نتایج همه پرسی هفته گذشته در ترکیه که به موجب آن حامیان کمپین «آری» پیروز و اصلاحات 18 ماده قانون اساسی کشور قانونی شد، بحثهای گسترده‌ای را در میان صاحب‌نظران مطرح کرد که البته از مهمترین این مباحث رای مثبت بعضی مناطق کردنشین شرق ترکیه به تغییر نظام سیاسی کشور بود؛ با توجه به برد شکننده حامیان اصلاحات می‌توان ادعا کرد که آرای «آری» این کردها نقشی مؤثر در تعیین سرنوشت سیاسی ترکیه بازی کرده است. هر چند این روزها مسائل مربوط به کردها در دیگر کشورهای منطقه از جمله عراق و سوریه نیز سر تیتر اخبار قرار دارد. با «ناظم دباغ »، نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، برای بررسی و تحلیل نقش کردها در رفراندوم ترکیه، اظهارات مقامات اقلیم کردستان عراق مبتنی بر برگزاری همه پرسی استقلال و البته شبه نظامیان کُرد در سوریه که مشغول جنگ علیه گروه تروریستی «داعش» هستند، گفت‌وگو کردیم.

برخی از تحلیلگران رأی مثبت برخی مناطق کردنشین در ترکیه را یکی از عوامل مؤثر در پیروزی اردوغان در رفراندوم اخیر می‌دانند. چرا برخی کردها مطابق توصیه رهبران خود ازجمله صلاح‌الدین دمیرتاش، که در زندان به سر می‌برد، عمل نکردند؟

مسأله رفراندوم مسأله‌ای بود که جامعه کردی [در ترکیه] را به دو قسمت تقسیم کرد؛ یک قسمت بیشتر به فکر ملتگرایی و مسائل تعصب قومیتی و قسمت دیگر نیز بیشتر به فکر مسائل مذهبی و دینی بودند. چون جامعه کردی، به خصوص در ترکیه، تعصب زیادی به اسلام دارد بنابراین شاید این امر در رفراندوم بیشتر (از تعصب قومیتی) اثرگذار بوده است.

به نظر شما تغییر نظام سیاسی در ترکیه که گفته می‌شود اختیارات رییس جمهور را افزایش می‌دهد چه تأثیری بر روابط آنکارا و کردهای این کشور دارد؟

این بستگی به تفکر شخص اردوغان دارد؛ در بعضی شرایط وقتی اختیارات کامل دست رییس جمهوری باشد، اگر نظراتش مثبت و به دنبال حل مشکلات ترکیه باشد، دستش بازتر می‌شود و اقدامات خوبی را انجام می‌دهد. ولی اگر نظراتش تعصب‌گرایی، مذهب‌گرایی و ترکمن‌گرایی باشد مسلم است که وضعیت برعکس می‌شود. 

مقامات ترکیه بارها به صراحت اعلام کردند که با مشارکت نیروهای کُرد یعنی نیروهای YPG در عملیات آزادسازی شهر الرقه از دست داعش مخالف هستند. این در حالی است که این نیروها همراه با متحدان عرب خود در چارچوب عملیات «خشم فرات» مشغول تکمیل محاصره الرقه هستند. با توجه به مخالفت‌های آنکارا، نقش کردها در عملیات آزادسازی الرقه را چطور ارزیابی می‌کنید؟

مسأله اردوغان و تفکرات او نسبت به مسائل کردی از گذشته مشخص بوده؛ تا حالا مخالف قدرت کردها در سوریه بوده است. نقشی که کردها نه فقط در سوریه بلکه در عراق دارند انکارناپذیر است و واقعا نیروی اول و در خط مقدم هستند که با داعش می‌جنگند و اثرگذار هستند. هر جنگی که آنها تا این لحظه بر علیه داعش داشتند و در آنها شرکت کردند، خدا را شکر می‌کنیم که داعش را شکست دادند. همه چیز بستگی به این دارد که اگر تفکراتشان تغییر کند، مسلم است رویکردشان هم نسبت به این موضع تغییر می‌کند؛ ولی اگر به همین روش قبلی باشد، من کلا مثبت فکر نمی‌کنم.

یعنی معتقد هستید که آزادسازی پایتخت خودخوانده داعش در سوریه با مشارکت نیروهای کُرد انجام خواهد شد؟

مشارکت نیروهای کُرد با همپیمانی دیگران به موازات مبارزه علیه تروریسم، مذاکرات صلح سوریه هم در جریان است. این در حالی است که از احزاب کُرد برای این مذاکرات، چه در آستانه و چه در ژنو، دعوت نشده است.

