وەفدی هەرێم بەڵێنیان دا پارێزگاری لە ئەمنییەتی ئێران بكەن

سازدانی: ئارا ئیبراهیم

نازم دەباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێم لە تاران، ئاماژەی بەوە دا بەرپرسانی ئێران بە وەفدی كوردییان وتووە پابەندبوون بە دەستووری هەمیشەیی عێراقەوە بە لای ئەوانەوە گرنگە‌ و دەڵێت: ״بە مەرجی پابەندبوونی كورد بە دەستوور ئێران ناوبژیوانیی هەولێر و بەغدا دەكات.״

ڕۆژی 19ی ئەم مانگە وەفدی حكومەتی هەرێم بە سەرۆكایەتیی نێچیرڤان بارزانی و قوباد تاڵەبانی سەردانی ئێرانیان كرد و لەگەڵ حەسەن ڕۆحانی و گەورە بەرپرسانی ئێران كۆ بوونەوە.

نازم دەباغ لە چاوپێكەوتنێكی ״ئاژانس״دا ڕایدەگەیەنێت، ئێران نیگەران بووە لەوەی هەندێ هێزی چەكدار لە هەرێمەوە دەچنە ناو خاكی ئێران و چالاكی ئەنجام دەدەن، دەشڵێت: ״وەفدی هەرێم بەڵێنیان دا پارێزگاری لە ئەمنییەتی ئێران بكەن.״

ئاژانس: سەرەتا لەو پرسیارەوە دەست پێ دەكەین، چوونی وەفدی هەرێم بۆ ئێران لەسەر داوای ئێران بوو یان هەرێم؟

نازم دەباغ: بە دڵنیاییەوە لە قۆناغی یەكەمدا لەسەر داوای وەفدی هەرێمی كوردستان بووە، هەرێم لە هەوڵدا بووە بۆ باشتركردنی پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئێراندا، سەرۆكی حكومەتی هەرێم لە هەوڵدا بووە بۆ ئەوەی پەیوەندییەكان چاك بكاتەوە، كۆماری ئیسلامیی ئێرانیش بە دڵنیاییەوە پێشوازیی شایستەی لێ كردن.

ئاژانس:  لە كۆبوونەوەكاندا باسی چی كرا بە دیاریكراوی، ئێران داوای چی لە هەرێم كرد؟

نازم دەباغ: تۆ ناتوانیت جوزئیاتێك باس بكەیت كە سبەی ئەنواع دوژمن ‌و دۆستی بۆ پەیدا دەبێت، ئەوەی باس كراوە كۆماری ئیسلامیی ئێران ‌و حكومەتی هەرێمی كوردستان ئامادەیی خۆیان نیشان داوە بۆ پشتیوانیكردنی پڕۆسەی سیاسی ‌و گفتوگۆكردن لەگەڵ بەغدا، بەڵام لە چوارچێوەی دەستووری هەمیشەیی عێراق بۆ پاراستنی یەكپارچەیی خاكی عێراق، بۆ ئەو مەبەستە ئێران پەیمانی دا كە پشتیوان دەبێت.

ئاژانس: بەڵام ئایا بەڵێن درا بە كورد سەبارەت بە دەستپێكردنەوەی گفتوگۆ لەگەڵ بەغدا ‌و ناردنی بودجە ‌و مووچەی هەرێم؟

نازم دەباغ: ئێران لە مافە دەستوورییەكانی كورد پشتیوان دەبێت ‌و پەیمان‌ و بەڵێنی ئەوەی داوە بەو مەرجەی هەرێمی كوردستان پابەند دەبێت بە دەستوور ‌و یەكپارچەیی خاكی عێراقەوە، واتا ئەگەر هەردوولا پابەند بن بە دەستوورەوە ئێران ئامادەیە ناوبژیوان‌ و پشتیوانیی گفتوگۆكان بكات. كە دەڵێن كورد پابەند بێت بە دەستوورەوە، هەمووی پاكێجێكە، بودجە ‌و مووچە بەشێكە لە پاكێجە گشتییەكە لە هەموو ڕوویەكەوە، هەتا ماددەی 140یش دەگرێتەوە، ئێران پشتیوانیی چارەسەركردنی داوا ڕەواكانی گەلی كورد و ئیلتزاماتی كورد بە بەغدا ‌و بەغدا بەرانبەر كورد ده‌کات.

