ناظم دباغ معتقد است: پیله وری و پیکانکاری خرد، کار تجاری واقعی و در حد و اندازه های اقتصاد ایران و عراق نیست

مریم خورشیدی - با وجود تفاهم و اشتراکات مذهبی و سیاسی بین ایران و عراق همچنان در حوزه تجارت و فعالیت های اقتصادی مشکلات زیادی بین دو کشور وجود دارد. ظرفیت های بالقوه موجود در بازار عراق این فرصت را در اختیار ایران قرار داده که در عرصه اقتصادی این کشور حرف های جدی برای گفتن داشته باشد. ناظم دباغ نماینده حکومت اقلیم عراق در گفتگو با اگزیم نیوز به تشریح برخی موانع بر سر راه توسعه روابط اقتصادی و تجاری دو کشور پرداخته و می گوید: بخش خصوصی حاضر در بازار عراق مشکلات عدیده ای دارند که ادامه فعالیت طولانی مدت را برای طرف ایرانی با مشکل مواجه می کند، از جمله این مشکلات تازه کار بودن و نداشتن رزومه قوی در حوزه های مربوطه است.

دباغ افزود: به نظر می رسد فعالین اقتصادی بخش خصوصی ایران تحت شرایط خاص و با حمایت های ویژه وارد عراق شده و به دلیل عدم توانایی، تجربه و سرمایه کافی نمی توانند در پروژه های بزرگ موفق عمل کنند. کار در عراق نیازمند بهره مندی از توان بالا در مدیریت بحران است که  متاسفانه پیمان کاران ایرانی در حال حاضر از آن بی بهره هستند و این خلا مبدل به فرصتی برای رقبا شده تا با مدیریت بهتر جایگاه مناسب تری نست به ایران کسب کنند.

وی خاطر نشان کرد: ملاحظات تاریخی بین دو کشور نشان داده که همه گروه های سیاسی در عراق با ایران رابطه سیاسی حسنه داشته اند و این موضوع منجر به ایجاد امنیت خاطر بین فعالین اقتصادی دو طرف شده است. هرچند ایرانیها همیشه دیدگاه امنیتی به بازار عراق داشته اند حال آنکه اگر بخواهند حضور پررنگ تری در کشور ما داشته باشند، باید از منظر استاندارد های بازرگانی و تجاری به موضوع بنگرند.

ناظم دباغ در مورد قیمت های پیشنهادی پیمانکاران ایرانی گفت: دو وضعیت در این خصوص وجود دارد اول آنکه پیمانکاران ایرانی با ارائه قیمت های پایین در مناقصه به هر ترتیب برنده می شوند ودر ادامه با تورم ایجاد شده توان تکمیل پروژه ها را ندارند. هزینه های بالای مراحل اجرایی با زقم پیشنهادی هنگام مناقصه همخوانی ندارد و ادامه کار را برای پیمانکار ایرانی غیر ممکن می کند. حالت دوم شامل پیمانکارانی است که با قیمت های بالا وارد رقابت می شوند. حال آنکه رقبا با قیمت های پایین تر نظر طرف عراقی را جلب کرده و نتیجه این می شود که پیمانکار ایرانی به حاشیه رانده می شود.

وی از دیگر مشکلات فعالیت اقتصادی در عراق را برای پیمانکاران ایرانی مبحث ضمانت بانک و حکمیت دانست و اذعان داشت: هر چند دولت ایران در بحث ضمانت کارهای خوبی انجام داده اما به دلیل عدم اطلاع رسانی مناسب از این خدمات، بسیاری از شرکت های ایرانی بدون بهره مندی از این مزیت در عراق کار می کنند و گهگاه شاهد بروز مشکل در این بخش هستیم.

دباغ تصریح کرد: در مجموع باید گفت تفاوت زیادی بین قوانین و مقررات ایران و کشورهای دیگر طرف تجاری ایران وجود دارد. کار با این مقررات دست و پا گیر و فرایند کند تجارت در مقایسه با کشورهای دیگر برای بازرگانان عراقی جذاب نیست. باید برای تسهیل قوانین و مقرراتی که به نوعی مانع در مسیر تعاملات تجاری محسوب می شوند تلاش کرد.

وی با اشاره به ابعاد بزرگ پروژه های حال حاضر و آتی در عراق گفت: پیله وری و پیمانکاری خرد، کار تجاری واقعی و در حد و اندازه های اقتصاد ایران و عراق نیست. پروژه های اقتصادی در عراق به اندازه ای بزرگ هستند که برای ورود به آنها نیازمند پیمانکاران قوی و بزرگ هستیم که از سوی دولت ایران حمایت شوند. در حال حاضر عمده فعالیت تجاری در مرزهای ایران پیله وری است و برای کار جدی و بزرگ باید برنامه ریزی بهتری مدون و حساب شده داشت.

ناظم دباغ گفت: اخیرا دولت ایران چند شرکت معتبر به عراق فرستاد اما متاسفانه به دلیل همزمانی حضورشان با بحران اخیر اقلیم کردستان یعنی قطع بودجه و کاهش درآمدهای نفتی، نتوانستند به کار خود ادامه دهند.

وی به جایگاه ویژه ایران دربازار عراق تاکید کرد و گفت: سطح حضور و سهم ایران از بازار عراق بستگی به این دارد که دولت ایران تا چه اندازه از بازرگانان خود حمایت می کند و قوانین و مقررات را در مسیر تسهیل روابط تجاری تغییر می دهد. خوشبختانه بعد از برداشته شدن تحریم ها این فرصت برای ایران وجود دارد که فعالیت اقتصادی خود را در کشورهای منطقه، به ویژه عراق توسعه دهد.

 ناظم دباغ تاکید کرد: همواره معتقدم ایران می تواند شریک تجاری اول عراق باشد. از سال ۲۰۰۴ شرکت های ایرانی در عراق رشد چند برابری داشته اند و امروز ترکیه گوی سبقت را از ایران ربوده است. هرچند ایران در رتبه دوم شرکای تجاری عراق قرار دارد اما فاصله اش با ترکیه زیاد است.  ایران می تواند با رفع مشکلات ذکر شده این فاصله را کم و حتی از رقبا عبور کند.