اکراد چه نقش و جایگاهی در روند صلح سوریه خواهند داشت؟

مشکلی ما این است که اکثریت کشورها تا حالا به کردها فقط به عنوان یک نیروی مسلح و جنگاور نگاه می‌کنند؛ کردها باید در مسائل سیاسی، روند صلح و مسائل سوریه و منطقه شرکت داشته باشند. به همین خاطر کردها، به خصوص در سوریه، به خاطر شرایط خودشان به هر کسی که قول شفاهی به آنها بدهد اتکا و با آنها همکاری می‌کنند. به همین خاطر، کُرد هم برای حمایت از خود در سوریه می‌جنگد. امروز روسیه و آمریکا تا حدی به کردها در مسائل جنگ و دفاع از خود و حمله به داعش کمک می‌کنند.

اما بسیاری ازکشورهای عربی از جمله مخالفان دمشق، کردها را نیرویی جدایی طلب می‌دانند.

کردها جدایی‌طلب نیستند بلکه خواهان حقوق خودشان هستند.

یعنی شما قبول ندارید که کردها در سوریه به دنبال استقلال از دولت مرکزی هستند؟

من فکر نمی‌کنم در شرایط کنونی کُردها در هیچ جای دنیا به فکر استقلال باشند؛ ولی به فکر حمایت از حقوق خود هستند.

روزنامه همبستگی، شنبه 2 اردیبهشت ماه 1396، شماره 3646، بین‌‌الملل، صفحه 5.

آمريکا از عوامل اصلي اختلاف احزاب کُرد سوريه است

 گوفند مصطفی 12/4/2017 ـ رودار ـ اربیل: «ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران در گفت‌وگو با تلویزیون «روداو» گفت: به همان اندازه که اتحادیه میهنی کردستان با ایران در ارتباط است حزب دموکرات کردستان نیز دارای روابط نزدیکی با تهران است و هر دو حزب از کانالهای مخصوص به خود با ایران در ارتباط هستند.

 وی همچنین افزود: تا به امروز جمهوری اسلامی ایران با نوعی نگاه واقع گرایانه با اقلیم کردستان همگام بوده است اما این همگامی‌اش منوط به یک پیش شرط بوده و آن هم حفظ امنیت مرزهای غربی‌اش.

«ناظم دباغ» در ادامه اظهار داشت: تاکنون از طرف حکومت اقلیم کردستان یا هر دو حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان از سفر هیئتی از کردستان به ایران برای گفت‌وگو درباره مسئله رفراندوم یا هر مسئله دیگری که میان جمهوری اسلامی ایران و حکومت اقلیم کوردستان در جریان است مطلع نشده است وی عدم اطلاع خود را به مساله داشتن کانال های اختصاصی دو حزب مرتبط دانست.

وی همچنین درباره موضع ایران بر سر مسئله رفراندوم  گفت: در همه دیدارها و مناسبت‌ها در باره این مسئله سخن به میان آمده است ایران همواره مواضع خود را از طریق سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام کرده است، مبنی بر اینکه ایران همیشه بر حفظ یکپارچگی عراق تأکید دارد اما بر اساس تجربه شخصی خودم در این مسائل و رویدادها ایران همواره با امر واقع اقلیم کردستان عراق همگام بوده است به شرطی که امنیت و آسایش مرزهای این کشور حفظ شود.

 «ناظم دباغ» همچنین درباره مسئله برافراشتن پرچم کردستان عراق در کرکوک ابراز داشت: جمهوری اسلامی ایران آشکارا و برخلاف تهدیدات ترکیه، از همه طرف‌ها خواسته است که از طریق گفت‌وگو و ارجاع به قانون اساسی عراق به حل اختلافات خود بپردازند. درخواست ایران برای ارجاع به قانون اساسی و همچنین گفت‌وگو درخواستی است که می‌توان از آن حمایت کرد به طوری که در چارچوب قانون اساسی عراق به حکومت اقلیم کردستان و طرف های سیاسی این امکان داده شده است که مشکلات را حل کنند و برای این موضوع ماده 140 قانون اساسی تدوین شده است.

وی همچنین در خصوص سفر هیأتی از ایران به سرپرستی سردار «قاسم سلیمانی» به اقلیم کردستان گفت بر اساس اخبار و گزارشات اخیر، هیأت جمهوری اسلامی ایران یکشنبه گذشته از اقلیم کردستان عراق دیدار کرده است ابتدا از اربیل و سپس به سلیمانیه رفته است با توجه به نظر و تجربه خودم نیز مسئله رفراندوم و برافراشتن پرچم تأثیری در روابط اقلیم کردستان و جمهوری اسلامی ایران نداشته است.

 «ناظم دباغ» همچنین درباره سفر «مسعود بارزانی» به ایران گفت: بر اساس اطلاع و دریافت‌های خودم جمهوری اسلامی ایران همیشه برای استقبال از «مسعود بارزانی» به عنوان شخصیتی مهم و رئیس اقلیم کردستان آماده بوده است همچنین وی را به عنوان شخصیتی برجسته و تأثیرگذار در سیاست خاورمیانه و منطقه پذیرا بوده است و از طرف دیگر هم تا جایی که ما مطلع هستیم «مسعود بارزانی» نیز همیشه آماده سفر به ایران بوده است اما ابراز داشته است که در وقت مناسب و بر اساس برنامه ای مشخص به جمهوری اسلامی ایران سفر خواهد کرد.