ئاژانس: سەبارەت بە هەڵبژاردنەكانی عێراق ‌و پشتگیریی مالیكی، ئێران هیچی بە وەفدی هەرێم وتووە؟

نازم دەباغ: ئێران وەكو پرسێكی ناوخۆیی عێراق باسی كرد، بەڵام لە هەمان كاتیشدا پشتیوانی لەوە دەكات كە پڕۆسەی هەڵبژاردنەكان سەركەوتوو بێت، ئەوكاتە لایەنەكان هاوپەیمانی بكەن، بە بڕوای ئێران هیچ لایەنێك زۆرینە ناهێنێت كە بتوانێت خۆی حكومەت درووست بكات، دەكرێت پێش هەڵبژاردن یان دوای هەڵبژاردنەكان هاوپەیمانی بكەن.

ئاژانس: واتا بە دیاریكراوی باسی ئەوەیان نەكرد پشتگیریی مالیكی یان هاوپەیمانیی لەگەڵ بكەن؟

نازم دەباغ: هیچیان پیشان نەداوە بەوەی پشتگیری لە مالیكی دەكەن یان عەبادی یان لە پارتی یان یەكێتیی دەكەن.

ئاژانس: بەرپرسی ئاسایشی نەتەوەیی ئێران وتبووی بە وەفدی هەرێمیان وتووە قبووڵیان نییە لە ناوچەكانی كوردستانەوە هێرش بكرێتە سەر پاسدارانیان ‌و بكوژرێن، لەو ڕووەوە ئێران چی بە وەفدەكە وتووە، سەبارەت بە حزبە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێران لە كوردستان هیچ داوایەكی هەبووە؟

نازم دەباغ: ئەمەش پاكێجێكە ئێران كورد بە دۆستێكی ستراتیژیی خۆی دەزانێت، دەبێت حكومەتی هەرێمی كوردستانیش ئێران بە دۆستی ستراتیژیی خۆی بزانێت، واتا پێویستیی بە هاوكاریی دوولایەنە هەیە لە بواری سیاسی‌ و ئاسایش‌ و ئەمنییەت ‌و ئابووری، یەكێك لە قسەكان ئەوە بووە كە ئێمە لەگەڵ ئێوە دۆستی ستراتیژین، نابێت خاكی كوردستان ببێتە شوێنێك بۆ پەلاماردانی كۆماری ئیسلامیی ئێران، ئەم كارە ناكرێت قبووڵ بكرێت تۆ دۆستی من بیت بۆ ئەو شتانەی خۆت دەتەوێت، بەڵام چاودێریی ئەو كارانە نەكەیت كە بە زەرەری منە.

ئاژانس: وەفدی هەرێم بەڵێنیان دا ڕێگری لەوە بكەن؟

نازم دەباغ: حكومەتی هەرێمی كوردستان وەعدی داوە كە ئەمنییەت ‌و ئاسایشی كۆماری ئیسلامیی ئێران‌ و عێراق ‌و هەرێمی كوردستان وەكو یەكە ‌و پارێزگاری لێ دەكەن، هەردوولا دڵنیاییان بە یەكتر دا كە ناكرێت لە هەرێمی كوردستانەوە ببێتە هۆی نائارامی لە نێوان هەردوولا، ئەگەر بمانەوێت پەرە بە بواری ئابووری بدەین، یەكێك لە فاكتەرەكانی‌ هاوكاریی چالاكیی ئابووری، بوونی پاراستنی ئەمنییەتە لە هەردوولاوە، نە لە ئێرانەوە مەترسی هەبێت بۆ سەر هەرێم نە لە هەرێمەوە مەترسی هەبێت بۆ سەر ئێران.

