، تفکر برای آینده عراق و ساخت آن است. تفکر منفی موجب شده که ساختار امنیتی به این شکل باشد. در این فضا خلئی که به وجود آمده داعشی‌ها رشد کردند، البته فقط داعشی‌ها نیستند.
عراق به ارتش قوی به‌دور از مسائل سیاسی نیاز دارد
دباغ یکی از مشکلات اصلی کشور را نداشتن ارتش قوی به‌دور از مسائل سیاسی و طائفه‌ای حاکم بر این کشور دانست و از کمک کُردها برای تشکیل ارتش نیرومند در عراق خبر داد و گفت: وظیفه ماست برای تشکیل ارتش قوی کمک کنیم، ما می‌خواهیم که ارتشی قوی برای همه و به‌دور از گرایش قومی ــ مذهبی شکل بگیرد.
وی خواسته اصلی مردم را تشکیل ارتش قوی و نیرومند در مقابل تهدیدات خارجی دانست و گفت: گروهک داعش اکثریتشان عناصر حزب بعث هستند و از مخالفان دولت هستند. اگر هر گروهی یا فرد عراقی احساس میهن پرستی می‌کند باید کمک کند که این ارتش تشکیل شود. یک مرد عدالت‌خواه می‌تواند یک ارتش عدالت‌خواه بسازد. چه اشکالی دارد که کُردها نیز در ارتش عراق شرکت داشته باشند.
داعش کل منطقه را می‌خواهد
نماینده کردستان عراق در تهران اهداف داعش را کنترل کل منطقه دانست و تأکید کرد، داعشی‌ها می‌خواهند کل منطقه را سیاه‌پوش کنند. اگر بتوانند غیراسلامی‌ها را هم اسلامی کنند.
وی حامیان و پشتیابانان این گروهک را مخالف اتحاد کُرد و شیعه دانست و گفت: این کشورها واقعاً نمی‌خواهند که کُرد و شیعه با هم اتحاد داشته باشند. آنها به‌دنبال ایجاد آشوب در این کشور هستند. در درجه بعدی کسانی قرار
دارند که به‌دنبال منافع گروهی خود هستند.
«اتحاد» پادزهر داعش است
دباغ در پاسخ به این سؤال «روند تحولات امنیتی عراق را چگونه پیش‌بینی می‌کنید و اینکه این بحران امنیتی به‌زودی حل خواهد شد یا به طول خواهد انجامید؟» افزود: من خوش‌بین نیستم. اگر درک کنیم که داعش چقدر خطرناک است برای عراق و کل منطقه باید به فکر اتحاد باشیم. اتحاد پادزهر داعش است.
کشورهای منطقه برای مقابله با داعش جدی نیستند
دباغ موضع کشورهای منطقه را در قبال عراق جدی ندانست و افزود: من تا این لحظه جدیتی از کشورهای منطقه در قبال مبارزه با داعش ندیدم. بین کشورهای منطقه ایران جدی است در قبال مبارزه با داعش، چرا که ایران سابقه دارد همانطور که از بشار اسد حمایت کرد و نگذاشت سقوط کند و آقای روحانی هم گفت که ما آمادگی کامل داریم برای کمک به عراق در چهارچوب بین المللی، مشکل عراق ساختاری است.
سناریوی تجزیه عراق
دباغ یکی از سناریوهای فراروی روی عراق را تقسیم و تجزیه این کشور دانست و گفت: اکنون امریکا مجددا به فکر آمدن به عراق است. شاید سناریوی تقسیم مطرح باشد. به نظر من حمله داعش شاید به خاطر این بود که اگر این کار را نمی کردند نمی توانستنتد به عراق برگردند. در این صورت عراق تقسیم به مناطق سنی، شیعه و کُرد می شود.
نماینده کردستان عراق در تهران اخبار منتشر شده درباره حمایت ترکیه از گروه داعش را رد نکرد و گفت: ممکن است این حمایت ها صحیح باشد اما در حد تحلیل‌های سیاسی قابل ارزیابی است.
آمریکا به دنبال جایگزینی در عراق
دباغ به موضع گیری مقامات ارشد آمریکا از جمله شخص رئیس جمهور آمریکا در قبال تحولات اخیر عراق اشاره کرد و گفت: اوباما در سخنرانی اخیر خود می‌گوید که ارتش عراق حیثیت و قدرت خود را از دست داده است و این به این معناست که دیگر نمی توان این ارتش را تشکیل دهد و ما باید به عنوان جایگزین برای عراق باشیم و عراق جدیدی را تشکیل دهیم و شیعه در یک منطقه، کُرد در یک منطقه و سنی‌ها هم در یک منطقه و داعش هم در یک منطقه نفوذ داشته باشند. همانطور که می دانیم انرژی تصمیم اول است.
ایران می تواند نقش گاندی در عراق را ایفا کند
وی با تاکید بر اینکه عراق به یک گاندی نیاز دارد تاکید کرد که واقعا شخصیت کاریزمایی در عراق وجود ندارد و اکنون عراق برای اتحاد و همدلی به یک گاندی دیگر نیاز دارد. واقعا نیاز به چنین شخصیتی است و ایران می تواند این نقش را ایفا کند و وحدت را ایجاد کند.
سلفی‌گری حمله به موصل و حضور داعش در منطقه خاورمیانه، چیز جدیدی نیست. با فروپاشی رژیم بعث سابق و طالبان در افغانستان، پدیده تندروی و اسلامگرایی متعصبانه سلفی اوج گرفت. پس از تاسیس دولت جدید در عراق، قدرتی که در عراق مسلط بود، بیشتر شیعیان و کردها بودند و البته مشارکت طیفی از اهل تسنن هم به چشم می‌خورد.