فراتاب - گروه بین الملل: ناظم دباغ سالهای بسیار طولانی است که در ایران زندگی می کند، او از حزب اتحادیه میهنی و از معتمدین جلال طالبانی است، که طی چند سال اخیر به عنوان نماینده حکومت اقلیم کردستان، ماموریت حفظ و ارتقای روابط میان کردها و دولت جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشته است. دباغ در نوشتار پیش رو به بیان دیدگاهش در خصوص روابط محتمل طرفین در صورت نیل کردها به سوی استقلال پرداخته است.

استقلال خواست عمومی همه کردهای عراق

هیچ کردی نیست که دنبال استقلال کردها نباشد. اما باید شرایط کنونی منطقه را نیز در نظر داشت که به گونه ای نیست بتوان حکومت کردی تشکیل داد اما با این حال ما حق داریم که موضوع را مطرح کنیم و به مبارزه خود مثل گذشته ادامه خواهیم داد و شرایط اجرای همه پرسی را فراهم کنیم. در شرایط کنونی، وضعیت خاورمیانه پیچیده است و درباره عراق بعد از داعش نیز باید دقت کرد که داعش دیگر به وجود نیاید. سیاسیون عراقی باید از منافع شخصی و مذهبی فاصله بگیرند.

ایران دوست همیشگی کردها

تا به امروز جمهوری اسلامی ایران با نوعی نگاه واقع گرایانه با اقلیم کردستان همگام بوده است اما این همگامی اش منوط به یک پیش شرط بوده و آن هم حفظ امنیت مرزهای غربی اش. در همه سال های مبارزه با رژیم بعث جمهوری اسلامی ایران و کردهای عراق دو متحد قدیمی و همراه یک بوده اند ایران همواره و در هر شرایطی از جنبش حق طلبانه کردهای عراقی حمایت و دفاع کرده است، و در لحظه های تاریخی متعددی مانند بازکردن مرزهایش بر روی بیش از یک میلیون پناهجو، دفاع از اربیل در برابر حمله داعش و ... در کنار ما بوده است، من فکر می کنم ایران در هر شرایطی در کنار کردها باقی خواهد ماند اما این مشروط به آن است که تحولات مربوط به اقلیم کردستان به منزله تهدید امنیت مناطق مرزی این کشور نباشد.

ایران و مساله استقلال محتمل اقلیم کردستان

در همه ی دیدارها و مناسبت ها در باره این مسئله سخن به میان آمده است ایران همواره مواضع خود را از طریق سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام کرده است، مبنی بر اینکه ایران همیشه بر حفظ یکپارچگی عراق تاکید دارد اما همانطور که پیش از این اشاره شد بر اساس تجربه ی شخصی ام طی همه این سالها به این نتیجه رسیده ام که رویکرد ایران در برابر تحولات کردهای عراق و حکومت اقلیم کردستان یک رویکرد کاملاً واقعگرایانه بوده است رویکردی که همخوانی بیشتری با تحولات ما دارد و با رویکرد دیگر کشورها کاملا متفاوت است، این موضوع را در قضیه چگونگی واکنش دو کشور ترکیه و ایران نسبت به برافراشته شدن پرچم اقلیم کردستان در شهر کرکوک به خوبی می توانیم مشاهده کنیم. جمهوری اسلامی ایران آشکارا و برخلاف تهدیدات ترکیه، از همه ی طرف ها خواسته است که از طریق گفتگو و ارجاع به قانون اساسی عراق به حل اختلافات خود بپردازند. درخواست ایران برای ارجاع به قانون اساسی و همچنین گفتگو درخواستی است که می توان از آن حمایت کرد به طوری که در چارچوب قانون اساسی عراق به حکومت اقلیم کردستان و طرف های سیاسی این امکان داده شده است که مشکلات را حل کنند و برای این موضوع ماده 140 قانون اساسی تدوین شده است. اما در مقابل ما شاهد بودیم که رجب طیب اردوغان ،رئیس جمهوری ترکیه، بنالی ییلدریم ،نخست وزیر این کشور، و تنی چند از دیگر مقامات دیپلماتیک و نظامی ترکیه واکنش های بسیار شدید و حتی تهدید آمیزی در خصوص برافراشته شدن پرچم اقلیم کردستان در ترکیه از خود نشان دادند، این در حالی است که پیش از این گفته می شد روابط آنکارا -اربیل نزدیک تر از روابط تهران -اربیل است، اما در عمل می بینیم که این موضوع کاملاً برعکس است.

بطور کلی باید یکبار دیگر تاکید کنم که پیش بینی من از واکنش جمهوری اسلامی ایران در قبال موضوع طرح رفراندوم و نیز خواست استقلال اقلیم کردستان این است، که ایرانی ها با نگاه واقع بینانه و البته برادرانه و دوستانه ای که دارند از تحولات اقلیم کردستان حمایت خواهند کرد البته این حمایت مشروط به نوعی اعتمادسازی عملی است، که تحولات اقلیم کردستان منجر به بی ثباتی و در خطر افتادن امنیت ملی ایران بخصوص در مناطق مرزی نشود.

نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران می‌گوید بستن مرزها آخرین گزینه روزی میز ایران در صورت اعلام موضع علیه رفراندوم است و تا این لحظه نیز هیچگونه تصمیمی در این راستا اتخاذ نکرده‌اند.

ناظم دباغ می‌گوید: ایران در مورد رفراندوم و همه‌پرسی صادقانه‌ترین موضع را داشته، که عدم برگزاری رفراندوم است، همچنین ایران اعلام آمادگی کرده که در چارچوب قانون اساسی عراق و توافقات صورت گرفته، میان بغداد و اقلیم، از اقلیم کردستان حمایت کند. 