ئاژانس: بۆ هێوركردنەوەی خەڵكی ڕۆژهەڵات لە خۆپیشاندانەكان، ئێران داواكاریی لە وەفدی هەرێم هەبووە؟

نازم دەباغ: ئەسڵەن باسێكی ئەوتۆ نەكرا، ئەوەندە كاریگەریی هەبووبێت لەسەریان تا ئەو داوایە لە كورد بكەن، تەنها باس لەوە كرا چەند مەفرەزەیەك لە كوردستانەوە هاتوون بۆ كاری تەقەكردن‌ و تەقینەوە، بۆیە داوایان لە كورد كرد ئەمنییەت بپارێزن.

لەدوای ئەنجامدانی گشتپرسی باشووری کوردستان و هێرشی سوپای عێراق بۆ کەرکووک و ناوچە کێشە لەسەرەکان، پەیوەندییەکانی هەولێر وتاران بەرەو ئاڵۆزی رۆیشت، بەڵام نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران پێیوایە ، پەیوەندییەکانی ئێران و هەرێمی کوردستان دەگەنەوە ئاستێکی باشتر لە جاران.

شەوی 20-1-2018 نێچیرڤان بارزانی سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان بەسەرۆکایەتی شاندێک گەیشتە تارانی پایتەختی ئێران و لە رۆژی 21-1-2018 لەگەڵ سەرۆککۆمار ، سەرۆکی پەرلەمان و سکرتێری ئەنجوومەنی ئاسایشی نیشتمانی ئێران کۆبووەوە.

نازم عومەر دەباغ ، نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند ، تاران کاردەکات بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا و بەقەدەر ئەو رۆڵەی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەیەتی بەهەمان قەبارە رۆڵی دەبێت بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان کورد لەگەڵ بەغدا لەچوارچێوەی دەستووری هەمیشەیی عێراق.

نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان کە یاوەریی شاندی هەرێمی کوردستانی دەکرد لە کۆبوونەوە لەگەڵ بەرپرسانی ئێران رایگەیاند: "پێموایە دوای تێکچوونی پەیوەندییەکانی هەولێر و تاران ، زۆر کەس هەبوون بە شێوەیەک رەشبین بوون لەسەر ئێران کە قەد جارێکی دیکە بیر لەوە نەکرێتەوە پەیوەندییەکان لەگەڵ ئێران دروستببێتەوە ، بەڵام سیاسەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان و جەنابی کاک نێچیرڤان بارزانی ، سەرۆکوەزیران و کاک قوباد تاڵەبانی ، جێگرەکەی و بەو هەوڵانەی کەدایان توانیان بیگەیەننە ئەو ئاستەی کە کۆماری ئیسلامی ئێران لەسەر ئاستێکی باڵا پیشوازیی لە سەرۆکی حکومەت و شاندەکەی بکات".

نازم دەباغ پێیوایە "سەردانی شاندی هەرێمی کوردستان بۆ تاران ئەنجامدانی قۆناخێکی گرینگ بوو بۆ کردنەوەی دەرگایەک کە پێشتر داخرابوو. بۆ لەمەودواش پاراستنی دەگەڕێتەوە بۆ سیاسەتی هەرێمی کوردستان لەپێشەوە و دواتریش کۆماری ئیسلامی ئێران. ئەوەی من گوێبیست بووم و ئاگام لێیەتی پێموایە دەگاتەوە ئاستێکی باشتر".

سەبارەت بە پرسی سنوور لە نێوان هەرێمی کوردستان و ئێران لەکۆبوونەوەی شاندی هەرێمی کوردستان لەگەڵ بەرپرسانی ئێران ، نازم دەباغ گوتی: "رێگای هاتووچۆی سەرمایە و سەرمایەگوزاری سنوورە ، بۆیە دەبێت ئەمنیەت و ئاسایشی سنوورەکان پارێزراو بێت. داواکراوە هەم هەرێمی کوردستان و هەم کۆماری ئیسلامی ئێرانیش پابەندی یاسا و رێساکانی نێودەوڵەتی بن لە پاراستنی بەرژەوەندییەکان و سنوورە هاوبەشەکان".