 منبع: روداو

بازگردان به فارسی فراتاب ـ گروه بین‌الملل: شیما رشیدی رستمی

نماینده اقلیم کردستان عراق در گفت‌وگو با «شرق» از سیاست یک‌بام‌ودوهوای آمریکا در کردهای سوریه می‌گوید:

نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران اعلام کرد که خبر منتشر شده در برخی شبکه‌ها مبنی بر سفر رئیس اقلیم کردستان عراق به تهران صحت ندارد و وی در شرایط مناسب به ایران سفر خواهد کرد.

نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق وضعیت خاورمیانه را پیچیده توصیف کرده و گفت شرایط برای تشکیل حکومت کردی فراهم نیست اما حق داریم موضوع را مطرح و شرایط اجرای همه پرسی را فراهم کنیم.

«ناظم دباغ» در گفت‌وگوی اختصاصی با دیپلماسی ایرانی: اولین و آخرین شرط برای استقلال کردستان، موافقت دولت مرکزی عراق است / همان شرایطی که کشور عراق را بوجود آورد، می‌تواند موجب استقلال کردستان شود / بارزانی گفت بعد از داعش، عراقی جدید خواهیم داشت / ترکیه برای حفظ منافع خود، بیش از ایران از اقلیم کردستان حمایت کرد / آمادگی داریم در هر شرایطی از مردم کُرد حمایت کنیم / به همان اندازه که به ترکیه نیاز داریم، به ایران هم نیاز داریم / مدارک حضور مجاهدین خلق در اقلیم کردستان را ارائه کنند!

دیپلماسی ایرانی ـ کورش چهاردوری: کردستان عراق، تنها منطقه کردنشین در خاورمیانه است که بعد از سال ها مبارزه، توانسته به خودمختاری سیاسی دست یابد. اما این غایت آرزوی کردهای عراقی نیست. استقلال کردستان، موضوعی است که به اذعان رهبران اقلیم کردستان، تنها با یک مانع مواجه است و آن موافقت دولت مرکزی عراق است. با این حال، رابطه اقلیم کردستان با همسایگان خود، از جمله ایران و ترکیه، از دیگر مسائل پرحاشیه‌ای است که می توان درباره آن، با نماینده اقلیم کردستان در تهران گفت و گو کرد. «ناظم عمر دباغ»، نماینده اقلیم کردستان در ایران در دفتر خود، میزبان خبرنگار «دیپلماسی ایرانی» بود و به سوالات بسیاری پاسخ داد!

از کردستان عراق که صحبت می‌شود، شاید نخستین موضوعی که به ذهن می‌رسد، مسأله استقلال طلبی کردهاست. با توجه به وضعیت فعلی عراق و منطقه، اقلیم کردستان تا چه اندازه به موضوع استقلال فکر می‌کند؟

در این جا دو مسأله مطرح است. درباره فکر کردن به موضوع استقلال، نه فقط رهبری سیاسی کردستان، بلکه تک تک کردها به استقلال کردستان فکر می‌کنند. اما مسأله دوم این است که ایجاد این حق مردم کردستان، به پاسخ این پرسش بستگی دارد که کی؟ و چگونه؟ در شرایط کنونی، مسائل و عواملی وجود دارد که موجبات آن را فراهم آورده که روی مسأله استقلال سخن بگوییم. اما به صورت کلی، رهبری و اکثریت کردها، اعتقاد دارند که استقلال کردستان، بیش از هر چیزی، به توافق مابین حکومت اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق بر می‌گردد. آن شرایط باید فراهم شود. آن زمان می‌توان روی ابعاد دیگر مسأله استقلال صحبت کرد.

اگر موافقت دولت مرکزی عراق را از معادله استقلال کردستان کنار بگذاریم، چه عوامل دیگری در استقلال کردستان نقش دارد؟

به نظر من، اولین و آخرین شرط برای استقلال کردستان، موافقت دولت مرکزی عراق است. چون این مساله به مشکلات داخل عراق بر می‌گردد. چرا که اگر ایران، ترکیه یا حتی آمریکا و بریتانیا بخواهند درباره استقلال کردستان صحبت کنند، همه آنها موضوع را به دولت مرکزی عراق احاله می‌دهند. حتی اگر دولت مستقل کردستان، بدون کسب موافقت از دولت مرکزی عراق تشکیل شود، دیر یا زود خفه خواهد شد.

فکر می‌کنید روزی خواهد رسید که دولت مرکزی عراق با استقلال کردستان موافقت کند؟

در سیاست هیچ چیزی محال نیست و می‌توان روی آن فکر کرد اما دیر و زود دارد. شما اگر به شکل گیری عراق باز گردید، می‌بینید که این کشور بعد از فروپاشی دولت عثمانی تشکیل شد و چند جزء را با هم ترکیب کردند و نام آن را «عراق» گذاشتند. شاید شرایطی ایجاد شود و همان وحدتی که از جزئیات شکل گرفته بود، فرو بپاشد و به وضعیت قبلی یا وضعیت جدیدی بدل شود.