بنابراین کسانی که نمی‌خواستند شیعه و کرد در عراق قدرتمند باشند به دنبال توطئه‌ای رفتند تا وضع عراق به هم بخورد. به اضافه اینکه منافع کشورهای بزرگ در خاورمیانه و منطقه (به خاطر حفاظت از بازار منطقه) و تامین انرژی سوخت و نفت باعث شده آنها درصدد این باشند که استقرار در کشور عراق ایجاد نشود و بنابراین عراق به حمایت آنها نیاز داشته باشد. داعش در این چارچوب در حال استفاده از فضای به وجود آمده است.
دیدید که وقتی مساله سوریه به وجود آمد دولت‌های قدرتمند اروپایی، آمریکا و منطقه‌ای به بهانه حمایت از دموکراسی و علیه دولت سوریه، به اپوزیسیون کمک کردند. اپوزیسیون که متشکل از نیروهای تندرو اسلامی چون اخوان و سلفی در سوریه بود در ادامه منافع مشترک بین گروه‌های سلفی منطقه به انضمام حمایت کشورهایی که مدعی حقوق اهل تسنن و سنی‌گرایی بود به این جریان کمک کرد.
به همین دلیل امروز شاهد آن هستیم که گروه‌های مسلح متشکل از تشکیلات مختلف در این اتفاقات حضور دارند و همه در چارچوب دولت اسلامی شام ـ عراق متحد شده‌اند. امثال بعثی‌ها، نصرت‌الاسلام، جند الاسلام و... با هم متحد شده‌اند و کمک‌های خارجی هم به آنها رسید. ظاهرا با ماندنی شدن بشار اسد در انتخابات اخیر سوریه و ماندن قدرت در دست شیعیان عراق، قدرت‌های خارجی جماعت اپوزیسیون را تحریک کردند تا به طرف موصل بیایند.
اگر به عقبه تاریخی افراط‌گرایی برگردیم، می‌رسیم به دولت سعودی و قطر. اگر بخواهیم کمی دورتر برویم باید زمانی را درنظر آوریم که «اسامه بن‌لادن» به عنوان یک سعودی به افغانستان رفت و بنیادگرایی اسلامی را بنیان نهاد و با ارزش‌های غربی شروع به مبارزه کرد.
از سوی دیگر شاید اشتباهات دولت‌های قدرتمندی مثل شوروی، چین و حتی خود آمریکا وقتی خواستند از اسراییل حمایت کنند در این امر تاثیرگذار بود. در آن شرایط کشورهای فوق‌الذکر به جای وارد شدن خودشان، با مطرح‌کردن مسائل ایدئولوژی تدین را به میدان آوردند. مثلا به بهانه اسلامگرایی، چنین جریان‌هایی را وارد میدان جنگ کردند.
اخیرا این جریان‌ها بلای جان کسانی شد که در ابتدا به تحریک آنها پرداختند. مثال کاملش را می‌شود در افغانستان مشاهده کرد. بعدا شوروی از آنجا رفت و طالبان مستقر شد. در ادامه صدام حسین که به کمک کشورهای اروپایی قدرت پیدا کرد، آن‌قدر برای کسانی که به او میدان دادند مشکل درست کرد که خودشان مجبور شدند دخالت کنند و باعث سقوط او شدند.
به نظر من نتیجه داعش هم اینگونه است. هر کشوری و هر مجموعه‌ای که در حال حمایت از آنهاست باید بداند ایده و استراتژی گروه‌هایی مثل داعش در ادامه برای خود آن مجموعه یا کشور هم خطرناک است.
متاسفانه مردم و سیاستمداران منطقه در برخی مواقع شرایط بروز این جریان‌ها را فراهم می‌کنند. وقتی دعوا و جنگی به‌وجود می‌آید و خبری از صلح و اتحاد نیست، زمینه را برای گروه‌هایی همچون داعش فراهم کرده‌اند. در اهل تسنن خیلی‌ها هستند که با این جریانات تکفیری موافقتی ندارند اما به خاطر وجود برخی نارضایتی‌های انتخاباتی و ... رفتاری می‌کنند که باعث می‌شود بروز چنین رفتارهایی تقویت شود. اینگونه است که آنها توانسته‌اند با تعداد ۳۰۰۰نفر، یک شهر ۲میلیون نفری را در مدت چند ساعت کنترل کنند.
آنچه باید انجام بگیرد، اتحاد نظری و عملی برای جمع‌کردن قدرت است تا بتوانیم مقابل این پدیده مقاومت و در ادامه آن را نابود کنیم. همانگونه که در روز اول کشورها و دولت‌های منطقه برای سقوط صدام حسین متحد شدند، برای مبارزه با داعش هم باید از عنصر اتحاد استفاده کرد. امروز داعش یک صدام دیگر است.
بنابراین کشورهای منطقه باید متحد شوند و از مسائل شخصی، تشکیلاتی و متعصبانه دوری کنند و حقوق را هم در نظر بگیرند. اگر به گذشته برگردیم، باید بگویم این اتحاد وجود ندارد اما اگر به فکر آینده و ضرورت‌های موجود باشیم، به نظر می‌رسد که وقت متحد شدن رسیده است. باید بدانیم فدا کردن مسائل کلی در راه رسیدن به مسائل شخصی و گروهی عاقلانه نیست.
روزنامه شهروند، یادداشت اول، سه‌شنبه 27 خردادماه 1393، سال دوم، شماره 307، صفحه 9.