رووداو - هەولێر

وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، لەمیانەی کۆبوونەوەی سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ئەو وڵاتە "راوێژی بەکەڵک" ئەنجامدراوە و هیوادارن پەیوەندییەکانی نێوان تاران و هەولێر قووڵتر ببنەوە.

لە کۆنفرانسی رۆژنامەڤانی هەفتانەیدا، بەهرام قاسمی، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران بە ئاماژەدان بە سەردانی دوو رۆژەی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان و شاندی یاوەری بۆ تاران گوتی: "سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستانی عێراق لەمیانەی سەردانەکەیدا بۆ تاران راوێژی بەکەڵکی لەگەڵ سەرۆککۆمار و سکرتێری ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانیی ئێران ئەنجامداوە".

بەهرام قاسمی دەشڵێت "هیواخوازین بە لەبەرچاوگرتنی سنوور و دەروازە هاوبەشە سنوورییەکان لەگەڵ هەرێمی کوردستان، لە داهاتوودا قووڵبوونەوەی پەیوەندییەکانی نێوان تاران و هەولێر ببینن".

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتی شاندێکی حکومەت رۆژی شەممە 20-1-2018 گەیشتە تاران. شاندەکە پێکهاتبوون لە قوباد تاڵه‌بانی جێگری، سه‌رۆكوه‌زیران و فوئاد حوسێن، سه‌رۆكی دیوانی سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێمی كوردستان و سه‌فین دزه‌یی، گوته‌بێژی حكومه‌ت.

رۆژی یه‌كشه‌ممه‌ 21-1-2018 شاندی باڵای هه‌رێمی كوردستان لەگەڵ حه‌سه‌ن رووحانی، سه‌رکكۆمار، عه‌لی شه‌مخانی، سکرتێری ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانیی ئێران‌ و عەلی لاریجانی، سەرۆکی پەرلەمانی ئەو وڵاتە کۆبوونەوە.