آقای بارزانی، زمانی که داعش موصل را اشغال کرد، اعلام کردند که امروز باید کردها برای استقلال وارد عمل شوند. چه شد که این مساله از دستورکار آقای بارزانی و اقلیم کردستان خارج شد؟

نه، این طور نبوده است. بعد از فروپاشی ارتش عراق و تصرف موصل از طرف داعش، شرایطی به وجود آمد که براساس آن، فاصله‌ای 1050 کیلومتری بین مرز اقلیم کردستان و عراق ایجاد شد. آن زمان بود که جناب آقای بارزانی فرمود: «عراقی جدید، بعد از داعش خواهیم داشت.» به همین جهت، ما عملا از عراق جدا شدیم و تنها راهی که ما می‌توانستیم به بغداد برویم، راه هوایی بود. اگر می‌خواستیم زمینی به بغداد برویم، باید ابتدا به ایران می‌آمدیم و بعد از آن، به عراق می‌رفتیم. گرچه شرایط جدیدی پیش آمد، اما ما دست‌پاچه نشدیم و به جای آن که سخن از استقلال بگوییم، از راه حل سخن گفتیم. ما وارد پیمانی به رهبری عراق برای مبارزه با داعش شدیم. با همین پیمان، نیروهای پیشمرگ کُرد به رهبری آقای بارزانی، توانستند در اولین قدم، مناطقی را تصرف و آزاد کنند و بعد از آن هم در عملیات آزادسازی موصل شرکت داشتیم. این طور نبود که اظهارنظر آقای بارزانی قطعی باشد. شرایطی به وجود آمد که بر اساس آن، آقای بارزانی گفتند که ما حالا عراقی جدید داریم. امروز هم ما می‌گوییم که بعد از آزادسازی موصل، شرایط جدیدی به وجود خواهد آمد. آیا دولت عراق می‌تواند با قدرتش برای ایجاد وحدت در داخل عراق استفاده کند؟ یا نه، از نیروی جدیدی که به وجود آمده، سوء استفاده کرده و اعلام می‌کند که کردها را قبول ندارم. شما اطلاع دارید از زمانی که عراق جدید تشکیل شده هیچ‌گاه کردها دست از مبارزه بر نداشتند. اولین کاری که کردها کردند، مبارزه برای خودمختاری بود. فشار زیادی اعمال شد و قربانی‌های فراوانی در این راه دادیم و نهایتا ما در حکومت جدید عراق، به حکومت فدرالیستی اکتفا کردیم. وقتی امروز ما شاهد تحقق فدرالیسم در داخل قانون اساسی هستیم، توقع داریم که به حساب آییم. اما اگر در این فدرالیسم به حساب نیاییم و در مدیریت عراق شریک نباشیم، آن‌گاه فدرالیسم چه معنا می‌دهد؟ اما به صورت کلی، توقع داریم که بعد از تمام‌شدن جنگ با داعش در موصل، برای حفظ و امنیت بیشتر برای عراق، کردستان و منطقه، بتوانیم با حکومت عراق به توافقی برسیم که آن توافق، مایه برقراری امنیت و آرامش در منطقه و عراق باشد و کُرد بتواند دارای حق شهروندی خود در عراق باشد.

دست کم در وضعیت فعلی، ایران، ترکیه و عراق، جزء مخالفان استقلال کردستان عراق هستند. اگر این توافق که اشاره کردید، حاصل نشود، آیا کردها حاضرند دست به اسلحه ببرند و برای کسب استقلال، هزینه انسانی بپردازند؟

شما باید بین استقلال طلبی و به دست آوردن حقوق خود و حمایت از خود، تفکیک قائل شوید. برای حمایت از خود و حفظ حقوق کردها، در چارچوب قانون اساسی عراق و قوانین بین‌المللی، آمادگی هر نوع مبارزه‌ای را داریم. اما به شرایط مربوط است.

تنها منبع درآمد کردستان عراق، خط لوله‌ای به نام جیحان است که از ترکیه می‌گذرد. چندی پیش هم شاهد سفر آقای بارزانی به ترکیه بودیم. به نظر می‌رسد که در حال حاضر، اقلیم کردستان با ترکیه روابط گرمی دارد. این گرمی روابط با ترکیه از کجا نشأت می‌گیرد؟