ناظم دباغ در ادامه گفت: "اما باید دید موضع ایران بعد از توافقاتش با ترکیه چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد، تا این لحظه هیچ تصمیمی مبنی بر بستن مرزها اتخاذ نکرده، اما با تحلیل تهدیداتی که مطرح می‌شود مسلما اگر بخواهند در مقابل رفراندوم مانعی ایجاد کنند، بستن مرزها، یکی از گزینه‌های احتمالی خواهد بود".

نماینده اقلیم در تهران معتقد است ایران بدون همراهی ترکیه چنین اقدامی نخواهد کرد، "به نظر من ایران موضع خود را متکی به موضع بغداد خواهد کرد، چه برای بستن مرزها یا مخالفت با کلیت مساله." و تاکید کرد بستن مرزها آخرین گزینه‌ی ایران است، "معتقدم ایران بدون همراهی ترکیه چنین نخواهد کرد، مسلما موضع ایران در مقابل موضع ترکیه بهتر خواهد بود"

در  تاریخ ٧/٦/٢٠١٧ در جلسه میان مسعود بارزانی و ١٥ جریان سیاسی اقلیم (به جز جنبش تغییر و جمعیت اسلامی) در پیرمام تصمیم گرفته شد که در تاریخ ٢٥/٩/٢٠١٧ رفراندوم و همه‌پرسی استقلال در اقیم کردستان برگزار شود، براساس این تصمیم رفراندوم در مناطق کردستانی خارج از اداره‌ی اقلیم کردستان نیز برگزار خواهد شد. 

موضع ایران و ترکیه تغییر نمی‌کند و تا این لحظه با همه‌پرسی در اقلیم کردستان موافق نیستند. نماینده‌ی حکومت اقلیم کردستان در تهران با اعلام این مساله گفت ایران و ترکیه به دنبال راه‌حلی هستند تا این مساله  یا برگزار نشود و یا به تعویق بیفتد.

ناظم عمر دباغ نماینده حکومت اقلیم در تهران به KurdsatNews گفت: همه‌پرسی برای استقلال، وظیفه‌ی مقدس تک‌تک انسان‌های وطن‌پرست در کردستان است، اما زمان برگزاری آن و موضع کشورهای همسایه و دول جهانی در این مورد، بر تعویق آن است و زمان فعلی را مناسب نمی‌دانند، ناظم عمر همچنین اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران و ترکیه نیز جز کشورهایی هستند که همواره از حفظ تمامیت ارضی عراق سخن می‌گویند، همچنین تاکید دارند که حقوق قانونی ملت کرد در چارچوب قانون اساسی عراق محقق شود، بنابراین موضع آنها موضعی ثابت درباره برگزاری رفراندوم در زمان مقرر است. 

نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران در گفتگو با روداو: ایرانی‌ها امید فراوانی دارند که بتوانند از راه گفتگو کردها را از انجام رفراندوم منصرف کنند

نماینده حکومت اقلیم اقلیم کردستان در تهران اعلام کرد هرچند در اقلیم کردستان اقدامات لازم برای انجام همه‌پرسی در جریان است، و هیات اقلیم کردستان نیز برای انجام گفتگوهای لازم با مسئولین سیاسی و دولتی در بغداد حضور دارند، اما جمهوری اسلامی ایران بر موضع خود در مورد همه‌پرسی ٢٥ سپتامبر مصر است.

ناظم عمر، نماینده حکومت اقلیم کردستان در ایران اعلام کرد: مسئولین ایرانی حفظ یکپارچگی خاک عراق و حل مشکلات کردها در چارچوب قانون اساسی عراق را به عنوان تنها راه‌حل ممکن می‌شناسند.

ایشان در ادامه گفتند که مسئولین ایرانی مطلعند که در سال‌های گذشته قانون اساسی عراق در مورد کردها پایمال شده، اما آماده هستند میان اربیل و بغداد میانجیگری کنند، " آنها می‌گویند می‌دانیم و اطلاع داریم، به همین دلیل آماده‌ایم میان اربیل و بغداد میانجیگری کنیم تا مشکلات فیمابین را حل کنند، هر توافقی نیز در این چارچوب صورت بگیرد، ما حمایت خواهیم کرد."

جدیدترین موضع مسعود بارزانی، رهبر اقلیم کردستان درباره‌ی رفراندوم در گفتگویی با روزنامه‌ی عکاظ عربستان بود که یکشنبه گذشته منتشر شد و در این مصاحبه آقای بارزانی اعلام کرد که پیشنهاد آمریکا را مبنی بر تعویق زمان برگزاری رفراندوم نپذیرفته‌اند و تاکید کرد که این امر در زمان مقرر خود برگزار خواهد شد. روزهای گذشته نیز درهای مراکز ثبت‌نام و ثبت اسامی رای‌دهندگان در جنوب کردستان باز شدند.

نماینده‌ی حکومت اقلیم کردستان در تهران می‌گوید حکومت اقلیم کردستان روزانه و از طریق کانالهای مختلف با ایران و ترکیه در ارتباط و تماس است و مسلما در این ارتباطات در مورد رویدادهای احتمالی و اتفاقات سیاسی و همه‌پرسی نیز صحبت خواهد شد، "اما ایران و ترکیه تلاش خواهند کرد تا حدممکن از طریق گفتگو و نزدیک‌ساختن اقلیم کردستان و بغداد، کردها را از انجام همه‌پرسی پشیمان و منصرف کنند، آنها از طریق بغداد در این راه می‌کوشند"

دباغ در ادامه گفتند: "تا جایی که من مطلعم، هم ایران و هم ترکیه تلاش خواهند کرد که در بحرانی‌شدن وضعیت منطقه، پیشقدم نشوند، همچنین تا دقیقه نود نیز تلاش خواهند کرد که این رفراندوم برگزار نشود، مسلما رهبری سیاسی اقلیم کردستان نیز تا پایان تلاش خواهد کرد که این مساله در زمان مقرر برگزار شود، اما باید منتظر نتایج گفتگوها بود".