حكومەتی هەرێم زۆربەی ئەو خاڵانەی جێبەجێ كردوە كە بەغدا داوای دەكات

جام کوردی:
نوێنەری هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران سەبارەت بە سەردانەکەی نێچیرڤان بارزانی و شاندی یاوەری بۆ تاران و وتووێژەکانیان لە گەڵ گەورە بەرپرسانی ئێرانی وتی: ئەم سەردانە، سەردانێکی زۆر گرنگ بووە و بە یەکێک لە سەردانە بەکەڵکەکان بۆ داهاتووی عێراق، هەرێم و ئێران هەژمار دەکرێت.
بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، نازم دەباغ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران سەبارەت بە سەردانەکەی نێچیرڤان بارزانی بۆ تاران وتی: سەردانەکەی سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان بۆ تاران زۆر گرنگ بوو و بە سەردانێکی گرنگ بۆ داهاتووی عێراق، هەرێم و ئێران هەژمار دەکرێت.
ناوبراو بە ئاماژە بە چاوپێکەوتن و کۆبوونەوەکانی بارزانی لە گەڵ گەروە بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران بە تایبەت سەرۆک کۆمار، سەرۆکی پەرلەمان و ڕاوێژکاری ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی ئەم وڵاتە وتی: لەم چاوپێکەوتنانەدا جەخت لە سەر بەهێزبوونی پەیوەندییەکان و ئامادەیی تاران بۆ نێوەندگێڕی هەولێر و بەغدا کرایەوە و شاندی کوردیش جەختیان لە سەر پێویستی پاراستنی یەکگرتوویی عێراق کردەوە و ئامادەیی خۆیان بۆ چارەسەربوونی سەرجەم کێشەکان ڕاگەیاند.
دەباغ وتی: تاران جەختی لەوە کردووەتەوە کە مافە دەستوورییەکانی گەلی کورد لە عێراق دەبێت پارێزراو بێت.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان بە ئاماژە بە چاوپێکەوتنی نێچیرڤان بارزانی و حەیدەر عەبادی پێش سەردانەکەی تاران وتی: یەکێک لە هۆکارەکانی گرنگی سەردانەکەی تاران بۆ ئەو چاوپێکەوتنەی بەغدا دەگەڕێتەوە. لە سەردانەکەی تاران خاڵێکی ئەرێنی ئەوە بوو کە هەر دوو لا بیریان لە داهاتوو دەکردەوە و کەمتر باس لەوەی دەکرا کە لە ڕابردوودا کراوە.
ناوبراو سەبارەت بە پێش مەرجی هەڵوەشانەوەی دەرەنجامی ڕیفراندۆم کە لە لایەن سەرۆک وەزیرانی عێراقەوە داوا کراوە وتی: پرسی ڕیفراندۆم کۆتایی هاتووە و بووەتە بەشێک لە مێژوو. کاتێک دەڵێین کە پابەندی دەستوور و پاراستنی یەکگرتوویی عێراقین، بە واتای تەواوبوونی هەو هەوڵێکی پێچەوانەی ئەمە دێت. بەدەر لەمەش دادگای باڵای عێراق ڕایگەیاندووە کە ڕیفراندۆم نادەستوورییە و ئێمەش پابەندی ئەمەین.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان وتی: ئەگەر حکومەتی بەغداش پابەندی دەستوور بێت کێشەکان چارەسەر دەبن بەڵام بە پێچەوانەی ئەمە، دۆخەکە وەک خۆی دەمێنێتەوە.
نازم دەباغ سەبارەت بە دەرەنجامی چاوپێکەوتنەکەی نێچیرڤان بارزانی و حەیدەر عەبادیش وتی: لێژنە تەکنیکییەکان کارەکانیان بەرەوپێشچووە و پێش ئەو چاوپێکەوتنەش ڕێکەوتنێک سەبارەت بە سەرجەم پرسەکانی وەک خاڵە سنورییەکان، مووچەی پێشمەرگە و نەوت، ئامادە و واژۆی لە سەر کراوە بەڵام هۆکاری ئەوەی کە بەغدا ئەم پرسە ئاشکرا ناکات دیار نییە.

 له‌میانه‌ی كۆبوونه‌وه‌ی شاندی باڵای حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌ گه‌ڵ سكرتێری ئه‌نجوومه‌نی باڵای ئاسایشی نیشتمانیی كۆماری ئیسلامیی ئێران، ئه‌و به‌رپرسه‌ باڵایه‌ی ئێران ئاماده‌یی وڵاته‌كه‌ی سه‌باره‌ت به‌ نێوه‌ندگیری و هاندانی هه‌ولێر و به‌غدا بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی نێوانیان ڕاگه‌یاند.

ماڵپه‌ری فه‌رمی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بڵاویكرده‌وه‌ كه‌ له‌ دووه‌م وێستگه‌ی دیداره‌كانی سه‌ردانه‌كه‌یاندا بۆ تاران، پاشنیوه‌ڕۆی ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه‌ 21/1/2018 شاندی باڵای هه‌رێمی كوردستان به‌ سه‌رۆكایه‌تیی نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، له‌لایه‌ن عه‌لی شه‌مخانی سکرتێری ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانیی كۆماری ئیسلامیی ئێرانه‌وه‌ پێشوازییان لێكرا.

له‌ دیدارێكدا باس له‌ په‌یوه‌ندییه‌ دێرینه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێران كرا و جه‌خت له‌ هاوكاری و هه‌ماهه‌نگیی نێوان هه‌ردوولا له‌ ڕابردوو و ئێستا و داهاتوودا كرایه‌وه و له‌مباره‌یه‌وه‌ عه‌لی شه‌مخانی په‌یوه‌ندییه‌ دێرینه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێرانی به‌رز نرخاند و هیوای زیاتر پته‌وكردنی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان هه‌ردوولای له‌ هه‌موو بواره‌كاندا خواست.