هر گرمی و تقویت روابطی، از حفظ منافع و قدرت دو طرفه نشأت می‌گیرد. ما در شرایطی بودیم که بین ما و بغداد اختلاف به وجود آمد و بغداد نتوانست به تعهداتی که با کردها، راجع به اجرا و تسریع پروژه قانونی نفت بسته بود، پایبند باشد. ما هم برای بازسازی اقلیم کردستان، به بهره برداری از ثروت زیرزمینی خود اتکا داشتیم. زمانی از پول همین نفت، بمب می‌خریدند و بر سر مردم اقلیم کردستان می‌ریختند. ما هیچ مخالفتی با پروژه نفت عراق نداریم. اما آن قانون در پارلمان عراق تصویب نشد. به این علت که تصمیمی سیاسی بود. از طرف دیگر، ما دو کشور همسایه داریم؛ یعنی ایران و ترکیه. اولین کشوری که از طریق ماشین و ترانزیت برای صادرات نفت اقلیم کردستان راه باز کرد که تا امروز هم ادامه دارد، ایران بود. اما اولین کشوری که رسما اجازه داد از طریق خط لوله، نفت اقلیم کردستان به خارج از کشور ترانزیت شود، ترکیه بود. این تفاوت میان ایران و ترکیه است. اخیرا تلاش‌های زیادی بین ایران و اقلیم کردستان صورت گرفت تا خط لوله دوم را از طریق ایران، راه‌اندازی کنیم. اما متأسفانه به دلیل برخی از مسائل، تا امروز این پروژه اجرایی نشده است. از سوی دیگر، ترکیه برای حفظ منافع خود و همچنین تامین سوخت و انرژی خود، بیش از ایران از اقلیم کردستان حمایت کرد. به نظر من در آینده هم این حمایت، ادامه پیدا خواهد کرد.

اما ما شاهدیم که ترکیه با کردهای کشور خود چگونه برخورد می‌کند و با کردهای سوریه، در زمانی که ماجرای کوبانی پیش آمد، چگونه برخورد کرد. ضمن این که از اقلیم کردستان توقع می‌رود، به عنوان تنها منطقه خودمختار کُردی در خاورمیانه، از حقوق کردهای ترکیه و سوریه حمایت کند. اما با دولت ترکیه همکاری می‌کند. این تناقض را چطور توضیح می‌دهید؟

تناقضی وجود ندارد. این پرستیژ کار تشکیلات کردستان عراق است. ما در شئونات کُردی در داخل ایران، ترکیه یا سوریه دخالت نمی‌کنیم. ما تنها کردهای عراق را در چارچوب قانون اساسی، مورد حمایت قرار می‌دهیم. البته ما خواستار حفظ حقوق کردها، در چارچوب قانون اساسی کشورهای مختلف هستیم. ما ترکیه را در مسائلی مانند جنگ در کردستان ترکیه یا کردستان سوریه محکوم کردیم. اما در این جا، منفعت مشترکی بین اقلیم کردستان عراق و ترکیه وجود دارد. من نمی‌توانم همه چیز را قربانی مسائل شعاری کنم. ما در کردستان عراق، در منطقه‌ای جغرافیایی قرار گرفته‌ایم که یک سمت ما ایران، سمت دیگر ما ترکیه و سمت دیگر ما سوریه و عراق قرار دارند. در چنین شرایطی ما نمی‌توانیم با همه بجنگیم. اما در شرایطی که فراهم شد، پیشمرگه‌های کُرد عراق در جنگ کوبانی شرکت کردند. کوبانی آزاد شد و ما به اقلیم کردستان بازگشتیم. ما هر جایی که بتوانیم از کردها حمایت کنیم، حمایت کرده‌ایم. اما دخالت نمی‌کنیم. یعنی وقتی پیشمرگه‌ها را به کردستان سوریه فرستادیم، مردم منطقه از ما خواستند. ما به عنوان کُرد، آمادگی داشته، داریم و خواهیم داشت تا در هر شرایط مناسبی به مردم کُرد کمک کنیم؛ مشروط بر آن که خلاف قانون اساسی نباشد.

به جنگ پیشمرگه‌ها در کوبانی اشاره کردید. می‌دانم که پیشمرگه‌ها نقش زیادی در مبارزه با داعش دارند. می‌خواهم شکل و اندازه این مبارزه را بدانم.

توانایی و امکانات نظامی و تسلیحاتی پیشمرگه‌ها محدود است. ما از امکاناتی استفاده می‌کنیم که کشورها و هم پیمانان دوست و دولت عراق به پیشمرگه‌ها می‌دهند. به لحاظ نیروی انسانی، ما حضور داریم. چه در کوبانی و چه در عملیات آزادسازی موصل. ما همیشه از دوستان خود در منطقه و از جمهوری اسلامی ایران، درخواست کمک کرده‌ایم. جا دارد که از همه این دوستان که ایران هم جزء آنان است به جهت این کمک‌ها تشکر کنیم. پیشمرگه‌ها به جهت همین کمک‌ها بوده که توانسته نبرد با داعش را تا این جا ادامه دهد.