سیستم فدرالی که اقلیم کردستان بعد از نشیب و فراز و فشارهای فراوان در سال ٢٠٠٣ توانست در قانون اساسی عراق جای دهد، در آن زمان از طرف ترکیه و ایران به عنوان تهدید و تغییری جدید در منطقه به حساب آمد. اما نهایتا با آن تعامل کردند، اکنون رهبری کردها معتقدند که فقط بر روی کاغذ فدرال تصویب شده و عدم اجرای قانون اساسی را مثال می‌زنند، که بیشتر راه‌های پیش‌روی آنها را مسدود کرده، بنابراین به این نتیجه رسیده‌اند که تصمیمی بزرگتر از تصمیم ٢٠٠٣ اتخاذ کنند و خواهان همسایگی خوب و مفید با عراق باشند.

ناظم عمر، معتقد است ایرانی‌ها در موفقیت فدرالیسم در عراق نقش داشته‌اند و می‌گوید همان زمان با توافق میان مجلس اعلای اسلامی عراق و جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان این طرح امضا شد، بنابراین ممکن است شرایط فعلی با شرایط ٢٠٠٣ متفاوت باشد، چون در حال حاضر ترکیه و ایران با اصل رفراندوم مخالف هستند، نه اینکه خواهان تعویق آن باشند.

اما آیا ایرانی‌ها که قبل از بحران اقتصادی سالیانه بیش از پنج میلیارد دلار تبادل اقتصادی با اقلیم کردستان داشتند و در حال حاضر به سه میلیارد دلار افت کرده، بعد از انجام همه‌پرسی چه تصمیمی برای مرزهای تجاری اتخاذ خواهند کرد که همواره فعال هستند و می‌خواهند حجم بیشتری از صادرات و واردات در این مناطق صورت گیرد؟

ناظم عمر می‌گوید: "همه‌پرسی حق مشروع مردم کردستان برای احقاق حقوق خودشان است، اما بستن مرزهای بازرگانی وتجاری، آخرین انتخاب تهران است. آنها می‌گویند تعطیلی مرزها آخرین گزینه‌ای است که به آن فکر می‌کنند، من معتقدم ایران آخرین کشور منطقه خواهد بود که واکنشی چنین تند در مقابل اقلیم کردستان و در واکنش به برگزاری همه‌پرسی اتخاذ کند.

هیات عالی رفراندوم برای مذاکره با مقامات بغداد، با تمام جریان‌های عراقی دیدار کردند، بعدتر نیز اکثریت سفرای خارجی در عراق را وارد گفتگوها کردند که یکی از آنها سفیر ایران در بغداد بود، بعد از جلسه نیز، ایرج مسجدی سفیر ایران گفت: "کردها به هر توافقی با بغداد برسند، ما از آن حمایت می‌کنیم"  اما امروزه سخنی تقریبا عالم‌گیر در مورد بغداد وجود دارد که می‌گوید ظاهری عربی با اندیشه‌ای ایرانی است.

نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران می‌گوید ایران خیلی زود و از همان ابتدا پیام و آخرین موضع‌گیری خود را در مورد همه‌پرسی به هیات اتحادیه میهنی اعلام کرده و مخاطب این پیام تمام رهبران کرد بوده است نه فقط اتحادیه میهنی، " اما ایرانی‌ها امید فراوانی دارند که بتوانند از راه گفتگو کردها را از انجام رفراندوم منصرف کنند"

«ناظم دباغ» نماینده‌‌ی حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران در مورد رفراندوم و تاثیرات آن بر منطقه و رویکرد کشورهای منطقه به این اتفاق، به انصاف نیوز گفت: کردها می‌توانند برای ثبات و تثبیت آرامش در بخش‌های دیگر همکار و همیار باشند.

به ادعای پایگاه خبری لبنان ۲۴، مسقط این روزها شاهد رفت و آمد هیات‌هایی از ایران، عربستان، ترکیه و عراق است که برای مذاکره بر سر حل معضل سوریه در این شهر حضور پیدا می‌کنند و عمان هم ناظر بر این مذاکرات است. همچنین در گزارش این پایگاه خبری، به «سیاست باز ایران و ترکیه در مساله‌ی کردستان» اشاره شده است.

ناظم دباغ در ارزیابی این خبر به خبرنگار انصاف نیوز گفت: ما تنها در این حد مطلع هستیم که رییس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، بر اساس دعوت رسمی مقامات ترکیه با مقامات آن کشور  گفتگو کرده و باهم توافق کرده‌اند که برای تامین امنیت کشورهای خود همکاری نظامی داشته باشند.

وی افزود: یکی از مشکلات کردها این است که هرگاه می‌خواهند به حقوق مشروع خود برسند، کشورهایی که در ساختار جمعیتی خود کرد دارند تلاش‌های خود را برای جلوگیری از این مساله تجمیع می‌کنند، هرچند که کردها می‌توانند برای ثبات و تثبیت آرامش در بخش‌های دیگر همکار و همیار باشند.

موضع ایران از ابتدا روشن بود

دباغ درباره‌ی موضع ایران گفت: موضع ایران از ابتدا در مورد رفراندوم روشن بوده و بر حفظ یکپارچگی خاک عراق اصرار ورزیده و برای حل مشکلات اقلیم کردستان در چارچوب حقوق حقه‌ی خود و در چارچوب قانون اساسی عراق و توافقات صورت گرفته میان کردها و عراق اعلام آمادگی کرده است.