ده‌رباره‌ی كێشه‌كانی نێوان هه‌ولێر و به‌غداش، هیوای خواست هه‌موو ئه‌و كێشانه‌ی له‌ نێوان هه‌ولێر و به‌غدا به‌ هه‌ڵواسراوی ماونه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای ده‌ستووری عێراق و به‌ ڕێگه‌ی دیالۆگ و گفتوگۆ چاره‌سه‌ر بكرێن و ئاماده‌ییی وڵاته‌كه‌یشی بۆ هاندانی هه‌ردوولا له‌ گفتوگۆكاندا نیشان دا. هه‌روه‌ها هیوای خواست سه‌قامگیری له‌ ناوچه‌كه‌دا جێگیر ببێت به‌ شێوه‌یه‌ك بژێوی هاووڵاتیانی ناوچه‌كه‌ به‌گشتی و به‌تایبه‌تی هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێران به‌ره‌و پێشه‌وه‌ بچێت.

لای خۆیه‌وه‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان په‌یوه‌ندییه‌ دێرینه‌كانی نێوان خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێرانی دووپات كرده‌وه‌ و ئاماژه‌ی‌ به‌وه كرد‌ هه‌رێمی كوردستان خوازیاری ئه‌وه‌یه‌ هه‌میشه‌ په‌یوه‌ندیی باش و دۆستانه‌ی له‌گه‌ڵ وڵاتانی دراوسێ به‌گشتی و به‌تایبه‌تی كۆماری ئیسلامیی ئێران هه‌بێت هه‌روه‌ك هه‌میشه‌ ئه‌و په‌یوه‌ندیانه‌ له‌ ئاستێكی باشدا بوونه و له‌ كاته‌ سه‌خته‌كاندا هاوكار و پاڵپشتی هه‌رێمی كوردستان بوونه و ئاماده‌ییی حكوومه‌تی هه‌رێمی بۆ به‌ره‌وپێشبردنی په‌یوه‌ندییه‌كان له‌ هه‌موو بواره‌كاندا نیشان دا‌‌.

هه‌روه‌ها به‌ پێویستی زانی ئێران له‌و گفتوگۆیانه‌ی ئێستا له‌ نێوان هه‌ولێر و به‌غدا به‌ڕێوه‌ ده‌چن‌، هاوكار بێت و ڕۆڵی خۆی بۆ له‌یه‌كتر نزیككردنه‌وه‌ و چاره‌سه‌ر كردنی كێشه‌كان و دابینكردنی مافه‌ ده‌ستوورییه‌كانی خه‌ڵكی كوردستان بگێڕێت، چونكه‌ گه‌ر مادده‌ و به‌نده‌كانی ده‌ستووری عێراق وه‌ك خۆی جێبه‌جێ بكرێن ئه‌وا زۆربه‌ی ئه‌و كێشانه‌ به‌ ئاسانی چاره‌سه‌ر ده‌بن و بارودۆخی هاووڵاتیانی عێراق به‌ هه‌موو پێكهاته‌كانییه‌وه‌ به‌ره‌و باشتر ده‌چێت.

هه‌ر له‌ دیداره‌كه‌دا جه‌خت له‌سه‌ر سه‌قامگیریی ناوچه‌كه‌ و پاراستنی ئاسایشی دراوسێكان كرایه‌وه‌ و له‌مباره‌یه‌وه‌ به‌رێز سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان دووپاتی كرده‌وه‌ كه‌ هه‌رێمی كوردستان هه‌رده‌م فاكته‌ری سه‌قامگیری بووه‌ له‌ ناوچه‌كه‌دا و هه‌ر واش ده‌مێنێته‌وه‌ و زۆر گرنگی به‌ جێگیربوونی ئاسایشی وڵاتانی دراوسێ ده‌دات.

 عەلی لاریجانی سەرۆکی پەرلەمانی ئێران لە کۆبوونەوەیدا لەگەڵ شاندی هەرێم ڕایگەیاندووە، پشتیوانی گفتوگۆکانی نێوان هەولێر و بەغداد دەکەن، بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان.