با توجه به تغییراتی که برای عراق پیش بینی کردید و آن را زمینه‌ساز استقلال کردستان دانستید، این احتمال را می‌دهید که روزی کردستان عراق و سوریه ادغام شوند؟

در حالت کنونی، شاید آن شرایط فراهم نشود. ما همواره تاکید کرده‌ایم که مشکل ما با بغداد است. وارد این مساله نمی‌شویم که چه کسی، چه می‌خواهد! مثل این که کشورهای منطقه، نظیر ایران و ترکیه، چه موضع‌گیری خواهند داشت. اما این نظر شخصی من است که شاید دیگران بخواهند سیستمی به وجود آورند که در منطقه، فاصله‌ای ایجاد کنند تا آن هلال شیعی که تعریف شده را به هم بریزند. در این صورت، بین ایران و سوریه و لبنان، فاصله ایجاد خواهند کرد. من به عنوان دولت کُردی، چنین احتمالی را نمی‌دهم اما این احتمال وجود دارد که به شکل اداره اهل تسنن، به اساسی برگردد که در تاریخ داشته است و ولایت موصل یا نینوا نام داشت. جغرافیای ولایت نینوا این است که بعد از جنگ جهانی اول و فروپاشی دولت عثمانی، امپراتوری را تجزیه کردند و قسمتی از نینوا، موصل نام گرفت و استان‌های دیگری مثل سلیمانیه، اربیل و کرکوک شکل گرفت. شامل سوریه هم خواهد شد. اسکندرون هم در سوریه، مقابل ولایت نینوا به ترکیه داده شد که ترکیه راضی باشد.

رابطه کردستان عراق با اسرائیل چگونه است؟ این اتهام به اقلیم کردستان وارد می‌شود که به اسرائیل اجازه داده تا جاسوسان خود را در مرز با ایران مستقر کند و از آن جا رصد اطلاعاتی انجام شود. این اتهام را می‌پذیرید؟

ما در داخل عراق هستیم. آسان نیست که به واسطه رابطه با اسرائیل، تمامی کشورهای اسلامی و عربی را با خود دشمن کنیم. اقلیم کردستان رابطه مثبتی با کشورهای عربی و اسلامی دارد. مثل ایران، ترکیه، اردن، سعودی، کویت، امارات و مصر. من این موضوع را اساسا تکذیب می‌کنم.

اساسا رابطه با اسرائیل را تکذیب می‌کنید؟

در حالت کنونی، هیچ رابطه‌ای میان حکومت کردستان عراق و اسرائیل وجود ندارد و در آینده هم وجود نخواهد داشت. مصر، اردن، قطر و امارات با اسرائیل رابطه دارند. زمانی گفتم که اگر ما بخواهیم با اسرائیل رابطه برقرار کنیم، به سفارت اسرائیل در مصر و اردن یا به دفتر منافع اقتصادی اسرائیل در قطر و امارات مراجعه می‌کنیم. ما از عرب، عرب‌تر نیستیم اما به عنوان یک جنبش آزادیخواه به اندازه زیادی طرفدار مردم فلسطین هستیم. امروز در کردستان عراق، فلسطینی‌ها نمایندگی دارند.

چه چالش‌هایی بین دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان وجود دارد؟

چالش‌هایی که ما داریم شامل قانون نفت، قانون پیشمرگه و قانون روابط میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی است. بعد از آنها، مشکل دیگری که به این موارد اضافه شد، قطع بودجه از طرف حکومت مرکزی بود. قرار بود پیشمرگه کردستان، به عنوان یک تشکیلات نظامی، جزء منظومه دفاعی ارتش عراق باشد. بر این اساس، باید حقوق پیشمرگه پرداخت شود و مهمات آنها فراهم شود. ما گلایه داریم که در جنگی که با داعش داشته و داریم، کمک چندانی از طرف دولت عراق به ما نرسیده است.

اتفاقا یکی از مسائلی که وجود دارد این است که وقتی نیروهای نظامی ترکیه، به شمال عراق وارد و در منطقه بعشیقه مستقر شدند، دولت مرکزی عراق اعتراض کرد که این ورود بدون هماهنگی با بغداد بوده و ترک‌ها مدعی بودند که با کردستان هماهنگ هستند!

هماهنگی بین ترکیه و وزیر دفاع سابق عراق صورت گرفت. اما این توافق به عنوان توافق میان اهل تسنن و ترکیه قلمداد شد. ترکیه تنها از راه اقلیم کردستان وارد شد اما توافقی با اقلیم کردستان نداشت. وقتی وزیر دفاع عراق به ایران سفر کند، نماینده دولت عراق محسوب می‌شود. اما متاسفانه به سمت‌های ملی نسبت قومیتی می‌دهند. وقتی وزیری کُرد یا سنی باشد دولت عراق می‌گوید که این توافق میان کردها یا سنی‌ها انجام شده، نه دولت مرکزی عراق! بر اساس اطلاعاتی که من دارم، نیروهای ترک، نیروهای وزیر دفاع وقت و استاندار نینوا را در بعشیقه آموزش می‌دادند.