وی افزود: کشورهای جهانی و همسایگان ما حساسیت‌های ویژه‌ی خود را دارند، کشورهای همسایه معتقدند که این مساله بر کشورهایی که دارای جمعیت کرد هستند تاثیر خواهد گذاشت، اما گذشته ثابت کرده که اقلیم کردستان توانسته برای حل مشکلات عراق و منطقه و همچنین تثبیت امنیت و آرامش مرزها و منطقه، موثر و مفید باشد. علاوه بر اینکه نیروی پیشمرگه، نیرویی اساسی و مهم در جنگ با تروریست‌ها و داعش بوده و هست. کشورهای اروپایی و آمریکا نیز معتقدند که این مساله بر جنگ و مبارزه با داعش تاثیر خواهد گذاشت. همچنانکه گفتم پیشمرگه‌ها قهرمانانه و در نهایت شجاعت با داعش می‌جنگند. اما عامل اصلی و مهم به منافع مشترک آنها با عراق و کشورهای عربی و ترکیه و ایران برمی‌گردد، به ویژه در حوزه‌‌ی امنیت و انرژی.

لینک خبر:

http://www.ensafnews.com/?p=75280    

نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران اظهارات برخی جریانات این اقلیم را درباره سفر غیر رسمی هیاتی به بغداد را رد کرد و گفت هیاتی که اکنون در بغداد در حال رایزنی است، هیات رسمی اقلیم کردستان به‌شمار می‌رود.

نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در گفت وگو تفصیلی با پانا:   آخرین اقدامات دولت عراق این بود که بودجه اقلیم کردستان را قطع کرد

قرار نیست پس از برگزاری همه پرسی، اقلیم کردستان به یک باره اعلام استقلال کنیم/ رژیم صهیونیستی به خاطر منافع خود از این همه پرسی حمایت می کند/به عنوان نماینده اقلیم کردستان اعلام می کنم که ما اعتقاد داریم باید از راه مذاکره صلح آمیز به نتیجه برسیم/ کل اختلافات منطقه را به خاطر فرهنگ برخی رهبرهای کشورهای عربی می دانم

اقلیم کردستان عراق بر طبل جدایی می کوبد. هرچند این آهنگ تازگی ندارد اما این بار باتوجه به شرایط منطقه و بحران کشور عراق از حساسیت بیشتری برخوردار است. کشورهای همسایه عراق از جمله ایران که خود استان های کردنشین همجواری با عراق دارند؛ صراحتا با این اقدام اقلیم اعلام مخالفت کرده اند با این حال گویا دولتمردان اقلیم قصد دارند این همه پرسی را برگزار کنند. مهم ترین دلیلی که مسئولان این منطقه عنوان می کنند؛ موضوع اختلاف با دولت مرکزی عراق است. آن ها معتقدند که مسئولان مرکزی در بغداد با آنان همکاری لازم را ندارند و به خواسته های مردم کرد توجهی نمی کنند. در همین باره ناظم دباغ نماینده اقلیم کردستان در ایران بر فراهم شدن شرایط همه پرسی و سپس استقلال اقلیم تأکید می کند و می گوید: «راه اول مذاکره با بغداد است و پس از آن باید با ایران و ترکیه مذاکره کنیم این مذاکرات الان شروع شده است اما اعلام استقلال پس از برگزاری همه پرسی و با صلاحدیدهایی صورت می گیرد. این زمان شاید یک هفته و یا شاید چند سال دیگر باشد.»

دباغ ابتدا نماینده اتحادیه میهنی کردستان در امور اقتصادی و بازرگانی در ایران بود و در سال ۲۰۰۲ نمایندگی نماینده اتحادیه میهنی کردستان در ایران را بر عهده گرفت. از سال ۲۰۰۷ هم نمایندگی اتحادیه میهنی و مسئولیت  در ایران همزمان بر عهده اوست. در ادامه گفت و گوی خبرنگار پانا را با این مقام اقلیم کردستان می خوانید:

-آیا برای برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان با کشورهای همسایه و یا حتی خارج از منطقه مشورتی انجام داده اید؟

اگر خوب دقت کنیم ایران، ترکیه، عراق، سوریه و عربستان سعودی همواره درک می کردند که کرد چه نیازی دارد. در طول تاریخ به کردها ظلم های زیادی شده است. بمباران شیمیایی اولین بار علیه یک شهر کردنشین صورت گرفت و بسیاری از کشورها تلاش داشتند که کردها را محو کنند اما کرد تبدیل به پایه گذار عراق جدید شد. شاید این کشورها هیچ گاه شرایط کرد را درک نکنند اما تصمیم ما بر آن بود که پس از آنکه تصمیم گیری در باره همه پرسی انجام گرفت و تا زمان اجرای آن، رهبری کرد، کمیسیون های مختلفی تشکیل دهد تا با همسایه ها و دولت های دیگر و سازمان ملل و سایر کشورهای اروپایی و امریکایی مشورت کند.

پس از آزاد سازی موصل از دست داعش، کردها به دلیل آنکه از شرایط ویژه ای برخوردارند به فکر آن افتادند که شاید بهتر است تغییرات جدیدی در منطقه به لحاظ سیاسی و نظامی صورت بگیرد. کردها تنها امروز در مبارزه نبوده اند. ما پس از سقوط صدام و فروپاشی حکومت بعثی، کرد شریک اول برای تاسیس عراق جدید شد. رئیس جمهوری و نخست وزیر کرد برای کشور تعیین شد. همچنین مناصب مهمی مانند وزارت امور خارجه عراق نیز توسط کردها اداره شده است. اما متاسفانه با توافقاتی که با دولت های عراق و کل گروه های سیاسی وجود داشته، طبق قانون اساسی عمل نشده است. مسائل قانونی از جمله ماده 140 قانون اساسی (مناطق مورد منازعه)،پروژه قانونی نفت و شیوه حکومت اقلیم کردستان و دولت مرکزی از جمله مواردی است که باید اجرا شود.

- اگرچه درباره ماده 140 قانون اساسی تاکید شده است که این قانون باید تا 31 دسامبر سال 2007 اجرایی شود و تاکید آن بر مناطق اختلاف در برخی مناطق کردنشین است که برای بازگرداندن زمین به مردمی پیش بینی شده که زمین خود را از دست داده بودند؛ اما در این قانون بحث استقلال اقلیم مطرح نشده است.