ئەمڕۆ شاندی هەرێم بە سەرۆکایەتی نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێم، لەگەڵ عەلی لاریجانی سەرۆکی پەرلەمانی ئێراندا کۆبوونەوە، لاریجانی لەو کۆبوونەوەیەدا نیگه‌رانیی خۆی به‌رامبه‌ر ئه‌و ڕووداو و بارگرژیانه‌ ده‌ربڕی كه‌ له‌م دواییانه‌دا له‌نێوان هه‌ولێر و به‌غداد هاتوونەتە‌ ئاراوه‌.

سەرۆکی پەرلەمانی ئێران هیوای ئەوەی خواستووە، كێشه‌ هه‌ڵواسراوه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردستان و حكومه‌تی فیدراڵ، له‌ ڕێگه‌ی گفتوگۆ و دیالۆگه‌وه‌ و له‌سه‌ر بنه‌مای ده‌ستوور چاره‌سه‌ر بكرێن و مافه‌ ده‌ستوورییه‌كانی خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستان و ته‌واوی پێكهاته‌كانی عێراق دابین بكرێن.

بەپێی ڕاگەیەندراوی کۆبوونەوەکە کە ماڵپەری حکومەتی هەرێم بڵاویکردووەتەوە، نێچیرڤان بارزانی جگە لە داكۆكیکردن له‌ په‌یوه‌ندییه‌ دووقۆڵی و مێژووییه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێران، دووپاتی كرد‌وەتەوە‌ كه‌ هه‌رێمی كوردستان هه‌میشه‌ فاكته‌ری سه‌قامگیری بووه‌ له‌ ناوچه‌كه‌دا و هه‌ر واش ده‌مێنێته‌وه‌.

هەروەها ئاماژه‌ی به‌ هه‌وڵەکان کردووە، بۆ ده‌ستپێكردنی گفتوگۆی نێوان هەولێر و بەغداد به‌مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان و له‌مباره‌یه‌وه‌ ڕۆڵی كۆماری ئیسلامیی ئێرانی له‌ فراوانكردن و سه‌رخستنی گفتوگۆكان به ‌پێویست زانیوە.

سنور ميديا

دوای چەندین مانگ لەبڕینی پەیوەندییە دیبلۆماسی و ئابوورییەكانی لەگەڵ باشووری كوردستان، دواجار كۆماری ئیسلامی ئێران لەسەر ئاستی باڵا پێشوازی لەنێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان‌و شاندێكی یاوەری كرد، بەرپرسانی تاران ئامادەیی خۆشیان بۆ نێوبژیوانی نێوان هەولێر و بەغدا نیشاندا.

هەفتەنامەی رووداو ئەمڕۆ دوو شەممە لەزاری نازم دەباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لەتاران لەبارەی سەردانەكەی شاندی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەسەرۆكایەتی نێچیرڤان بارزانی بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران بڵاویكردەوە، كە سەردان‌و دیدارەكان لەگەڵ بەرپرسانی ئێران، "زۆر گرنگ بوون، لە هەموو دیدارەكان پشتیوانی ئێران بۆ مافە دەستوورییەكانی هەرێمی كوردستان دووپاتكرایەوە".

لەسەردانەكەی رۆژی یەكشەممەدا شاندی باڵای حكومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ هەر یەك لەحەسەن رۆحانی، سەرۆككۆماری ئێران، عەلی لاریجانی، سەرۆكی پەرلەمان‌و عەلی شەمخانی، سكرتێری ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە.

بەپێی راگەیەندراوێكی حكومەتی هەرێمی كوردستانحەسەن رووحانی "پاراستنی پەیوەندییەكانی هەولێر و تارانی بەپێویست زانیوە بەتایبەتی، كە هەرێمی كوردستان گرنگی بەئاسایشی ئێران‌و ناوچە سنوورییەكان دەدات، خوازیاریش بوو سەقامگیری لەناوچەكە جێگیر ببێت‌و خەڵكی هەرێمی كوردستان لەخۆشگوزەرانیدابن".