شما مشکلی با حضور نظامی ترک‌ها در اقلیم کردستان ندارید؟

هم مشکل داریم و هم مشکل نداریم! به طور کلی ما معتقدیم که باید قوانین بین‌المللی و احترام به خاک عراق، رعایت شود. چرا که اگر امروز نگاه کنید، ارتش ترکیه در کردستان هم حضور دارد. اما طبق توافقاتی که با صدام حسین صورت گرفت، قرار بر این بود که میزان مشخصی به خاک کردستان نفوذ کنند. بعد از آن که ما وارد جنگ با صدام شدیم و تا امروز، ارتش ترکیه در خاک کردستان باقی مانده است.

اما دولت مرکزی و شخص نخست وزیر عراق، چندی پیش درگیری‌های شدید لفظی با ترکیه بر سر حضور نظامی آنها در عراق داشت و به نظر می‌رسد که اتکای ترکیه برای حضور در شمال عراق، بر اقلیم کردستان است.

متاسفانه سیاستمداران عراقی جزر و مد دارند. سخنرانی‌هایشان بستگی به آن ساعت و زمان دارد. نه نگاهی به گذشته دارند و نه به آینده. تنها در لحظه فکر می‌کنند که از نظر من در سیاست این نگرش اشتباه بزرگی است. شما وقتی قرار است راجع به مسائل استراتژیک سخنرانی کنید، هم باید از گذشته اطلاع داشته باشید، هم مسائل فعلی را بررسی کنید و هم از لحاظ دور بردی، مسائل را پیش بینی کنید.

به نظر می‌رسد که روابط اقلیم کردستان با ایران، به گرمی گذشته نیست. آیا مشکلی در رابطه با ایران وجود دارد؟

خیر، تا این لحظه می‌توانم بگویم که رابطه اقلیم کردستان با ایران، خوب، محکم و مثبت و ادامه‌دار است. در آینده هم چنین رابطه ای مدنظر اقلیم کردستان است. چرا که ما با ایران، جغرافیای مشترک داریم و امکان تغییر این جغرافی وجود ندارد. به همان اندازه که به ترکیه نیاز داریم، به ایران هم نیاز داریم. به نظر من رابطه با اقلیم کردستان به سیاست دو کشور ایران و ترکیه بستگی دارد که تا چه اندازه‌ای برای بهبود و تحکیم روابط، جلو بیایند. من به عنوان نماینده اقلیم کردستان که امروز در خدمت شما هستم، از رابطه با ایران راضی هستم. چرا که در هر موضوعی که کردستان عراق درخواستی داشته، جمهوری اسلامی ایران دریغ نکرده است. البته نوسان در روابط همیشه وجود دارد.

بله، اما به نظر می‌رسد که در موضع‌گیری‌ها، مواضع اقلیم کردستان به مواضع عربستان سعودی و ترکیه نزدیک‌تر است تا ایران. حتی این اتهام علیه اقلیم کردستان مطرح می‌شود که اقلیم کردستان اجازه داده که سعودی‌ها، مجاهدین خلق را در کردستان مستقر کنند و از آن جا برای انجام عملیات های تروریستی وارد ایران شوند.

این که چه گفته می‌شود، با این که چه انجام می‌شود تفاوت دارد. اقلیم کردستان یک اداره مستقل در چارچوب قانون اساسی عراق است. به علاوه شاید نمایندگانی که در اقلیم کردستان حضور دارند در بغداد سفارت نداشته باشند. ما زمانی کنسولگری ایران را در سلیمانیه و اربیل داشتیم، در حالی‌که ایران در آن زمان، در بغداد سفارت نداشت. هر دولتی که در بغداد سفارت داشته باشد، حق دارد که در اقلیم کردستان هم کنسولگری داشته باشد. در چارچوب قانون اساسی عراق و قوانین اقلیم کردستان اجازه نخواهیم داد که کنسولگری کشوری خلاف این قوانین اقدام کند. چرا که ما نمی‌خواهیم در اقلیم کردستان، مکانی برای ایجاد ناامنی علیه کشورهای همسایه داشته باشیم. اما احتمال دارد که در بعضی شرایط، حتی در داخل ایران سفارتخانه‌ای وجود داشته باشد که نماینده آن سخنی بر خلاف مقررات ایران بگوید. در آن زمان، وزارت امور خارجه نماینده آن سفارتخانه را احضار و به آن تذکر می‌دهد. این مسائلی که شما اشاره کردید، تنها در حد حرف است. اما من در حضور شما تاکید می‌کنم که به جای طرح این دست سخنان، مدارک دال بر حضور مجاهدین در اقلیم کردستان را عرضه کنند. وقتی که مدارک عرضه شد، اگر از سوی اقلیم کردستان پیگیری نشد، سخن شما صحیح است. مجاهدین خلق هیچ حضوری در اقلیم کردستان ندارند. ما همه آنها را بیرون کردیم و همچون ایران، آنها را «منافقین» خطاب می‌کنیم. آنها علیه کردها جنگیده‌اند و همکاران صدام بودند. آنها مقامات بلند مرتبه کُرد را شهید کردند. اما هیچ زمانی تکذیب نکردیم که دفاتر تشکیلات سیاسی و گروه‌های کُرد ایرانی، در اقلیم کردستان حضور ندارند. همیشه گفتیم که حضور دارند و برای آن هم توافقنامه‌ای وجود دارد. طبق آن توافق، نه تنها سعودی، بلکه هر کشور دیگری که بخواهد گروه‌های کُرد ایرانی را در اقلیم کردستان تحریک کند، حتما توجیه خواهد شد که نباید چنین عملی انجام یا تکرار شود.