بله درست است. اجرای ماده 140 نزدیک به 10 سال دچار تعلیق شد و باید در این مدت اجرایی می شد که به دلیل این تعلیق اجرای آن صورت نگرفت. ما از ابتدای تشکیل دولت عراق مشکلات زیادی داشته ایم که متاسفانه آمادگی مثبتی برای حل این مشکلات از جانب دولت مرکزی ندیده ایم. آخرین اقدامات دولت عراق این بود که بودجه اقلیم را قطع کردند و درباره قانون پیشمرگه ها نیز مشکلاتی را ایجاد کردند.

اگر نیروهای پیشمرگ نبودند الان عراق باید برای آزاد کردن استان کرکوک و مناطق دیگر هم تلاش می کرد ولی پیشمرگ کرد در مرحله اول توانست مناطق خود را حفظ و در مرحله دوم مناطق تحت کنترل داعش را آزاد کند. ما این اطمینان را پیدا کرده ایم که مشکلات خود را با عراق جدید نمی توانیم حل و فصل کنیم. نه آن که ما نخواهیم بلکه حکومت عراق آمادگی لازم برای حل و فصل مشکلات فی­مابین را ندارد. به همین خاطر رهبری کرد با حمایت و تصمیم اکثریت نیروهای قدرتمند اقلیم، این تصمیم را اعلام کرد که در 25 سپتامبر همه پرسی استقلال اقلیم کردستان را برگزار خواهد کرد تا ببینند که مردم کرد چه می کنند. اما قرار نیست پس از برگزاری این همه پرسی به یکباره اعلام استقلال کنیم.

- واکنش ها به این همه پرسی از جانب همسایه ها چه بود؟

در کل می توان گفت تا این لحظه متاسفانه دو نظر وجود دارد. یک نظر آن است که این همه پرسی نباید انجام شود و باید مشکلات خود را با بغداد حل کنیم. ایران البته به نوع دیگری واکنش نشان داده و گفته ما آمادگی داریم از اقلیم کردستان برای اجرا کردن توافقاتی که میان کردها و بغداد وجود دارد، حمایت کنیم.

گروه دیگر می گوید که ما به نظر کردها احترام می گذاریم اما صلاح می بینیم که آن را عقب بیاندازد و مشکلات خود را با دولت مرکزی عراق از راه مذاکره حل کند. اما سوال ما این است که چرا باید آن را عقب انداخت. وقتی تاکید شما بر حفظ وحدت عراق باشد یعنی آنچه مدنظر کردها بوده را از همان ابتدا زیر سوال برده اید.

ما همیشه این مسئله را از ایران به روشنی می شنویم ولی دیگران در بیان آن به دنبال بازی هستند و شاید آن بازی بیشتر به ضرر کردها باشد.

- باید قبول کرد که جداشدن اقلیم کرستان از عراق در میان همسایگان شما طرفداران زیادی ندارد به هر حال ترکیه 21 استان کردنشین دارد و بحث کردها برای این کشور بحث امنیت ملی محسوب می شود؛ همچنین برای ایران نیز این مسئله می تواند مطرح باشد و نمی توان این مساله را یک بحث کم حاشیه و مستقل تحت عنوان جداسازی اقلیم کردستان مطرح کرد. و با توجه به همجواری کردنشین کشورهای ایران، ترکیه، سوریه و عراق این مسئله از اهمیت زیادی برخوردار است.

مسئله امنیت موضوع حساسی است؛ ما این را درک می کنیم و به طور کل به حفظ آرامش و امنیت منطقه اهمیت داده ایم و پیش­تر نیز به آن کمک کرده ایم. به ویژه در مرزهای ایرانی ما در چند سال گذشته ثابت کرده ایم که در اقلیم کردستان عامل ایجاد امنیت هستیم نه ناامنی. اقلیم کردستان در گذشته ثابت کرده که راضی به این اثرگذاری منفی نیست بلکه عامل برقراری آن آرامش و امنیت بوده است. در هر شرایطی نیروی کرد در عراق می تواند باعث ایجاد برقراری امنیت و آسایش شود.

- آیا این احتمال را می دهید که اجرایی کردن این تصمیم موجب ایجاد تحریک کردهای کشورهای همجوار برای استقلال طلبی شود؟

ما هیچگاه عوامل ایجاد ناامنی را فراموش نمی کنیم؛ انکار هم نمی کنیم؛ اما باید تلاش بر آن باشد که این عوامل به وجود نیاید و یا اگر به وجود آمد بتوانیم آن را کنترل کنیم تا با آرامش و آشتی حل شود.

از دید ما این مساله به طرف مقابل بستگی دارد که آیا به کردها اطمینان دارند یا خیر؟ آیا قبول دارند که کردها باعث ایجاد امنیت در منطقه می شوند و یا طور دیگری فکر می کنند.

- با توجه به اینکه بحث استقلال کردستان همواره از مطالبات اقلیم بوده، آیا پشتوانه نظامی و امنیتی برای این تصمیم دیده شده است؟

ما در گذشته ثابت کرده ایم که اولویت و تکیه کرد ها همواره بر وحدت کردی بوده است و در مرحله دوم نیروهای پیشمرگ برای ما بسیار قابل اتکا هستند. همواره بر این مساله تاکید دارم که اگر پیشمرگ ها نبودند الان مناطق زیادی از عراق در دست داعش بود.

شاید از جمله دلایلی که مطرح کردن بحث همه پرسی با واکنش هایی از جانب مقامات ایرانی همراه بود؛ تلاقی زمان اعلام برگزاری رفراندوم، با پاکسازی موصل از داعش بود. همچنین با توجه به اینکه قاعدتا کشورهای همجوار تمایلی به اجرای این طرح ندارند این شائبه ایجاد می شود که این طرح از حمایت کشورهای خارج از منطقه برخوردار است .

به نظر من این مسئله صحت ندارد. شما هیچ کشوری را نمی توانید پیدا کنید که رسما از همه پرسی کردستان اعلام حمایت کرده باشد و به غیر از رژیم صهیونیستی هیچ گونه حمایت رسمی از جداسازی اقلیم صورت نگرفته که البته این حمایت نیز دلیل دارد .