نازم دەباغ، كە یەكێك بوو لە بەشداربووانی سەردان و دیدارەكان راشیگەیاند "دووپات لەوە كرایەوە، كە ئێران هاندەرێكی باشی حكومەتی بەغدا دەبێت بۆ ئەوەی گەماڕۆكانی سەر هەرێمی كوردستان لاببات، بە نێچیرڤان بارزانییان وت، لەهەركات و شوێنێك پێویستتان بە هاوكاری ئێران هەبوو، ئێمە درێغی ناكەین لەهاوكاریكردنتان، چاوەڕوانیش دەكرێ دواتر ئێران لەگەڵ عەبادی پەیوەندی هەبێ بۆ ئەوەی دانوستاندنەكان لەگەڵ هەرێمی كوردستان، ئەنجامیان هەبێت".

هەروەها بەپێی بەیاننامەیەكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەبارەی سەردانەكە "سەرۆك كۆماری ئێران، چارەسەركردنی كێشەكان‌و فەراهەمكردنی مافەكانی خەڵكی كوردستان‌و هەموو پێكهاتەكانی دیكەی عێراق‌ لەسەر بنەمای دەستوور بە‌پێویست زانیوە، لەوبارەیەشەوە دەستخۆشی لە شاندی هەرێمی كوردستان كرد كە لە بەغدا بووە و گفتوگۆیان لەسەر كێشە‌ هەڵواسراوەكان دەستپێكردووە"، هاوكات عەلی شەمخانیش وتوویەتی "پشتیوانی لە سیاسەتی نوێی هەولێر دەكەین".

لای خۆیشییەوە، عەرەفات كەرەم، سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی عێراق لەبارەی گفتوگۆی نێوان هەولێر و بەغدا بە (رووداو)ی راگەیاند "عەبادی دەیەوێ‌ داهاتووی خۆی لەدوای هەڵبژاردن مسۆگەر بكات، گرەویش لەسەر ئەو دەنگانە دەكات بەهۆی دژایەتی هەرێمی كوردستان كۆی دەكاتەوە، بۆیە باڵانس رادەگرێت، تووندی بەیاننامەی كۆبوونەوەكەشی لەگەڵ شاندی حكومەتی هەرێمی كوردستان زیاتر بۆ رازیكردنی جەماوەری شیعە بوو".

سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی لەپەرلەمانی عێراق پێیوایە عەبادی زیاتر لەژێر گوشاری ئەمریكایە وەكو ئەوەی ئێران بانگهێشتكردنی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش بۆ تاران پەیوەندی بەدۆخی نێوخۆی ئێرانەوە هەیە و دەڵێ‌ "دۆخی ئێران باش نییە، راستە كۆنترۆڵیان كردووە، بەڵام دۆخەكە لەكوڵانە، ئەوانیش حسابی تایبەت بۆ هەرێمی كوردستان دەكەن با هەر بڵێن هەرێمەو بەشێكە لە عێراق، بەڵام لە واقیع حكومەتەو دەوڵەتەو پەرلەمان و سوپاو هێزی ئەمنی هەیە".

دوایین كۆبوونەوەی شاندی باڵای حكومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ عەلی لاریجانی، سەرۆكی پەرلەمانی ئێران بوو، سەرۆكی پەرلەمانی ئێران پشتگیری وڵاتەكەی بۆ ئەو گفتوگۆیانە‌ دەربڕی، كە بەمدواییانە لەنێوان هەولێر و بەغدا بۆ چارەسەركردنی كێشەكان دەستیانپێكردووە.

وا بڕیاربوو ئەمڕۆ دووشەممە 22/1/2018 نێچیرڤان بارزانی لەگەڵ محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی كۆماری ئیسلامی ئێران كۆببێتەوە، بەڵام بەپێی قسەی نوێنەری حكومەتی هەرێمی كورردستان لەتاران بەهۆی خشتەی كارەكانیانەوە، نەیانتوانی بمێننەوەو گەڕایەوە بۆ هەرێمی كوردستان.