یعنی شما از گروه‌های کُرد ایرانی که بعضی از آنها خواهان استقلال کردستان ایران هستند، حمایت می‌کنید؟

گروه‌های کُرد ایرانی خواهان استقلال کردستان نیستند. آنها به دنبال احقاق حقوق مردم کُرد هستند. حمایت ما از این گروه‌ها، حمایت سیاسی است تا بتوانند در اقلیم کردستان، فعالیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی داشته باشند. این مساله هم برای امروز نیست. در زمان صدام حسین، این گروه‌ها در منطقه ما مستقر شدند. از روز نخستی که ارتباط ما با جمهوری اسلامی ایران برقرار شد، توافق کردیم که اجازه ندهیم گروه‌های کُرد ایرانی، با استفاده از خاک کردستان عراق به ایران حمله کنند و اجازه نمی‌دهیم که ایران از طریق خاک اقلیم کردستان به آنها حمله کند. این توافق هم از اواخر سال 1986 میلادی عملیاتی شده است.

چقدر به رئیس جمهور جدید امریکا امیدوار هستید که بتوانید روابط گرم‌تری از دوران اوباما با آمریکا داشته باشید؟

درباره ترامپ نظر دادن، کمی سخت است. چرا که با توجه به شعارها و سخنرانی‌هایی او نمی‌توانیم خوشبین باشیم که در مواقع حساس اقدام خاصی انجام دهد.

به صورت مشخص، چه توقعی از دولت جدید امریکا دارید؟

توقع داریم که از کردها حمایت کند. مثل کشورهایی که امروز این حمایت را انجام می‌دهند. ما توقع زیادی هم از امریکا نداریم. چرا که دولت امریکا تنها در پی منافع خود است و شخصا، با پیگیری‌هایی که انجام داده‌ام، می‌دانم که تاکید تمام مسئولین امریکایی بر پشتیبانی نظامی از نیروهای پیشمرگه است. پشتیبانی از نیروهای پیشمرگه هم در چارچوب قانون اساسی عراق است و هیچ کمک مستقیمی به اقلیم کردستان صورت نمی‌گیرد مگر این که از طریق بغداد باشد.

بخشی از فرودگاه اربیل را به امریکا دادید تا پایگاهی نظامی در اقلیم کردستان ایجاد کند. فکر نمی‌کنید که ایجاد پایگاه نظامی در اربیل، موجب ایجاد نوعی رقابت با دولت مرکزی می‌شود؟

تا این لحظه امریکایی‌ها با بغداد هماهنگ هستند. امریکا باید در اقلیم کردستان پایگاه نظامی داشته باشد، چرا که از اربیل می‌توان به موصل حمله کرد. شما مطلع هستید، زمانی که ترک‌ها استفاده از پایگاه انجرلیک را برای حمله به داعش ممنوع کردند، از آن زمان نیروهای امریکایی به عراق و اقلیم کردستان منتقل شدند.

آقای بارزانی تا چه زمانی قصد دارند که حکومت را اداره کنند؟

آقای بارزانی اطلاعیه‌هایی صادر کردند و نظرات خودشان را گفتند و گفتند که ما آمادگی داریم مسئولیت را به کسی که منتخب شود، تحویل دهیم. اما متاسفانه تا امروز گروه‌های سیاسی نتوانستند به توافقی با یکدیگر دست یابند و نقشه راهی برای حل مشکلات اقلیم کردستان به وجود آورند. آخرین سخنی که ایشان گفتند این بود که تغییراتی در ریاست اقلیم، ریاست پارلمان و ریاست حکومت انجام شود.

در کوتاه مدت چنین توافقی حاصل خواهد شد؟

آرزو می‌کنیم که به زودی این توافق ایجاد شود. چرا که تلاش‌های بسیار زیادی بین حزب دموکرات و اتحادیه میهنی کردستان و گروه‌های دیگر صورت می‌گیرد. در واقع مشکل بین حزب دموکرات و اتحادیه میهنی کردستان است. اگر آنها به نتیجه نهایی برسند، مشکلات حل خواهد شد اما شاید هم تا انتخابات که تقریبا یک سال آینده است، طول بکشد.

این عدم توافق بین گروه‌های سیاسی، زمینه‌ساز ایجاد بی‌ثباتی در کردستان نخواهد شد؟

صد در صد. اگر توافقی ایجاد نشود، ثبات اقلیم کردستان به هم خواهد ریخت.

نقش مؤثر ایران در حل مشکلات کرد‌ها