به نفع رژیم صهیونیستی است که از این همه پرسی حمایت کند چرا که می خواهد منطقه همواره درگیر مشکل و منازعه باشد و تلاش دارد که مشکل کردی برای ایران ، ترکیه ، سوریه و عراق همیشه وجود داشته باشد.

ما کرد هستیم؛ ما نمی خواهیم تنها رژیمی که از ما حمایت و ما را تایید می کند؛ هم دشمن اسلام و هم عرب ها باشد. برخی می گویند عربستان سعودی از این استقلال حمایت می کند. شما یک تاییدیه رسمی از یک مقام سعودی نشان من دهید که از جداسازی اقلیم کردستان حمایت کرده باشد. این تصمیم، تنها تصمیم رهبری احزاب کرد و پارلمان اقلیم کردستان است.

- آیا حمایت غیررسمی از جانب آنها شنیده اید؟

تنها چند نماینده سابق کنگره امریکا در سمیناری در این باره اظهار نظر و اعلام حمایت کردند اما این اظهار نظر شخصی آنها است و نه دولت ها؛ آنچه برای ما اعتبار دارد موضع گیری رسمی دولت هاست .

-آیا موضع گیری رسمی دولت ها که تعدادی از آنها در روزهای اولیه پس از اعلام برگزاری تاریخ همه پرسی اعلام شد بر تصمیم اقلیم کردستان برای برگزاری رفراندوم اثرگذار خواهد بود ؟

این مسئله به تصمیم رهبری کرد بستگی دارد. بعد از آمدن هیات اتحادیه میهنی کردستان به تهران، در جلساتی رسمی پیام های جمهوری اسلامی ایران را گرفتند و تصمیم بر آن شد که پیام ها به کردستان منتقل شود. همچنین قرار شد تا با احزاب سیاسی کردی مذاکره کنند و این مساله در شورای رهبری اتحادیه نیز بررسی شده و نتیجه نهایی شود . این هیات در گذشته رسما به تهران دعوت شده بود و حاضرین در این جلسات معاون اول دبیرکل اتحادیه میهنی کردستان، به همراه اعضای دفتر سیاسی بودند و یکی از مسائلی که در این جلسات عنوان شد بحث همه پرسی بود .

- کمیسیونی که قرار است برای تصمیم گیری درباره این موضوع تشکیل شود شامل چه افراد و احزابی می شود؟

این کمیسیون به سرپرستی مسعود بارزانی شامل همه تشکل های سیاسی کردستان به جزء دو تشکل «حرکت تغییر(گوران)» و جماعت اسلامی (کوموله اسلامی) می شود که البته این دو گروه سیاسی مخالف همه پرسی نیستند؛ بلکه در قبال برگزاری آن درخواست هایی دارند. این گروه ها می گویند باید شرایط خاصی فراهم شود تا بتوان رفراندوم را برگزار کنیم که یکی از آنها فعال کردن پارلمان کردستان و دومی ایجاد برخی اصلاحات در امور اجتماعی و اقتصادی مردم کرد است و در صورتی که این اصلاحات ایجاد شود آنان نیز اعلام آمادگی خواهند کرد.

- پس تصمیم گیری برای برگزاری این همه پرسی برای اقلیم قطعی است.

من می گویم باید شرایط آن فراهم باشد؛ چرا که این مسئله در شرایط کنونی دقت بیشتری می طلبد و باید دنبال آن بود که از کشورهای همسایه رضایت گرفته شود. در غیر این صورت اقدام ناموفقی خواهد بود.

راه اول مذاکره با بغداد است و پس از آن باید با ایران و ترکیه مذاکره کنیم این مذاکرات الان شروع شده است اما اعلام استقلال پس از برگزاری همه پرسی و با صلاحدیدهایی صورت می گیرد. این زمان شاید یک هفته و یا شاید چند سال دیگر باشد.

- این مذاکرات که از آغاز آن خبر می دهید با دولت مرکزی عراق انجام شده است؟

خیر. پیشنهاد شده که کمیسیون اولیای برگزاری رفراندوم در اقلیم کردستان جلسه برگزار کند که شاید تصمیمات جدیدی در این زمینه اتخاذ شود. هنوز مذاکرات رسمی به عنوان کمیسیون برگزاری همه پرسی آغاز نشده است؛ ولی برخی تشکیلات سیاسی از جمله اتحادیه میهنی به ایران دعوت شده است. همچنین سفیر ایران در بغداد به کلیه گروه های کردستانی پیام داده و با همه آنها جلسه حضوری داشته است.

- تصور بود که در زمان سقوط موصل با تصرف سنجار توسط داعش، کردها و پیشمرگه ها عامدانه عقب نشینی کردند و دلیل آن، امتیازگیری برای دریافت تسلیحات و تجهیزات از امریکا عنوان شده بود. این مسئله را چگونه به یاد می آورید؟

من این مسئله را یک شکست نظامی می بینم و فکر نمی کنم که تعمدی در کار بوده است مگر می شود شما فرمانده پیشمرگ باشی و از مردم خودت کشته بدهی و بگویی این یک تاکتیک است؟ البته قبول دارم که اشکالی در مسئله وجود داشته است. شاید فرمانده منطقه مثلا فرمانده تیپ یا گردان مشکلی داشته و درآن منطقه شکست خورده و عقب نشینی کرده و اهمیت موضوع را درک نکرده است و این مساله به کمیسیون ویژه تحقیق و بازجویی اقلیم کردستان واگذار شد.

- و البته حاصل آن بروز یک فاجعه بزرگ انسانی بود!

بله. یک فاجعه بزرگ انسانی به بار آمد و آن فرماندهان به دادگاه فرستاده و محاکمه شدند ولی بعدها خود بارزانی و نیروی پیشمرگ برای آزادکردن منطقه رهبری کردند. راستش را بخواهید ارتباط و کمک گرفتن از امریکا آنقدرها هم ساده نیست و در واقع یک نقطه منفی به حساب می آید و به نظر من کسانی که نسبت به کردها شناخت درستی ندارند این گونه تعبیر می کنند.

- پس به دنبال حمایت خارجی نبوده اید؟

بوده ایم. راجع به سنجار اینگونه نبود اما در سایر مسائل نه تنها به دنبال حمایت هستیم بلکه انتظار آن را نیز داریم از جمله از ایران، ترکیه و سایر کشورها و اگر نتوانیم رضایت کشورهای همجوار را بگیریم موفق نخواهیم شد. چون خفه می شویم؛ ما مثل اسرائیل(رژیم صهیونیستی) دریا نداریم .

- نظر رسمی حکومت اقلیم نیز همین است؟

من به عنوان نماینده اقلیم کردستان اعلام می کنم که ما اعتقاد داریم باید از راه مذاکره صلح آمیز به نتیجه برسیم و بتوانیم به حقوق خود دست پیدا کنیم. ما به دنبال تنش و جنگ نیستیم و همیشه می گوییم باید از راه مذاکره ابتدا با عراق و بعد با ترکیه و ایران به راه حل دست یابیم.

-هزینه هایی که ممکن است اقلیم کردستان پس از جداسازی مجبور به پرداخت آن شود از دید شماچیست؟امکان ایجاد موج ناامنی در منطقه و اختلافات داخلی با وجود اجرای این تصمیم می رود؛ آیا برای کنترل آن برنامه ریزی کرده اید؟

ما در وهله اول به دنبال آنیم که گرفتار این هزینه ها نشویم و این مسئله برای ما بسیار حائز اهمیت است. از لحاظ ژئوپلوتیکی در شرایطی هستیم که اگر دولت های همسایه به ما اجازه این جداسازی را ندهند؛ نه زمین داریم نه آسمان و نه دریا. و این مسئله خود به خود هزینه بزرگی خواهد بود به همین دلیل از پرداخت این هزینه ها پرهیز می کنیم. از این روست که به دنبال مذاکره هستیم.

- همکاری نظامی میان ایران و اقلیم کردستان تا کنون چگونه بوده است؟

باید تاکید کنم چه برای عراق و چه برای کردستان جمهوری اسلامی ایران شرایط مبارزه،نقش مثبتی به لحاظ نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی داشته و روابط خوبی با این کشور داشته ایم و به دنبال تداوم آن هستیم .چراکه جغرافیای مشترک ما با ایران مهم است و نمی توان آن را تغییر داد . در گذشته و حتی در زمان صفویه و عباسی ها ما در این زمین زندگی کرده و با ترک و آذر و فارس همکاری کرده ایم . زمانی با کردهای ایران هم پیمان بوده ایم . روابط ما با ایران خوب بوده و خوب خواهد ماند.

ایران به ویژه در زمان مبارزه با داعش همکاری زیادی با ما کرد و بارها گفته ایم که اگر ایران نبود شاید داعش بغداد را هم تصرف می کرد.

- وضعیت منطقه را با توجه به تنش اخیر میان عربستان سعودی و قطر چگونه ارزیابی می کنید؟

درست است که قطر یک کشور کوچک در منطقه ماست و ترکیه نیز برای رفع این تنش ها میان قطر و سعودی و کشورهای حاشیه خلیج فارس وارد مسئله شده و نیروی نظامی فرستاده است؛ اما در کل این مسئله را یک بازی بین المللی می بینم که در صدد ناامن کردن منطقه برآمده است.

تا زمانی که این درگیری ها در منطقه وجود دارد؛ میلیاردها دلار خرید اسلحه صورت می گیرد و خاورمیانه را تبدیل به بازاری برای کارخانجات اسلحه سازی می کند و نکته دوم این که کنترل منابع نیرو چه نفت و چه گاز در منطقه صورت می گیرد. آنها به فکر حفظ منافع خود هستند و باید کشورهای منطقه مواظب باشند که وارد این بازی ها نشوند چرا که هم ثروت و هم حیثتشان از بین می رود و فشار و گرسنگی آن بر مردم خودشان تحمیل می شود.

اما من کل اختلافات منطقه را به خاطر فرهنگ برخی رهبرهای کشورهای عربی می دانم. وقتی که در منطقه بحث منافع مطرح می شود کسانی پیدا می شوند که می خواهند آن را از آن خود کنند. اما اگر قدرت محلی آن را نداشته باشند به عوامل خارجی اتکا می کنند.اگر به تاریخ کشورهای اروپایی نگاهی بیاندازیم می بینیم که جنگ های منطقه ای زیادی میان این کشورها از جمله انگلیس و فرانسه و حتی امریکا وجود داشته است و اختلافات زیادی داشته اند که منجر به بوجود آمدن دو جنگ جهانی شد. اما پس از پایان جنگ جهانی دوم می بینیم که روال جنگ و دعوا در اروپا از جنگ نظامی به جنگ اقتصادی تغییر کرد.

وقتی این جنگ به وجود آمد سبب شد که به جای مرزبندی های جغرافیایی، مرزبندی ها برداشته و اتحادیه اروپا تشکیل شود. و بعد از سال 1946 میلادی شاهد آرامش بیشتری دراین منطقه هستیم .

چرا نباید وجهه سیاسی اجرایی این مدل در منطقه اسلامی و یا عربی به وجود آید. باید بگویم در این خصوص تنها اتحادیه عربی که توانست دولت بدون مرز تشکیل دهد داعش بود که دولت عراق و شام را ایجاد کرد.

در اروپا مرزبندی و نژادگرایی وجود ندارد و بر اساس حقوق بشر می توانید در صورت داشتن تابعیت آن کشور عضو حزب شوید و پس از آن در مراحل بعد وارد انتخابات شده و سمت دریافت کنید. الان در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله سوئیس ، المان و هلند کردهای زیادی را می بینید که وزیر یا شهردار هستند.

گفت وگو از سیده زینب هاشمی